Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Minister, u pleitte er onlangs voor om ambtenaren van de Vlaamse Belastingdienst (VLABEL) die op de openbare weg intercepties en controles doen, uit te rusten met luchtdrukpistolen en pepperspray, omdat zij regelmatig slachtoffer worden van agressie. U hebt blijkbaar officieel toestemming gevraagd aan minister van Justitie Vincent Van Quickenborne van Open Vld, en die zou dat dan voorleggen – als ik het goed voor heb – aan de Vlaamse Regering.
Door regeringspartij Open Vld is er al kritisch gereageerd op uw voorstel. “We moeten van controleurs geen cowboys maken”, zo klonk het. Alsof iedereen die zichzelf op een wettige manier verdedigt met een niet-dodelijk wapen, een cowboy zou zijn … ik vind dat nogal van de pot gerukt, maar ja. We moeten eigenlijk eens dringend ophouden met de mensen die het recht nemen om zich op een wettige manier te verdedigen met een niet-dodelijk wapen, te klasseren als cowboys. Dat kan toch eigenlijk niet, want wettelijke zelfverdediging is geen vorm van geweld, maar een vorm van intelligentie. Als de Vlaamse Regering niet in staat is om ambtenaren van VLABEL de veilige bescherming te geven die zij nodig hebben om hun werk te kunnen uitvoeren, dan moeten zij toch minstens de kans krijgen om zichzelf op een wettelijk toegelaten manier te verdedigen.
Minister, ik zou dus graag van u horen wat uw plannen zijn. Kunt u even toelichten wat u juist heeft verklaard? Hoe zult u uw Vlaamse coalitiepartners overtuigen om inderdaad de nodige bescherming te voorzien voor de ambtenaren van VLABEL die gevaar lopen op de openbare weg? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister Diependaele heeft het woord.
Misschien moet ik één correctie doen: die toestemming moet gevraagd worden bij de federale overheid. Het ligt dus bij de minister van Justitie.
Maar goed, VLABEL is een organisatie van een duizendtal belastingambtenaren die instaan voor het correct innen van belastingen. Slechts een dertig daarvan doen eerstelijnsintercepties: dat zijn de fameuze wegcontroles. Waar gaat dat specifiek over? In eerste instantie – daarvoor is het ook een belastingdienst – gaat dat over verkeersfiscaliteit, belasting op de inverkeerstelling (BIV), jaarlijkse verkeersbelasting, nummerplaten, bijvoorbeeld de Z-platen. Daarnaast gaat dat ook over de kilometerheffing voor vrachtwagens en buitenlandse vrachtwagens die ook gecontroleerd worden.
Maar daarnaast doen zij ook heel veel taken die rechtstreeks te maken hebben met verkeersveiligheid en klimaatmaatregelen. Het gaat dan om de massa van een voertuig: is die niet overladen? Of over de ladingzekerheid: zit een lading wel goed vast? De technische keuring, is die gedaan? Of over brandstoffraude met bijvoorbeeld het AdBluesysteem: er zijn nu allemaal technieken om dat te omzeilen. En ga zo maar verder.
Dat zijn natuurlijk allemaal taken die men aanvullend doet aan de politie, waardoor de politie zelf tijd vrij heeft om zich bezig te houden met andere problemen, zoals drugs, criminaliteit en dergelijke meer – ik denk dat iedereen het er wel over eens is dat er voldoende is. Het gaat dus om politionele bevoegdheden. En die ambtenaren hebben dan ook allemaal de graad van officier van gerechtelijke politie en vallen dus nu al onder het toezicht van Comité P. Het gaat om een zeer performante dienst, en in die zin betreur ik dat ze vergeleken worden met cowboys. Dat lijkt me heel onterecht te zijn. Ze zijn er bijvoorbeeld in geslaagd om de inning van de verkeersbelasting van 3 procent niet betaald naar 0,6 procent te krijgen, dat is dus heel goed.
Nu, het gaat dikwijls over duizenden euro’s boetes, wagens die in beslag worden genomen, en daar komt inderdaad regelmatig ook agressie bij kijken. We hebben ook gezien dat dat van 2021 naar 2022 verdubbeld is. De gevallen van fysieke agressie zijn zelfs met twee derde vermeerderd. Dat gaat over allerlei zaken: spuwen, iemand bedreigen, iemand die met een baseballbat staat te zwaaien, VLABEL-motorrijders die men probeert aan te rijden, er worden ook af en toe illegalen gevonden, er worden klappen uitgedeeld, waardoor er een ziekenhuisopname volgt … Volgens mij is dit een heel weloverwogen en proportioneel systeem om te zorgen dat die mensen zichzelf kunnen verdedigen. Ik zou niet graag diegene zijn die, bij een calamiteit te veel, tegengehouden heeft dat zij zich kunnen verdedigen.
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Minister, u hebt groot gelijk als u zegt dat die mensen het recht moeten hebben om zichzelf te verdedigen in moeilijke situaties. En ze komen, zoals blijkt uit de voorbeelden die u geeft, ook terecht in moeilijke situaties. Het toeval wil dat een broer van een van mijn collega’s een wegkantcontroleur is: die komen in zeer gevaarlijke situaties en het kan niet zijn dat men op die manier zijn werk moet uitvoeren en dat men altijd zo’n groot risico loopt.
Ik ben dus voorstander, zeer zeker, van het uitrusten van deze wegkantcontroleurs van VLABEL met eventueel luchtdrukpistolen en pepperspray. Ik vind trouwens dat ook chauffeurs van De Lijn of treinbegeleiders terecht vragen om bescherming. Er moet eventueel zelfs overwogen worden om ook hen uit te rusten, omdat zij ook dagelijks slachtoffer zijn van belaging – en zij zijn met nog veel meer, met veel agressie tegenover hen. Ik denk dat het noodzakelijk is om uw voorstel door te drukken. Alleen hoorde ik niet hoe u uw Vlaamse coalitiepartner zou willen overtuigen. Ik lijk toch waar te nemen dat daar nog geen akkoord over is. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, laat mij eerst zeggen dat ik zeer goed begrijp dat mensen die dergelijke controles moeten uitvoeren – en het gaat over een beperkte groep – af en toe in penibele situaties komen. Dat staat buiten kijf. Het gaat om 19 gevallen in 2021 en 38 in 2022, als ik het goed gelezen heb.
Langs de andere kant vraag ik mij af wat u overtuigt dat iemand bewapenen, al is het met een luchtdrukgeweer, een de-escalatie in de hand gaat werken op een moment dat diegene die gecontroleerd wordt, overgaat tot de agressie zoals u ze oplijst. In mijn ogen is het vooral van belang is om te de-escaleren. Dat gebeurt ook op bussen bij De Lijn: ook daar krijgen chauffeurs en mensen daartoe een opleiding. Ik vind het van u en de Vlaamse Regering een heel vreemd voorstel, want ik zie niet in hoe het bewapenen van mensen die controles uitvoeren, gaat zorgen voor de-escalatie, net in die situaties waar het inderdaad uit de hand dreigt te lopen.
De heer Schiltz heeft het woord.
Dank u wel, voorzitter. Minister, ik sluit mij daar deels bij aan. Het geweldmonopolie van de politie is iets waarmee we zuinig moeten omspringen. Je mag dat niet zomaar bij iedereen rondstrooien. Toen ik uw suggestie las, werd ik toch wel wat bezorgd. Voor een liberaal is het beeld van de gewapende tolheffer behoorlijk angstaanjagend.
In mijn communicatie aan de pers heb ik, net als collega Rzoska, onderstreept dat we streng moeten optreden tegen mensen die agressie plegen tegen ordehandhavers of ambtenaren. En ik vraag mij af of het echt niet mogelijk is om bij die specifieke gevallen waarin er naar hun zeggen meer agressie voorkomt de politie in te schakelen. Dat moet toch mogelijk zijn? In dit federale land is niet alles mogelijk, maar dát lijkt mij nu toch wel mogelijk te zijn.
Minister, is het niet nuttig om enige terughoudendheid aan de dag te leggen over het toekennen van wapens aan ambtenaren? We kunnen trouwens ook denken aan onderwijzers, buschauffeurs. Dat is niet de bedoeling, lijkt me.
Is het mogelijk om met de Federale Regering een akkoord te sluiten om de belastingambtenaren van VLABEL te laten bijstaan door de politie om op die manier de risicogevallen in te perken?
De heer Verbeurgt heeft het woord.
Collega’s, minister, het is duidelijk: we worden geconfronteerd met een toenemend probleem in onze samenleving, een toenemend probleem van agressie ten aanzien van mensen die een gezagsfunctie uitoefenen. En of het nu gaat over belastingcontroleurs, brandweermannen, ambulanciers of leerkrachten, de agressie ten aanzien van hen is onaanvaardbaar. Voor onze fractie is het dan ook heel helder: handen af van wie zijn werk doet. Ambulanciers, politieagenten, belastingcontroleurs, daar blijf je af.
Het is dan ook zeer goed dat de federale overheid bijvoorbeeld de sancties ten aanzien van agressie op ambulanciers heeft verstrengd. We moeten absoluut zwaar sanctioneren.
Collega Van dermeersch, ik krijg wel wat schrik als ik u hoor spreken. Wij passen voor een Amerikaans model waarbij u denkt de onveiligheid te verbeteren door iedereen een wapen te geven. U spreekt over buschauffeurs. Wat is het volgende: leerkrachten met een wapen voor de klas? Het Amerikaanse model toont aan dat iedereen een wapen geven niet de oplossing is. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
We moeten daar dus zeer schaars mee omspringen. Collega’s, laten we dus sanctioneren waar mogelijk, maar zeer voorzichtig omspringen met wie in deze samenleving een wapen draagt. Want ik pas voor Amerikaanse situaties waarbij vele Vlamingen een wapen op zak dragen. (Applaus bij Vooruit en van Johan Danen)
De heer Coel heeft het woord.
Voorzitter, ik denk dat alle collega’s het erover eens zijn dat agressie tegen ambtenaren die hun job doen totaal onaanvaardbaar is. Ik begrijp dan ook dat de minister op zoek is naar oplossingen om met die agressie om te gaan. Het debat gaat vooral over welk middel we daar juist voor kunnen inzetten. U hebt nu een voorstel gedaan en dat is voorgelegd aan de minister van Justitie.
Het valt misschien ook te overwegen om te werken met bodycams zodat de vervolging van de personen die tot agressie zijn overgegaan beter kan worden gedaan, aangezien de bewijzen dan op beeld staan. Bovendien zal dat volgens mij ook wel een afschrikkend effect hebben.
Minister, stel dat het terugkomt van de minister van de Justitie en die spreekt zich daarover uit, wat is dan het vervolgtraject? Binnen welk kader kan dit dan worden uitgerold? Ik dank u.
De heer Vandewalle heeft het woord.
Voorzitter, agressie tegen ambtenaren is uiteraard onaanvaardbaar. Ik heb heel veel respect, en zeker voor de mensen die het slachtoffer zijn van agressie gewoon omdat ze hun job doen.
Het voorstel dat hier vandaag wordt besproken, lijkt mij persoonlijk niet het meest doordachte voorstel. De belangrijke eerste reden daarvoor is dat ik in de krant lees dat de vakbond zegt dat hen zelfs nog geen advies werd gevraagd. Ik vind het toch bijzonder dat een minister al toestemming gaat vragen aan het federale niveau om iets door te voeren nog voor er advies is gevraagd aan de vakbonden en het personeel dus bevraagd wordt.
Ten tweede, ik vind dat de vakbond gelijk heeft: de mensen willen geen cowboys worden. Waarom wordt er niet gezocht naar alternatieven? Ik vind het een goed voorstel om bij heel grote boetes ook de politie in te schakelen. Waarom wordt er niet gekeken naar de goede ervaringen in de jeugdzorg rond de de-escalerende communicatie? Maar nee, er wordt al gesproken, ook door u, minister, over het bewapenen van buschauffeurs en hulpverleners.
Collega’s, ik weet dat jullie vorige week Midwest hebben ingevoerd als regio. Maar ik doe een kleine oproep, minister, en stel voor dat we van de rest van het land toch geen Far West maken. (Applaus bij de PVDA)
Minister Diependaele heeft het woord.
Collega’s, ik dank jullie voor de bijkomende opmerkingen. Ik vind het jammer dat sommige mensen het graag op flessen trekken, want je zult maar die ambtenaar zijn die het ziekenhuis in wordt geslagen.
Mijnheer Rzoska, de afweging die u maakt, is de juiste. Daar heb ik ook mee geworsteld. Als persoon ben ik ook niet wapengek of wat dan ook.
Maar wat mij overtuigd heeft, is het feit dat ik twee keer zo’n controle meegemaakt heb. Wat me dan vooral opvalt, is dat de mensen die aan de kant gezet worden, niet weten waarom ze aan de kant gezet worden. Ze weten niet dat het gaat over de controle van een keuringsbewijs, van een verzekeringsbewijs of het betalen van hun belastingen. Als daar dan iemand tussen zit die met andere bedoelingen de baan op is en andere zaken in zijn auto liggen heeft, zou die wel eens een keer veel erger kunnen reageren dan wat we nu meegemaakt hebben. Daar zit voor mij die afweging. Hoeveel keer heeft een normale politieman vandaag zijn wapen nodig? Ik heb er ooit een cijfer van gehoord. Ik weet niet of het waar is, ik weet niet of het klopt, maar dat is een keer op dertig dienstjaren. Dat is relatief weinig. Laat dat ook maar een goede zaak zijn dat dat relatief weinig is. Maar de ene keer dat het effectief nodig is, wil je natuurlijk niet diegene zijn die ervoor gezorgd heeft dat dat niet mogelijk is. Dat is voor mij de overweging geweest dat hier een defensief wapen – want het gaat puur om een defensief wapen – mogelijk moet zijn.
Mijnheer Schiltz, ik vond uw opmerking rond cowboys totaal misplaatst, net zoals de PVDA en de heer Vandewalle er de Far West van maakten. Dat is geen ernstige manier om hierover te praten. Punt. En het gaat ook om een hele training die men moet doorlopen. Er wordt een psychologische screening gedaan. Men krijgt antiagressietraining om in de eerste plaats de situatie te laten de-escaleren. Men krijgt opleiding over het gebruik van het wapen en hoe dat correct gebruikt wordt. Inderdaad, ook het inschakelen van politie zit er zeker in. Het gaat niet zomaar om daar snel, onmiddellijk het wapen bij te trekken.
Nu, het zal u waarschijnlijk verwonderen, maar bijvoorbeeld de douane die onder de FOD Financiën valt, is ook een belastingbevoegdheid en ook zij dragen wapens. En ik weet niet of je gelezen hebt wat er in Zaventem gebeurd is. Maar bijvoorbeeld ook bij natuurinspecties hebben de milieu-inspecteurs de graad van officier van gerechtelijke politie. Sommigen daarvan dragen inderdaad een wapen. In die zin gaat het niet over de enigen, zelfs niet over de enigen die onder de Vlaamse overheid vallen die dat zouden doen. Ik ben het helemaal eens met feit dat dat weloverwogen moet zijn, en dat is het in dit geval, en ook dat dat met de nodige omkadering moet gebeuren om die mensen te leren daarmee om te gaan.
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Als mijn linkse collega zegt dat hij schrik krijgt als hij mij hoort spreken, dan zie ik dat als een compliment. (Applaus van Klaas Slootmans)
Maar wat de angst van de controleurs betreft, daar is toch wel nood om de kant waar men bang is te veranderen. Die moet niet bij de controleurs, de wegkantcontroleurs, zijn, maar bij de gecontroleerden. Men moet inderdaad proberen te de-escaleren. Dat is sowieso een feit. Maar wat als dat niet meer lukt? Wat als men verder gaat? Dan moet de wegkantcontroleur de mogelijkheid krijgen om zich wettig te verdedigen met een niet-dodelijk wapen. Minister, ik denk dat u het in dezen bij het rechte eind hebt. U kunt op de steun rekenen van het Vlaams Belang, helaas niet van linkse partijen en ook niet van al uw coalitiepartners. In ieder geval, wij steunen u. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vraag is afgehandeld.