Verslag plenaire vergadering
Verslag
Voorstel tot spoedbehandeling
Dames en heren, vanmiddag heeft de heer de Kort bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van de heer de Kort, mevrouw Jans, de heer Roegiers, mevrouw Brouwers, de heren Peumans en Martens en mevrouw Smaers betreffende de aanpak van de gevaarlijke punten en wegvakken door de Vlaamse Regering.
De heer de Kort heeft het woord.
Voorzitter, omdat er in de commissie een aankondiging was van moties van de andere partijen, werd afgesproken dat de meerderheid rechtstreeks dit voorstel van resolutie in de plenaire zitting zou brengen. Iedereen in de commissie was het ermee eens dat deze werkwijze zou worden toegepast.
We stemmen bij zitten en opstaan over het voorstel tot spoedbehandeling.
De volksvertegenwoordigers die het voorstel wensen aan te nemen, wordt verzocht op te staan.
De tegenproef.
Het voorstel tot spoedbehandeling is aangenomen. Dan stel ik voor dat het voorstel van resolutie van de heer de Kort, mevrouw Jans, de heer Roegiers, mevrouw Brouwers, de heren Peumans en Martens en mevrouw Smaers betreffende de aanpak van de gevaarlijke punten en wegvakken door de Vlaamse Regering, onmiddellijk wordt behandeld.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is de bespreking van het voorstel van resolutie.
De heer de Kort heeft het woord.
Voorzitter, ik kan er kort over zijn. Wij hebben twee uitgebreide commissievergaderingen gewijd aan de behandeling van het toch wel erg kritische rapport van het Rekenhof over de uitvoering van het programma van zwarte punten. De sfeer in de commissie was bijzonder open, sereen en zakelijk, over de grenzen van meerderheid en oppositie heen. We hebben een sterk gedocumenteerde en onderbouwde repliek gekregen van de administrateur-generaal en van de minister.
Bij de aangekondigde met redenen omklede moties van de oppositie, heeft de meerderheid aangekondigd dat ze een voorstel van resolutie zou neerleggen dat rechtstreeks in de plenaire zitting zou worden behandeld.
Dit voorstel van resolutie bevat opvolgingspunten door en voor de Vlaamse Regering na het debat. We hebben gezocht naar een evenwicht om niet te verdrinken in het juridische moeras van procedures en rechtszaken met de werkbaarheid van een programma gericht op de beperking van het aantal verkeersslachtoffers. We moeten erover waken dat het programma zwarte punten dat zijn uitvoering nadert, effectief kan worden voltooid.
Wat in het verleden is fout gelopen, moet zeker worden rechtgezet. Er moet strikt over gewaakt worden dat in de toekomst de juiste procedures worden gevolgd. Het parlement moet de vinger aan de pols houden via tussentijdse rapporteringen.
Mevrouw Van den Eynde heeft het woord.
Voorzitter, collegas, op 17 maart diende onze fractie een vraag om uitleg in over de achterstand bij het wegwerken van zwarte punten. Wat we bij de indiening van deze vraag niet wisten, was dat het Rekenhof een vernietigend rapport gemaakt had over de afwerking van de zogenaamde zwarte punten, de plaatsen in het verkeer waar veel ongevallen met doden of gekwetsten zijn. Na de voorstelling van het rapport werden een aantal moties en een voorstel van resolutie van de meerderheid ontwikkeld.
Collegas, het is de verdomde plicht van de Vlaamse overheid om de verkeersveiligheid op haar gewestwegen te waarborgen. Daarom had in 2002 toenmalig Vlaams minister van Openbare Werken Stevaert een voorstel uitgewerkt om 800 zwarte punten versneld weg te werken. Om dat te realiseren, zou er een beroep worden gedaan op een coördinerend studiebureau dat zou optreden als gedelegeerd bouwheer. Uiteindelijk zou deze coördinerende rol worden vervuld door het megastudiebureau tijdelijke vennootschap Veilig Verkeer Vlaanderen (TV 3V), een tijdelijk samengaan tussen ARCADIS, Grontmij en Technum.
Het Rekenhof ontdekte echter dat er al vanaf de aanbestedingsprocedure sprake was van onbehoorlijk bestuur en overtreding van de regels rond overheidsopdrachten. Zo werd het laatste bod van TV3V zonder meer aanvaard, zonder verdere onderhandelingen of verduidelijking over prestaties en prijzen. De inschrijvingstermijn was de facto beperkt tot één dag door een laattijdige publicatie van het studieraamcontract. Hierdoor werd de opdracht onttrokken aan de Europese mededinging. Ook bijkomende opdrachten werden zonder mededinging gegund aan TV3V. De onderhandse verlenging van het contract met TV3V gebeurde eveneens in overtreding met de overheidsopdrachtenwet en de Europese mededingingsregels. De overtredingen waren van dien aard dat het Rekenhof het dossier doorgaf aan de procureur des konings van Brussel.
Het Vlaams Belang is van oordeel dat er zowel wat de gunning en later de projectuitvoering betreft voldoende aanwijzigen zijn van frauduleuze praktijken. Dat heeft onze fractie ook met zoveel woorden duidelijk gemaakt tijdens de verschillende besprekingen in de commissie.
In opvolging van de interpellatie van de heer Dirk Peeters heeft onze fractie een met redenen omklede motie ingediend. De meerderheid heeft echter geoordeeld dat een motie niet slagkrachtig genoeg was, en heeft zelf een voorstel van resolutie ingediend betreffende de aanpak van de gevaarlijke punten en wegvakken door de Vlaamse Regering.
Collegas, het zal u niet verbazen dat het Vlaams Belang zich in grote mate achter dit voorstel van resolutie kan scharen. Als ik in uw voorstel van resolutie van 3 mei de verschillende vragen aan de Vlaamse Regering erop nalees, stel ik vast dat elk punt de aanbevelingen van onze motie opvolgt. In onze tweede aanbeveling vragen wij in het licht van een degelijk financieel management en met het oog op de vermindering van de risicos projecten pas aan te besteden als ze voldoende zijn voorbereid en het bestek zorgvuldig is opgesteld. In uw voorstel van resolutie vraagt u dat er maatregelen worden genomen met het oog op een meer correcte en zorgvuldige voorbereiding van bestekken en hierover te rapporteren in het kader van de jaarlijkse rapportage over de beheersovereenkomst van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV). In ons derde punt vragen wij meer realistische ramingen, met ingebouwde marges. Maar ook in uw derde punt stelt u een aantal eisen inzake de ramingsystematiek. Ik kan het hele voorstel van resolutie en de motie naast elkaar leggen.
Collegas, uw voorstel van resolutie is knip- en plakwerk uit onze motie van 4 april. We kunnen dan ook niet anders dan het goedkeuren. En ook u kunt dan niet anders dan onze motie goedkeuren.
Collegas, ik wil er alleen nog op aandringen dat de meerderheid het niet mag houden bij dit voorstel van resolutie. Het Vlaams Belang meent dat het absoluut noodzakelijk is dat minister Crevits deze aanbevelingen van het voorstel en bijgevolg ook onze motie opvolgt, dat ze haar verantwoordelijkheid opneemt opdat, enerzijds, een dergelijk vernietigend rapport van het Rekenhof over de zwarte punten niet meer wordt voorgelegd, maar, anderzijds, dat vooral de zwarte punten zo snel mogelijk worden heraangelegd om een grotere verkeersveiligheid te creëren. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, ik voer het woord namens mijn collega Lies Jans, die hier om gezondheidsredenen niet kan zijn.
Collegas, met dit voorstel van resolutie willen ook wij een krachtig signaal geven voor de toekomst. Het verslag van het Rekenhof met betrekking tot het wegwerken van de gevaarlijke punten en wegvakken in Vlaanderen heeft heel wat pijnpunten blootgelegd en zaken aangewezen die in elk geval niet voor herhaling vatbaar zijn. Grote infrastructuurprojecten zullen er altijd zijn. Dit parlement moet dus de nodige lessen trekken uit wat gebeurd is.
De minister heeft tijdens de bespreking in de commissie een aantal zaken aangehaald waarvoor we begrip kunnen opbrengen. Het hele plan voor de aanpak van gevaarlijke punten kende een valse start, en dat was in de loop der jaren moeilijk recht te trekken. Uitspraken van de toen bevoegde minister om op vijf jaar tijd achthonderd punten voor de ronde som van 500 miljoen euro aan te pakken, neigde naar grootspraak. Dat heeft blijkbaar de verdere loop van het dossier negatief beïnvloed.
Er zijn andere verzachtende omstandigheden. Het toen jonge AWV had geen ervaring met een dergelijk complex dossier. Een gedelegeerd bouwheerschap was een nieuw gegeven. De door de jaren heen ontstane meerkost is vooral te verklaren door een veertigtal speciale of ingewikkelde gevallen, waar uiteindelijk bijvoorbeeld voor geluidsschermen of tunnels of andere kostenopdrijvende oplossingen is gekozen. Een belangrijke reden voor het niet halen van de vooropgestelde timing ligt onder andere bij het voorafgaand overleg. Het is immers niet altijd gemakkelijk gebleken een consensus te vinden tussen de verschillende actoren.
Collegas, de genoemde verklaringen lijken ons aanvaardbaar. De voorbereiding liet te wensen over, minister Crevits heeft dit ook toegegeven. Er waren echter veel fundamentele opmerkingen in het rapport die wel verontrustend zijn en waarvoor er moeilijker verklaringen te vinden zijn. Ik som er een aantal van op.
De problematiek van de aanbestedingen en de uitbreidingen hierop, de meerwerken, zijn niet conform de wet op de overheidsopdrachten gebeurd. Een tweede verontrustende feit is dat de opvolging niet behoorlijk is gebeurd. De verrekeningen bedragen nog steeds 8,4 procent. In 2006 was dat 10,5 procent. Wij kunnen dat niet echt een significante daling noemen. Verwijlintresten ten belope van 17 miljoen euro en schadeclaims worden als verrekeningen voorgesteld en worden dus betaald door de Vlaamse overheid, terwijl dat in een aantal gevallen wel degelijk de verantwoordelijkheid van TV 3V was en is. De kwaliteitscontrole door het AWV is niet of minimaal gebeurd, hoewel dat contractueel perfect mogelijk was. De dienstorder van 2008 hieromtrent is nog steeds niet toegepast. De projectevaluatie is tot op heden nog niet kunnen gebeuren zoals het hoort.
Er zijn verzachtende omstandigheden wegens het nog steeds niet ter beschikking zijn van de ongevallengegevens uit 2008. Reden te meer om vanuit dit parlement werk te maken van een degelijke verkeers- en ongevallenanalyse en statistieken hieromtrent. Wat ons betreft, komt dat ook aan de gewesten toe en niet aan de federale overheid.
Hoe dan ook is de trend wat betreft ongevallen op de aangepakte kruispunten alvast dalend, maar dat is uiteraard niet enkel te wijten aan infrastructuuringrepen maar aan andere zaken zoals handhaving door flitspalen, sensibiliseringscampagnes en dergelijke meer. De informatieverschaffing aan dit parlement was tot nu toe in elk geval ondermaats.
Dat zijn slechts enkele fundamentele opmerkingen. Gedane zaken nemen geen keer. Het is goed dat wij hierover op een serene manier een debat hebben kunnen voeren in de commissie. Er zijn zowel bij de meerderheid als bij de oppositie bij het lezen van het rapport zeer veel vragen gerezen. Er waren grote vragen en frustraties bij het feit dat zoiets is kunnen gebeuren. Het debat met het Rekenhof, de administratie en de minister maakt duidelijk dat wij ons moeten neerleggen bij wat er in het verleden is gebeurd. Wij moeten rechttrekken wat nog recht te trekken valt, hoe moeilijk dat ook is. Maar wij moeten vooral naar de toekomst kijken. Het is belangrijk dat de minister aangaf dat het AWV de lopende projecten strenger zal controleren en volgen. We nemen dat ook op in deze resolutie.
De conclusies en aanbevelingen naar aanleiding van de bespreking die we ook hebben opgenomen in de resolutie kunnen en moeten ook toegepast worden op grote projecten in de toekomst en kunnen bovendien doorgetrokken worden naar andere agentschappen die verantwoordelijk zijn voor grote projecten. Een van de conclusies luidde namelijk dat het belangrijk is bij grote projecten een kosten-batenanalyse te maken, en dat het belangrijk is om een degelijke analyse te maken van de risicos, om op voorhand een goede budgettaire inschatting te hebben. De N-VA zal hierover uiteraard zeer waakzaam zijn.
Voorzitter, ik wil besluiten met de bedenking dat we in de toekomst goed moeten overwegen wat we, als overheid, in eigen handen willen nemen of houden en wat we willen uitbesteden. Er moet meer duidelijkheid komen over de voor- en nadelen van uitbesteden. Eén nadeel is ondertussen duidelijk geworden, namelijk dat heel wat kennis verdwenen is uit het departement, zodat we als overheid steeds meer afhankelijk worden van derden, van studiebureaus waarvan er enkele grote zijn die de concurrentie opeten.
We moeten er goed over nadenken of we op die weg willen verdergaan. Een evaluatie van de privatisering van het departement Mobiliteit en Openbare Werken dringt zich op om na te gaan of de inbreng van derden, van studiebureaus, in bepaalde gevallen echt een meerwaarde heeft gehad.
De heer Reekmans heeft het woord.
Voorzitter, collegas, de resolutie van de meerderheid die vandaag voorligt, bewijst hoe slecht onderbouwd het dossier van de zwarte verkeerspunten wel was. Die resolutie is voor LDD een stap in de goede richting om iets te veranderen en daarom zullen we niet tegenstemmen. Toch zullen we ons onthouden. In punt 1.f staat namelijk blijvend aandacht te besteden aan de beheersing van verwijlinteresten en verreke ningen, en deze te verminderen. Dat vinden we te zwak. Hier had op zijn minst mogen staan verwijlinteresten in zijn totaliteit te vermijden.
Collegas van de meerderheid, het vernietigend rapport van het Rekenhof had ook op zijn minst de aanzet moeten zijn voor een visie in deze resolutie over hoe we in de toekomst met studiebureaus en grote consortiums van grote studiebureaus moeten werken. We kennen twee voorbeelden in Vlaanderen: TV SAM heeft ons 100 miljoen gekost voor een virtuele tunnelbrug en TV 3V gaat ons bijna 60 miljoen euro kosten voor het verhaal van de zwarte verkeerspunten. Bij TV 3V was er eigenlijk maar één partij die er belang bij had dat de kosten opliepen, met name het studiebureau. Zij konden namelijk facturen bijschrijven.
Collegas van de meerderheid, de reden waarom wij onthouden is omdat u in uw resolutie vergeten zijn of niet gedurfd hebben effectief de problematiek van TV SAM en TV 3V, waardoor het Rekenhof zon negatief rapport heeft gegeven, aan te pakken.
Er is mij namens de indieners op gewezen dat er nog een klein technisch foutje in het voorstel van resolutie stond. Bij punt 1.i moet naast het jaartal 2013 ook nog 2014 worden toegevoegd.
Ik wil ook graag even reageren op het laatste betoog, op de vraag naar onze visie over de samenwerking met studiebureaus. We hebben in de resolutie heel duidelijk gesteld dat er geen uitbesteding meer mag gebeuren van het gedelegeerd bouwheerschap. Dat moet bij de overheid blijven.
Het is noodzakelijk dat de afdeling Wegen van het agentschap verder wordt uitgebouwd met een aantal ingenieurs en dat er juridische expertise wordt opgebouwd. We moeten niet steeds een beroep doen op externen, die expertise is bij henzelf aanwezig. Bij de totstandkoming van dit dossier is er een fout geslopen bij de werking van de Vlaamse Gemeenschap. Men wilde wel een beroep doen op de cel Overheidsopdrachten, maar daarvoor kwam het advies veel te laat. Ook op dat vlak is een grondige evaluatie noodzakelijk.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.