Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Arckens heeft het woord.
Mijnheer de minister, enkele weken geleden is in Mol een kleine, onafhankelijke boekhandel verdwenen. Er zijn er nog maar weinig in Vlaanderen. De uitgeverijen en de antiquariaten floreren in Nederland, maar niet bij ons. In de commissie hebben we een jaar geleden uitvoerig gediscussieerd over de kleine, onafhankelijke boekhandel. Iedereen heeft er een bijdrage aan kunnen leveren.
De voorzitter van Colibro, die de kleine, onafhankelijke boekhandels groepeert, is bijzonder boos. Ik citeer: 'Het is altijd een absurd gegeven geweest dat de Vlaamse overheid wel uitgeverijen kon steunen via het productiefonds als het ging over cultureel waardevolle uitgaven, maar nooit die logica kon doortrekken naar de verdeling ervan. Wat voor een uitgeverij moeilijk is, is dat uiteraard ook voor een boekhandel.' En verder: 'Bij de oprichting van het Vlaams Fonds voor de Letteren was en is nergens een betekenisvolle rol voor de distributie gezocht, laat staan gevonden. Het fonds vraagt natuurlijk wel de garantie dat het gesubsidieerde boek niet in de kelder van een uitgeverij blijft liggen, maar veel verder gaat het ook niet.'
Mijnheer de minister, in de discussie in de commissie voor Cultuur is onder meer boek.be betrokken geweest. Het probleem situeert zich niet daar, maar wel bij uw kabinet dat zonder veel ideeën en interesse een beleid bedenkt.
Mijnheer de minister, ik wil u herinneren aan uw eigen woorden. In 2004 hebt u gezegd dat het bevorderen en stimuleren van het lezen, het verspreiden van boeken in scholen en boekhandels een cruciaal punt zou zijn van uw beleid. Als u daarin faalt, dan moeten we u daar in 2009 op afrekenen.
Het is nog niet zover, maar we vragen u toch om een aantal impulsen voor de boekhandels.
De thematiek van de vaste boekenprijs is enigszins achterhaald. Dat idee is van de agenda van de Kamercommissie voor het Bedrijfsleven geschrapt. Misschien komt het er ooit weer op, maar het is vandaag zeker niet de toverformule om de boekhandel te redden.
Vorig jaar had u het over twee projecten die liepen in het kader van CultuurInvest. Bij één daarvan zou u de discretie bewaren. Dat ging over een boekhandel in de Kempen, namelijk Bredero, die nu failliet gegaan is.
U hebt het ook over de tax shelter gehad. U zegt dat er meer informatisering moet komen, bijscholing voor mensen die een boekhandel willen beginnen en dergelijke meer. Naar aanleiding van die hele discussie ben ik zelf op veldonderzoek geweest in Brugge, waar een aantal zeer goede onafhankelijke boekhandels zijn. Ik heb de uitbaters enkele vragen gesteld. Ik heb vastgesteld dat die mensen een enorme knowhow hebben. Boekhandelaar word je vaak ook van vader op zoon. Maar in pakweg Mol of Maaseik zal er in de huidige situatie nooit meer een onafhankelijke boekhandel opgestart worden, tenzij u daar een nieuw beleid tegenover stelt.
Mijnheer de minister, wat zijn uw plannen voor de toekomst?
Minister Anciaux heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, dit is een vrij complexe aangelegenheid, en daarom wil ik een aantal zaken eerst verhelderen. Het letterenbeleid is nog nooit zo uitgebreid geweest, maar richt zich in hoofdzaak tot twee kernspelers: de auteurs en de lezers. Dat zijn de twee groepen waarvoor ik als minister van Cultuur een verantwoordelijkheid draag.
Ik doe dat ook via de spelers op het terrein, en dat zijn er nogal wat: het Fonds voor de Letteren, dat zich uitdrukkelijk op de schrijvers richt, de Stichting Lezen, die mee het boek promoot maar ook leesbevorderingsacties op stapel zet, en ten slotte de bibliotheken, die er heel uitdrukkelijk op gericht zijn het boek te verspreiden bij het ruime publiek en het lezen te bevorderen. Binnen de cultuurbegroting trekken wij overigens zo'n 50 miljoen euro uit voor de bibliotheken.
Ik heb sinds 1999 altijd gezegd dat we een heel divers aanbod aan boeken moeten behouden, niet alleen bij de uitgevers, maar ook bij het publiek. Het zal u misschien verbazen, mijnheer Arckens, maar sindsdien is de evolutie positief. Er zijn vandaag meer boekhandels dan in 1999. Er zijn vandaag ook meer kwaliteitsboekhandels dan toen. We hebben vandaag een 200-tal boekhandels. We moeten eerlijk toegeven dat er daarvan 3 Fnacs zijn, 150 die behoren tot de Standaard Boekhandel, 25 die onder de koepel Colibro zitten, en dergelijke meer.
Men kan in Vlaanderen niet zeggen dat Standaard Boekhandel een slechte boekhandel is. De 200 boekhandels die vandaag bestaan, zijn allemaal partners in een beleid. Via de bibliotheken, de Stichting Lezen en het Fonds voor de Letteren kunnen wij zorg dragen voor enerzijds de auteurs en anderzijds de lezers. We doen echter meer. Via een samenwerking tussen boek.be en de bibliotheeksector proberen we een netwerk op te stellen. Wie in Vlaanderen een boek zoekt, zal dan een lijst krijgen van de bibliotheken en de boekhandels die dat boek ter beschikking hebben. Op die manier kan de lezer kiezen tussen lenen en kopen. Ook het ontleningsysteem is intussen op heel wat terreinen geëvolueerd waardoor er meer wordt gelezen.
We zijn samen met al die partners een boekoverleg gestart. Ik heb daar al meermaals naar concrete voorstellen gevraagd waar alle partners achter staan en die de boekhandels kunnen ondersteunen.
Ik heb op de boekenbeurs gezegd dat ik erg bezorgd ben over de oudere schrijvers die in een moeilijke financiële situatie verkeren. Ik heb aangekondigd dat ik deze problematiek wil bespreken met het Fonds voor de Letteren en de Vlaamse Auteursvereniging. Twee weken nadien deed de auteursvereniging me drie concrete voorstellen die vrij degelijk onderbouwd zijn. Ik vraag al jaren aan het boekoverleg om concrete voorstellen te formuleren over de ondersteuning van de boekhandel. Er komt echter geen eensgezind voorstel omdat een aantal mensen geen beleid wil dat voor die 200 boekhandels hetzelfde is.
Ik heb de optie gelanceerd om een boekenkast te subsidiëren in elke boekhandel waarin alle literaire werken die in Vlaanderen worden uitgegeven, een plaats krijgen. Samen met de uitgevers en de boekhandels willen we ervoor zorgen dat in elke boekhandel alle auteurs worden aangeboden die in een bepaald tijdsperspectief een boek hebben uitgebracht. Sommigen vinden dat het niet kan dat ik dit initiatief zou ondersteunen omdat sommige boekhandels, waaronder Standaard Boekhandel, te commercieel en niet kwalitatief genoeg zouden zijn. Standaard Boekhandel is een kwaliteitsvolle boekhandel en ik ben blij dat er op zoveel plaatsen een Standaard Boekhandel is. Dat betekent natuurlijk niet dat er geen problemen zijn. Daarvoor hebben we onder meer CultuurInvest in het leven geroepen.
Momenteel zijn er drie dossiers in behandeling, twee over de boekhandels en een over de ondersteuning van de uitgever. Boek.be heeft me een mail gestuurd waarin staat dat het project van Bredero geen goed project was en dat het dus begrijpelijk is dat CultuurInvest het niet ondersteunt. Dat is voor mij geen schoolvoorbeeld van hoe met de boekhandel in het algemeen moet worden omgegaan. Ik wil een forse ondersteuning geven, maar daarvoor moet er ook eensgezindheid zijn.
Wat CultuurInvest betreft, gelden een aantal criteria waaronder de economische haalbaarheid van het project.
Ik denk dat we eens grondig moeten nadenken in hoeverre een aantal economische steunmaatregelen kunnen worden toegepast op de boekhandel. Die vraag werd op de Boekenbeurs gesteld door een aantal sprekers. Ook daarover moet worden gepraat met de minister van Economie. Ik ga dat gesprek graag aan.
Er gebeurt heel wat. Alleen vraag ik een concreet actieplan. Ik kan niet voor deze of gene boekhandel een andere ondersteuningsmaatregel nemen. Als minister van Cultuur moet ik bovendien nagaan in hoeverre ik een economische ondersteuningsmaatregel kan nemen.
Het discours waarin wordt gesteld dat de boekhandel en de verspreiding van het boek in gevaar is, klopt niet. Er zijn nog nooit zo veel boeken verkocht. Kranten, ook de kwaliteitskranten, ondernemen samen met de uitgevers acties, waardoor boeken in een heel grote oplage gratis of heel goedkoop worden aangeboden. Zo worden nu honderdduizenden exemplaren verspreid. Vroeger was dat helemaal niet het geval.
Zo ontstaat natuurlijk ook weer een concurrentieprobleem. Dat maakt dat het, als we alles in ogenschouw nemen, toch wel een ingewikkeld probleem is. Ik zou echter niet durven beweren dat op dit ogenblik het boek, de auteur of de lezer er slechter van is geworden.
Ik blijf er wel bij dat er een voldoende kwaliteitsvol aanbod moet zijn. Dat is vandaag het geval. Dat aanbod moet mee gegarandeerd worden door de boekhandel. Waar ik ze kan ondersteunen, zal ik dat ook doen.
Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Ook in de commissie is gebleken dat de thematiek heel complex is. Ik twijfel zeker niet aan uw intentie om extra inspanningen te leveren om alles wat te maken heeft met leesbevordering te stimuleren.
Ik ben wel verbaasd dat er, samen met de Standaard Boekhandel, in Vlaanderen nog 200 onafhankelijke boekhandels zijn.
Hoe kan men mensen ertoe aanzetten om een boekhandel te openen? Het is niet evident om in een of andere provincie een boekhandel te openen. Dat vraagt een zekere opleiding, een zeker metier. Ook daar ging u met uw kabinet iets aan doen.
Als u, al dan niet via CultuurInvest, economische steunmaatregelen wilt toekennen, moet u dan geen rekening houden met Europa?
De heer Vandenbossche heeft het woord.
Mijnheer de minister, collega's, de heer Arckens heeft verwezen naar het stuk van de hand van de heer Vandervelpen, die op zijn beurt verwees naar een vraag die ik in februari van dit jaar heb gesteld over de initiatieven voor de onafhankelijke boekhandel.
Het klopt dat er nog veel boekhandels zijn. Het klopt dat er voor het letterenbeleid, voor de auteurs en de lezers veel gebeurt. Ik begrijp echter ook de 'frustratie' van de winkeliers. Het gaat immers niet over de grote ketens of boekhandels zoals de Fnac, waarvan ik de kwaliteit niet in twijfel trek. Ze zijn even kwaliteitsvol als de andere boekhandels. Alle boeken zijn er verkrijgbaar.
We zouden de discussie over die winkeliers eens opnieuw moeten voeren. We kunnen alvast een constante vaststellen. De onafhankelijke boekenwinkeliers hebben het moeilijk om het hoofd boven water te houden. Dit is evenwel niet enkel een probleem van het cultuurbeleid. Het gaat om het beleid ten aanzien van een economische sector, met name de boekhandels. Net als in de andere distributiesectoren hebben de boekhandels het moeilijk.
Ik onderschrijf de vraag om meer bevoegdheden voor de Vlaamse Regering. Ik zal overigens een initiatief nemen om deze discussie te heropenen. De Vlaamse Regering zou de bevoegdheid moeten krijgen om economische steunmaatregelen voor onafhankelijke boekhandels te nemen. Veel van de al dan niet terecht door de heer Vandervelpen gemaakte opmerkingen hebben betrekking op een beleid ten aanzien van winkeliers. Hier gaat het specifiek om kleine, onafhankelijke boekhandels en daar zijn er niet zo heel meer van over.
Ik sluit me aan bij de woorden van de heer Vandenbossche. Enkel CultuurInvest biedt me de mogelijkheid in te grijpen. De Europese Commissie heeft de werking van CultuurInvest reeds beoordeeld en in orde bevonden. CultuurInvest moet evenwel bepaalde spelregels volgen en kan niet zomaar subsidies uitkeren. CultuurInvest werkt overigens niet met subsidies. De Europese Commissie heeft dit dossier alvast positief beoordeeld.
Ik ben blij dat hier een aanzet is gegeven om een bepaalde discussie te voeren, en hoop dat dat er in de loop van deze legislatuur nog van komt in de commissie voor Cultuur.
De heer Vandenbossche heeft het over winkeliers. Het gaat hier in feite om de leveranciers van kwaliteitsvolle boeken. In een ander opiniestuk worden ze kruideniers van heel specifieke kruiden genoemd. Dit mag in Vlaanderen niet verloren gaan. Ik denk dat we daar allemaal voor openstaan.
Het incident is gesloten.