Verslag plenaire vergadering

Bespreking

Dames en heren, aan de orde zijn de voorstellen van resolutie van Johan Deckmyn, Kristof Slagmulder, Carmen Ryheul en Chris Janssens over het versterken van de herinnering aan de Holodomor, de genocide op de Oekraïense bevolking door het communistische regime onder Stalin, en van Sofie Joosen, Orry Van de Wauwer, Bart Tommelein, Karl Vanlouwe, Karin Brouwers en Joris Nachtergaele over de erkenning als genocide van de Holodomor, de grote hongersnood van 1932-1933 in Oekraïne die het gevolg was van de communistische landbouwpolitiek in de voormalige Sovjet-Unie.

De bespreking is geopend.

De heer Deckmyn heeft het woord.

Collega’s, op 30 maart 2022, bijna een jaar geleden, diende het Vlaams Belang een voorstel van resolutie in met betrekking tot de Holodomor. Op 10 mei 2022 kwam dit in een commissie ter bespreking, en toen werd beslist om hieromtrent hoorzittingen te organiseren om ons tot een beter inzicht te brengen, om ons beter te kunnen informeren over deze genocide. Ik ben blij dat ons initiatief resulteerde in een voorstel van resolutie van de meerderheid, dat hier nu eveneens ter stemming voorligt. Ik wil toch kort ons voorstel kaderen.

Ongeveer negentig jaar geleden, gedurende vijftien gruwelijke maanden in de jaren 1932-1933 stierven miljoenen etnische Oekraïners de hongerdood ten gevolge van weloverwogen beleidsdaden van de Sovjet-Unie onder leiding van Stalin. Die misdaad tegen het Oekraïense volk staat bekend als de Holodomor. Oekraïners zijn altijd een zelfbewust volk geweest, wat natuurlijk gezien de actualiteit jammer genoeg toch nog eens bewezen moet worden. De uitroeiing van het zogenaamde opstandige Oekraïense volk werd door het communistische regime in Moskou systematisch en planmatig voorbereid, uitgestippeld en uitgevoerd.

In de jaren 1929-1930 werden tienduizenden commissarissen naar het Oekraïense platteland gestuurd om de collectivisering van de landbouw met geweld op te leggen. De Oekraïense boeren werden collectief aangeklaagd als koelakken, of rijke boeren, en vervolgens opgepakt en gedeporteerd naar de goelags, de bekende strafkampen in Siberië. Op 7 augustus 1932 voerden de Sovjets de doodstraf in voor het ontvreemden van staatseigendom. Aangezien alle landbouwgewassen en al het vee werden beschouwd als staatseigendom, tekende de facto elke Oekraïner die het minste voedsel bezat of tot zich nam zijn eigen doodvonnis. In december 1932 werd het verbod op het bezitten, verhandelen en leveren van voedsel door en aan Oekraïners uitgebreid tot een volledig verbod op bezit. Paramilitaire sovjetbrigades plunderden en terroriseerden de dorpen en de steden. Met de invoering van al die maatregelen bouwde Moskou de Oekraïense gebieden om tot een enorm uitroeiingskamp, waar honger en epidemieën het vuile werk verrichtten.

Collega’s, al meer dan twintig landen hebben de Holodomor als genocide erkend, Vlaanderen tot op heden echter nog niet. Voor mijn fractie is het noodzakelijk dat die erkenning er komt, en dat Vlaanderen zich ten volle bewust wordt van de misdaden tegen de menselijkheid van het communisme tegen de Oekraïense bevolking. Vandaar de indiening van ons voorstel, en zoals gezegd ligt dit ook aan de basis van een voorstel van de meerderheid.

Collega’s, het voorstel van resolutie van de meerderheid overlapt voor een groot stuk dat van het Vlaams Belang. Voor een stuk zijn ze ook complementair. Het voorstel van de meerderheid vraagt trouwens ook meer onderzoek en een internationale veroordeling van de Sovjetmisdaden, wat uiteraard een goede zaak is. Wij zullen alvast het voorstel van de meerderheid goedkeuren. Logisch zou zijn dat de meerderheid ook ons voorstel goedkeurt. (Applaus bij het Vlaams Belang)

Mevrouw Joosen heeft het woord.

De titel van dit voorstel resolutie van de meerderheid heeft vast bij een aantal collega’s van ons de wenkbrauwen doen fronsen. Holodomor zegt ongetwijfeld een aantal van ons niets, en net daarom is het zo belangrijk om dit vandaag hier te brengen. De Oekraïense term Holodomor verwijst naar de uitroeiing door uithongering die negentig jaar geleden in de periode 1932-1933 in Oekraïne plaatsvond, dit door het communistische regime in de Sovjet-Unie onder Stalin. Het geldt als een van de grootste rampen in de Oekraïense geschiedenis.

Volgens schattingen van verschillende historici kwamen bij de Holodomor enkele miljoenen Oekraïners om het leven door honger en ontbering. Het gaat over een van de wreedste misdaden in de geschiedenis. Oekraïners werden ook gedeporteerd en vervolgd. Onderzoek wijst uit dat de hongersnood het gevolg is van een bewuste politiek vanuit het communistische Sovjetregime en het woord ‘bewuste politiek’ is daarbij heel belangrijk. De tragische gebeurtenissen werden bovendien ook nog eens decennia lang verzwegen.

Een aantal collega’s hebben misschien ook gedacht: waarom nu dit voorstel van resolutie? Oekraïne heeft momenteel toch wel andere problemen. We zijn ervan overtuigd dat deze erkenning net nu uiteraard belangrijk is. De feiten zijn zeer ernstig en toch is deze genocide weinig gekend in Europa. De resolutie is een symbolische stap die weliswaar niets oplevert voor de Oekraïense soldaten aan het front, de burger in de schuilkelder of de burger op de vlucht, maar het is een bijdrage tot een ruimer historisch besef over het onrecht dat generaties Oekraïners ondergingen. Het is een hart onder de riem en vergroot onze steun aan het land en zijn inwoners.

Ook president Zelensky drong bij zijn bezoek vorige week in Brussel nogmaals aan op de erkenning. En vandaag zijn er ook in de oorlog opnieuw parallellen te trekken, spijtig genoeg: vernietigingen van oogsten, beperking van transportmogelijkheden, aanvallen op essentiële zaken zoals energiebevoorrading, watervoorraad. En vandaag spelen de diepe historische wortels daarbij ook een grote rol. Daar moeten we ons in dit conflict meer bewust van zijn.

Ik durf dan ook te hopen op brede steun voor de resolutie van de meerderheid.

Dan nog kort over het voorstel van resolutie van het Vlaams Belang. De reden waarom we het voorstel van resolutie van het Vlaams Belang niet zullen steunen, is voor ons zeer helder: wij willen verder gaan dan het louter erkennen als genocide. (Applaus bij de N-VA en van Orry Van de Wauwer)

De heer Van de Wauwer heeft het woord.

Dank u wel, collega Joosen, voor het initiatief en de uitgebreide toelichting die u al gegeven hebt.

Ook wij kunnen ons vanuit de cd&v-fractie aansluiten bij het stemgedrag. Wij gaan dit voorstel van resolutie van de meerderheid uiteraard goedkeuren en dat van het Vlaams Belang afkeuren, vanwege de argumentatie, collega Joosen, die u gegeven hebt.

De Holodomor – het is hier al geschetst – is een van de grootste rampen uit de geschiedenis van Oekraïne. Wetenschappers geven aan dat het moeilijk is om een exact aantal doden te bepalen, maar het is wel zeker dat er miljoenen Oekraïners van honger om het leven zijn gekomen en dat na een bewuste politiek vanuit het communistisch Sovjetregime.

Met dit voorstel van resolutie willen wij de Holodomor dan ook erkennen als genocide. Het heeft even geduurd, maar men moet natuurlijk opletten met het gebruik van die term. Maar bijkomende wetenschappelijke bevindingen sterken ons wel in deze nieuwe overtuiging. Er is echter nog heel veel bijkomend onderzoek nodig naar de impact en de gevolgen van de Holodomor. Daar roepen wij in dit voorstel van resolutie dan ook expliciet toe op.

Maar vandaag is het voor mij het belangrijkste dat we met dit voorstel van resolutie en die erkenning van de Holodomor als genocide ons respect kunnen betuigen aan de Oekraïense bevolking in het algemeen, maar in het bijzonder de nabestaanden van de slachtoffers van de Holodomor. We willen ook – zeker niet onbelangrijk de dag van vandaag – de soevereiniteit van Oekraïne, die vandaag opnieuw onder druk staat, expliciet benadrukken. Met de aanvaarding van dit voorstel van resolutie zetten wij ons, als Vlaams Parlement, opnieuw aan de kant van het Oekraïense volk.

De heer Tommelein heeft het woord.

Collega’s, een terugblik op de Sovjet-Unie brengt weinig positieve herinneringen met zich mee. Het ruim zeventig jaar durende communistische bewind heeft voor velen vooral rampspoed en leed betekend. Dat is in het bijzonder zo voor de inwoners van Oekraïne aan het begin van de jaren 30 van vorige eeuw. Het eerste vijfjarenplan van de paranoïde Sovjetleider Jozef Stalin, waarbij de landbouw op industriële schaal werd omgevormd tot staatslandbouw, werd in Oekraïne immers gecombineerd met terreur, deportaties en moord. De landbouwsamenleving in Oekraïne werd totaal ontwricht. De productieopbrengsten uit de graanteelt werden bovendien verplicht weggehaald om in andere delen van de Sovjet-Unie te worden benut. Het gevolg was een bewust georganiseerde hongersnood die aan vele miljoenen het leven heeft gekost. Deze bewust opgedrongen hongersnood staat bekend als de Holodomor.

Met dit voorstel van resolutie willen wij niet enkel aandacht schenken aan de gruwelijke gebeurtenissen van toen en de vele slachtoffers herdenken, we willen ook heel duidelijk beklemtonen dat wat toen gebeurd is als niet minder dan een genocide kan worden omschreven. Ook het Europees Parlement heeft deze duidelijke conclusie eind vorig jaar getrokken in een resolutie.

We hebben hierover uitgebreid van gedachten gewisseld in de commissie, ook tijdens hoorzittingen. Het is duidelijk dat verder onderzoek naar deze feiten, naar de misdaden van het totalitaire Sovjetregime, noodzakelijk is. Niettemin moeten we vandaag dit statement al heel duidelijk maken, want ook vandaag worden de rechten van het Oekraïense volk opnieuw massaal geschonden. We willen met dit voorstel van resolutie ook het signaal geven dat de huidige agressie ten aanzien van Oekraïne onaanvaardbaar is en dat het Oekraïense volk bestaansrecht heeft en recht heeft op een soevereine staat.

De liberale fractie zal dit voorstel van resolutie uiteraard goedkeuren. (Applaus bij de meerderheid)

De heer Aerts heeft het woord.

Ook al is het al negentig jaar geleden, de geschiedenis heeft haar rechten. De Holodomor is te weinig bekend in onze regio’s, maar het is wel belangrijk om dit te blijven onderzoeken. Dat staat ook in dit voorstel van resolutie. Net zoals het belangrijk is om de Holodomor te erkennen als genocide. Dat is een belangrijke symbolische daad. Het is ook belangrijk voor de Oekraïners zelf dat hun leed erkend wordt.

Dat leed is sterk, is intens. Dat was negentig jaar geleden intens, maar dat is het eigenlijk vandaag nog altijd. Je ziet ook een heel aantal tactieken van toen die vandaag opnieuw worden toegepast. Honger als oorlogswapen, maar ook deportatie van kinderen: toen toegepast, vandaag opnieuw. Als deze resolutie ertoe bijdraagt om dat te veroordelen, wat er negentig jaar geleden gebeurde en vandaag gebeurt, dan steunt onze fractie dat volmondig.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Ook de Vooruitfractie steunt zeker het voorstel van de meerderheid dat hier voorligt. Hongersnood is inderdaad al meermaals een bewuste politieke strategie geweest van de Sovjet-Unie en er zijn enorm parallellen te trekken met wat vandaag gebeurt.

Wat voorligt, is een symbolische maar zeer belangrijke stap. Onze fractie wil hier zeker ook het historisch besef en de herinnering mee uitdragen en steunt het voorstel van resolutie die Holodomor als genocide erkent. Zoals de collega het pas al zei: we zetten ons met dit voorstel van resolutie – al is het negentig jaar geleden, wat hier voorligt, maar ook vandaag – weer aan de kant van Oekraïne.

Ik heb nog een noot voor het Vlaams Belang: ik wil toch zeggen dat jullie zeer selectief zijn in het veroordelen van onmenselijkheden en genocide. Ik heb bijvoorbeeld nog nooit een resolutie van jullie gezien waar jullie de Holocaust veroordelen. Misschien kunt u daar eens mee beginnen. (Applaus bij Vooruit en van Chris Steenwegen)

De heer De Witte heeft het woord.

Collega’s, zoals het voorstel van resolutie van de meerderheid zelf uitdrukkelijk zegt, is er veel discussie onder historici over de vraag of de hongersnood in Oekraïne in de jaren 30 een genocide was of niet. Dat blijkt ook uit de hoorzitting die georganiseerd werd in dit parlement en uit de adviezen die de Kamer over deze kwestie heeft ingewonnen.

Wij stellen dan ook voor om de geschiedschrijving over te laten aan de geschiedschrijvers, aan de historici, en niet aan de politiek. Wij zullen ons bijgevolg onthouden op dit voorstel van resolutie. (Opmerkingen)

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Dat de PVDA zich geroepen voelt om de daden van Stalin en zijn communistisch regime te gaan verdedigen, hoeft natuurlijk niet te verbazen voor ons. Maar collega, dit is gewoon onverdedigbaar. Er werd in de commissie een boeiende hoorzitting gehouden, een bij momenten zelfs zeer pakkende hoorzitting. Alstublieft, kijk op zijn minst naar die opnames, kijk daarnaar: die experten zeer heel erg duidelijk. Het Sovjetregime veroorzaakte bewust hongersnood, met als doel een hele groep mensen weg te vegen. Miljoenen doden, deportaties: hallucinant gewoon, en onverdedigbaar. (Applaus bij de meerderheid)

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Een korte repliek. Ik had echt gehoopt dat het toch weer niet waar zou zijn met de PVDA. Maar het is weer zo, en het verwondert eigenlijk niet. Wij zagen het ook bij de inval van Rusland in Oekraïne. Toen deden jullie het ook, en nadien alles zoeken om het uit te leggen dat het niet zo is. Nu weer. Jullie blijven dictators verdedigen. Jullie deden het toen en jullie doen het weer vandaag. Jullie zullen in de weken en maanden die volgen, proberen uit te leggen dat het eigenlijk zo niet is.

Jullie steunen regimes van dictators. Ik ben beschaamd. (Applaus bij Vooruit, de meerderheid en Groen)