Verslag plenaire vergadering
Verslag
Voorstel tot aanvulling van de agenda
Dames en heren, vanmiddag heeft de heer Wilfried Vandaele bij motie van orde een voorstel gedaan tot aanvulling van de agenda met de motie van Maaike De Vreese, Robrecht Bothuyne, Tom Ongena, Imade Annouri en Thijs Verbeurgt tot instelling van een onderzoek door het Rekenhof naar de toekenning en de controle van de gecombineerde werkvergunning.
Vraagt hierover iemand het woord? (Neen)
Is het parlement het eens met dat voorstel tot aanvulling van de agenda? (Instemming)
Dan stel ik voor dat de motie onmiddellijk wordt behandeld.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Het incident is gesloten.
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is de motie van Maaike De Vreese, Robrecht Bothuyne, Tom Ongena, Imade Annouri en Thijs Verbeurgt tot instelling van een onderzoek door het Rekenhof naar de toekenning en de controle van de gecombineerde werkvergunning.
De bespreking is geopend.
Mevrouw De Vreese heeft het woord.
Naar aanleiding van de berichtgeving in de pers over het vermoeden van fraude met visa vanuit Turkije en Marokko, in de procedure om als arbeidsmigrant naar Vlaanderen te komen, werden 654 visa on hold gezet. Wij hebben daaromtrent op 2 maart 2023 een hoorzitting gehouden in de commissie Economie en hebben daar ook de verschillende federale en Vlaamse diensten gehoord, zijnde de Vlaamse Dienst Economische Migratie, de Vlaamse Sociale Inspectie, de Dienst Vreemdelingenzaken en de Dienst Consulaire Zaken. Wij hebben die mensen gehoord en verschillende vragen gesteld, maar het werd duidelijk dat we met meer vragen dan antwoorden buitenkwamen, toch over zaken die zeer belangrijk zijn, zijnde de vraag of er nu sprake geweest is van fraude of van misbruik van onze arbeidsmigratieprocedure om bijvoorbeeld de wetgeving op de gezinshereniging te omzeilen. Daarom vragen wij ook een doorlichting door het Rekenhof. Niet alleen van de procedure, maar ook van de regelgeving en verder ook van de verschillende bevoegde diensten. Na twee weken kregen wij nog eens duizend namen die werden doorgestuurd vanuit het Turkse consulaat – en die hier ondertussen al zijn –, waarbij ook vragen werden gesteld of die visa en die dossiers nog eens verder bekeken konden worden.
Na beide commissies heb ik hier een motie klaarliggen om verder onderzoek te vragen, want arbeidsmigratie is denk ik voor ons, voor Vlaanderen en voor Vlaamse werkgevers een sluitstuk als ze geen personeel vinden om knelpuntvacatures in te vullen. Laat ons duidelijk zijn: in eerste instantie kijken we daarbij in Vlaanderen om mensen te activeren, maar in laatste instantie is het inderdaad ook mogelijk via arbeidsmigratie. Dan moet die procedure natuurlijk wel efficiënt zijn en op punt staan, en moeten we er natuurlijk ook wel zeker van zijn dat mensen niet misbruikt worden door malafide bedrijven of tussenpersonen. Omgekeerd moeten we er ook voor zorgen dat onze procedure rond arbeidsmigratie niet door individuen misbruikt wordt om op een gemakkelijke manier naar hier te komen. Dus we vragen hier een kritische doorlichting van de procedure.
Ik zal hier nog even de specifieke vragen toelichten die wij aan het Rekenhof gelasten te onderzoeken: de procedure en regelgeving voor het toekennen van een gecombineerde vergunning en het doorlichten van de criteria voor het analyseren van en beslissen over de dossiers, het functioneren van en de samenwerking tussen de bevoegde overheidsdiensten, de Dienst Economische Migratie enerzijds en de Dienst Vreemdelingenzaken en de FOD Buitenlandse Zaken anderzijds – want over die samenwerking was tijdens de hoorzitting die we hielden, toch ook heel wat onduidelijkheid –, de inzet van mensen en middelen door de federale en gewestelijke diensten, de afstemming tussen diensten, de uitwisseling van gegevens en het gebruik en de doorstroming van data en de efficiëntie en effectiviteit van de controles, de eventuele hiaten in de regelgeving en structuren om beslissingen te nemen, informatie te delen, data beter op elkaar af te stemmen en controles uit te voeren met het oog op het voorkomen van fraude, de mogelijkheid om op te treden bij fraude en misbruik, en hoe de samenwerking kan zijn tussen de politionele dienst en onze Vlaamse Sociale Inspectiediensten. Hoe kunnen we die versterken om de controles op die economische migratie uit te voeren? Uiteindelijk, maar ook niet onbelangrijk, is er de rol van de diplomatieke posten in het buitenland in het proces van gecombineerde vergunningen. We hopen ook te achterhalen waarom zij meer dan duizend dossiers naar de Vlaamse diensten voor extra controle doorsturen. U zult merken dat die procedure zeer complex is. Aan de ene kant hebben we een Vlaams gedeelte, waarvoor onze Vlaamse diensten bevoegd zijn. Aan de andere kant is er een deel waarvoor de federale diensten bevoegd zijn. Daarom is het heel belangrijk om aan het Rekenhof te vragen om, wat betreft de federale bevoegdheden, het federaal parlement te vatten.
Collega’s, zes jaar lang heb ik als ambtenaar van de Dienst Vreemdelingenzaken heel wat controles uitgevoerd met de Vlaamse Sociale Inspectie en met de politiediensten. In die zes jaar waren dat controles naar arbeidsmigratie en of de regels wel degelijk werden gerespecteerd. Ik heb daarin verschrikkelijke situaties gezien, situaties van uitbuiting en dergelijke meer. Ik heb ook mensen gecontroleerd die afhankelijk zijn van een arbeidscontract, bijvoorbeeld bij zaken als een regularisatie op basis van arbeidsvoorwaarden. Ik ga jullie zeggen dat, waar mensen in een kwetsbare positie zitten, daar ook misbruik van wordt gemaakt. Het is dan ook voor mij een strijd die ik altijd zal blijven voeren, een strijd tegen mensenhandel en tegen uitbuiting, maar evenzeer een strijd tegen het misbruiken van onze procedures om op een frauduleuze manier naar hier te komen.
Ik ben zeer blij dat we vandaag deze motie kunnen indienen over de partijgrenzen en de grenzen van meerderheid en oppositie heen en dat ik daar zeker bondgenoten in gevonden heb. Ik wil de mensen daar allemaal heel graag voor danken.
De heer Verbeurgt heeft het woord.
Inderdaad, collega's, collega De Vreese heeft het al toegelicht. Het dossier van de gecombineerde vergunningen is een dossier dat in de pers toch wel wat deining heeft veroorzaakt en waarbij wij moeten vaststellen dat parlementair werk niet altijd veel helderheid heeft gebracht. Verschillende collega's – het staat ook in de motie – hebben aan de hand van vragen en interpellaties getracht om duidelijkheid te krijgen, maar de hoorzitting riep toch wel wat vragen op en de communicatie nadien bleef verwarrend, over de bevoegdheidsniveaus heen.
Het dossier van de arbeidsmigratie is een bevoegdheid die voor een groot stuk bij Vlaanderen ligt, maar waar het federale niveau een belangrijke rol in te spelen heeft. Het is net die keten die we in kaart moeten brengen om duidelijkheid te verschaffen en ervoor te zorgen dat er geen enkele fraude kan plaatsvinden. Wanneer we het hebben over migratie, is het cruciaal dat de procedures voor migratie helder, transparant en duidelijk zijn en geen fraude toelaten. We mogen niet aanvaarden dat dit kanaal, dat in het leven is geroepen, in het bijzonder voor knelpuntberoepen, om een nood op de arbeidsmarkt te lenigen, gebruikt wordt voor andere vormen van migratie, misbruiken van migratiekanalen, vooral omdat het hier gaat om mensen die vervolgens in een zeer kwetsbare positie terechtkomen, zoals collega De Vreese terecht heeft aangehaald. Het zijn mensen die hier mogelijk kunnen worden uitgebuit door bedrijven en die hier zonder kennis van ons sociaal recht terechtkomen. Dat mogen we niet aanvaarden. We moeten er dus voor zorgen dat wanneer iemand een vergunning krijgt om hier te komen leven en werken, we er zeker van zijn dat dat is waarvoor de aanvraag dient.
Ik wil zeer expliciet collega De Vreese danken voor het initiatief om ook samen met de collega's van de oppositie deze motie om dat onderzoek te voeren, in te dienen. Het is een motie die meerderheid en oppositie overstijgt, maar die ook de bevoegdheidsdomeinen overstijgt. We kunnen daar in dit parlement veel over discussiëren, maar de realiteit is nu eenmaal dat ook voor economische migratie de bevoegdheden verdeeld zijn. We kunnen dat debat gerust voeren, maar de realiteit is vandaag dat een deel Vlaams en een deel federaal zit. Als we duidelijkheid willen krijgen over wat er mogelijk misloopt, als we de fraude willen bestrijden, dan moeten we de volledige keten in kaart brengen. Met deze motie spreken we ons ook uit over de federale bevoegdheden. Maar door het feit dat we vragen dat ook de Kamer zich over dit dossier zou buigen, gaan we naar een volwassen samenwerkingsfederalisme, ook wat betreft het doorlichten van de procedures.
Ik reken erop dat de collega's aan de overkant, ook over de partijgrenzen heen, de ernst van dit dossier zullen inzien, zodat op basis van het onderzoek van het Rekenhof de procedure tegen het licht kan worden gehouden, vastgesteld kan worden waar er eventueel problemen zitten en de misbruiken ook daadwerkelijk kunnen worden aangepakt. Ik reken, collega's, net als collega De Vreese, op een kamerbrede steun in dit parlement maar ook aan de overkant, zodat we de problemen die er wellicht zijn, kunnen aanpakken. (Applaus bij Vooruit)
De heer Ongena heeft het woord.
De collega’s De Vreese en Verbeurgt hebben al heel wat toegelicht, ik zal niet te veel herhalen.
Toen we enkele weken geleden de berichten hoorden over mogelijke – en ik benadruk mogelijke – fraude bij het toekennen van arbeidsvergunningen op het consulaat in Istanbul en in Marokko, gingen er heel wat alarmbellen af. We weten dat we door de krapte op onze arbeidsmarkt arbeidsmigratie nodig hebben, maar dan is het wel belangrijk dat de procedure die we daarvoor kennen, de gecombineerde vergunning, correct wordt toegepast en niet wordt gebruikt voor andere doeleinden, zoals het omzeilen van onze soms terecht heel strenge migratiewetten. Daarom ook was er een grondig onderzoek nodig, en dat wordt ook gevoerd.
We moeten benadrukken dat uit de eerste berichten die we kregen, bleek dat heel wat van die dossiers wel in orde zijn, maar dat er mogelijk toch dossiers zijn waarin er gefraudeerd zou kunnen zijn. En dat mogen we natuurlijk niet aanvaarden. We hebben dan die hoorzitting gehad met alle diensten. De collega's die erbij waren, hebben misschien hetzelfde gevoel gekregen, een niet meteen geruststellend gevoel. Als de federale dienst zegt dat hij de Vlaamse collega eigenlijk totaal niet kent, dan geeft dat niet meteen een gerust gevoel dat die diensten goed met elkaar samenwerken, terwijl we dat net nodig hebben om die mogelijke fraude te vermijden. Daarom lijkt het mij een goede zaak dat we het Rekenhof nu even tegen het licht laten houden hoe die diensten werken, welke procedures er worden gebruikt. De collega’s hebben terecht gezegd dat de bedoeling daarbij vooral is om ervoor te zorgen dat we betere procedures hebben, dat ze beter op elkaar worden afgestemd, dat er controle mogelijk is en dat we zoveel mogelijk, zo maximaal mogelijk fraude uitsluiten, in het belang van het houden van voldoende draagvlak voor arbeidsmigratie die we, zoals gezegd, voor een deel toch nodig zullen hebben.
Collega De Vreese, dank voor het initiatief. Onze fractie steunt dat ten volle, en ik hoop dat ook vele andere fracties ons voorbeeld volgen. (Applaus bij Open Vld)
De heer Annouri heeft het woord.
Ik sluit mij graag aan bij de twee vorige sprekers. Enkele maanden geleden hadden we het schandaal op de Borealissite. Toen hadden we er allemaal de mond van vol hoe dat nooit meer zou mogen gebeuren, dat alle diensten beter zouden moeten samenwerken, dat mensenhandel en uitbuiting bij ons maximaal zouden moeten worden tegengegaan.
En kijk, enkele weken geleden hadden we dan dit dossier, collega De Vreese. Het is een dossier dat alle verbeelding tart. Maar dat verdween in het niets bij de hoorzitting die we hebben gehad, waarin de verschillende diensten effectief aan bod kwamen.
Het is zoals collega Ongena vertelde: het ene niveau zei dat ze de mensen helemaal niet kenden, maar het andere niveau antwoordde dan dat ze elkaar om de zoveel weken zagen. Dat vonden we heel raar. Het ene niveau zei dat er van alles mis was, dat alle alarmsignalen afgingen. Het andere niveau zei dat de procedure waterdicht was en verzekerde dat ze hun werk hadden gedaan en dat er geen probleem was.
Daar zit je dan als parlementslid, van meerderheid of oppositie, dat probeert te achterhalen of er mensen zijn met malafide motieven die proberen de migratiekanalen te misbruiken voor andere vormen van migratie, of dat er mensen zijn die proberen arbeiders te misbruiken en uit te buiten. Maar dan kun je dat op geen enkele manier controleren.
In die zin is het heel goed dat dit initiatief van collega De Vreese er is gekomen. De Groenfractie steunt dat heel graag. Dit is een goed voorbeeld van hoe we meerderheid en oppositie kunnen overstijgen bij belangrijke zaken, dat we kunnen samenwerken, ervoor zorgen dat we de dingen helder in kaart brengen en proberen de meest kwetsbaren op onze arbeidsmarkt ook effectief beter te beschermen. Ik dank u voor de samenwerking. (Applaus bij Groen)
De heer Janssens heeft het woord.
Voorzitter, de inhoud werd voldoende geschetst door de collega’s. Deze motie is inderdaad het gevolg van de vaststelling van het consulaat in Istanbul dat er een opmerkelijke toename was van het aantal gecombineerde werkvergunningen en de daaraan gekoppelde visumaanvragen vanuit Turkije. Er rezen op dat consulaat dan ook ernstige vermoedens van fraude over dossiers die eerder nochtans al door Vlaamse en federale bevoegde diensten waren onderzocht. Deze hoorzitting gaf inderdaad niet geheel duidelijkheid en riep zeker meer vragen op dan dat er antwoorden werden gegeven.
En inderdaad, de bizarre samenwerking, of net het gebrek daaraan, tussen de Vlaamse en federale diensten sprong erg in het oog en heeft er ook toe geleid dat er misbruik wordt gemaakt van dat kanaal van de economische immigratie, waardoor ook mensenhandelaars, mensensmokkelaars te zeer vrij spel kregen en krijgen. Vanzelfsprekend ondersteunt ook mijn fractie de vraag naar een doorlichting door het Rekenhof van de procedures, de regelgeving en de verantwoordelijkheden van de diverse overheden en diensten.
Ik heb toch ook twee kritische bedenkingen. Vooreerst, vormelijk. Ik stel vast dat de voorgaande sprekers prijzen dat het initiatief wordt genomen over de partijgrenzen heen en ik stel ook vast dat de hoofdindiener, de N-VA, weliswaar aan de oppositiepartijen Groen en Vooruit vraagt om deze motie mee te onderschrijven, maar niet aan het Vlaams Belang, alhoewel ook mijn partij deze kwestie via een interpellatie heeft aangekaart. Maar blijkbaar is ook de vraag naar performantere procedures om misbruik van arbeidsmigratie uit te sluiten, gebaat bij een cordon sanitaire. Ik stel het alleen maar vast.
En dan heb ik een inhoudelijke bedenking. Ik lees in de toelichting van de motie van de indieners van de N-VA, cd&v, Open Vld, Groen en Vooruit dat zij van mening zijn dat arbeidsmigratie een nuttig instrument is om een antwoord te bieden op de arbeidsmarktkrapte. Welnu, ik ben van mening dat dat voluntarisme net een van de oorzaken is van het gebrek aan performante controle en het daarmee gepaard gaande misbruik, want elk legaal migratiekanaal dat gecreëerd wordt – of het nu asiel is, of arbeidsmigratie – kan en zal worden misbruikt. Daarenboven komt het er bij arbeidsmigratie vaak op neer dat de lusten voor de werkgever zijn, maar de lasten, bijvoorbeeld inzake integratie en dergelijke meer, voor de samenleving.
Daarom wil ik ook van deze tussenkomst gebruikmaken om ervoor te waarschuwen dat het opentrekken van een groot blik arbeidsmigranten voor het Vlaams Belang geen fundamentele oplossing is voor de krapte op de arbeidsmarkt, maar dat eerder ingezet moet worden op activering van werklozen en een performante oriëntatie richting beroepen waar onze samenleving nood aan heeft. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Een gecombineerde vergunning in het kader van economische migratie is inderdaad een verwezenlijking in het kader van samenwerkingsfederalisme van de vorige legislatuur, een belangrijk sluitstuk van ons arbeidsmarktbeleid om knelpuntvacatures die niet met Vlaamse werkzoekenden kunnen worden ingevuld, alsnog ingevuld te krijgen en op die manier onze economie hier draaiende te houden en delokalisatie tegen te gaan. Maar uiteraard kan en mag misbruik niet. We hebben een hoorzitting georganiseerd in onze commissie met de betrokken actoren, zowel Vlaams als federaal, en daar vastgesteld dat er toch nog een aantal vragen openblijven. Vandaar dat we deze motie hier indienen en uiteraard ook gaan steunen.
Ondertussen moet er werk worden gemaakt van transparantie in de dossiers waarover het gaat, want uiteraard kan dit niet blijven liggen en moet dit zo snel mogelijk aangepakt worden. Fraude kan niet en moet ook uitgesloten worden voor de toekomst. Transparantie is belangrijk om het draagvlak te vergroten. Vandaar dat onze fractie deze motie van harte zal ondersteunen.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over de motie houden.