Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over een mogelijke omzeiling van de huidige adoptiewetgeving
Verslag
Mevrouw Dillen heeft het woord.
Is een zogenaamde nieuwe schijnadoptieprocedure in de toekomst mogelijk en is het toegelaten dat via het gebruik van achterpoortjes een politicus de adoptiewet omzeilt, in plaats van werk te maken van het dichten van die poortjes? Dat is de verontwaardigde, maar terechte reactie van zeer veel kandidaat-adoptieouders nadat ze er, door berichten in de media, kennis van hebben gekregen dat een CD&V-senator na een parlementaire missie een Congolees jongetje naar ons land heeft laten komen via een humanitair visum, met de uitdrukkelijke bedoeling, zo heeft ze verklaard, om over te gaan tot adoptie, zonder respect voor de adoptiewetgeving en alle formaliteiten.
Mevrouw de minister, dit is een totaal verkeerd signaal aan de talrijke kandidaat-adoptieouders, waarvan sommige al verschillende jaren wachten. Voor interlandelijke adoptie hebben we een zeer ingewikkelde, moeilijke en uitvoerige adoptiewet, die een procedure voorschrijft die daarenboven ook heel kostelijk is, en in principe door iedere burger in Vlaanderen moet worden gerespecteerd, ook door politici. Vooral het feit dat elke vorm van screening uit de weg is gegaan, zet heel veel kwaad bloed.
We zijn het er allemaal over eens dat de huidige adoptieprocedure veel te lang duurt. Ik heb dat hier al vaak aangekaart, ook in de commissie. Ook de Vlaamse Centrale Autoriteit Adoptie erkent dit. Dan is het onze en uw plicht ervoor te zorgen dat die procedure wordt ingekort, dat de wachttijden en wachtlijsten worden ingekort. Vandaag zijn de procedures lang en iedereen moet daarmee leren leven, ook politici.
Er komt dan ook terecht uitvoerige kritiek, onder andere van de Vereniging voor Kind en Adoptiegezin, van uw Vlaamse adoptieambtenaar, mevrouw Chamon, die duidelijk stelt: "Als dit dossier bij ons terechtkomt, zullen we het moeten afkeuren. Ze heeft het kind zelf uitgekozen, en dat is strikt verboden. De geest van de wet zegt dat adoptie geen privé-aangelegenheid is, maar een regelgeving tussen autoriteiten, want dat geeft de beste garanties tegen kinderhandel. In Terzake werd ook verklaard dat deze zaak wrang overkomt, omdat de indruk wordt gewekt dat de senator zomaar een kind kan overbrengen. Ik vind dit heel schrijnend voor alle kindjes die geen speciale lichtjes in hun ogen hebben."
Mevrouw de minister, wat is uw standpunt in dit dossier? Welke initiatieven zult u nemen om alle mogelijke achterpoortjes zo snel mogelijk te dichten?
Mevrouw De Wachter heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mevrouw de minister, collega's, er is de voorbije twee dagen weer heel wat ophef ontstaan in de adoptiewereld. In het verleden hebben we uw voorganger hier vaak over ondervraagd als er iets over adoptie in de media was verschenen. Persoonlijk ben ik heel geschokt door dit verhaal. Dit is ook het moment om een persoonlijke bekentenis te doen. Onze dochter van vijf reageerde gisteren wel heel boos en verontwaardigd en zei: "Mama, Emile is er al. Hoe komt het toch dat ik zo lang op mijn adoptiebroertje of -zusje moet wachten, want we zijn nu al drie jaar verder?"
Ons gezin is een van die vele kandidaat-adoptieouders die al jaren in een procedure zitten en wachten op een adoptiekindje.
Het gaat om een heel lange en intense procedure die heel vergt van een gezin. Anderzijds zijn de gezinnen heel geduldig en begripvol omdat ze beseffen hoe belangrijk die procedure is. In 2005 hebben we de wetgeving strenger gemaakt omdat we het belang van het kind cruciaal vinden in de hele procedure. Als we dan vaststellen dat de adoptieprocedure omgekeerd wordt toegepast, en dan nog door een senator, zet dat kwaad bloed in heel de adoptiewereld.
Alle kandidaat-adoptieouders wensen dat kindje het allerbeste toe. Niemand twijfelt aan de menselijkheid en het moedergevoel van de betrokken senator, maar dat betekent niet dat we deze werkwijze moeten goedkeuren. De regels moeten worden toegepast, ook in dit dossier. Het is vaak niet eenvoudig om de regels of de wetgeving toe te passen. Toch moet dat gebeuren. De voorbije periode is al meermaals de unieke situatie vermeld waarin we ons met dit dossier bevinden. In Vlaanderen en over de hele wereld bevinden zich echter miljoenen kinderen in deze unieke situatie.
Bij adoptie moet een zware procedure worden toegepast waarbij het belang van het kind cruciaal is. Dat moet ook in de toekomst zo blijven. We kunnen niet toestaan dat adoptie kan worden vergeleken met een grootwarenhuis waar men de kinderen maar heeft uit te kiezen. We hebben dat via de wetgeving altijd tegengegaan, en dat moet zo blijven.
We hebben een groot probleem als we vaststellen dat de adoptieprocedure omgekeerd wordt toegepast en dat er achterpoortjes worden gebruikt, dan nog wel door een senator.
De adoptieprocedure is zeker voor verbetering vatbaar. Het is onze verantwoordelijkheid als politici om daar iets aan te doen. Er mogen geen hiaten worden gevuld via achterpoortjes, maar wel via decreetgevend werk. Ik zal dan ook eerstdaags een nieuw voorstel van decreet ter verbetering indienen in het Vlaams Parlement.
Mevrouw de minister, bent u het ermee eens dat we de toepassing van de omgekeerde adoptiewetgeving niet kunnen toestaan? Zult u contact opnemen met de federale collega's van de dienst Vreemdelingenzaken waar een vergunning is afgeleverd om humanitaire redenen?
Minister Heeren heeft het woord.
De verontwaardiging is inderdaad groot. Adoptie is een heel intense procedure. De ondertekening van het Verdrag van Den Haag is daar zeker een uiting van.
Noch ikzelf, noch mijn administratie hebben al een adoptieaanvraag ontvangen. Het is aan de betrokkene zelf om dat te doen. De sleutel ligt vandaag op het federale niveau. Er is een humanitair visum uitgereikt, maar ik beschik vandaag niet over informatie over de reden waarom dat visum is uitgereikt. Het gaat hier om iets heel uitzonderlijks, over meer informatie beschik ik niet.
Als die adoptieaanvraag binnenloopt, zal die volgens de regels van de adoptiewet worden behandeld. Ik kan daar vandaag natuurlijk niet op vooruitlopen. De wetgeving die met heel veel zorg is opgesteld, moet worden gevolgd. De regels die daarin staan, gelden voor iedereen in Vlaanderen. Het Verdrag van Den Haag is de internationale standaard die bepaalt hoe we kinderen uit andere landen via adoptie naar Vlaanderen kunnen brengen, met respect voor de rechten van het kind en met in ons achterhoofd de gedachte dat we mensenhandel moeten kunnen vermijden.
Mevrouw de minister, net zoals mijn collega wenst ook onze fractie het kind hier in Vlaanderen alle geluk toe in de toekomst. Dat is echter niet de essentie van de vraag die we vandaag stellen. U zegt dat de diensten nog geen adoptieaanvraag hebben ontvangen. We hebben echter wel een zeer duidelijke uitspraak van de Vlaamse adoptieambtenaar, mevrouw Chamon. Ik heb haar daarnet volledig geciteerd. In het kader van dit dossier is er een gevaarlijke uitspraak gedaan met betrekking tot de toekomst van dat kind.
U stelt dat het visum zeer uitzonderlijk is en dat u niet weet op basis van welke criteria dat visum voor dit specifieke geval is uitgereikt. Het is voor mij des te erger dat het visum is afgeleverd na een parlementaire missie van de Senaat in Congo en dat juist die senator erin is geslaagd dat visum te verkrijgen.
U zegt dat regels in Vlaanderen voor iedereen moeten gelden. In dit dossier moeten we echter besluiten dat dat niet zo is. Het is absoluut onaanvaardbaar dat de senator in kwestie, die een publiek figuur is, die beter dan wie ook zou moeten weten welke regels van toepassing zijn - en ze weet dat ook -, misbruik maakt van mogelijke achterpoortjes in de wet. Het is een kaakslag voor de honderden kandidaat-adoptieouders die al jaren wachten. Vaak hebben ze al een jarenlange lijdensweg achter de rug om, vruchteloos, op een natuurlijke weg een kind te krijgen. Ze doen dan een beroep op de adoptieprocedure, waarbij ze weer jaren moeten wachten. Mevrouw de minister, deze mensen verdienen dat absoluut niet. We moeten er allemaal werk van maken om de lange procedure, de lange wachttijden in te korten tot aanvaardbare periodes.
Mevrouw de minister, er moet een intense procedure doorlopen worden. Het is ook een heel gevoelige materie. Het is dan ook zeer belangrijk dat we duidelijkheid krijgen. De Vlaamse adoptieambtenaar was deze week zeer duidelijk. U hebt ook duidelijk geantwoord op mijn concrete vraag. We zullen de zaak zeker mee opvolgen. We zullen verbeteringen voorstellen voor de adoptieprocedure.
Daarnet heb ik al gezegd dat een vergunning voor dit dossier werd afgeleverd door de Dienst Vreemdelingenzaken op basis van een duidelijk dossier. Ik zal me vandaag dus niet uitspreken over de inhoud van het dossier. Dat is ook niet aan de orde. Wel stel ik voor dat u met de diensten praat over de mogelijke problemen op dit vlak. We moeten er rekening mee houden dat er een precedent kan worden geschapen. We moeten aandacht hebben voor deze situatie. Het kan niet de bedoeling zijn dat kandidaat-adoptieouders op die manier op gedachten worden gebracht. Ze moeten naar eer en geweten handelen. Ze hebben geduld om de procedure op een reglementaire manier te doorlopen.
De heer Dehaene heeft het woord.
Bij het uitschrijven van de regels die gevolgd moeten worden bij de interlandelijke adoptie, zijn we uitgegaan van de rechten van het kind. Dat was ook zeer belangrijk. Dat maakt dat een zware procedure moet worden doorlopen. We hebben alle moeite van de wereld gehad om de parlementsleden en anderen te overtuigen van de noodzaak van een dergelijke procedure. Ongetwijfeld zijn er vanuit menselijk oogpunt zeer veel redenen waarom de collega-senator zo heeft gehandeld. Het is echter jammer dat ze dat initiatief heeft genomen, vooral ten aanzien van de vele kandidaat-adoptieouders die de procedure wel helemaal doorlopen, die er vaak veel tijd en energie in moeten steken, die emotioneel een zware periode doormaken.
Mevrouw de minister, ik herhaal dat er vanuit menselijk oogpunt ongetwijfeld redenen zijn waarom ze dat gedaan heeft.
Ik hoop dat de minister kan bevestigen dat zij erop zal toezien dat de verdere procedure, als die er al komt, correct verloopt, zodat we binnen een aantal maanden kunnen zeggen dat de procedure vanaf dit ogenblik, nu dus, correct verlopen is.
Mevrouw Van der Borght heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik sluit mij graag aan bij de vraagstellers. Ik wil ook mijn afkeuring uiten over deze manier van handelen. Ik heb het niet over het menselijke aspect. Een politicus die vertrouwd is met de wetgeving en met de maatschappelijke gevoeligheid van de adoptieproblematiek zou toch beter moeten weten.
Mevrouw de minister, ik wil u een bijkomende vraag stellen. U volgt altijd trouw deze plenaire vergaderingen, dus zult u zich de discussie van ongeveer een halfjaar geleden herinneren over de adoptiedossiers van de Special Needs-kinderen uit China. Toen moest een adoptiebureau zijn werkzaamheden stopzetten. Daardoor moest ook het kanaal in China worden stopgezet en verdween de mogelijkheid om deze kinderen, die speciale medische zorgen nodig hebben, te adopteren. Er was nog één mogelijkheid, maar dan wel via een Brusselse adoptiedienst.
Het was ontstellend te moeten vaststellen dat dit niet kon voor kandidaat-adoptieouders die niet in het Brusselse Gewest woonden. Ik heb toen in de commissie uw voorganger, minister Vanackere, gevraagd om een samenwerkingsakkoord af te sluiten met de andere gemeenschappen, zodat iedereen een beroep kan doen op deze adoptiediensten, ongeacht de woonplaats van kandidaat-adoptanten.
Mevrouw de minister, ik wil u vragen om zo snel mogelijk een samenwerkingsakkoord af te sluiten zodat ook deze kinderen, die specifieke noden hebben, kunnen worden geholpen. Wat is uw mening hierover?
Mevrouw Vogels heeft het woord.
Mevrouw de minister, ik weet hoe adoptie de emoties beroert. Toen ik minister was, heb ik dat ook ervaren. Het gaat over het meest intieme van een mens: een kinderwens hebben.
Indien zou blijken dat mevrouw Schelfhout van haar positie als senator misbruik heeft gemaakt om dit visum te verkrijgen, dan begrijp ik dat dit voor heel wat kandidaat-adoptieouders choquerend is. Maar wat ik nog erger vind, is dat mevrouw Schelfhout deze adoptie gebruikt naar buiten uit, in de media maar blijkbaar ook in de nieuwjaarskaartjes die ze heeft rondgestuurd, om erop te wijzen hoe groot haar hart is, hoe liefdadig zij is, hoe ze vol van caritas is. Dat is wat mij betreft voor al die andere kandidaat-adoptieouders zo mogelijk nog choquerender. Ook zij hebben de absolute wil om kinderen te helpen die elders in de wereld geen goede opvoeding krijgen. Maar zij moeten daarvoor wel gestaag de procedure doorlopen. Ik zou graag hebben dat u hierover een blijk van afkeuring laat horen.
Ik heb hier al gezegd dat wij, ikzelf als minister of onze diensten, op het ogenblik dat wij worden gevat door een aanvraag om tot adoptie over te gaan, de adoptiewet en het adoptiedecreet zullen volgen. Dan gelden de regels zoals ze in de decreten zijn ingeschreven. Ik wil daarover duidelijk zijn. In die regels blijft het Verdrag van Den Haag, dat de bescherming van de rechten van het kind regelt, de leidraad, juist om te vermijden dat er mensenhandel ontstaat.
Mevrouw Vogels, u hebt gelijk. Een kinderwens die onvervuld kan blijven, dat raakt ons allemaal, dat beroert een hele samenleving.
Ik wil hier heel duidelijk het signaal geven dat onze regelgeving er is en dat die moet worden gerespecteerd. Op het ogenblik dat wij worden gevat door een adoptievraag, zal ik u verder kunnen informeren.
Mevrouw Van der Borght, ik stel voor dat we uw vraag over het samenwerkingsverband met China opnieuw behandelen in de commissie. Ik heb daarover vandaag niet de juiste informatie en kan u dus niet onmiddellijk het juiste antwoord geven.
Mevrouw de voorzitter, mevrouw de minister, ik hoor mevrouw Vogels graag zeggen dat het choquerend is indien de senator in kwestie misbruik zou hebben gemaakt van haar functie. Maar zelfs zonder misbruik te maken van de functie van senator is dit, voor iemand die handelt als senator, zeer choquerend voor de honderden kandidaat-adoptieouders van wie een aantal al jaren wachten en heel, heel veel geduld aan de dag moeten leggen. Als het om een CD&V-senator gaat, kan dit blijkbaar zonder wachttijden, formaliteiten of procedures.
De minister heeft terecht verklaard dat adopties volledig in de geest van het Verdrag van Den Haag moeten gebeuren. Hierbij staat, specifiek om mensenhandel te voorkomen, de bescherming van de rechten van het kind centraal. Ik hoop dat de minister hier in de toekomst zeer nauwlettend op zal toezien.
Ik hoop dat het volledig verkeerde voorbeeld dat de CD&V-senator heeft gegeven niet tot navolging zal leiden. Een aantal kandidaten zouden immers kunnen denken dat zij dat nu ook mogen, aangezien een CD&V-senator het blijkbaar mag. Ze zouden kunnen proberen op eigen houtje dezelfde weg te bewandelen.
Ik hoop dat de minister een duidelijk signaal zal geven om dit te voorkomen. Indien dit niet gebeurt, zullen de adoptiediensten in de toekomst niet weten waar ze aan toe zijn.
Ik dank de minister voor haar antwoord. Het is duidelijk dat de decreetgeving in verband met adoptie moet worden toegepast. Dit zal de komende maanden, tijdens de behandeling van dit specifiek dossier, cruciaal zijn en blijven. Wij zullen dit blijven opvolgen. Ik ben ervan overtuigd dat de hele adoptiesector dit met argusogen zal blijven opvolgen. Ik hoop echt dat iedereen die hiermee begaan is de komende maanden in eer en geweten zal blijven handelen. We beschikken over een adoptieprocedure. Hoewel het om een lange procedure gaat, denken we dat dit de beste aanpak is. Deze procedure moet door iedereen op de juiste wijze worden toegepast.
Het incident is gesloten.