Verslag plenaire vergadering
Verslag
Algemene bespreking
Dames en heren, de algemene bespreking is geopend.
Minister-president Peeters heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, beste collega's, het gaat over het ontwerp van decreet houdende instemming met het Verdrag inzake clustermunitie, opgemaakt in Dublin op 30 mei 2008.
De basis van het verdrag is een onmiddellijke en onvoorwaardelijke uitbanning van clustermunitie. Elke verdragsluitende staat verbindt er zich toe onder geen enkele omstandigheid over te gaan tot het gebruik, de ontwikkeling, de productie, de verwerving, de opslag, het bezit en de transfert van clustermunitie, noch een andere staat te helpen.
Belangrijke kenmerken zijn het feit dat het verdrag niet in uitzonderingen voorziet en er geen overgangsperiode is tijdens dewelke deze wapens toch nog gebruikt mogen worden.
Op 2 maart 2007 keurde het federaal parlement het verbod op investeringen in clustermunitie goed. Op 10 juli 2008 hechtte de Vlaamse Regering haar definitieve goedkeuring aan het ontwerp van decreet houdende instemming met het protocol inzake ontplofbare oorlogsresten bij het verdrag inzake het verbod of beperking van het gebruik van bepaalde conventionele wapens die geacht worden buitensporig leed te veroorzaken of een niet-onderscheidende werking te hebben.
Het gemengde karakter van het verdrag werd vastgelegd tijdens de vergadering van 19 september 2008 van de werkgroep Gemengde Verdragen. In haar vergadering van 21 november 2008 hechtte de Vlaamse Regering haar goedkeuring aan het ontwerp van verdrag. De federale vertegenwoordiger werd gelast om het verdrag mede in naam van het Vlaamse Gewest te ondertekenen, op voorwaarde dat de Vlaamse overheid onder de handtekening vermeld zou worden. België ondertekende het verdrag op 3 december 2008, en eind 2008 hebben 96 landen het verdrag ondertekend. China, Israel, Rusland en de Verenigde Staten zijn daar niet bij. Maar u weet dat president Obama op 13 maart 2009 een wet ondertekende die het vrijwel onmogelijk maakt voor de Verenigde Staten om deze wapens nog te exporteren. Deze wet wordt gezien als een eerste stap op weg naar een Amerikaanse toetreding tot dit verdrag.
Tijdens haar vergadering van 6 maart 2009 heeft de Vlaamse Regering haar principiële goedkeuring gehecht aan het ontwerp van instemmingsdecreet. De Vlaamse minister bevoegd voor de in-, uit- en doorvoer van wapens werd gelast het advies in te winnen van de Strategische Adviesraad internationaal Vlaanderen (SARiV) en de Raad van State. De Vlaamse Regering heeft dit vanmorgen definitief goedgekeurd.
De regering vraagt om dit ontwerp van decreet vandaag te stemmen, omdat het een heel belangrijke stap is om de clustermunitie uit de wereld te helpen, en Vlaanderen kan daar een belangrijke bijdrage toe leveren. (Applaus)
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, we kunnen ons volledig achter de inhoud van het verdrag scharen. Clustermunitie is inderdaad een soort wapen dat veel meer schade toebrengt dan eigenlijk verantwoord is in een conflict en ook veel meer schade toebrengt aan de burgerbevolking dan verantwoord. Het zorgt ook voor heel veel problemen op langere termijn. Inhoudelijk hebben we dus geen enkel probleem met dit ontwerp van decreet.
Ik vraag mij wel af, mijnheer de minister-president: waarom is er nu ineens haast bij? Het lijkt wel alsof wij hier vandaag in het Vlaams Parlement met een stemming de clustermunitie uit de wereld kunnen helpen en dat we dat bijvoorbeeld niet door een stemming in september of oktober zouden kunnen doen. Ik wou dat het waar was.
De lijst van landen is inderdaad indrukwekkend, maar er staan heel veel landen niet in. De landen die clustermunitie op dit moment gebruiken, staan er niet in: de Verenigde Staten, die ze niet gaan exporteren maar wel nog gebruiken, Rusland, China, India, Iran, Pakistan, Israël. Nu naar hier komen met de boodschap dat we dit snel moeten stemmen - we hebben maar een halve dag om daarover te discussiëren - vind ik geen ernstige manier van werken. Desalniettemin zullen we dit mee goedkeuren. Ik zie absoluut de noodzaak niet in om de normale gang van zaken op die manier te verkrachten. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Poleyn heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, dames en heren, clustermunitie zijn wapens die tot honderden kleinere submunities kunnen verspreiden in uitgestrekte zones. Zoals gezegd maakt ze niet alleen militairen tot slachtoffer maar ook burgers, zonder onderscheid. Deze munitie kan maanden of jaren na de inslag nog slachtoffers maken. Op dat vlak lijkt ze zeer sterk op antipersoonsmijnen. Dat is een van de redenen waarom dit niet zomaar een verdrag is zoals de andere belangrijke verdragen die we in het parlement zien passeren.
Ons land is destijds voortrekker geweest inzake het internationaal verbod op antipersoonsmijnen en heeft als een van de eerste landen daar nationale wetgeving voor gecreëerd die gevolgd is door een internationaal verdrag. Ook inzake het verbod op clustermunitie is België pionier geweest door daar in 2006 een wet tegen aan te nemen.
Daarom is het goed dat twee jaar later het internationaal verdrag dat nu voorligt, ondertekend wordt door ons land. Het is ook goed dat wij niet talmen en er spoed achter zetten zodat Vlaanderen en België bij de eerste dertig ondertekenaars zijn die ervoor kunnen zorgen dat het geratificeerd geraakt. Ik vind het goed dat de minister-president dit alsnog voorlegt, en de CD&V-fractie zal dit zeker ondersteunen.
Mevrouw Hermans heeft het woord.
Ik sluit me aan bij mevrouw Poleyn. België heeft inderdaad een voortrekkersrol gespeeld in deze discussie en het verdrag in verband met de clusterbewapening.
Ik wil benadrukken dat de clustermunitie bijzonder onnauwkeurig is. Ze wordt meestal afgevuurd door raketten of vliegtuigen en treft meestal burgers, en hoofdzakelijk kinderen en vrouwen. Handicap International, een van de organisaties die zich daar al jaren voor inspant, heeft dat al duidelijk bewezen.
Mijnheer Van Overmeire, het klopt dat heel veel landen dit nog niet hebben getekend, maar ik vind het symbolisch heel belangrijk dat we dit wel doen. Ik steun de minister-president en de Vlaamse Regering volledig.
De heer Roegiers heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik wil namens onze fractie de Vlaamse Regering danken om dit alsnog op de agenda van de plenaire vergadering te brengen. Dit instemmingsverdrag is een belangrijk verdrag en is niet meer dan alleen maar een symbolische stap. De symboliek zit in het feit dat we graag zouden behoren bij de eerste vijftig landen die dit ratificeren. De symboliek overstijgt het belang van dit verdrag.
Ik wil vragen aan de Vlaamse Regering dat ze werk maakt van de vertegenwoordiging en de rapportage. Daar moeten akkoorden over worden gesloten met de federale regering. Ik hoop dat de snelheid waarmee we in deze plenaire vergadering stemmen over het verdrag, de Vlaamse Regering ertoe aanzet om zo snel mogelijk een overeenkomst met de federale regering te sluiten in verband met de rapportage.
Tot slot druk ik de wens uit dat we niet alleen consequent zijn in het ondertekenen van dit verdrag, maar ook in de handel die we drijven met andere landen. Het land is al genoemd: Israël is een van de landen die niet alleen het verdrag niet heeft ondertekend, maar ook op zijn minst verdacht wordt van het gebruik van clustermunitie in zijn oorlog tegen de Palestijnse bevolking. Ik denk dat het goed is dat we, als we het verdrag ondertekenen, ook consequent zijn in de handel die we drijven met dat land.
De heer De Bruyn heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, geachte leden, uiteraard zal ook de N-VA-fractie dit ontwerp van decreet houdende instemming met het verdrag inzake clustermunitie goedkeuren. Dat spreekt vanzelf.
Ik wil toch opmerken dat de haast waarmee dat hier moet worden behandeld in schril contrast staat met de traagheid waarmee deze Vlaamse Regering werk heeft gemaakt van een eigen Vlaams decreet betreffende de wapenhandel. Dat werd aangekondigd in het regeerakkoord, binnen duidelijke marges waarvan we allemaal voorstanders waren, maar na vijf jaar is het er nog altijd niet van gekomen. Dat neemt niet weg dat we inhoudelijk geen enkel bezwaar hebben tegen het verdrag dat nu voorligt, integendeel. We hopen echter dat de volgende Vlaamse Regering sneller, kordater en vooral correcter zal uitvoeren wat in het regeerakkoord werd opgenomen.
De heer Glorieux heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijn fractie is enorm blij met dit initiatief. We staan er volledig achter.
Mijnheer de minister-president, we willen u feliciteren met het feit dat u dat hier vooralsnog op de agenda wilt zetten. Het is belangrijk dat ons land een voortrekkersrol speelt. Met betrekking tot dit onderwerp behoort het zeker tot die landen die daadwerkelijk een aantal zaken op de agenda willen plaatsen.
Voor ons is het evident dat clustermunitie wereldwijd moet worden gebannen. We zijn dan ook blij dat het Vlaams Parlement zich daarover mag uitspreken. Het is ook logisch: clustermunitie is strijdig met het internationaal oorlogsrecht. Deze munitie maakt dat er slachtoffers vallen die niet deelnemen aan de gevechten, niet alleen op het ogenblik van de gevechten zelf, maar ook vele jaren later. De clustermunitie blijft immers verborgen waar ze werd uitgezaaid. Het gevolg daarvan is dat er vele jaren na het einde van het conflict nog steeds onschuldige slachtoffers vallen.
Ik wil er echter ook op wijzen dat er nog andere wapensystemen zijn die eigenlijk om dezelfde redenen zouden moeten worden verboden, en eigenlijk nog veel dringender, omdat hun vernietigingskracht nog veel groter is. Dan denk ik bijvoorbeeld aan atoomwapens. In ons eigen land hebben we nog altijd Amerikaanse kernwapens opgeslagen. Volgens de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof van Den Haag zijn die wapens niet alleen strijdig met het internationaal humanitair recht, maar ook met het internationaal oorlogsrecht, net als die clustermunitie. Het lijkt me dus belangrijk dat het Vlaams Parlement zich niet alleen uitspreekt over clustermunitie, maar ook over ander oorlogstuig dat zo mogelijk nog veel erger is.
De heer Roegiers heeft erop gewezen: belangrijk is dat, als we zelf een standpunt innemen, we consequent zijn en een duidelijk signaal zenden naar andere landen, zoals de Verenigde Staten en Israël, die dergelijke wapens nog altijd gebruiken. Laten we niet vergeten dat in het recente verleden Belgische ontmijners in Libanon gesneuveld zijn als gevolg van het ontmantelen van clusterbommen die daar door Israël waren afgeworpen.
De heer De Bruyn heeft het ook al even aangehaald: het is jammer dat de Vlaamse Regering er niet in is geslaagd om een heel duidelijk Wapenhandeldecreet tot stand te brengen. De Groen!-fractie heeft ter zake een voorstel van decreet ingediend dat eigenlijk de logica omdraait. Vandaag is de logica dat wapenhandel mogelijk is tenzij er heel duidelijke, aantoonbare redenen zijn om niet te exporteren. In ons voorstel zou wapenhandel bij norm verboden zijn, tenzij er echt aantoonbare redenen zijn om te verantwoorden dat toch bepaalde wapens of militaire technologie naar dat land worden geëxporteerd. We hopen dan ook dat er in de volgende legislatuur dan toch een Wapenhandeldecreet tot stand zal komen dat meer pacifistisch is dan het huidige en dan het non-beleid dat de Vlaamse Regering ter zake heeft gevoerd.
De heer Kennes heeft het woord.
Ik volg dit dossier al vele jaren. Het begon bij de antipersoonsmijnen. Ik mocht in december 1997 getuige zijn toen minister Derycke in Ottawa namens België het verdrag ondertekende. Daarvoor al en sedertdien is ons land een van de voortrekkers in deze materie. Om vier redenen is dat erg belangrijk. Deze wapens, zowel de antipersoonsmijnen als de clustermunitie, maken geen onderscheid tussen militairen en burgers die niet bij gevechtshandelingen betrokken zijn. Ze blijven ook bijzonder gevaarlijk na de beëindiging van een conflict. Ze vormen een ernstige hinderpaal voor de heropbouw van een land, en ze bemoeilijken de terugkeer van vluchtelingen naar de zone waar gevechten hebben plaatsgevonden.
Ik wil er ook nog aan herinneren dat wij onze militairen in heel wat landen, onder andere in Libanon, inzetten om deze munitie op te ruimen. Wie daarbij betrokken is, loopt groot gevaar. Het is belangrijk om een signaal te geven. Voor landen als België gaat het om een symbolisch signaal. Zelfs een klein land kan een groot speler zijn op wereldvlak in sommige aangelegenheden. In de strijd tegen dit soort munitie kunnen wij een voortrekkersrol spelen; ik hoop dat we dat ook in de toekomst kunnen doen.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet. (Zie Parl. St. Vl. Parl. 2008-09, nr. 2250/1)
De artikelen 1 en 2 worden zonder opmerkingen aangenomen.De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.