Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer De Loor heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, geachte leden, in de eerste plaats wil ik mijn beste wensen uiten voor ieder van u. Bij ons is het ook de gewoonte iedereen daarbij een goede gezondheid te wensen, de rest vinden we nogal vanzelfsprekend.
Ik stond echter even stil bij het feit dat dit niet zo vanzelfsprekend is, toen ik tijdens de oudejaarsdagen een wenskaartje van Amnesty International in mijn brievenbus vond, met daarop de zin "Ook in 2008 verdedigen we samen mensenrechten met vuur". Het respecteren van de mensenrechten is inderdaad niet in alle landen evident.
Ik heb zelfs sterk de indruk, mijnheer de minister, dat de mensenrechtenslinger die lange tijd de goede richting opging, sinds de zogenaamde 'war on terror' of de wereldwijde strijd tegen het terrorisme onder impuls van de VS, nu de foute kant opgaat. Ik denk dat we allemaal van oordeel zijn dat staten inspanningen moeten leveren om terroristische aanslagen te vermijden en om burgers te beschermen, maar we moeten er tevens op toezien dat de strijd tegen het terrorisme op den duur geen groter gevaar betekent dan het terrorisme zelf. Ik ben van oordeel dat respect voor de mensenrechten nog altijd het beste wapen is in de strijd tegen het terrorisme.
Mijnheer de minister, aanstaande vrijdag, 11 januari, wordt de zesde 'verjaardag' gevierd van Guantanamo Bay. Op 11 januari zes jaar geleden werd de eerste terreurverdachte ondergebracht op de marinebasis van Guantanamo Bay op Cuba. Tijdens die zes jaar werden er al honderden gedetineerden zonder officiële inbeschuldigingstelling of zonder enige vorm van proces gevangen gehouden.
In 2006, twee jaar geleden, concludeerden vijf experts van de VN dat de behandeling die de gedetineerden op Guantanamo Bay kregen, neerkwam op marteling en dat het kamp zo snel mogelijk gesloten moest worden. Amnesty International heeft daar al een paar keer de nadruk op gelegd en de eis uitgesproken om de marinebasis te sluiten.
Ik ben ervan overtuigd, mijnheer de minister, dat u als beleidsvoerder enorm begaan bent met slachtoffers van schendingen van de mensenrechten, en daarom wil ik u deze vragen stellen.
Op welke manier wijst u de VS en andere landen op hun verantwoordelijkheid voor de schendingen van mensenrechten? Bent u bereid om het naleven van mensenrechten als een conditio sine qua non te hanteren in uw buitenlands beleid en voor verdere samenwerking?
Spreekt u tijdens de internationale contacten die u ongetwijfeld hebt, zowel op formele als op informele basis, met uw Amerikaanse gesprekspartners over deze aangelegenheden? Staat u, net als Amnesty International en een groot aantal collega's hier - daarvan ben ik overtuigd -, achter de eis om het detentiecentrum op Guantanamo te sluiten? (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
Minister Bourgeois heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer De Loor, dames en heren, mijn beste wensen voor u allen. Ik wens u een vruchtbaar parlementair en politiek jaar.
Mijnheer De Loor, ik deel uw zorg inzake de mensenrechten, net als de hele Vlaamse Regering. Mensenrechten vormen trouwens een van de basiswaarden in het buitenlands beleid van de Vlaamse Regering. Leest u er het regeerakkoord en mijn beleidsnota maar op na: in het buitenlands beleid staan de mensenrechten, de fundamentele rechten en vrijheden, als basiswaarden voorop.
Het rapport waar u naar verwijst, ken ik. Het is een rapport van vijf deskundigen van de VN en het werd goedgekeurd door de Mensenrechtencommissie van de VN. In het rapport wordt geconcludeerd dat de detentie, de omstandigheden van de detentie en de procedures, of het ontbreken ervan, op Guantanamo Bay strijdig zijn met een aantal fundamentele rechten en vrijheden. De deskundigen stelden in de eerste plaats dat het internationaal recht wel degelijk van toepassing is op de detentie. De Mensenrechtencommissie concludeert aan de hand van het rapport dat een aantal fundamentele rechten niet verzekerd is, onder meer het recht om een aanhouding aan te vechten en het recht op een eerlijk proces. De uitvoerende macht van de VS is daarenboven zowel vervolger, rechter als uitvoerder. De Mensenrechtencommissie uit een aantal fundamentele bezwaren en doet een aantal aanbevelingen. Een van die aanbevelingen is de sluiting.
Ik ken ook het verzoek van Amnesty International om tot sluiting over te gaan, en er is ook de uitspraak van het Hooggerechtshof van de VS in de zaak van de voormalige chauffeur van Osama Bin Laden. In die uitspraak heeft het Hooggerechtshof niet de sluiting bevolen, maar wel gezegd dat in deze casus de conventies van Genève geschonden waren.
Op dit moment bestaat er wereldwijd en niet in het minst in de VS een sterke tendens tot de sluiting van deze 'gevangenis'. Het is zelfs een thema bij de voorverkiezingen in de VS. Sommige kandidaten spreken zich uit voor een sluiting. Colin Powell deed dat ook, zelfs al in een vrij vroeg stadium. Zelfs de Amerikaanse president heeft op een topontmoeting met de Europese Unie gezegd dat hij akkoord gaat met de vraag van de EU om de gevangenis te sluiten. Condoleezza Rice heeft zich in december nog uitgesproken voor een sluiting.
Dat is nog niet gerealiseerd. Ik neem me voor om dit waar nodig en nuttig aan te kaarten. Ik meen dat dat het meest efficiënt gebeurt op het niveau van de EU. Dat is dus al gebeurd onder het Oostenrijkse voorzitterschap. Voor Vlaanderen lijkt het me de meest aangewezen weg om dit via het Belgische federale niveau daar opnieuw op tafel te leggen. Ik was al van plan om de minister van Buitenlandse Zaken te schrijven om een nieuwe interministeriële conferentie (IMC) bijeen te roepen. Ik zal vragen om dit punt op de agenda te zetten. Als de Belgische entiteiten daarover een akkoord bereiken, kunnen ze de vraag bezorgen aan het Europese voorzitterschap. De voorzitter van de Europese Raad moet het punt agenderen op de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen. Dat lijkt me de meest geëigende weg.
Mijnheer de minister, zoals ik al zei, ben ik ervan overtuigd dat respect voor de mensenrechten het beste wapen is in de strijd tegen het terrorisme. Ik ben blij dat u die bekommernis deelt. Toch zou ik graag willen dat u meer actiegericht bent. Het is het moment van de waarheid door de primaries in de Verenigde Staten, zoals u zelf zegt.
Ik wil u nog een suggestie doen. U zou in het kader van uw buitenlandse bezoeken een overleg kunnen organiseren met ngo's en mensenrechtenorganisaties om het duidelijke signaal te geven dat ook Vlaanderen de mensenrechten hoog in het vaandel draagt. Ik zou er zelfs voor pleiten dat dat overleg op een systematische manier plaatsvindt.
De heer Vrancken heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, ik denk dat iedereen in dit halfrond pleit voor respect voor de mensenrechten.
Wat de heer De Loor vergeet, is om de grens naar Cuba eventjes over te steken. Hij zou de schending van de mensenrechten daar eens moeten aankaarten. We weten allemaal dat die rechten daar op flagrante wijze worden geschonden. Als we dat idee nog verruimen, kunnen we hetzelfde zeggen over China. Daar kennen we ook werk- en concentratiekampen waar de mensenrechten op de meest flagrante wijze worden geschonden. Ik hoor nooit een retoriek van een socialistische politicus over deze twee staten. Ik kan alleen maar besluiten dat de verontwaardiging selectief kan worden genoemd.
Mevrouw Poleyn heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, mensenrechten staan centraal in ons bilateraal buitenlands beleid. Mijnheer de minister, ik voel met u mee omdat wij regelmatig alle onrecht ter wereld op uw schouders leggen en u vragen om het aan te pakken. We moeten dat concreet en hanteerbaar maken.
We hebben daartoe de juiste instrumenten nodig. Ik ben blij dat u de IMC vernoemt en gaat samenroepen. Ik heb u in een schriftelijke vraag gevraagd of de conferentie nog regelmatig bijeen is gekomen in het voorbije jaar. Ik denk van niet.
Ik wil u oproepen om iets vaker samen te komen, zodat wat we hier in het parlement zeggen over het buitenlands beleid kan worden meegenomen naar het Belgische en het Europese niveau.
De heer Glorieux heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijn fractie en ik sluiten ons aan bij het pleidooi van de heer De Loor. Het is positief en correct dat de minister die problematiek op tafel wil gooien in Europa. Dat is het forum om deze zaken vanuit Vlaanderen aan te pakken. Dat steunen wij.
Misschien kan de minister op korte termijn een concrete stap zetten. Deze vrijdag brengen de parlementsleden op vraag van Amnesty International een bezoek aan de Amerikaanse ambassade. De minister zou deel kunnen uitmaken van onze delegatie. Wij zouden het als een eer beschouwen.
Mijnheer De Loor, ik ga de dialoog met de mensenrechtenorganisaties aan. Ik ontloop die nooit. Ik had gepland om in Colombia een ontmoeting te hebben met een mensenrechtenorganisaties. U weet dat ik die reis heb moeten afbreken. Ik sta er altijd voor open, maar in de lijn van wat mevrouw Poleyn zegt, moeten we kijken wat vanuit Vlaanderen een effectieve manier van handelen is.
Mijnheer Glorieux, ik denk niet dat ik als minister moet deelnemen aan een parlementaire actie. Het parlement is het parlement. Ik doe als minister van Buitenlands Beleid wat ik meen te moeten doen. In allerlei contacten kaarten wij aan wat aangekaart moet worden. Het is goed om die zaken gescheiden te houden: elk zijn verantwoordelijkheid.
Mijnheer Vrancken, concentratiekampen hebben we hier jaren geleden ook gekend. Het waren dikwijls geloofsgenoten van u die daarvoor verantwoordelijk waren. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
Dat pik ik niet, mijnheer De Loor. Dat pik ik niet!
Voor wat betreft uw verhaal over Cuba, kunnen we de mensenrechtenrapporten van Cuba en de Verenigde Staten misschien eens naast elkaar leggen.
Dat kunnen we inderdaad doen.
We zullen zien wat het dikste dossier zal zijn. Het is wel frappant dat de VS onder de noemer 'war on terror' net mensenrechten schenden om het terrorisme tegen te gaan. In feite is dat een veel grotere bedreiging dan het terrorisme zelf. Ik weet waar in Cuba echte schendingen van de mensenrechten gebeuren: dat is in Guantanamo. (Applaus bij de meerderheid)
Het incident is gesloten.