Verslag plenaire vergadering
Verslag
Aan de orde is de beleidsnota Energie en Natuurlijke Rijkdommen 2004-2009, ingediend door de heer Kris Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur.
Volgens artikel 73, punt 5, eerste lid van het Reglement wordt de bespreking gehouden op basis van de met redenen omklede moties die tot besluit van de in commissie besproken beleidsnota zijn ingediend.
De bespreking is geopend.
(verslaggever)
Ik verwijs naar het schriftelijke verslag.
Namens Vlaams Belang dring ik aan op meer bevoegdheden voor Vlaanderen. Tijdens de besprekingen bleek dat wij deze vraag met de minister delen.
Vlaanderen zou zelf zijn tarieven voor stroomdistributie moeten kunnen vastleggen. De federale energieheffingen, onder meer de Eliaheffing, zetten een domper op de Vlaamse investeringswil.
Wij willen de minister steunen in zijn zoektocht naar de betaalbaarheid van de energie die nodig is voor de concurrentiepositie van onze bedrijven. Anderzijds wil Vlaams Belang milieuvriendelijke energieproductie stimuleren. Maar groene stroom heeft ook zijn prijs, en die ligt heel wat hoger dan we tot nog toe aannamen. Voorstanders van windenergie stellen dat dat de goedkoopste energiebron is. Nochtans illustreert het project van C-power op de Thorntonbank dat windenergie niet zonder subsidies kan.
Is dit project ondanks de subsidies rendabel?
Het Vlaams Belang heeft grote vragen bij de beslissing van de vorige Vlaamse regering om kernenergie aan de kant te schuiven. Het getuigt niet van gezond verstand en realiteitszin. Als we de kerncentrales sluiten, worden we te afhankelijk van invoer. We moeten het voornemen om kernenergie te laten varen dringend herbekijken.
Dit is een vrij realistische beleidsnota. Wij hadden de regionalisering van het energiebeleid als prioriteit naar voren geschoven. Onze voorstellen zijn te afhankelijk van het federale niveau. Het Vlaams Beleid geeft minister Peeters het voordeel van de twijfel. (Applaus bij het VB)
Het Vlaamse energiebeleid staat voor een aantal uitdagingen. Minister Peeters moet het beleid van zijn voorganger voortzetten en tegelijk enkele problemen rechtzetten. Ten tweede zal hij enkele problemen als gevolg van de liberalisering moeten wegwerken. Ten slotte heeft Vlaanderen weinig ruimte voor een eigen beleid. Het Vlaamse beleid is al te afhankelijk van andere politieke niveaus.
We moeten nog enorme inspanningen leveren om de Kyoto-norm te halen. We hebben achterstand, maar we mogen ons niet blind staren op de cijfers. Elk afzonderlijk beleidsdomein moet de Kyoto-norm halen.
We zijn het eens met minister Peeters' voornemen om eerst en vooral energie te besparen door rationeel gebruik vooraleer ons te concentreren op duurzame energie.
CD&V is noch voorstander van kernenergie noch tegenstander van windenergie. Ik hoop dat we een eerlijk debat kunnen voeren over de toekomst van onze stroomproductie. De beleidsnota bevat enkele ramingen over het potentieel van hernieuwbare energie. Gezien de cijfers kunnen we minister Peeters eigenlijk niets kwalijk nemen.
Medio 2003 werd de energiemarkt geliberaliseerd. Dat heeft niet de gewachte resultaten opgeleverd. In die context pleit CD&V voor een gegarandeerd opvangnet voor de beschermde en opgezegde klanten. De openbare dienstverplichtingen moeten efficiënter.
Deze beleidsnota is een realistische en stevige basis om de uitdagingen aan te gaan. We schenken minister Peeters ons vertrouwen.
De lijvige beleidsnota bevat een interessante analyse. De beleidsnota is gebaseerd op een realistische visie. Het beleid staat in het teken van continuïteit. Uiteraard blijven enkele bijsturingen mogelijk.
Over de liberalisering van de energiemarkt wordt veel verteld. Ik wil enkele positieve aspecten ervan benadrukken. Volgens de VREG heeft de liberalisering ertoe geleid dat de energieprijs voor huishoudelijke en kleine afnemers is gedaald. De liberalisering heeft een gunstig effect op de prijs. Alleen is niet elke gebruiker zich daar bewust van. Belangrijk is dat de afnemer een actieve keuze maakt. In elk distributiegebied is er minstens één leverancier die goedkoper is dan de standaardleverancier. Minister Peeters zou een campagne moeten starten om de mensen daarop te wijzen.
De prijzen voor de grote en middelgrote verbruikers zijn onveranderd gebleven of zelfs gestegen. De elektriciteitsproductie is te sterk gemonopoliseerd. We moeten de veiling van virtuele capaciteit daarom opdrijven. Ook de elektriciteitslevering is gemonopoliseerd in het marktsegment van meer dan 10 gigawatt per jaar. In dit segment moeten we maatregelen nemen die de concurrentie bevorderen.
Er valt heel wat te zeggen voor alternatieve energie. Warmtekrachtkoppeling lijkt de investeringen en subsidies waard. Velen zijn echter bereid om te kiezen voor windenergie. De VLD heeft daarover toch zijn twijfels. Denemarken betaalt immers een hoge prijs voor het feit dat het aan de top staat inzake windenergie. Zonder subsidies zou windenergie sowieso te duur zijn. In Nederland zou de groene energie zonder subsidie drie keer zo duur zijn dan de zogenaamde grijze energie. Daarbij komt nog dat er geen enkele klassieke centrale kan worden gesloten omdat die een tekort moeten opvangen. Windparken in zee zijn verder heel onbetrouwbaar. Hoe meer windenergie, hoe labieler het elektriciteitsnet en hoe groter kans op black-outs. Naast Denemarken begint trouwens ook Duitsland te twijfelen aan windenergie.
De VLD pleit ervoor de inspanningen inzake hernieuwbare energie te behouden, maar die moeten doordacht en op de meest kostenefficiënte manier gebeuren. Na Pasen start het debat over kernenergie. Dat moet een open debat worden zonder taboes en vooringenomenheid. Daarbij moet de weg worden gevolgd van het belonen en aanmoedigen in plaats van het opleggen van taksen en straffen. De VLD zal daarop toezien. (Applaus bij CD&V, VLD-Vivant, sp·a-spirit en N-VA)
Op vlak van energie staan we voor grote uitdagingen. De Vlaamse economie is heel energie-intensief en is een gemakkelijke speelbal van de schommelingen op de energiemarkt. We moeten ons daarvoor wapenen en alternatieven zoeken voor de eindigende energiebronnen. Verder staan we ook voor de uitdaging van de opwarming van de aarde.
Met het energiebeleid komt het erop aan om energie te besparen. Er moet een driesporenbeleid worden gevoerd: energie besparen, inzetten op hernieuwbare energiebronnen en fossiele brandstoffen efficiënt aanwenden. Wat de energiebesparing betreft zijn er een aantal hinderpalen waarop de beleidsnota geen antwoord biedt. Zo staat de Creg niet langer toe dat de kosten van te veel bespaarde energie bovenop de wettelijke energiebesparingdoelstellingen worden doorgerekend in de distributienettarieven. Dat is spijtig omdat veel distributienetbeheerders de premies op het vlak van energiebesparing gaan terugschroeven. Uit een analyse van de administratie blijkt dat de REG-actieplannen veel meer energiebesparing hebben opgeleverd dan vooropgesteld aan de helft van de oorspronkelijk geraamde kostprijs. We mogen dat niet weggooien. Energiebesparing in eigen land creëert bijkomend comfort en extra jobs. We dienen de volgende jaren na te gaan in hoeverre we de REG-inspanningen kunnen instandhouden.
Verder staat er in de nota niets over het systeem van de derde betaler. Dat voorziet erin dat investeringen worden geprefinancierd en dat gezinnen pas moeten terugbetalen als de energiefactuur daalt. Ik hoop dat de minister snel werk wil maken van dat systeem.
Wat betreft de hernieuwbare energie ben ik het niet eens met de stelling van de heer van den Abeelen dat windenergie zeer duur is. Het potentieel is zeer hoog en bovendien wordt windenergie snel goedkoper. De laatste tien jaar is de kostprijs gehalveerd. Uit een studie in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat windenergie tegen 2020 de goedkoopste energie zal zijn. Er moet dan ook massaal in windenergie worden geïnvesteerd. We mogen die boot niet missen.
De gevolgen van de vrijmaking van de markt worden soms overschat. Volgens de VREG-rapporten heeft de vrijmaking de prijzen doen dalen, maar het kan nog beter. We moeten verder gaan. Niet alleen de federale overheid maar ook de Vlaamse heeft nog heel wat werk voor de boeg. Zo moet er werk worden gemaakt van de scheiding tussen de belangen van de leveranciers en producenten en die van de netbeheerders. (Applaus bij CD&V, VLD-Vivant, sp·a-spirit en N-VA)
Ons land bengelt achteraan inzake rationeel energiegebruik (REG), hernieuwbare energiebronnen en warmtekrachtkoppeling (WKK). De beleidsnota en de recente uitlatingen van de minister beloven geen beterschap. Blijkbaar beseft de regering niet dat een economische koppositie enkel mogelijk is als de ontwikkelingen duurzaam zijn. Energie biedt de mogelijkheid tot duurzame ontwikkeling en de creatie van een heleboel kwaliteitsvolle banen.
Het uitgangspunt van de beleidsnota is dat het energiebeleid de kortetermijnwinst van de economie niet mag aantasten, daarbij worden de kansen op langere termijn miskent. De beleidsnota bevat geen nieuwe maatregelen voor REG, hernieuwbare energie en WKK. Aan het huidige ritme zal de doelstelling om in 2010 25 procent van de stroom uit hernieuwbare energiebronnen of WKK op te wekken niet gehaald worden. Misschien is dat wel de bedoeling van de regering om kernenergie naar voren te schuiven. De bouw en exploitatie van nieuwe kernreactoren kost meer en is minder efficiënt dan duurzame energieopwekking gecombineerd met maatregelen voor REG.
Zal de minister het Windkracht-10-project, gelanceerd door een regeringspartij, realiseren? De kloof tussen de huidige realisaties en de stabilisatiedoelstelling en de uiteindelijke Kyoto-doelstellingen blijft enorm groot. Desalniettemin wil de minister vooral dat Vlaanderen zowel in Europese als in Belgische context geen overmatige lasten moet dragen.
De beleidsbrief maakt de bevindingen van het Intergouvernementeel panel van Klimaatdeskundigen van de VN ondergeschikt aan het oordeel van aandeelhouders van de klassieke energiebedrijven. Nu niet handelen zal de kosten echter alleen maar doen stijgen.
Uranium en fossiele brandstoffen worden duurder en schaarser. Daarom moet vandaag gekozen worden voor een duurzaam energiebeleid, gebaseerd op het reduceren van het verbruik, het optimaliseren van de echte hernieuwbare productiemethodes, het aanwenden van de meest performante technologie. Pas dan kunnen in 2025 de kerncentrales gesloten worden, blijft de CO2-uitstoot binnen de perken en wordt de energievoorziening gewaarborgd. Dat is geen technische zaak, slechts een kwestie van politieke keuzes.
Er zijn nog tal van rendabele energiebesparingsmaatregelen in de industrie, de dienstensector en de huishoudens mogelijk. Toch worden er geen nieuwe stimulansen gegeven. De minister spreekt, allicht namens de regering, over de hernieuwbare energiebronnen als een hype. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de maatregelen totnogtoe investeringen in hernieuwbare energie eerder ontmoedigen dan bevorderen.
Energie besparen primeert inderdaad op het opwekken van groene stroom. Maar de minister hangt daar geen maatregelen aan vast en vergeet een deel van het verhaal, namelijk dat groene stroom primeert op vuile stroom.
Het productiemonopolie van Electrabel is meer dan de dienstverplichtingen de oorzaak voor de hoge prijzen. De minister wil de prijs echter laag houden door geen nieuwe dienstverplichtingen in te voeren, maar dringt niet voldoende aan bij de federale overheid op een vrijmaking van de productiemarkt.
Kortom, de beleidsnota draait de ontwikkeling van een Vlaams duurzaam energiebeleid terug. De kansen voor een echt duurzaam energiebeleid worden niet benut. (Applaus bij Groen!)
Er is in Vlaanderen een kloof tussen de productie en het verbruik. De afspraken van Kyoto moeten nagekomen worden. Het is evident dat de streefcijfers uit het regeerakkoord over hernieuwbare energiebronnen gehaald moeten worden. Een gedragen en coherent eco-energiebeleid moet die drie bekommernissen waarmaken.
Het energiebeleid wordt belemmerd door de bevoegdheidsverdeling. De beleidsnota en het regeerakkoord vragen dan ook om een bevoegdheidsherverdeling.
We moeten nagaan hoe de productiefaciliteiten en de importcapaciteit kunnen worden verhoogd. Garanties van het federale niveau zijn noodzakelijk.
De liberalisering van de elektriciteitsmarkt vergt een regulering op verschillende terreinen. Ook het ecologische aspect moet daarbij worden betrokken. Het debat over de prijzen moet eigenlijk nog worden opgestart.
Voor de openbaredienstverplichting voor gezinnen en bedrijven zullen er bijkomende maatregelen worden genomen.
De beleidsnota omvat verschillende maatregelen op het vlak van rationeel energiegebruik, onder meer de energieprestatienormen. Deze regering zal de beslissingen van de vorige regeerperiode uitvoeren. Ook de derdepartijfinanciering is opgenomen in de beleidsnota.
Er is een evaluatie aan de gang over de problematiek van de netbeheerders en over de REG-actieplannen. We zullen bijsturen waar nodig.
Hernieuwbare energie moet worden gestimuleerd op een realistische wijze. Op alle vlakken moet vooruitgang worden geboekt en dus niet alleen op het vlak van windenergie en biomassa.
Overleg met de producenten, de netbeheerders en de gebruikers is noodzakelijk, niet alleen over energievoorziening, maar ook over rationeel energiegebruik en nieuwe energiebronnen. Ik kijk uit naar de hoorzittingen in de commissie. (Applaus bij CD&V, VLD-Vivant, sp·a-spirit, en N-VA)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemmingen over de met redenen omklede moties houden.