Verslag plenaire vergadering
Verslag
Aan de orde is de actuele vraag van de heer Bogaert tot de heer Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over de gevolgen van de liberalisering van de energiemarkt voor gezinnen en bedrijven
De vrijmaking van de energiemarkt vanaf 1 juli 2003 voor gewone consumenten heeft tot gevolg dat het gratis aantal kilowattuur per gezin wegvalt. Die maatregel werd in 2001 ingevoerd vanwege de kunstmatig hoge energieprijs in Vlaanderen.
Men gaat ervan uit dat de liberalisering tot een lagere prijs zal leiden zodat een bonus niet nodig is. Minister Stevaert heeft begin januari gezegd dat er ook na de liberalisering een bepaalde bonus overblijft.
Volgens recente wetenschappelijke studies zal de prijs niet dalen na de liberalisering van de energiemarkt, maar eerder stagneren en zelfs stijgen door de combinatie van de hoge heffingen en de zogeheten reflux van de concurrentie. Dat laatste wil zeggen dat de prijzen weer toenemen als de markt stabiliseert na een periode van moordende concurrentie.
Wat gaat de Vlaamse regering doen om de bonus te behouden voor de Vlaamse gezinnen?
De energiesituatie in België is zeer uniek omdat een quasi-monopolie in handen was van de privé-sector. Vanaf 1 juli 2003 wordt de energiesector in Vlaanderen vrijgemaakt uit sociale, ecologische en economische bekommernissen. Wallonië en Brussel zullen de liberalisering op een later tijdstip organiseren.
We hebben destijds 500 kilowattuur gratis ter beschikking gesteld van een gemiddeld gezin om sociale en ecologische redenen. Ik wijs erop dat die bonus door de sector wordt gefinancierd en niet met overheidsmiddelen. We hebben die maatregel genomen omdat de mensen in Vlaanderen te veel betaalden voor hun energiefactuur. Omdat Vlaanderen niet bevoegd is om tarieven zelf te bepalen, bestond de enige mogelijkheid erin om een aantal kilowattuur gratis ter beschikking te stellen. De Raad van State erkende dat dit gratis aanbod geen tariefmaatregel is en dus binnen de Vlaamse bevoegdheden valt. De bonus binnen een gesloten markt werd ook decretaal geregeld.
Vanaf 1 juli 2003 is de markt open zodat een nieuwe decretale basis nodig is. De heer Tobback heeft een voorstel van decreet klaar om het mogelijk te maken dat de bonus ook in de vrije markt door de sector wordt gefinancierd.
De afspraak is dat alle verplichtingen die aan de sector zijn opgelegd er niet toe leiden dat de prijzen hoger zijn dan voor de liberalisering. De verplichtingen inzake universele dienstverlening, REG en wat voorts in de resolutie-Glorieux staat, mogen er niet toe leiden dat de prijzen stijgen. De gratis 500 kilowattuur is een interessant instrument omdat de prijs dan voor iedereen lager is. In een vrije markt kan de situatie ontstaan dat diegene die veel elektriciteit koopt, een lagere prijs krijgt dan diegene die er weinig koopt.
Het grote knelpunt is dat de federale overheid een aantal verplichtingen op het transmissienet gaat leggen. Die mogen er niet toe leiden dat de prijzen duurder worden. Wij maken ons sterk dat dit niet het geval zal zijn.
Met betrekking tot de Elia-constructie is de afspraak gemaakt dat er moet worden tegemoetgekomen aan de verliezen van steden en gemeenten ten opzichte van het verleden. Die compensatie voor steden en gemeenten zorgt voor lagere tarieven voor iedereen, en voor sociale en ecologische correcties. Het is belangrijk dat de Elia-constructie op een transparante manier werkt en dat er werkelijk vrije concurrentie is, die ook de Vlaamse markt kan bereiken.
Het hangt van het parlement af of het de minister een decretale basis geeft. De uitvoeringsbesluiten zijn bijna klaar zodat de continuïteit van de maatregel kan worden gegarandeerd.
De minister zegt dat de prijs niet hoger zal zijn en dat er met de Elia-constructie een inhaaloperatie komt zodat de steden en gemeenten worden gecompenseerd voor het verlies aan dividenden. Hij kondigt eveneens een decretaal initiatief aan. Op die manier kan het bonussysteem ook na 1 juli 2003 worden ingesteld als het parlement zijn goedkeuring verleent.
De budgettaire ruimte die vrijkomt en wordt opgevuld door de federale overheid, moet ter beschikking worden gesteld van de steden en gemeenten. In een federaal land is dat niet zo eenvoudig omdat de gemeenten vroeger werden gefinancierd op basis van het materieel en immaterieel dividend. In tegenstelling tot Wallonië heeft Vlaanderen altijd de traditie gekend van een hoog immaterieel dividend. De middelen die eruit voortvloeien, kunnen ertoe leiden dat Vlaanderen wordt gecompenseerd en dat Wallonië meer krijgt dan momenteel het geval is. Het is een goede zaak dat Vlaanderen de energiemarkt eerder liberaliseert dan Wallonië. Daardoor kan de markt veel sneller reageren.