Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Demesmaeker heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, geachte leden, we hadden het zien aankomen. We hadden het ook voorspeld, hier nog, tijdens het vragenuurtje op 24 mei. In de Vlaamse Rand rond Brussel zijn er in een aantal faciliteitengemeenten opnieuw een aantal FDF-burgemeesters die een zielig spelletje maken van het uitdagen van de provinciale, de Vlaamse en de federale overheid, door wetten en regels niet toe te passen en door omzendbrieven te negeren.
Wat is er gebeurd? In Linkebeek, Kraainem en Wezenbeek-Oppem zijn de burgemeesters blijkbaar persoonlijk opgetreden om de oproepingsbrieven voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen te versturen volgens een taalcode. Dat betekent dat degenen van wie ze veronderstellen dat ze Nederlandstalig zijn, een Nederlandstalige oproepingsbrief hebben gekregen, en de Franstaligen een Franstalige.
Nochtans is de wet duidelijk. De rondzendbrieven-Peeters en -Martens zijn ook heel duidelijk en trouwens gevalideerd door de Raad van State: als in een Vlaamse faciliteitengemeente de gemeente op naam communiceert met haar inwoners, doet ze dat in het Nederlands. Wie een Franstalige versie wil, moet die vragen. Dit is een miskenning van de omzendbrieven. Meer nog, volgens mij is het ook een schending van de privacywetgeving. Het hoort immers niet taalcodes in een register bij te houden. Het hoort niet dat een burgemeester beschikt over die gegevens, laat staan dat hij ze zou mogen gebruiken. Hij doet in mijn ogen ook aan bevoegdheidsoverschrijding. Naar ik verneem, zouden die burgemeesters immers persoonlijk de opdracht hebben gegeven om die oproepingsbrieven op een illegale wijze te laten drukken en verzenden, zonder het medeweten van het college of de secretaris. Een burgemeester mag die bestuursdaden met financiële gevolgen niet stellen.
Ik verneem dat u, zoals u had aangekondigd en beloofd, kordaat bent opgetreden, samen met de provinciegouverneur. Wij kunnen dat alleen maar toejuichen. Alleen vrezen we dat de stemverrichtingen in de betrokken gemeenten zelf wel eens in het honderd zouden kunnen lopen als u niet snel bijkomende onderrichtingen gaat geven en duidelijkheid gaat scheppen. Alle bewoners hebben immers blijkbaar twee oproepingsbrieven gekregen, namelijk één van de gemeente en één van de provinciegouverneur.
Sint-Genesius-Rode is daarbij nog een verhaal apart. Niemand weet er het fijne van. Ik hoop dat u daar straks wat meer duidelijkheid over kunt scheppen. Wat ik hoor, is dat de bewoners twee oproepingsbrieven hebben gekregen, maar dat het gemeentebestuur nog maar het voorbije weekend gemeentepersoneel heeft opgevorderd om dat weekend opnieuw een derde zending postklaar te maken. Die zending zou zich nu nog in het gemeentehuis bevinden.
Verwarring troef dus. We vrezen dat er die ochtend van 8 oktober heel wat verwarring zal zijn. Bovendien lijkt het me zelfs niet helemaal onmogelijk dat door het systeem van volmachten aan pure vervalsing zou kunnen worden gedaan. Ik hoop dat u me daar wat meer duidelijkheid over kunt geven.
Bent u op de hoogte van het verzenden van de oproepingsbrieven volgens taalcode in de faciliteitengemeenten in kwestie? Voor alle duidelijkheid ten overstaan van Vlaanderen en deze mandatarissen, welke regels en wetten zijn daarmee overtreden? Wat gaat u daartegen doen? De tuchtbevoegdheid berust tot het einde van dit jaar nog bij de federale minister van Binnenlandse Zaken, maar u zult wel de nieuwe burgemeesters benoemen en herbenoemen. De vraag rijst of het opportuun is dat u burgemeesters benoemt of herbenoemt die wetens en willens telkens opnieuw de wet overtreden en dus inciviek gedrag vertonen. Misschien kunt u terzake een duidelijk signaal geven aan de buitenwereld. Misschien is het ook nodig om de kosten die de burgemeesters door hun illegale handelingen hebben gemaakt, terug te vorderen. Misschien kan zelfs worden onderzocht of de burgemeestersweddes niet kunnen worden geschorst.
Ten slotte, met welke oproepingsbrief moeten de kiezers zich nu aanmelden? Brengt u daar alstublieft duidelijkheid over. Hoe zult u een chaotisch stemverloop vermijden?
Minister Keulen heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, de wetgeving is op dit vlak inderdaad heel duidelijk. Volgens de bestuurstaalwetgeving en de bevestiging door het befaamde arrest van de Raad van State van 24 december 2004, moeten de oproepingsbrieven in het Nederlands worden verstuurd. Wie woont in een faciliteitengemeente, Franstalig is en een Franstalige versie van het document wil, kan dat vragen en krijgt het ook.
Burgemeesters die beweren dat de wetgeving onduidelijk is, zoals ik heb gehoord en gelezen in de media, zijn te kwader trouw. Over de wetgeving is geen betwisting mogelijk. Dit is gepersonaliseerde communicatie van gemeente tot burger, en moet beginnen in het Nederlands. Wie gebruik wil maken van de faciliteiten, kan een Franse vertaling krijgen.
Ik heb aan de gouverneur van Vlaams-Brabant een onderzoek gevraagd naar verantwoordelijkheden en fouten, zowel individuele als collectieve. Het hoofdstuk sancties is niet afgesloten. U zult echter begrijpen, met het beeld van 'de fanfare op kop' in het hoofd, dat ik nu niet met die sancties ga zwaaien. Ook u zou niet willen dat we nu onbedoeld de kiescampagne gaan voeren van die onwillige burgemeesters en hun bondgenoten. Laten we liever wachten op het verslag van de gouverneur en dan beoordelen wat we moeten doen. We laten het zeker en vast niet zomaar ongemerkt voorbijgaan.
De kosten voor het drukken en versturen van de foutieve oproepingsbrieven worden alleszins uit de gemeenterekeningen verworpen. Ze zullen er dus zelf voor opdraaien. De kosten die de Vlaamse overheid moet maken om de fouten te corrigeren, dus om correcte oproepingsbrieven in het Nederlands te versturen, worden verhaald op het gemeentebestuur.
De correcte oproepingsbrief is de brief waarop de naam staat van de gouverneur van Vlaams-Brabant, de heer De Witte. Die brief is gebonden aan bepaalde vormvereisten en taalvereisten. Om toegang tot de stemhokjes te krijgen, is die oproepingsbrief echter niet vereist. Wie in een kiesregister staat en zich kan bekendmaken door middel van zijn identiteitskaart, moet worden toegelaten.
De oproepingsbrief heeft een dubbel doel. Hij is informatief, om u te herinneren aan het feit dat er op 8 oktober verkiezingen zijn voor de gemeente- en de provincieraad en om u mee te delen waar u moet gaan stemmen. Ik geef een voorbeeld: de brief kan aangeven dat u moet gaan stemmen in de Dorpstraat nummer 2, in de gemeentelijke basisschool, in stembureau nummer 34. Zo weet u precies waar u moet zijn. Wie echter spontaan naar stembureau 34 gaat, zonder zijn oproepingsbrief, maar met zijn identiteitskaart zodat hij zich kan legitimeren, moet worden toegelaten tot de stemhokjes als zijn naam voorkomt in het stemregister. U moet dus een duidelijk onderscheid maken tussen de taalvereiste en de toegang tot de stemhokjes.
Welke wetten overtreden zijn, is een deel van het onderzoek van de gouverneur van Vlaams-Brabant. Met betrekking tot de volmachten moet het duidelijk zijn dat iedereen maar drager kan zijn van één volmacht. Vervalsing en misbruik worden zwaar bestraft. Wie dergelijke criminele feiten pleegt, kan boetes tot 1.000 euro oplopen, naast een gevangenisstraf. Voor wie een carrière heeft of ambieert in het openbaar ambt, kan dat zeer verstrekkende gevolgen hebben.
Tot nu hebben we niets onverlet gelaten. We hebben ons hier sinds weken goed op voorbereid. Van het moment dat de fout zich manifesteerde in Rode, Wezembeek-Oppem, Linkebeek en Kraainem, zijn we meteen opgetreden. Ik merk ook op dat het in Wemmel en Drogenbos feilloos is verlopen. We volgen het op de voet, en nemen onze verantwoordelijkheid op.
Mijnheer Demesmaeker, we zullen de wetgeving handhaven en ervoor zorgen dat de verkiezingen correct verlopen in de zes randgemeenten, net zoals in de 302 andere gemeenten van Vlaanderen.
Mijnheer de minister, bedankt voor uw antwoord. Ik ben het met u eens dat deze burgermeesters te kwader trouw zijn. Dat ze dat zijn, is een belangrijk signaal ten aanzien van de kiezers.
Uw uitleg over het al dan niet mee moeten brengen van de oproepingsbrief bij het stemmen, vind ik een beetje vreemd. Die houdt in dat de kiezer op meerdere plaatsen kan stemmen door naar een ander stembureau te gaan dan op de oproepingsbrief wordt vermeld. Bovendien geldt een afgestempelde oproepingsbrief toch als bewijs dat de kiezer zijn verplichtingen is nagekomen?
De naam van de kiezer moet worden vermeld in het kiesregister van het stembureau waar hij of zij zich aanmeldt. De kiezer moet zich altijd bekend maken door middel van de identiteitskaart en kan dus niet zomaar beginnen shoppen en op meerdere plaatsen stemmen. De controle is sluitend.
Soms gebeurt het dat mensen geen oproepingsbrief ontvangen. Het is een fundamenteel grondrecht dat mensen die aan de voorwaarden voldoen, aan de kiesverrichtingen mogen deelnemen. Als ze zich identificeren, worden ze tot de stemhokjes toegelaten. Dat geldt ook in deze situatie en staat los van de vormvereisten die gelden voor de oproepingsbrief. Een aantal burgemeesters en anderen hebben moedwillig de regelgeving overtreden. Nochtans is die regelgeving kristalhelder.
Het incident is gesloten.