Verslag plenaire vergadering
Verslag
Aan de orde is het voorstel van resolutie van de heren Vandenbroeke, Keulen, Vandenbossche en Stassen betreffende de organisatie en het beheer van het archiefwezen.
De bespreking is geopend.
Mevrouw Van Cleuvenbergen, verslaggever, verwijst naar het schriftelijk verslag.
Het ergste probleem op cultureel gebied in Vlaanderen is dat de Belgische staat zich utilitair opstelt en de Vlaamse archieven monopoliseert in de traditie van de heer Henry Pirenne. Documenten zijn verdwenen of worden weggemoffeld.
Wetenschappelijk belangrijker is de Albertina die als rover bij uitstek fungeert van Vlaamse archieven. Nochtans zijn archieven het genetisch materiaal van het volk.
- De heer Johan De Roo, eerste ondervoorzitter, treedt als voorzitter op.
Zo betekent het onlangs in Brussel geopende instrumentenmuseum ook in feite een roof van Vlaamse archieven. Het beschilderen van spinetten, een voorloper van de piano, gebeurde destijds exclusief in Vlaanderen. Nu brengt men die Vlaamse geschiedenis in een nationaal museum samen. De Belgische staat zou zich beter bezighouden met het terugwinnen van de Belgische archieven. De documenten over de Belgische muiterij van 1830 bevinden zich allemaal in het Parijse Quai d'Orsay, waar het ministerie van buitenlandse zaken is gevestigd. Het is trouwens daar dat de Belgische omwenteling werd uitgedokterd uit wraak voor de nederlaag in Waterloo vijftien jaar vroeger.
Andere landen met minder omvangrijke archieven, zoals Tsjechië en Slovakije, hebben dat bij hun scheiding op een meer een ernstige wijze gedaan.
De roof van Vlaamse archieven gaat in feite zeer ver. In de Koninklijke Bibliotheek, de Albertina, in Brussel liggen archieven van een Antwerps scheepsrecht uit de twaalfde eeuw. Vlaanderen had wel degelijk een van de oudste scheepsnijverheden, maar dit werd door de roof-historicus Henri Pirenne netjes opgeborgen in Brussel.
Maar het probeem is ook bijzonder actueel. Zo dreigt, als gevolg van de federalisering van de landbouw de botanische biblitheek van Meise, één van de belangrijkste ter wereld, door toedoen van de heer Ylieff te verhuizen naar Gembloux.
Archieven zijn zeer belangrijk voor de geschiedenis van een volk. Zo zijn de archieven van de eerste vrijheden, afgekocht door de burgerij van de Vlaamse steden van de leenheer waarbij het recht op het drijven van handel werd afgekocht, en in feite de voorlopers van de democratie, genationaliseerd. Als Vlaanderen onafhankelijk wordt, zullen wij een stormbrigade sturen naar de Albertina om onze Vlaamse archieven te recupereren. Maar in afwachting vinden wij troost in de Vlaamse kunst, die weliswaar ook verspreid is over musea in de hele wereld, maar als geen ander de geschiedenis van het volk vertelt. De Griekse schrijver Homeros en de Vlaamse schilder Peter-Paul Rubens zijn op dat vlak te vergelijken.
Na de federalisering van de cultuur is de oprichting van een Vlaams centraal archief meer dan ooit noodzakelijk. (Applaus bij het Vlaams Blok)
Aangezien het om een belangrijke aangelegenheid gaat die we niet zomaar naast ons neer kunnen leggen, ook als democratische verkozenen, nodig ik de heer Verrijken uit zijn voorstel schriftelijk uit te werken.
We hebben ons in de commissie onthouden bij de stemming over dit voorstel van resolutie. Die houding wil ik nu toelichten.
Aanvankelijk lag een voorstel van de heer Vandenbroeke voor om in Vlaanderen een beleid inzake archiefwezen uit te bouwen. Met een hoorzitting hebben we een overzicht gekregen van deze problematiek. Voor de publiekrechtelijke archieven is er dringend een eigen archiefdecreet nodig. De privaatrechtelijke archieven functioneren goed, maar er is nood aan bijkomende middelen. Voor een aantal archivalia, onder meer inzake muziek en theater, is Vlaanderen nu al bevoegd, maar is er nog geen regeling uitgewerkt. We zijn ook bevoegd voor de archieven van Vlaams Parlement, Vlaamse Gemeenschap, Vlaamse openbare instellingen en provincies en gemeenten.
We verkozen het eerste voorstel van resolutie omdat dat een aanzet was tot een eigen Vlaams decreet. Met het voorliggende voorstel wordt alles verwezen naar de reeds overbevraagde Costa. De heer Vandenbroeke zegt dat er een grote kans is dat er op de Costa een akkoord tot stand komt. Een grote kans is echter geen zekerheid. Als we onze eigen archieven willen regelen, dan moeten we nu stappen zetten in het Vlaams Parlement. Daarom zullen we het voorstel van decreet van Hugo Marsoul volgend werkjaar hernemen.
Ten slotte nog dit : het voorstel van resolutie is aangenomen met 6 stemmen bij 2 onthoudingen. Dat wijst er dus op dat we in de Commissie voor Cultuur, Media en Sport goed samenwerken.
Ik wil nog repliceren op de welwillende opmerking van de heer Moreau. We zitten gewrongen met de Belgische grondwet. De Albertina is een van de 13 nationale instellingen. Men kan de Albertina echter niet verdelen zoals men dat heeft gedaan met de universiteitsbibliotheek van Leuven, namelijk de pare nummers voor de Nederlandstaligen en de onpare voor de Franstaligen. We zullen zelf wel een lijst opstellen van wat ons toebehoort, zowel boeken als schilderijen. Het Museum voor Schone Kunsten is op dat vlak immers nog een groter schandaal. In 1902 werd Brueghels schilderij De Volkstelling in Bethlehem, een van de grootste schatten van Vlaanderen, naar Brussel overgebracht. Nu probeert men uit Meise de botanische bibliotheek te verwijderen, die de eerste drukken van Dodoens bevat in alle talen. Dat is de eerste nationale instelling die zou worden opgeheven. Dat is op zich natuurlijk goed, de kippenziekte zal dan toch tot iets gediend hebben, maar het mag niet ten koste gaan van Vlaanderen.
De bespreking is gesloten.
We zullen morgen om 16 uur de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.