Verslag plenaire vergadering
Verslag
Voorstel tot spoedbehandeling
Dames en heren, zonet heeft de heer Orry Van de Wauwer bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van Orry Van de Wauwer, Paul Van Miert, Bart Tommelein, Staf Aerts en Annick Lambrecht over de nieuwe wetgeving tot verdere criminalisering van homoseksualiteit in Oeganda.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Voorzitter, het is een voorstel van resolutie over een wet die gisteren in het Oegandese parlement is aangenomen, en een onmiddellijke impact heeft op het leven van heel veel Oegandezen. Daarom kunnen we niet langer wachten om ons hierover uit te spreken. De eerstvolgende vergadering van de commissie Buitenland is ook pas voorzien na de paasvakantie, dus vandaar stel ik voor om dit vandaag onmiddellijk in de plenaire vergadering te bespreken, om geen tijd te verliezen.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Is het parlement het eens met dat voorstel tot spoedbehandeling? (Instemming)
Dan stel ik voor dat het voorstel van resolutie onmiddellijk wordt behandeld.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Het incident is gesloten.
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Orry Van de Wauwer, Paul Van Miert, Bart Tommelein, Staf Aerts en Annick Lambrecht over de nieuwe wetgeving tot verdere criminalisering van homoseksualiteit in Oeganda.
De bespreking is geopend.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Collega’s, gisteren heeft Oeganda een nieuwe anti-lgbt-wet aangenomen, letterlijk de ‘anti-homosexuality bill’. Ngo’s spreken van de meest verregaande antihomowet ter wereld. Behalve seks tussen mensen van hetzelfde geslacht, verbiedt de wet ook het bevorderen van en het aanzetten tot homoseksualiteit. Maar die wet gaat nog veel verder dan dat. Zelfs gewoon louter jezelf identificeren als holebi of transpersoon is voldoende en wordt ook strafbaar gesteld – dit gegeven alleen al. Het is de allereerste keer dat dit wereldwijd in een wet verankerd wordt en op zich illegaal wordt. Daarnaast is ook het verhuren van een woning of een hotelkamer aan iemand die zich nog maar louter als lgbti identificeert, al voldoende om de persoon die die kamer aanbiedt te vervolgen, omdat die persoon homoseksualiteit zou promoten. Deze en alle andere overtredingen leiden tot hoge straffen, gaande van jarenlange gevangenisstraffen over levenslange opsluiting tot zelfs de doodstraf voor bepaalde overtredingen.
Daarnaast, collega’s, viseert de Oegandese overheid ook ngo’s en middenveldorganisaties. Ik heb hier een rapport dat gelekt is, getiteld ‘States report on ngo’s suspected to be involved in the promotion of lesbian, gay, bisexual, transgender, intersex and queer activities in the country’. In dit rapport worden organisaties en ngo-medewerkers met naam en toenaam geviseerd. Ze worden genoemd, geviseerd, geïntimideerd. En de volgende stap is vervolgd en mogelijk zwaar bestraft worden. Dat mogen we natuurlijk als internationale gemeenschap niet laten gebeuren. Het leven van een lgbti-persoon in Oeganda is vandaag al een hel. Zij ondervinden dagelijks geweld, dagelijks wettelijke discriminatie.
Nu, deze wet en de sfeer rond de wet geeft individuen daarenboven ook nog eens de individuele vrijheid om het recht tegen lgbti-personen zelf in handen te nemen. Daarom dienen we dit voorstel van resolutie met spoed in om samen met de brede internationale gemeenschap een heel duidelijk signaal te geven.
Met deze resolutie veroordelen wij als Vlaams Parlement ten strengste alle mogelijke discriminatie en vervolging van lgbti-personen in het algemeen en in deze nieuwe antihomowet van Oeganda in het bijzonder. We vragen aan de Vlaamse Regering om die antihomowet ook krachtig te veroordelen en zich in het internationale beleid blijvend in te zetten voor de eerbiediging van de universele mensenrechten en van de rechten van de lgbti-gemeenschap en om de Federale Regering in de Europese Commissie te verzoeken om binnen haar diplomatieke contacten aan te dringen op de eerbiediging op grond van het internationale recht om wetten die homoseksualiteit en lgbt-activisme verbieden, af te schaffen en ook om alle hefbomen binnen het federale en Europese ontwikkelingsbeleid daartoe aan te wenden.
Ik wil alle collega’s en fracties bedanken voor de samenwerking rond deze tekst. Dat is een heel belangrijk signaal. Want, collega’s, die wet zou nooit goedgekeurd, zelfs nooit nog maar overwogen of ingediend mogen zijn geweest. Deze wet opent de deur naar verschillende rechten die geschonden gaan worden. Maar niet enkel mensen uit de regenbooggemeenschap, de hele Oegandese bevolking loopt risico onder deze wet. Dat mogen wij niet laten gebeuren.
De heer Van Miert heeft het woord.
Collega’s, gisteren was weer een van die dagen. Een ‘dies horribilis’ voor de regenbooggemeenschap moeten we dat noemen. Ons eerste onderwerp vanmiddag ging er al over. We hebben gisteren niet alleen dat verhaal van de iftar in Antwerpen binnengekregen. Dat zorgde voor veel verontwaardiging natuurlijk, voor veel verontwaardiging, want het is onaanvaardbaar in 2023 in onze Vlaamse samenleving. Daarnaast kregen we dan nog eens de cijfers op ons bord van een onderzoek verricht binnen de lgbtqi-gemeenschap en hoe die mensen onze samenleving ervaren, hoe zij hier in het leven staan. Wat betreft de cijfers die daaruit kwamen: ‘confronterend’ is een woord dat genoemd is, maar ik denk dat ‘schokkend’ iets beter op zijn plaats is als we zien hoe die mensen zich voelen in onze samenleving.
Daarbovenop, zoals collega Van de Wauwer al aangaf, kregen we dan gisterenavond nog inzage in de wet waarvoor in Oeganda gestemd werd. Daar worden niet alleen de rechten van de holebigemeenschap zwaar met de voeten getreden. Er zijn zelfs geen rechten meer voor die mensen. Maar het gaat veel verder. Mensen die nog maar in contact komen met iemand van homofiele of lesbische geaardheid zijn eigenlijk al vrij snel strafbaar. Je mag geen onderdak bieden. Je mag aan die mensen niet verhuren. Er zijn een heel aantal zaken die je als buitenstaander zelfs al niet kunt doen zonder dat je zware straffen riskeert. Dan gaan mijn gedachten helemaal terug naar de jaren ‘40 en de vervolging van de joden. Dat is precies hetzelfde.
Dus, collega’s, ik denk dat we dit voorstel van resolutie kamerbreed moeten ondersteunen. Gaat het allemaal doorsijpelen tot in Oeganda? Daar vrees ik een beetje voor, maar we kunnen het maar proberen. Het is, collega’s, met de gebeurtenissen van gisteren vooral onze taak, voor ons gremium, voor dit halfrond om aan de regenbooggemeenschap te laten zien dat dit in onze samenleving niet hoort. Nooit. No pasarán. Vandaar dat ook onze fractie deze resolutie zal steunen. Dank u wel. (Applaus)
De heer Tommelein heeft het woord.
Collega’s, Oeganda is helaas niet aan zijn proefstuk toe als het aankomt op het discrimineren van mensen op basis van seksuele oriëntatie. Reeds begin deze legislatuur werd hier een resolutie goedgekeurd die de idee om de doodstraf voor homoseksualiteit in te voeren ten strengste veroordeelde. Het Oegandese strafwetboek blijft echter seksuele handelingen met personen van hetzelfde geslacht strafbaar stellen. Daar kwam deze week een nieuw dieptepunt bij in de vorm van verachtelijke wetgeving. Wie zich uit als lgbtqi+, wie een relatie heeft met iemand van hetzelfde geslacht, kan voortaan tot tien jaar cel worden veroordeeld. Dit is hallucinant. Het toont hoe lang de weg is die nog moet worden afgelegd opdat mensen, waar ook ter wereld, de vrijheid zouden hebben om eenvoudigweg zichzelf te mogen zijn.
Vanuit Vlaanderen zijn we steeds voortrekker geweest om het belang van individuele mensenrechten te beklemtonen. Dat is daarnet al door de minister en door collega Ongena gezegd bij het begin van deze vergadering. Het betreft rechten en vrijheden die evident zouden moeten zijn, maar jammer genoeg is dat in vele landen nog niet het geval.
Het verdedigen van holebirechten is en blijft een bijzonder groot aandachtspunt en de verantwoordelijkheid van ons allemaal. Vandaar ook de oprechte steun van de liberale fractie aan de resolutie die hier voorligt. Ze speelt in op de bedroevende actualiteit van deze week. Het is onze plicht, als verdedigers van de mensenrechten en van de vrijheden, om de wetgeving die in het Oegandese parlement wordt besproken en gestemd, heel nadrukkelijk te veroordelen. Het blijft noodzakelijk dat regeringen en de Europese Commissie in dialoog blijven met de Oegandese beleidsmakers en de absurde en gevaarlijke situatie blijven aankaarten met als doel homoseksualiteit definitief uit dat strafrecht te halen.
Collega’s, vanuit dit Vlaams Parlement sturen we straks waarschijnlijk een unaniem signaal dat dergelijke wetten onaanvaardbaar zijn. (Applaus)
De heer Aerts heeft het woord.
Dank aan collega Van de Wauwer voor het initiatief. Want inderdaad, in Oeganda heerst er al heel wat jaren een heel sterk anti-lgtb-beleid. De wetgeving was al ver voorbij de grenzen van respect voor de mensenrechten, maar nu wordt er een grote nieuwe stap gezet in de verkeerde richting, helaas nog eens gestuurd door Russische propagandisten die hun visie op dat vlak proberen uit te breiden.
Een nieuwe stap is gezet. Op zich outen als holebi staan gevangenisstraffen voor jaren. Zelfs de doodstraf is een risico. Er staan zelfs straffen op het verhuren. Dat heeft ook als gevolg dat mensen op dit moment geviseerd worden en onbeschermd uit hun huis worden gezet. De laatste plek waar ze nog bescherming kunnen vinden zijn de mensen van de regenbooggemeenschap daar kwijt.
Dit komt niet uit de lucht gevallen. Het is al langer aan de gang. De lgtb-organisaties worden geviseerd en aangepakt. Er wordt op dit moment een echte heksenjacht georganiseerd, waarbij regenbogen uit speeltuinen worden verwijderd. Hoe ver kunnen we nog gaan? Hoe ver moet het nog gaan voor het duidelijk wordt dat dit een pure heksenjacht is?
Collega’s, ik ben blij met de voltallige steun. Ik vermoedde dat we daarop konden rekenen, want nog eens, en voor eens en voor altijd: liefde is liefde en daarvoor moeten we altijd met zijn allen op de barricaden gaan staan. Dat moeten we doen als steun voor de mensen van de regenbooggemeenschap hier, maar ook als steun voor de mensen in Oeganda. (Applaus)
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Dank, collega Van de Wauwer, voor het initiatief. Het is ook voor Vooruit vanzelfsprekend dat mensen in vrijheid moeten kunnen leven, wat hun geaardheid ook is. Dat is helaas niet zo in onder andere Oeganda en in vele andere delen van de wereld.
Het is ook helaas niet de eerste keer dat Oeganda hier ter sprake komt. De collega zei het al: we hebben ook een tweetal jaar geleden hier een resolutie goedgekeurd om het invoeren van de doodstraf voor homoseksualiteit in het land zeer krachtig te veroordelen. Ook wij veroordelen nu ten strengste het wetgevend initiatief dat nu voorligt en dat lgbtqi+ wil criminaliseren. Liefde is inderdaad liefde, geen misdaad.
Gewezen collega Gennez was vorige week nog op werkbezoek in Oeganda en heeft haar bezoek daar afgesloten met een rondetafel over mensenrechten. Ze heeft daar de Oegandese regering fors over vrouwenrechten en bescherming van de lgbtqi+-gemeenschap aangesproken. In ontwikkelingssamenwerking kunnen we ons geen beperking van mensrechten veroorloven. De lokale ngo’s hebben wel expliciet gevraagd om in het land aanwezig te blijven en een kritische dialoog met de overheid te kunnen blijven voeren in Oeganda, in plaats van ontwikkelingssamenwerking te conditioneren, waarbij de lokale bevolking dan het grootste slachtoffer zou zijn.
Wij zullen met Vooruit dit voorstel van resolutie zeker steunen. Dank u wel. (Applaus)
De heer D’Haese heeft het woord.
Ik wil zeer kort ook onze steun uitspreken voor het voorstel van resolutie. Ik ga niet alles herhalen wat al gezegd is over de zorgwekkende toestand rond die wetgeving in Oeganda. Ik wou gewoon mee het laatste punt van mevrouw Lambrecht nog ondersteunen. Ik lees een aantal zaken over ontwikkelingssamenwerking, maar ik begrijp goed dat het niet de bedoeling is om die voorwaardelijk te maken. Want het is evident dat daar niet de regering het slachtoffer van zal zijn, of diegenen die die wetten goedkeuren, maar wel de mensen die eronder lijden. Maar ik begrijp dat dat niet de bedoeling is, en bijgevolg zullen we dit voorstel van resolutie ook graag mee goedkeuren.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.