Verslag plenaire vergadering
Verslag
Aan de orde is het voorstel van resolutie van de heren Van Aperen, Loones, Malcorps en Voorhamme en mevrouw Demeester-De Meyer betreffende de langetermijnvisie voor een integrale ontwikkelingsschets van het Schelde-estuarium.
De bespreking is geopend.
, verslaggever, : In 1997 liet de vorige Vlaamse regering de Nederlandse regering weten dat ze een formele vraag om een verdere Scheldeverdieping mocht verwachten. De Nederlandse regering stelde toen voor om samen een langetermijnvisie te ontwikkelen als basis voor een beslissing ter zake. De vorige Vlaamse regering is daarop ingegaan en de Technische Scheldecommissie heeft meer dan twee jaar gewerkt aan een langetermijnvisie (LTV). Die langetermijnvisie was klaar aan het begin van dit jaar. Vlaanderen zou voor 1 juni als eerste zijn standpunt bepalen. Het voorstel van resolutie past daarin. Nederland zal vervolgens voor 1 december zijn standpunt bepalen.
In de langetermijnvisie wordt het Schelde-estuarium afgebakend. Het is het gebied tussen de sluizen in Gent en het mondingsgebied. Noch Zeebrugge, noch de zijrivieren maken dus deel uit van het estuarium. Heel de langetermijnvisie is gebaseerd op de ontwikkeling van een gezond, multifunctioneel watersysteem dat duurzaam gebruikt moet worden voor de menselijke behoeften. Veiligheid, toegankelijkheid en natuurlijkheid zijn de drie prioriteiten. Daarnaast werden ook de aspecten recreatie, landbouw en visserij onderzocht.
De langetermijnvisie valt uiteen in drie grote delen : een overzicht van de bestaande toestand, waar willen we naartoe tegen 2030 en ontwikkelingsschetsen tot 2010 om het vooropgestelde doel voor 2030 te bereiken. Men wil het fysieke en natuurlijke systeem in stand houden. Het estuarium is van groot belang gezien het unieke natuurlijke systeem en de belangrijke rol als vaarweg.
Dan kom ik nu tot de drie belangrijkste functies. Wat betreft veiligheid, zal Nederland het veiligheidsrisico van 1 op 10.000 in stand houden. Het Vlaamse veiligheidsrisico van 1 op 70 is te groot en moet verbeteren. Toch wil ik erop wijzen dat een overstroming in Zeeland veel grotere gevolgen heeft dan een overstroming in Vlaanderen. Het streefbeeld 2030 stelt een verbinding tussen de Ooster- en Westerschelde en gecontroleerde overstromingsgebieden stroomopwaarts voor.
Het streefbeeld wil de toegankelijkheid van de Schelde verzekeren door te verdiepen binnen bepaalde acceptabele grenzen. Zo moet de economische positie van het gebied zowel op wereldvlak als in de regio verzekerd blijven. Hierbij wijst men op de centrale positie van de haven van Antwerpen maar ook op het feit dat er tegen 2030 een belangrijke synergie met Vlissingen moet gerealiseerd zijn.
Tegen 2030 moet het ecosysteem behouden blijven en versterkt worden. Het gaat immers om een uniek gebied. Dat zal maatschappelijk erkend en gewaardeerd worden en vastgelegd in de Nederlandse en Vlaamse wetgeving.
Om dit streefbeeld te realiseren moeten Vlaanderen en Nederland politiek en operationeel samenwerken. De langetermijnvisie geeft vier ontwikkelingsschetsen over het te volgen beleid van nu tot 2010 om het streefbeeld te bereiken. De politieke besluitvormers in Vlaanderen en Nederland moeten hiertussen kiezen.
- De heer Johan De Roo, eerste ondervoorzitter, treedt als voorzitter op.
Ontwikkelingsschets A stelt voor om enkel de gevolgen van de huidige verdiepingswerken te bestuderen. Dat zou geen problemen opleveren voor veiligheid en natuurlijkheid maar wel, door de beperkte toegankelijkheid, de marktpositie van de Scheldehavens aantasten, behalve indien men op zee een soort Maasvlakte zou aanleggen. Hierdoor zou echter een basisvoorwaarde van de langetermijnvisie, namelijk het instandhouden van de fysische kenmerken, geschonden worden.
In ontwikkelingsschets B wil men gaan tot de maximale verdieping van het huidige verdrag namelijk 12,2 meter. Hieraan zouden extra natuurcompensaties verbonden zijn en de rivier zou de nodige ruimte krijgen. Ook deze ontwikkelingsschets behoudt de huidige concurrentiepositie niet, tenzij de ingreep op zee wordt gedaan die ook al beschreven is bij de vorige schets.
Ontwikkelingsschets C wil dat men stapsgewijs beslist over de verdieping en uiteindelijk een verdieping realiseert tussen de 13 en de 14 meter. De marktpositie blijft wel behouden maar het realiseren van deze schets vergt goede afspraken tussen beide landen.
Ontwikkelingsschets D wil een onmiddellijke verdieping tot 14 meter. De economische concurrentiepositie blijft daardoor behouden maar er zijn grote risico's en onzekerheden op gebied van veiligheid en behoud van natuurlijkheid.
De Vlaamse regering moet nu kiezen tussen de vier schetsen. De commissie heeft een heel aantal hoorzittingen georganiseerd. Wij hebben bewust weinig aandacht besteed aan veiligheid omdat de verdieping van de Schelde slechts een kleine invloed heeft op de waterstand. Beide problemen moeten apart aangepakt worden.
Er zijn twee resoluties ingediend. De heer Penris stelde voor om een onmiddellijke verdieping van 14 meter te realiseren. Dat voorstel werd door de commissie verworpen. Na afloop van de hoorzittingen werd het huidige voorstel van resolutie goedgekeurd door de commissie.
Dit voorstel van resolutie sluit nauw aan bij ontwikkelingsschets C. Er wordt voorgesteld om stapsgewijs tot besluitvorming te komen en een gezamenlijk beleid en beheer met Nederland te ontwikkelen. De veiligheid moet verhoogd worden door de rivier de ruimte te geven en door een integraal waterbeheer. Hierbij wordt prioriteit gegeven aan de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden en een verbinding tussen de Wester- en Oosterschelde. Deze verbinding is ingrijpend maar wordt voorgesteld door ambtenaren uit Vlaanderen en Nederland.
Wat betreft de natuurlijkheid wordt voorgesteld gepaste natuurcompensaties uit te voeren en het aantal gebieden met een beschermde status uit te breiden. De natuurcompensaties van de vorige verdiepingen moeten onverwijld uitgevoerd worden.
Ook wat betreft de nautische aspecten sluit het voorstel van resolutie aan bij ontwikkelingsschets C. Bij verdiepingswerken om de toegankelijkheid te verbeteren moeten de voorwaarden van de habitatrichtlijn gerespecteerd worden. Afwijkend van ontwikkelingsschets C stelt de resolutie voor om onmiddellijk een diepgang van 12,8 meter te realiseren en verdere verdiepingen stapsgewijs te bekijken. Bij de bepaling van deze diepgang is rekening gehouden met de kielspeling van het verdrag. Door de huidig geldende veiligheidsvoorschriften kan de kielspeling kleiner en wordt in feite een diepgang van 13,1 meter gerealiseerd.
Uit de langetermijnvisie blijkt dat een verdieping van 13 meter veel minder kost dan een diepgang van 14 meter. Hiervoor is immers geen verdieping op zee nodig. Indien men toch opteert voor een diepgang van 14 meter, zal ook Nederland grote voordelen hebben en een groter deel van de kosten moeten dragen.
Deze resolutie, waarin ook Zeebrugge als scheldehaven wordt aangeduid en waarin wij aan de Vlaamse Regering vragen om telkens een voortgangsrapport voor te leggen, werd met 11 stemmen voor en 3 onthoudingen aangenomen.
Graag nog enkele CVP-klemtonen. Belangrijk is de lange termijn visie, waarbij duurzame ontwikkeling vooropstaat. Geen economisch paradijs op een ecologisch kerkhof. Bovendien is heel Vlaanderen hierbij betroffen, want mocht deze verdieping niet plaatsvinden, dan volgt daaruit 7 procent minder belastingen en dus 7 procent minder welvaart. Soms denkt men immers dat zo'n verdieping enkel goed is voor reders, maar feit is dat het gros van de goederen in een straal van 70 km rond de haven afgeleverd worden. De Vlaamse economie is dus duidelijk op deze import- exportfunctie gericht. Mocht deze verdieping dus niet plaatsvinden, dan zal de delokalisatie van Antwerpen naar Vlissingen verdergaan.
Hierbij kiezen we bovendien voor een open en vertrouwd gesprek met Nederland. Waarom eisen we niet onmiddellijk een diepgang van 14 , i.p.v. 13 meter? Waarom onderhandelen, als er al tal van verdragen bestaan, waarom deze diepgang niet juridisch afdwingen? Wij kiezen voor onderhandelen omdat wij in vertrouwen willen werken, omdat dit estuarium beide landen aanbelangt en omdat enkel gezamenlijke beslissingen kunnen werken.
Dat dit vertrouwen er is bewees de bijeenkomst in Den Haag van het VEV en de Nederlandse werkgevers. Daar drongen de Nederlanders zelf op de Ijzeren Rijn en deze verdieping aan, drongen erop aan tot één entiteit te komen.
Bijkomend element is het gevaar voor overstromingen keren. Het aanleggen van overstromingsgebieden is daarbij een eerste optie, zij het dat men hiervoor niet zomaar landbouwgebieden kan gebruiken. Het Structuurplan Vlaanderen wil immers 750.000 ha landbouwgrond in Vlaanderen bewaren, of we dit nog halen is maar de vraag.
Ten slotte wil ik de complementariteit van de Vlaamse havens benadrukken. Op lange termijn moeten we eerst tot een synergie tussen Vlissingen en Antwerpen komen, maar moeten ook Antwerpen, Gent en Zeebrugge op mekaar worden afgestemd.
Ik ben tevreden dat in dit dossier de grenzen tussen meerderheid en oppositie werden doorbroken. Zodoende kan het hele Vlaamse Parlement een redelijk standpunt innemen. (Applaus bij de CVP, de VLD, AGALEV en VU&ID)
Mijn dank voor de manier waarop een gezamenlijke resolutie tot stand kwam. Hierbij steunden de verschillende fracties op vijf punten. Vlaanderen en België kiezen voor een volwaardig gesrpek met Nederland, voor realisme, en niet voor: veel vragen om dan weinig te krijgen. We gingen er bovendien van uit dat dit estuarium gezamenlijk moet worden beheerd. We vroegen ons ook af welke diepgang er in 2030 zal nodig zijn om containerschepen toe te laten? 13,1 meter dus en geen 14 meter, daarbij ook rekening houdend met het budget. Ook aan de veiligheid bij overstromingen hebben we gedacht. Ten slotte hielden we voor ogen dat de verschillend havens enerzijds complementair zijn, maar anderzijds ook hun eigenheid moeten hebben. Besluit: deze resolutie waarborgt alles om tot een verdieping over te gaan.
Vlaanderen en Nederland verhouden zich in het beste buurschap en er deden zich weinig incidenten tijdens de jongste eeuwen. Vandaag kiezen wij voor oplossingen via de diplomatieke weg. Er zijn een hele reeks verdragen gesloten die dit garanderen. De Schelde moet alle mogelijke schepen kunnen ontvangen. Determinerend voor de containervaart van schepen met 6000 TEU is de vereiste diepgang van 14, 5 meter. In mijn eigen resolutie voor een diepgang van 14,5 meter heb ik niets abnormaals gevraagd. Ook de LTV als inzet hield rekening met de realisatie hiervan en koos die optie om commercieel-economische redenen en niet om koopmansredenen.
Nederlanders onderhandelen harder. Mevrouw Netelenbos gaat ervan uit dat de Schelde nooit de diepgang van 14 meter zal bereiken en zij heeft andere plannen. Wij gaven het HSL dossier uit handen; de Nederlanders kregen wat zij wilden. Nu is het tijd om onze drie stokken achter de deur uit te spelen. De Nederlanders vragen aansluiting van de Westerschelde op Vlaanderen en de omgeving van Gent, de herziening van het loodsenverdrag en de aanleg van de goederenlijn 11 om Vlissingen en de Moerdijk te ontsluiten. Dit moeten wij uitspelen.
Wij staan lang niet alleen in deze 14,5meter resolutie. Wij zijn niet de belangenverdedigers. De goederenbehandelaars vragen een maximale optie. Ook de volledige Antwerpse gemeenteraad heeft hiervoor gekozen. Het persbericht met de 12,2 meter optie was zeer duidelijk. De Antwerpse gouverneur stelde dat Antwerpen niet kan zonder de verdieping tot 14 meter.
Ik wil informatief meedelen dat de meerderheid en de christen-democraten opteerden voor de 13 meter. Verder wil ik rechtzetten dat de unanieme benadering van de gemeenteraad 13 meter was, wat wij samen met hen onderschrijven. Gezamenlijk naar Nederland trekken biedt een kans aan de regering en dat wordt ten zeerste door Nederland begrepen.
12,2 meter is nooit gevraagd samen met de CVP. Vandaag ligt de 12,8 meter motie klaar en dat is niet genoeg, doch wel verdedigbaar. Het perspectief voor verdere verdieping moet open blijven. Mijn groep zal daarom kiezen voor eensgezindheid.
(Applaus bij het VB)
De heer Penris wordt eenzaam; iedereen verlaat hem in deze resolutie. Gezond democratisch overleg leidt tot betere resultaten dan demagogisch haantje de voorste spelen. Ik wil de nadruk leggen op de constructieve manier van overleg in deze materie; een moeilijke materie die ons dichter bij elkaar gebracht heeft in de LTV. Ik wens de heer Van Aperen en mevrouw Demeester te bedanken voor hun constructieve rol hierin. Verder wil ik nog enkele bedenkingen formuleren.
Het was bijzonder belangrijk om deze resolutie tijdig klaar te krijgen. De Vlaamse regering moet immers voor 1 juli haar langetermijnvisie uiteenzetten aan Nederland. De regering heeft het belang van het parlementair debat in deze aangelegenheid steeds onderstreept.
Het is positief dat de discussie is losgeweekt uit het louter economische debat. De Nederlandse en Vlaamse havens moeten op wereldschaal optreden als partners, eerder dan als concurrenten. Het is dan ook niet de concurrentie tussen de Vlaamse en Nederlandse havens die voor de meeste problemen zal zorgen, maar wel het debat over de veiligheid en de natuurlijkheid. Deze resolutie zoekt veiligheid in het teruggeven van een natuurlijk estuarium aan de Schelde. Dat zal de sereniteit van het debat met Nederland ten goede komen. Ook de milieuverenigingen in Nederland zien deze resolutie als een stap in de goede richting. Er wordt niet gestreefd naar de maximaal mogelijke, maar naar de economisch wensbare diepgang.
Dit voorstel van resolutie biedt een permanent kader voor toekomstige discussies. Het uitgangspunt is een groen havenbeleid. Dat zorgt voor een breed maatschappelijk draagvlak. Het belang van een Vlaamse haven mag vanuit milieu-oogpunt niet worden onderschat. Antwerpen is ecologischer dan de meeste andere havens.
Dit voorstel van resolutie biedt het juiste evenwicht tussen veiligheid, natuurlijkheid en economie. (Applaus bij de VLD, de SP, AGALEV en VU&ID)
Het is bijzonder belangrijk dat in deze aangelegenheid een parlementair initiatief wordt genomen. We gaan ervan uit dat de Vlaamse regering zich ernaar zal richten. We hebben geleerd uit fouten van het verleden : denk aan de kritiek van het Rekenhof en de Nederlandse Rekenkamer naar aanleiding van de vorige verdieping van de Westerschelde. Ons standpunt gaat uit van de studie over de langetermijnvisie van de ambtelijke werkgroep.
Dit voorstel van resolutie ademt een sfeer uit van pacifisme. Eindelijk lijkt er een einde te zijn gekomen aan de oorlog tussen de verschillende havens. Het havendecreet had daartoe al een eerste aanzet gegeven. Hopelijk zal deze resolutie ook een einde maken aan de oorlog tussen havens en milieubewegingen. Vogel- en habitatrichtlijnen kan men nu eenmaal niet zomaar naast zich neerleggen. Er moet gestreefd worden naar een duurzame havenontwikkeling die rekening houdt met milieu, schaarse ruimte en veiligheid. Ook de oorlog tussen Nederland en Vlaanderen lijkt te zijn geluwd. Dit voorstel van resolutie kan een aanzet zijn tot een verdere constructieve samenwerking. Ten slotte wordt ook een einde gemaakt aan de oorlog tussen economie en veiligheid en natuurlijkheid. Het is essentieel dat er een evenwicht wordt gevonden tussen deze drie elementen. Als de randvoorwaarden ernstig genomen worden gaat het om een goed compromis. Deze randvoorwaarden zijn duidelijk : de achterstand met betrekking tot de maatregelen op het vlak van veiligheid en natuurlijkheid moet ingelopen worden; er moet een kosten-batenanalyse uitgewerkt worden; er moet een milieu-effectenrapport worden opgesteld.
We hebben gekozen voor de voorzichtige aanpak. Het enige engagement dat onze fractie aangaat, is de fasering tot 12,8 meter.
Tijdens de hoorzittingen zijn er een aantal problemen gerezen die we niet op het Vlaamse niveau kunnen oplossen. Zo bestaat namelijk een beperkte groep van zeer grote rederijen, terwijl het aantal kleine afneemt. Het gaat om zuiver kapitalisme waarop de overheid geen controle heeft. Die situatie kan op termijn niet blijven duren. We dienen dan ook na te denken over eventuele afspraken over wat mogelijk is in het kader van het Europese en het internationale havenbeleid. Voorts moet de discussie geopend worden over de vraag of investeringen in de maritieme diepgang niet moeten leiden tot een responsabilisering van de gebruiker. Als de overheid de zeer zware investeringen integraal op zich neemt, hebben de rederijen er immers alle belang bij het maximum te vragen. Daarvoor moeten oplossingen gezocht worden op een hoger dan het Vlaamse niveau, anders zullen een aantal fundamentele problemen ons blijven achtervolgen. (Applaus bij de VLD, de CVP, de SP, AGALEV en VU&ID)
- De heer Norbert De Batselier treedt opnieuw als voorzitter op.
We zijn verheugd dat er een consensus bereikt is. De VU&ID-fractie heeft zich tijdens de besprekingen bijzonder comfortabel gevoeld. We hebben een ideale middenpositie ingenomen door enerzijds veiligheid als prioriteit voorop te stellen en anderzijds de nadruk te leggen op natuurlijkheid en toegankelijkheid. We hebben een rol gespeeld in het streven naar een consensus. Bovendien ben ik als enige niet-Antwerpenaar niet gestoord geweest door Antwerpse invloeden. Ik ben op geen enkel ogenblik benaderd, zelfs niet door mijn eigen fractiegenoten. Het is essentieel dat het voorstel van resolutie geen louter Antwerpse aangelegenheid is geworden. Enerzijds gebeurt er een havengrensoverschrijdende kosten-batenanalyse en anderzijds wordt het dossier vanuit het Vlaamse havenbeleid benaderd. Ten slotte ben ik zeer tevreden dat de visserij en recreatie opgenomen is. De combinatie van het estuarium en het prachtige natuurgebied in combinatie met het economische belang van de haven is zeer belangrijk. We wensen de minister veel succes met de onderhandelingen met de Nederlanders. (Applaus bij de VLD, de CVP, de SP, AGALEV en VU&ID)
Ik wil iedereen bedanken. Het is de verdienste van de minderheid geweest dat ze met de meerderheid heeft samengewerkt. Het is belangrijk om aan Nederland een eenduidig signaal te geven. Dat kan de onderhandelingen alleen maar versterken. Het onderhouden van contacten op zowel het ministeriële als parlementaire niveau vergroot de kans om het dossier met succes af te ronden. (Applaus bij de VLD, de CVP, de SP, AGALEV en VU&ID)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.