Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Minister, ik heb eens een vraag over een stedelijke problematiek. We hebben de voorbije dagen al andere zaken gehoord.
Al een paar weken wordt Nieuw Gent, dat is een sociale woonwijk in het Gentse uiteraard, tussen Gent en Zwijnaarde, geteisterd door Oost-Europese krakers. Zij zijn binnengedrongen en hebben zich geïnstalleerd in een twintigtal leegstaande sociale appartementen waaruit de huisvestingsmaatschappij Thuispunt Gent, het vroegere WoninGent, de sociale huurders had laten verhuizen met het oog op renovatie van die appartementen. Los van het feit dat kraken op zich strafbaar is gesteld sinds 2017 – dat is een verdienste van onder andere onze partij in het federale parlement – is de maatschappelijke last van dat kraken wel enorm groot: druggebruik, nachtlawaai, huisvuil, sluikstorten, vechtpartijen … Je kunt de kranten erop nalezen. Naar de gewoonte van de oppositie parafraseer ik enkele bewoners die zeggen dat de situatie echt uit de hand aan het lopen is en dat het een zeer onveilige situatie is.
Begrijp me goed, minister, het is heel goed dat huisvestingsmaatschappijen regelmatig hun sociaal patrimonium renoveren, wat Thuispunt Gent hier ook zal doen, maar ze had vooruitziender moeten zijn. Het kraken in Gent is geen nieuw fenomeen. Ze had mijns inziens via de tools en systemen die u als minister aanreikt, overeenkomsten moeten sluiten met de erkende instanties om de leegstand te beheren.
Mijn concrete vraag is of u weet hebt in welke mate die huisvestingsmaatschappij dat heeft overwogen, en of u een manier ziet om hen hier in de toekomst toe te bewegen?
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank u wel, mevrouw Smeyers.
Het gaat inderdaad om de krakersproblematiek in het Oriongebouw in Gent. Daar zijn op dit moment nog 78 van de 140 appartementen bewoond, en dat heeft er natuurlijk voor gezorgd dat die krakers – die blijkbaar een rondtrekkende groep zijn die bekend zijn in Gent – voor heel wat overlast zorgden voor de buren en voor heel de omgeving. Zodra we dat gehoord hebben, hebben we contact opgenomen met Thuispunt Gent, het vroegere WoninGent, voor een overleg eind februari. Begin deze week hebben we samengezeten. Thuispunt Gent is naar de vrederechter gestapt om die krakers eruit te laten zetten. Die procedure loopt nog. Dat is een procedure in twee fases: ze worden eruit gezet, maar men heeft enige tijd. Ofwel gebeurt dit vrijwillig, ofwel manu militari door de politie. Daarmee moet het probleem op lange termijn opgelost zijn.
Maar uw vraag gaat concreet over de aanpak van de sociale huisvestingsmaatschappijen in dergelijke gevallen. Er zijn meerdere instrumenten. Je kunt een gebouw ontoegankelijk maken. Hier was dat veel moeilijker, omdat het gebouw bewoond is: 78 van de 140 appartementen zijn bewoond. Daardoor kon men het water en de elektriciteit niet afsluiten, wat het nog aantrekkelijker maakte voor krakers. Er is ook de mogelijkheid om leegstaande gebouwen tijdelijk te laten bewonen. Dat kan via een leegstandsbeheerder. Er zijn in Vlaanderen verschillende sociale huisvestingsmaatschappijen die dat doen, via de vier erkende leegstandsbeheerders. Dan moet door middel van een kleine ingreep het gebouw conform worden gemaakt aan de minimale woonkwaliteitseisen. Dan kan het tijdelijk worden verhuurd.
We hebben aan Thuispunt Gent gevraagd waarom men dat niet heeft gedaan. Ik begrijp hun uitleg. De termijn tussen het leeg laten staan van de woningen en de start van de verbouwingen was te kort. Het is een goede zaak dat de termijn tussen de verhuizing van de sociale huurders en de start van de verbouwing zo kort mogelijk is. Daardoor was het niet nuttig om dat via een leegstandsbeheerder te verhuren. Thuispunt Gent heeft daar, begrijpelijkerwijs, wel goed gehandeld vanwege die korte doorlooptijd.
We hebben dat vereenvoudigd, om effectief leegstandsbeheer te doen, niet noodzakelijk met een leegstandsbeheerder – dat zal ik in mijn tweede deel eventueel nog toelichten.
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Minister, dank u voor die bijkomende informatie. Volgens de sociale media en de kranten was het de bedoeling om pas in 2026 te beginnen met de renovatie. Maar het is dus blijkbaar toch de bedoeling om daar vroeger mee te starten. In die optiek kan ik het beleid van de huisvestingsmaatschappij nog begrijpen.
Alleszins is het kraken in het Gentse door Oost-Europese bewoners of krakersgroepen, als we ze zo mogen benoemen, geen nieuw fenomeen. De huisvestingsmaatschappij en het Gentse stadsbestuur moeten daar veel concretere en kordatere maatregelen nemen. Je hoort dat ze nu die stappen hebben gezet, maar die krakers zitten daar wel al een paar weken in. We moeten toch met alle mensen rekening houden. Dat sociale woonblok staat niet leeg. Daar wonen nog sociale huurders in. Het moet voor hen toch ook leefbaar blijven. In de mate van het mogelijke hadden ze misschien toch wel Prevenda of een van de andere leegstandsbeheerders kunnen raadplegen.
De heer Vandewalle heeft het woord.
Ik ken de situatie in Gent heel goed. Ik ken die wijk heel goed. Vrienden van mij zijn opgegroeid in die blokken, naast die blokken. Een kleine shout-out voor Ashra, die ik al lang ken. Wat ik bij die mensen thuis zie, is heel erg. Ik kwam onlangs nog in Nieuw Gent bij Ahmed. Ik ging toevallig bij hem op bezoek, nog voor dat in de krant kwam. (Opmerkingen bij de meerderheid)
Hoe die gebouwen door de stad Gent worden onderhouden: sorry, maar dat is onaanvaardbaar. Dat is jarenlange verwaarlozing. Niet enkel de afgelopen jaren, het is decennialange verwaarlozing. Dat is een structureel probleem, dat nu wordt versterkt door de overlast in de wijk. Goed, er komen nieuwe blokken. Het eerste blok wordt nu vervangen, maar het werd verdorie tijd dat die blokken worden vervangen.
Ik heb nog twee opmerkingen hierover. Er zal toch nog meer budget nodig zijn voor die wijk, nu, om de blokken te renoveren, maar ook om de laagbouw in de wijk te renoveren. Een tweede vraag: welke oplossing hebben we voor die groep krakers? Ze zaten eerst in de Bernadettewijk. Dan zaten ze bij mij om de hoek in Gent, in de Nimfenstraat. Nu gaan ze ergens anders wonen. Wat gaan we doen? Welke structurele oplossing hebben we?
Uw vraag is duidelijk.
Welke structurele oplossing gaan we zoeken, in combinatie met het middenveld, met Housing First? Welke oplossingen zijn er mogelijk?
De heer De Roo heeft het woord.
Voorzitter, ik was recent op bezoek bij Didier in Nieuw Gent, een topvrijwilliger daar. (Gelach)
Collega’s, alle gekheid op een stokje. De overlast van die krakers is absoluut te betreuren, voor de mensen die daar wonen, maar ook voor de hele omgeving, waar zij heel wat last hebben veroorzaakt, onder andere met het sluikstorten.
Nu, minister, als je eens kijkt naar de laatste foto eind 2021, dan zie je voor Gent dat 18,2 procent van de sociale woningen leegstaat, waarvan 14 procent structureel. Dat is natuurlijk een groot probleem, zeker als je weet hoe weinig nieuwe sociale woningen er bij komen. Dat zorgt ervoor dat de wachtlijsten ook niet verlicht kunnen worden.
Het is niet enkel een Gents probleem. Het verouderd patrimonium is een heel grote uitdaging in heel Vlaanderen.
Vandaar luidt mijn bijkomende vraag aan u: minister, welke initiatieven zult u nemen om de leegstand verder terug te dringen?
De heer Veys heeft het woord.
Dit toont wel aan dat we met de wooncrisis zitten in Vlaanderen. Mevrouw Smeyers, ik ben niet akkoord wanneer u zegt dat dit een stedelijk probleem is. Dit is een probleem van ons allemaal, collega's, als we de sociale woningbouw niet rechtgetrokken krijgen, als we er niet voor zorgen dat er een beter dak- en thuisloosheidbeleid komt.
Minister, ik neem aan dat u meteen zult vertellen dat er ook een sociaal leegstandsbeheer mogelijk is. Dat kan via de centra voor algemeen welzijnswerk (CAW’s), dat heb ik zelf ook in Kortrijk gedaan. Ik heb gezien dat minister Dalle dat prominent op de agenda heeft gezet van de interministeriële conferentie voor armoedebestrijding. Maar komen er nog bijkomende initiatieven op Vlaams niveau? Gaat u nog zorgen voor meer begeleidingen, dat we dak- en thuisloosheid eens eindelijk voldoende bestrijden in Vlaanderen? Daarvoor zal er een versnelling in de sociale woningbouw moeten komen, maar ik wil graag eens focussen op een ander probleem dat u hebt.
Dank u.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, Oost-Europese krakers die al weken sociale woonblokken in Gent terroriseren, profiteren van gratis elektriciteit, gas en water, en dat nog eens in tijden waar mensen net spaarzamer moeten omspringen met deze behoeften om het eind van de maand te halen. Dat kan onder leiding van Open Vld, Groen, Vooruit en cd&v in Gent allemaal. Om nog maar te zwijgen over de 2,5 ton afval die opgehaald moest worden door de Intercommunale Vereniging voor Afvalbeheer in Gent en Omstreken (IVAGO), ook weer op de kap van de belastingbetaler.
Dat de meer dan tienduizend wachtenden op de wachtlijst voor een sociale woning in Gent in de kou blijven staan, terwijl dergelijke immigranten komen profiteren van leegstaande sociale woningen, is hallucinant. En in tegenstelling tot de collega van de PVDA heb ik meer compassie met de huurders die zich aan de regels houden, dan met een stel Oost-Europese krakers die Gent komen terroriseren.
Minister, ik vroeg me dan ook af welke concrete initiatieven u zult nemen ten opzichte van de sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM’s) om ervoor te zorgen dat dergelijke leegstaande woningen gaan naar wie er echt recht op heeft, namelijk Vlamingen in nood. Dank u wel. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank u wel, collega's, voor de bijkomende vragen. Het lijkt wel een beetje de gemeenteraad in Gent, maar dat mag ook wel eens … behalve de heer Veys.
Laat mij beginnen door een aantal mensen hier uit een droom wakker te maken en de realiteit onder ogen te laten zien: dit heeft niks, maar dan ook niks, te maken met uitdagingen die we hebben in de sociale woningbouw. Die zijn er zeker, voor alle duidelijkheid. Maar het gaat hier om krakers die wel degelijk rondtrekken. Om nu te komen zeggen dat die dat niet zouden doen, mochten er geen uitdagingen zijn in de sociale woningbouw? Vergeet het, mijnheer Veys! Dat heeft daar niks mee te maken, dat is niet waarop die mensen uit zijn. Vermeng die beide ook niet, dat is een bijzondere oneerlijke en foute voorstelling van de zaken.
Wat wel klopt, mijnheer De Roo, is een uitdaging die we al lang hebben. We zijn nu ongeveer een jaar of tien geleden begonnen met het oplossen van een erfenis: de kwaliteit van de sociale woningen in heel Vlaanderen. En dat heeft inderdaad zijn doorlooptijd nodig. Maar op dit moment, en ik zou de juiste cijfers moeten nakijken, gaat ongeveer 45 procent van de budgetten die we jaarlijks besteden aan de sociale woningbouw, naar de renovatie van bestaande sociale woningen. Dat heeft alles te maken met de slechte staat waarin we die geërfd hebben en dat proberen we nu stelselmatig op te lossen.
Bij dergelijke verbouwingen heb je altijd het probleem – en in dit geval staat de krakersproblematiek er eigenlijk in zekere zin nog los van – dat de bewoners moeten verhuizen om de verbouwingen te kunnen doen. En dat is dikwijls een heel moeilijk traject. We proberen dat zo kort mogelijk te houden, we hebben heel wat ondersteuningssystemen, bijvoorbeeld de mobiele units waar sociale huisvestingsmaatschappijen beroep op kunnen doen om mensen tijdelijk te huisvesten tijdens de verbouwingswerken. We proberen er alles aan te doen om dat zo vlot mogelijk te laten verlopen.
De procedure loopt. Ik ga ervan uit dat de krakers er wel degelijk uitgezet zullen worden. Er werd mij gevraagd om een oplossing te zoeken voor die krakers, maar ik denk dat er in de eerste plaats gekeken moet worden of die mensen wel een oplossing willen. Op basis van wat ik lees in de krant – ik ben het zelf niet nagegaan – zijn die mensen daarin niet bepaald geïnteresseerd. Maar dat is dus niet aan mij om daar iets voor te doen, wij kunnen daar niet direct op inspelen.
Ik denk dat wij vooral moeten zorgen dat de doorlooptijd voor die gebouwen zo kort mogelijk is, zodat de mensen die in een sociale woning wonen ook het genot kunnen hebben van die woning, zoals het hoort, en daar niet in gestoord worden.
Ik wilde daarnet nog één punt meegeven: we hebben er in 2022 voor gezorgd dat sociale huisvestingsmaatschappijen, de nieuwe woonmaatschappijen, ook zelf rechtstreeks aan leegstandsbeheer kunnen doen, in die zin dat zij zelf rechtstreeks aan private huurders kunnen verhuren. Daarvoor had men eigenlijk de keuze om dat via een leegstandsbeheerder, of via de OCMW’s en het centrum algemeen welzijnswerk (CAW) te doen, maar nu kunnen zij dat ook zelf doen. We hebben dat daar dus wat vereenvoudigd.
We hebben ook een draaiboek opgesteld om woonmaatschappijen erin te ondersteunen om ervoor te zorgen – en daar zijn we het er allemaal over eens – dat die leegstand temporeel, qua timing zoveel mogelijk beperkt blijft.
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Ja, een Gentse gemeenteraad, het is eens iets anders dan het gevoel van een Antwerpse gemeenteraad dat we hier soms hebben.
Dat kan ook interessant zijn.
Ja, het is voor mij eens dichter bij huis.
Mijnheer Vandewalle, het is natuurlijk pervers om het debat te keren. Die leegstand is er, en dat zegt de minister, met het oog op renovatie van die sociale woningen. Het is niet de fout van de minister dat de huisvestingsmaatschappij WoninGent, die ook niet onbesproken is, zo lang gewacht heeft met de renovatie die ze nu eindelijk – en dat is goed – doet. Er zijn tools genoeg om die leegstand aan te pakken. De doorlooptijd is te kort, oké daar heb ik alle begrip voor. Maar dan denk ik wel dat het de taak was van die huisvestingsmaatschappij om in dialoog te gaan met het Gentse stadsbestuur.
Mijnheer Veys, we weten dat kraken een stedelijke problematiek is, niet het tekort aan sociale woningen – dat is een andere discussie. Ik had het over kraken als stedelijke problematiek, die in Gent niet nieuw is. Het is ook niet de eerste keer dat dat in sociale woningen gebeurt. Misschien is het dus wel goed voor de toekomst dat bij leegstaande sociale woningen het Gentse stadsbestuur direct kordaat optreedt om dergelijke fenomenen te bestrijden.
De actuele vraag is afgehandeld.