Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Voorzitter, collegas, mijn vraag gaat over een misschien ingewikkeld en technisch probleem. Ik heb echter vastgesteld dat men ook langs Waalse kant dit probleem heeft ontdekt. Uw collega Furlan zegt dat de begroting 2011 wellicht zal worden opgemaakt door de Federale Regering volgens bepaalde Europese objectieven. Men vreest dat bij die opmaak de gemeenten van zowel Vlaanderen als Wallonië een bijkomende bijdrage moeten leveren. Hij zegt: Le gouvernement pourrait demander aux communes dappliquer la norme européenne ESR 95, qui oblige de rembourser dans lannée tout emprunt contracté. Als men investeringen doet, moet de lening dus voor het jaar zelf geboekt worden. Vroeger kon men dat spreiden over een aantal jaren. Dat is natuurlijk geen kasprobleem. De ESR-benadering is een transactieprobleem, waarbij de stromen worden geregistreerd tussen de overheid en de privésector, tussen de verschillende entiteiten.
Als die norm wordt toegepast, wil dat zeggen dat men de investeringen tijdens het jaar zelf moet boeken. Dat kan aanleiding geven tot enorme restricties voor de gemeenten op het vlak van investeringen. Minister, u hebt het een paar maanden geleden ook nog gezegd. Gewoonlijk wordt die terugbetaling gespreid over een aantal jaren. De gemeenten werken met een cyclische begroting. Indien die boekhoudkundige norm van toepassing is, zal dat tot een probleem aanleiding geven. Minister Furlan zegt dat ze inapplicable is. Hij wijst er ook op dat de gemeenten op een andere manier werken dan de federale staat. De gemeenten kunnen inderdaad lenen voor investeringen. De federale overheid heeft een netto te financieren saldo. Dat is wat anders dan de ontleningsmogelijkheid.
Minister, er is een Overlegcomité, een werkgroep. We weten dat de federale overheid, die op het vlak van die norm waarschijnlijk geen maatregelen kan nemen, op automatische piloot zal vliegen. Wat is de Vlaamse Regering van plan bij dat overleg en bij de opmaak van de begroting 2011 om ervoor te zorgen dat die boekhoudkundige norm niet van toepassing is op de gemeenten? Anders wordt er een enorm financieel probleem gecreëerd.
Minister Bourgeois heeft het woord.
Mijnheer Van Rompuy, het ESR-stelsel is geen boekhoudkundig stelsel, wel een Europees rekeningstelsel. Het vormt de basis om na te gaan of het Stabiliteitspact wordt nageleefd: de schuld mag maximaal 60 procent van het bruto binnenlands product bedragen, het vorderingssaldo mag niet meer dan 3 procent bedragen. Dat is in het kort waarover het gaat.
Ik begrijp de kritiek van collega Furlan en de opmerkingen van de gemeenten. Ik heb die ook gekregen. U hebt er terecht op gewezen wat het probleem is. De begroting van een gemeente kan perfect in evenwicht zijn, ze kan zelfs een overschot vertonen, en toch ESR-matig negatief scoren. Dat komt omdat de investeringen onmiddellijk volledig als uitgaven geboekt moeten worden, terwijl de lening niet als ontvangst mag worden ingeschreven.
Als we iets afschrijven of afbetalen op twintig jaar, beginnend in het jaar 2010, dan moeten we de volledige investering ESR-matig aanrekenen. Dat schept dus grote problemen. We hebben niet stilgezeten, we hebben dat besproken met de federale overheid. We hebben een principiële overeenkomst bereikt. Die is bevestigd door een zekere Herman Van Rompuy, u welbekend, in zijn hoedanigheid van eerste minister.
We hebben gezegd dat er met de totaliteit van alle gemeenten moet worden gerekend, en niet gemeente per gemeente. Verder moet er over zes jaar worden gerekend, en niet elk jaar apart. Ik kan u de grafieken tonen. Het zal u niet verrassen dat de pieken enorm zijn in 2000 en in 2006. Naarmate we dichter bij het scharnierjaar komen, stijgen de investeringen. Daarom willen we die spreiding over alle gemeenten. We gaan daar op vraag van de federale overheid over rapporteren. Verder gaan de engagementen natuurlijk niet.
Momenteel is het enigszins nattevingerwerk. Het huidige boekhoudkundige systeem laat niet toe de ESR-toestand correct weer te geven. Maar onze administratie dat is het goede nieuws heeft de berekening gemaakt op basis van de methode van de Nationale Bank. We hebben dus een antwoord klaar voor de federale overheid, namelijk dat er goed nieuws is voor het vorderingensaldo 2011: Vlaanderen uiteraard 0 procent, de lokale entiteiten min 0,2 procent vorderingensaldo van het brp. Dat moet volgens Europa gehaald worden, dat is dus een goed resultaat. De vorige jaren was dat cijfer lichtjes positief of beter dan het huidige. Dat cijfer is niet exact te bepalen. Wij voeren dat in als een van de eerste in Europa, ik heb dat rondgevraagd, ik heb dat al meegedeeld. Elders in Europa doet de overheid dat op basis van steekproeven of macroberekeningen. Wij zijn de eersten met onze nieuwe financiële beleids- en beheerscyclus. Vanaf 2014 zullen we dat ook laten meten op transactiebasis. Vanaf 2014 gaan we exacte cijfers kunnen voorleggen aan de federale overheid.
De heer Van Mechelen heeft het woord.
Voorzitter, minister, dames en heren, dit debat woedt eigenlijk al tien jaar in het kader van het Stabiliteitspact. Minister, u mag nooit, nooit toelaten dat het ESR 95-systeem wordt toegepast op de gemeenten. Wij werken met gewone en buitengewone diensten. Onze financiën zijn op orde. Het is een bonus-malussysteem. In de eerste drie jaar boeken we bonussen voor het Stabiliteitspact, in de laatste drie jaar boeken we een kleine malus. Ik stel voor dat het amortiseren van die 0,1 en 0,2 procent in het Stabiliteitspact gebeurt door Vlaanderen en dat u hier volmondig noteert dat u als minister van Binnenlandse Aangelegenheden dat standpunt zult volgen.
De heer Verfaillie heeft het woord.
Voorzitter, minister, u weet net als ik dat de lokale besturen de motor zijn wat betreft de openbare investeringen. Als ik goed ben ingelicht, staan ze in voor ongeveer twee derde. We moeten er absoluut voor zorgen dat dat niet stilvalt.
De gemeentelijke begroting is al gedeeltelijk ondoorzichtig. We hebben de autonome gemeentebedrijven, de politiezones en zoveel andere zaken. Als we dat effectief gaan toepassen in de gemeenten en dat moet jaar na jaar kloppen, moeten we opletten dat er niet nog meer operaties buiten het budget plaatsvinden door in allerhande constructies in te stappen. Dan krijgen we de leninglast als weerslag op de begroting, maar de investeringen worden gedaan door andere partners, zodat de gemeentelijke begrotingen nog minder doorzichtig worden dan vandaag en dat de zaken nog veel meer gaan kosten op het einde van de rit. Dat wil zeggen dat de openbare besturen de investeringen zelf doen en niet moeten overlaten aan privépartners en jaarlijks een bepaald bedrag inschrijven in de begroting. Het laatste wat ik gezegd heb, is een mogelijkheid om ervoor te zorgen dat het budget jaar na jaar klopt.
Mijnheer Van Mechelen, het is natuurlijk zo dat dit een Europese verplichting is: ESR-matig moet je aanrekenen voor alle entiteiten, ook voor de lokale. Dat ligt vast. Bovendien moet het in totaliteit gebeuren. Dat betekent niet dat wij de verantwoordelijkheid voor de gemeenten zullen opnemen, want dat moeten wij niet doen. Wij zullen rapporteren, maar we zullen geen sanctie opleggen. Dat kan trouwens niet, want dat zou een pak administratieve overlast met zich meebrengen en dan moeten veel begrotingscontroles per gemeente worden ingevoerd. Bovendien zouden we daarmee de gemeentelijke autonomie heel erg indijken en dat is niet de bedoeling. Wel willen we er in totaliteit over rapporteren.
Mijnheer Van Rompuy, ik ben het fundamenteel eens met de kritiek dat dit stelsel voor de gemeenten geen goed stelsel is. Ik kan begrijpen dat Europa oplegt dat we ESR-matige rekeningen moeten hebben, maar een gemeente werkt anders. De schulden van een gemeente zijn er om te investeren, niet om een tekort op de gewone begroting te dekken. Uit de gewone begroting wordt x procent besteed aan aflossingen van het kapitaal en aan intrestlasten. Ik vind niet dat wij op de ene of de andere manier met sancties moeten optreden. We zullen niet anders kunnen dan erover rapporteren.
Mijnheer Verfaillie, we zullen dat doen zonder verhoging van de planlast. Het nieuwe stelsel wordt goed ontvangen door de steden en gemeenten. Twintig zijn onmiddellijk in het pilootproject gestapt, nu komen er nog veertig bij en vanaf 2014 is het stelsel algemeen. Het zal eenvoudiger zijn en beter voor de gemeenten. Het zal ook toelaten om te rapporteren op transactiebasis, maar ik ben blij dat de eerste oefening die mijn administratie heeft gemaakt op basis van de methode van de Nationale Bank, goed uitkomt. De oefening geeft aan dat we in deze tijden, met toch wel moeilijke financiële jaren, op 0,2 zitten en dat er voor vorige jaren zelfs een licht positief saldo was. We moeten ons geen heel grote zorgen maken. We zullen bij de eerste van Europa zijn met een modern rapporteringssysteem.
Mijnheer Van Mechelen, ik herhaal nogmaals dat we geen sanctie moeten opleggen. We kunnen trouwens niet per gemeente werken, we moeten de totaliteit bekijken. Ik meen dus dat we het eens zijn. We moeten het doen over een periode van zes jaar, dat werd ook principieel afgesproken met de federale overheid, maar dat moet nog worden uitgewerkt. Ik zie inderdaad dat men in Wallonië het probleem heeft ontdekt en dat men reserves heeft. Ik vind eigenlijk dat het systeem Europees moet veranderen.
Minister, u zegt dat de ESR-aanrekening voor het tekort van de gemeenten statistisch meevalt, maar ik heb een nota gezien van de Nationale Bank waarin geen sprake is van 0,2 maar van 0,5 en 0,6.
Quaden heeft onlangs tijdens een persconferentie gezegd dat ze inzake de federale begroting weten wat ze aan het doen zijn, maar dat de gewesten...
Ik spreek over Vlaanderen, niet over heel België.
Er kan zich een probleem stellen dat ze zich verhalen op de gemeenten.
Ik verwijs even naar het mestprobleem. Twintig jaar geleden werden normen opgelegd, maar we zijn er nu nog over aan het discussiëren. Hetzelfde is aan de hand met de ESR-benadering. Als we niet oppassen, zitten we in een keurslijf. Europa is een mooie chapeau, maar toepassen wet Europa oplegt, kan ook gevolgen hebben. Het is goed dat we vanuit het parlement en de Vlaamse Regering het signaal geven dat dit grote gevolgen kan hebben voor de investeringspolitiek van de gemeenten. (Applaus bij CD&V, Open Vld en de N-VA)
Het incident is gesloten.