Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de toepassing van het gelijke-onderwijskansendecreet en het inschrijvingsrecht
Actuele vraag over de toepassing van het gelijke-onderwijskansendecreet en het inschrijvingsrecht
Actuele vraag over de toepassing van het gelijke-onderwijskansendecreet en het inschrijvingsrecht
Actuele vraag over de toepassing van het gelijke-onderwijskansendecreet en het inschrijvingsrecht
Verslag
ACTUELE VRAGEN
Toepassing van het gelijke-onderwijskansendecreet en het inschrijvingsrecht
De voorzitter : Aan de orde zijn de samengevoegde acuele vragen de heren Ramon, Dirk De Cock, Martens, Dewinter en Tobback tot mevrouw Vanderpoorten, Vlaams minister van Onderwijs en Vorming, over de toepassing van het gelijke-onderwijskansendecreet en het inschrijvingsrecht.
Veel mensen hebben met verontwaardiging gekeken naar de beelden van ouders die 's nachts voor de schoolpoorten moesten aanschuiven om hun kinderen in de school van hun keuze te kunnen inschrijven.
Dit is een gevolg van het gelijkekansendecreet. Ik wil niet raken aan het principe van dit decreet. Er zijn wel een aantal ongewenste neveneffecten. Kinderen van eenzelfde gezin worden soms gedwongen om naar een andere school te gaan. In Brussel gebeurt het dat Nederlandstalige kinderen geen plaats meer vinden in het Nederlandstalig onderwijs.
Verontrustend is vooral het averechtse effect, waarbij het gelijkekansendecreet leidt tot een grotere ongelijkheid van kansen. In deze kwestie geldt nu het recht van de sterkste : wie eerst komt, eerst maalt.
Aan dit probleem moet dringend iets worden gedaan. Ik hoor wel dat sp·a in dit verband een voorstel wil doen. Sommige directeurs hebben zelf maatregelen genomen. Daartegen kan echter beroep worden aangetekend in de commissie leerlingenrechten.
Welke maatregelen wil de minister nemen om ervoor te zorgen dat broers en zussen in dezelfde school terechtkunnen en dat de doelstellingen van het gelijkekansendecreet worden gerealiseerd?
Het principe van het gelijkekansendecreet, namelijk dat kansarmen en allochtonen in ons onderwijs aan bod moeten kunnen komen, is zeer goed, maar bij de uitvoering van het decreet treden er ongewenste neveneffecten op.
In de kleuterafdeling van een school in de Brusselse Moutstraat zijn er op dit ogenblik nagenoeg alleen autochtone kinderen ingeschreven, terwijl er vroeger een mooie mix was. Blijkbaar creëert dit decreet een mattheüs-effect : alleen wie goed op de hoogte is van het decreet, kan zijn rechten laten gelden. Blijkbaar schort er iets aan de informatieplicht tegenover kansarme groepen. Kunnen OCMW's en buurtwerkers hierin geen rol spelen? Een ander neveneffect is dat gezinnen tussen verschillende scholen moeten pendelen met hun kinderen.
Waarschijnlijk is de capaciteit van het Nederlandstalig onderwijs in Brussel ook te klein. Vroeger werden er Nederlandstalige scholen afgeschaft omdat er te weinig leerlingen waren. Nu de vraag groter is, zou ook het aanbod opnieuw moeten kunnen toenemen.
Hoe wil de minister de ongewenste neveneffecten van het gelijkekansendecreet aanpakken?
Bij de bespreking van het gelijkekansendecreet in de commissie heb ik de heren De Cock en Ramon dit soort van dingen niet horen zeggen.
Het gaat hier om een actuele vraag. Het is dus niet de bedoeling een discussie uit te lokken met andere vraagstellers.
Mevrouw Grouwels diende een interpellatie in naar aanleiding van de uitspraken van Freya Van den Bossche, toen onderwijsschepen van de stad Gent, die de problemen die wij aanhaalden bevestigde. De opmerkingen van CD&V werden toen weggehoond met het argument dat we bepaalde scholen wit wilden houden. Dat was onjuist, want we staan achter de doelstellingen van het decreet.
De praktijken van vandaag doen denken aan situaties in de voormalige Oostbloklanden, waar men moest aanschuiven voor een rantsoen. Goed onderwijs wordt dus een schaars goed dat alleen toegankelijk is voor wie goed geïnformeerd is. De ouders van schoolgaande kinderen worden geconfronteerd met de gevolgen van de rigiditeit die in het decreet is ingeschreven.
Ook de zorgverbreding loopt niet van een leien dakje. Alle kinderen moeten in het gewone onderwijs terechtkunnen, tot men vaststelt dat de leerkrachten de competentie of de omkadering missen om dit te doen.
Ik ben tevreden dat de heer Tobback voorstelt het GOK-decreet bij te sturen. Ik ga helemaal niet akkoord met minister Vanderpoorten. Ze beweert nu niet alleen dat de problemen haar niet verwonderen, maar ook dat ze tijd nodig heeft om het GOK-decreet aan te passen. CD&V bereidt ook een decreetwijziging voor. We zijn bereid onze amendemenetn nog voor het einde van de maand naast het sp·a-voorstel te leggen om tot een vergelijk te komen. We moeten de scholen ruimte geven om de instroom van nieuwe leerlingen te sturen.
De oppositie heeft minister Vanderpoorten er meermaals voor gewaarschuwd dat het GOK-decreet een chaosdecreet zou worden. De doelstellingen die wij altijd hebben bestreden, worden nu bereikt. Allochtonen worden gespreid en het pedagogische project van het vrije onderwijs wordt verdrongen.
Door het GOK-decreet kunnen kinderen echter niet meer naar een school in hun wijk. De Nederlandstalige scholen in Brussel dreigen overspoeld te worden door Franstalige kinderen. De Nederlandstalige scholen in Brussel bieden nu eenmaal kwaliteit omdat het aantal allochtone kinderen er beperkt is. Scholen die nu nog kwaliteit bieden dankzij het etnische evenwicht zullen concentratiescholen worden.
Het Vlaams Blok stelt voor om de Nederlandstalige scholen in Brussel in de eerste plaats open te stellen voor Nederlandstalige kinderen. Scholen moeten de kans krijgen leerlingen te selecteren op basis van het pedagogische project. Enkel wie het pedagogische project aanvaardt, hoort er thuis. Eigenlijk wou minister Vanderpoorten de vrije scholen alleen maar verplichten hun poorten wagenwijd open te zetten voor islamitische migrantenkinderen. Het kan toch de bedoeling niet zijn van kwaliteitsscholen achterstandsscholen te maken. Tijd dat minister Vanderpoorten haar ogen opent voor de realiteit en haar fouten erkent.
We mogen niet uit het oog verliezen dat dit probleem zich maar voordoet in een beperkt aantal scholen. Het probleem rijst immers alleen maar in heel aantrekkelijke scholen zoals het Nederlandstalig onderwijs in Brussel en het methodeonderwijs in Gent. In de meeste andere gemeenten stonden geen wachtrijen.
Wij zullen nooit afbreuk doen aan de principes van het GOK-decreet. Onderwijs georganiseerd met gemeenschapsmiddelen moet voor iedereen toegankelijk zijn. (Applaus bij de sp.a)
Bij een beperkt aantal scholen, die erg in trek zijn, zijn er wel een aantal problemen. Daarom willen we het verbod om plaatsen te reserveren voor broertjes of zusjes schrappen. Sp·a zal deze week of begin volgende week een voorstel indienen. Is de minister bereid om die bepaling uit het decreet te schrappen en de nieuwe regeling onmiddellijk in voege te laten treden?
Het is inderdaad verstandig om het probleem tot de ware proporties te herleiden. Het verwondert me dat de heer Van Rompuy zich zo laat opdraaien door berichten in de media. Het gaat hier over twee van de 4.000 leerplichtscholen in Vlaanderen. Elk probleem moet echter aangepakt worden.
Bij mijn aantreding werd ik geconfronteerd met het feit dat bepaalde kinderen niet altijd de noodzakelijke extra zorgen krijgen in ons onderwijs. Daaraan hebben we hard gewerkt. Die inspanningen mogen niet geminimaliseerd worden.
Het GOK-decreet is dan ook een zeer moedig maar ook technisch moeilijk decreet. Van in het begin was het duidelijk dat bijsturing nodig zou zijn. Het gelijke-onderwijskansenbeleid steunt op vier pijlers. Over de eerste drie aspecten, meer ondersteuning, de lokale overlegplatforms (LOP's) en de zorguren bestaat grote tevredenheid. Op die vlakken volstaan een beperkt aantal bijsturingen.
Voor het inschrijvingsrecht zijn er wel een aantal problemen, die trouwens bij de bespreking van het ontwerp van decreet, anderhalf jaar geleden, al aan bod gekomen zijn. Ik ben altijd bereid geweest om daar een oplossing voor te zoeken. Er wordt geraakt aan een aantal belangen. Voorheen waren de directies zelf alleen bevoegd voor de inschrijvingen en deden ze daarmee hun zin.
Bij de eerste inschrijvingsperiode volgens de nieuwe regeling zijn er enkel problemen met de Nederlandstaligen in Brussel gesignaleerd. De komende weken zal de meerderheid daarover een voorstel van decreet indienen. De lokale overlegplatforms meldden toen geen problemen voor de inschrijving van broertjes of zusjes. In de voorbije dagen waren er wel problemen en daarvoor moet een oplossing gevonden worden.
Het is nog niet duidelijk of een snelle, nieuwe regeling voor 1 september 2004 op juridische moeilijkheden zal stuiten. Dat zal voor het einde van de maand uitgeklaard zijn.
Dat de zwakkere groepen niet goed geïnformeerd zijn, komt doordat een aantal mensen geen goed werk leveren, en dat is hun verantwoordelijkheid. Vanuit de VLOR werden gedetacheerden aangesteld, precies om alle doelgroepen nauwkeurig te informeren en te sensibiliseren. Het is de taak van de inrichtende macht om dat te bewerkstelligen.
De files vormen inderdaad een probleem dat zeker moet verholpen worden. Maar dat probleem is helemaal niet nieuw. Het enige verschil is dat het GOK-decreet nu een ideale zondebok is voor het euvel. In sommige scholen is de vraag nu eenmaal groter dan het aanbod. In Brussel zouden we in meer Nederlandstalige scholen kunnen voorzien, maar het is nog zeer de vraag of dat het probleem zou oplossen. Ouders willen hun kind niet in eender welke, maar in een welbepaalde school inschrijven. Ook het Freinetonderwijs is zeer gegeerd. Daarom zouden we er een aantal inrichtende machten kunnen toe aansporen op het Freinetonderwijs over te stappen.
Het is niet zo dat er nu meer concentratiescholen zijn. Op de meeste plaatsen werkt het overlegplatform goed, slechts op enkele plaatsen doet zich een probleem voor.
We moeten de problemen niet opblazen, maar ze precies lokaliseren en evalueren om tot een degelijke oplossing te komen.
In het geheel genomen is het GOK-decreet goed. Het is zeker geen chaosdecreet, maar juist erg moedig, en absoluut noodzakelijk om een kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen te kunnen garanderen.
Dat voor het Nederlandstalig onderwijs in Brussel en voor de broers en zussen snel een oplossing zal komen, is zeer positief. Maar dat neemt niet weg dat het decreet eigenlijk zijn doel voorbij schiet : nog steeds maken een aantal ouders geen gebruik van hun rechten, omdat ze niet geïnformeerd zijn. Het welles-nietesspelletje over wiens verantwoordelijkheid dat is lijkt me niet relevant.
Waarom is het de vrijgestelden niet gelukt alle ouders te sensibiliseren? Een evaluatie dringt zich op.
Ik ben verheugd over de plannen van de minister over de uitbreiding van de capaciteit van het Nederlandstalige onderwijs in Brussel : dat is inderdaad het enige mogelijke denkspoor. De angst voor meer inschrijvingen van allochtonen is onterecht, omdat dit juist een verrijking voor het onderwijs zou betekenen.
Aan het probleem van de files moet snel een eind komen. Ik geef toe dat het slechts om enkele scholen gaat, maar de perceptie, mede veroorzaakt door de pers, is belangrijk.
De minister maakt er zich gemakkelijk vanaf. Het probleem is volgens haar niet nieuw, bovendien zou het zich beperken tot een klein aantal scholen en zou de verantwoordelijkheid niet bij haar maar bij de inrichtende macht liggen. Dat is al te gemakkelijk.
Verder is de minister in haar antwoord zeer tegenstrijdig. Zij zegt dat het GOK-decreet eerst grondig geëvalueerd moet worden alvorens eraan gesleuteld kan worden, maar aansluitend somt zij er een aantal positieve kanten van op. Dat kan blijkbaar zonder evaluatie.
Wat Brussel betreft zijn wij vol verwachting over de nieuwe beloftes, maar is dat wel realistisch? Mevrouw Grouwels dringt al zo lang aan op een oplossing, en nooit werden de beloftes ingelost.
Blijkbaar gaat de minister ervan uit dat een gelijkekansenbeleid zal werken als het juridisch klopt. Maar daarmee onderschat zij duidelijke de zwakheid van bepaalde groepen in onze samenleving. Het decreet moet op korte termijn grondig bijgestuurd worden : er moeten nu eindelijk echte garanties komen voor gelijke kansen voor iedereen. We zullen daartoe zo snel mogelijk amendementen indienen.
Ondanks de interpellaties van meerderheid en oppositie, en ondanks de veelvuldige persberichten blijft de minister de problemen ontkennen.
De vrije keuze van onderwijs is essentieel in onze samenleving en eigen aan de democratie. De minister culpabiliseert de ouders die één bepaalde school, en niet zo maar een school voor hun kinderen willen kiezen, maar dat is toch hun goed recht?
Ook scholen moeten kinderen kunnen blijven weigeren of aannemen op basis van hun pedagogisch project. Slechts dat is een garantie voor kwaliteitsvol onderwijs.
Via het gelijkekansendecreet wordt de kwaliteit van het onderwijs genivelleerd en naar beneden gehaald. Het resultaat van het decreet is dan ook totaal fout.
Ik dank de minister voor haar antwoord en de verbintenis om ook al dit jaar mee te zoeken naar een oplossing voor het probleem van broers en zussen in dezelfde school. Ik hoop dat er een oplossing voor eventuele juridische problemen kan worden gevonden.
Als het erom gaat om kansarmen en mensen met moeilijkheden betere onderwijskansen te bieden, dan ben ik de grootste medestander. Als het gaat om het gelijkekansendecreet, zal ik blijven verdedigen dat scholen die worden betaald met belastinggeld, ook open moeten staan voor de kinderen van iedere belastingbetaler. Dat is het recht op vrije keuze.
Ouders moeten het pedagogische project ondertekenen, anders krijgen de kinderen geen toegang tot de school. Ik begrijp het discours van de heer Dewinter dan ook niet. Verder mogen alle ouders hun kinderen in dezelfde school inschrijven maar als de school vol zit, moet men een andere keuze maken.
Ik heb al enkele maanden geleden gepleit voor de uitbreiding van Nederlandstalige Brusselse scholen, maar toen vond men dat geen goede oplossing. Ik ben blij dat de meningen daarover intussen geëvolueerd zijn. Ik kan de files voor de scholen niet alleen oplossen, maar ik ben bereid om mee naar een oplossing te zoeken.
We hebben middelen uitgetrokken om een inspanning te doen om mensen te informeren die minder gemakkelijk te bereiken zijn. Dat is blijkbaar niet voldoende, daarom zal ik bijkomende inspanningen doen om de middelen te laten terechtkomen waar dat moet. Voorts is het evident dat er vooral geëvalueerd wordt op het niveau van het inschrijvingsrecht. Dat is het moeilijkste punt. De andere pijlers van het gelijkekansendecreet stellen geen problemen. Daarom is het nodig om die te evalueren. Er is gestart met de evaluatie van het inschrijvingsrecht en er zal met de resultaten worden rekening gehouden.
Het incident is gesloten.