Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mevrouw de minister, heren ministers, beste collega's, vrouwen zijn nog steeds in solden. Dat is de slogan van Equal Pay Day dit jaar. Daarmee wil men aangeven dat de lonen van vrouwen eigenlijk het hele jaar in de uitverkoop zijn. Equal Pay Day is de jaarlijkse strijddag, waarmee men nog eens wil benadrukken dat vrouwen vandaag nog steeds minder verdienen dan mannen, voor hetzelfde werk.
Vorige zaterdag was er ook de Internationale Vrouwendag. Naar aanleiding daarvan en in aanloop naar Equal Pay Day, zijn een aantal studies verschenen. Mevrouw de minister, het gaat over het jaarboek van het Steunpunt Werk en Sociale Economie, het rapport van het departement Economie van de ULB en het tweede rapport van het Belgisch Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Die studies verschillen nogal als het gaat over de omvang van de loonkloof. Sommige spreken over 15 tot 20 percent, andere hebben het over 7 percent of minder. Ook wat de oorzaken betreft, verschillen de studies nogal van elkaar.
De Europese Commissie zegt dat het eigenlijk redelijk goed gaat met België. België zou een van de betere leerlingen zijn in Europa en helemaal niet zo slecht scoren. Dat is dan het goede nieuws, want deze cijfers worden ook betwist door het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Het slechte nieuws is dat de loonkloof zou stagneren en de loonsituatie van vrouwen eigenlijk niet zou verbeteren.
Ook de oorzaken die in de studies worden aangegeven, verschillen nogal van elkaar. Zo zegt het Steunpunt Werk en Sociale Economie dat de belangrijkste oorzaak eigenlijk de door meisjes gekozen studierichting is. Meisjes kiezen nog al te vaak voor zachte en typisch vrouwelijke studierichtingen, die eigenlijk naar jobs leiden waarmee men minder verdient dan bijvoorbeeld in industriële sectoren als de chemiesector. Bovendien is er natuurlijk nog altijd het glazen plafond. Vrouwen stoten nog altijd minder goed door naar topfuncties. Ik heb mevrouw Smet vorige week horen pleiten voor meer vrouwelijke ministers in de regering, maar ook in bedrijven hebben vrouwen moeite om in de topfuncties, de best betaalde jobs, terecht te komen.
Bij alle artikels en studies was ik het meest verrast door een opiniestuk dat afgelopen maandag verscheen in De Morgen. Daarin zegt de arbeidsmarktdeskundige van Randstad dat het niet zo'n vaart loopt met die loonkloof, maar ook, weliswaar in iets meer bedekte termen, dat vrouwen het eigenlijk vooral aan zichzelf te wijten hebben als ze minder verdienen, omdat ze de foute studierichtingen kiezen, vaker deeltijds gaan werken, vaker kiezen voor loopbaanonderbreking en minder belang hechten aan loon. In loononderhandelingen hechten vrouwen meer belang aan de combinatie werk en gezin dan aan het loon.
De discussie over loonassertiviteit is hier al vaker gevoerd. Ik denk dat de redenering van het opiniestuk een beetje kort door de bocht ging. Ik denk dat een vrouw die er alleen voor staat en drie kinderen heeft, echt niet minder belang hecht aan loon, maar genoodzaakt is om te kiezen voor een goed evenwicht tussen werk en gezin. Bij uitbreiding geldt dat voor de meeste buitenshuis werkende vrouwen. Ik trap misschien een open deur in, maar vandaag komt het grootste deel van de zorgtaken nog altijd terecht op de schouders van vrouwen.
Men kan zich dus de vraag stellen of al die individuele keuzes van vrouwen dan wel zo vrijwillig zijn en of ze eigenlijk niet ingegeven zijn door noodzaak omwille van de moeilijke combinatie werk en gezin en omwille van een tekort in kinderopvang.
Mevrouw de minister, het verklaren van de loonkloof, zoals die studies doen, is natuurlijk niet het goedpraten ervan. We moeten die loonkloof niet zomaar aanvaarden. Loonkloof betekent niet alleen minder loon maar ook minder pensioen en een hoger armoederisico voor vrouwen.
Mevrouw de minister, wat zijn uw conclusies uit die studies, vooral gelet op het feit dat men aangeeft dat de loonkloof stagneert en de situatie niet verbetert? Welke maatregelen overweegt u eventueel bijkomend te nemen om de loonkloof te dichten?
Minister Van Brempt heeft het woord.
Het is een bijzonder complex verhaal. We spreken liever over 'loopbaankloof ' dan over 'loonkloof', omdat het zoveel verschillende aspecten heeft. Dat we vandaag stagneren, geeft dat al aan. De echte ruwe discriminatie, met name dat een man en een vrouw hetzelfde werk doen maar dat de man meer verdient, enkel omdat hij een man is, is gaandeweg uit Vlaanderen en België verdwenen. Het zal hier en daar nog voorkomen, maar we kunnen gerust zijn dat dat niet meer het grote probleem is. Het grote probleem heeft te maken met de complexiteit en de mentaliteit. Het is veel moeilijker om daar beleidsmatig op in te werken. Dat betekent niet dat we dat in het gelijkekansenbeleid en in de hele Vlaamse Regering niet belangrijk vinden.
Via de opencoördinatiemethode heb ik met collega-ministers, vooral met de minister van Onderwijs en van Werk, harde afspraken gemaakt om initiatieven te nemen die gericht zijn op het wegwerken van de loopbaankloof. Ik denk aan het stimuleren van meisjes voor het volgen van technische richtingen, die resulteren in werkgelegenheid in andere sectoren, wat een effect heeft op het loon.
Vervolgens kom ik aan een moeilijker verhaal. We moeten toegeven dat een aantal initiatieven, zoals de mogelijkheid even uit de arbeidsmarkt te treden en deeltijds te werken, goed zijn voor de combinatie arbeid en gezin, maar ze helpen vrouwen niet vooruit in het dichten van de loopbaankloof. Ze werken wat contraproductief. We hebben daar onderzoekscijfers van. Het feit dat je even uit de arbeidsmarkt stapt, geeft op zich niet alleen een achterstand, maar het heeft ook een negatief effect op de verdere loopbaanontwikkeling van mannen en vrouwen, en in de praktijk gaat het vooral om vrouwen.
We moeten toegeven dat we daar op een andere manier naar moeten kijken. Ik pleit niet voor het verminderen van de mogelijkheden voor bijvoorbeeld ouderschapsverlof en deeltijds werken, omdat die net zo belangrijk zijn. We moeten een tweede weg opstarten, namelijk het activeren van de mannen in dit debat. Ik ben daar al een tijdje mee bezig en het is niet gemakkelijk. In Noorwegen bestaan heel wat initiatieven die ons vooruit kunnen helpen. Daar blijven mannen bijvoorbeeld zes weken thuis bij de geboorte van een baby. Dat staat daar absoluut niet ter discussie. Het heeft een positief effect op het wegwerken van de loopbaankloof en op de combinatie arbeid en gezin.
De initiatieven die daarmee te maken hebben, behoren tot de federale bevoegdheid. We kunnen die wel ondersteunen. We zullen dat zeker doen door gericht initiatieven te nemen die te maken hebben met sensibiliseren. Het activeren van het vaderschap en de mannen in dit verhaal, is bijzonder belangrijk.
Het wegwerken van het glazen plafond is ook belangrijk. Ik heb vorige week samen met Voka een initiatief genomen om ervoor te zorgen dat er meer vrouwen komen in bestuursorganen. U zult zich misschien afvragen of dat wel zo belangrijk is. Ja, dat is ontzettend belangrijk! Het is belangrijk voor een beter bestuur en voor het wegwerken van de loopbaankloof. Ik verwijs naar een heel recente Noorse studie die aangeeft dat mannelijke managers mannen bevoordelen in loon, en dat vrouwelijke managers vrouwen meer loon geven. Men heeft blijkbaar de neiging om voor het eigen geslacht te kiezen: 'eigen geslacht eerst'. Dat geeft aan hoe belangrijk diversiteit op managementniveau is.
Er valt nog een heel nieuwe weg af te leggen. Er moet een heel nieuwe mentaliteit komen, en mannen moeten worden geactiveerd in dit debat.
Mevrouw de minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is inderdaad belangrijk dat we doorgaan met de opencoördinatiemethode. Ik ben ook benieuwd naar concrete resultaten. We kunnen daar binnenkort opnieuw een rapport over verwachten, waaruit zal blijken hoe ver het daarmee staat. Het is belangrijk dat nauwgezet te volgen en te bekijken in welke mate dat tot concrete resultaten leidt. Er moet inderdaad een mentaliteitsverandering komen, maar het zal moeilijk zijn om dat in beleid vast te leggen. We moeten echter zeker streven naar die mentaliteitsverandering.
Het incident is gesloten.