Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, vorige week stond ik hier ook al om te spreken over het statiegelddossier. Het is niet nieuw, maar u kreeg van de Vlaamse Regering het mandaat om tegen 2025 statiegeld uit te rollen als de zwerfvuilproblematiek niet opgelost geraakt en als de cijfers tegenvallen. In een conceptnota werd beslist om naar een digitaal statiegeldsysteem te gaan en om in 2023 effectief met pilootprojecten van start te gaan.
Vorige week was er hierover wat ophef. De studie werd niet transparant gecommuniceerd. Er werd voor het digitale systeem maar één bedrijf onder de loep genomen. Er kwam een beetje een zweem van belangenvermenging. U gaf toen duidelijk in elke communicatie aan dat u verschillende technologieën wilt laten testen en verschillende bedrijven de kans wilt geven.
Gisteren zagen we het persbericht van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Daarin las ik in eerste instantie dat er een open oproep was, dat alle bedrijven een kans zouden krijgen. Ik dacht uiteraard dat dit in lijn was met wat u vorige week had gezegd.
Maar dan las ik verder en zag ik dat er effectief wordt gezegd dat ook het klassieke systeem echt wel onder de loep wordt genomen. En dat is toch wat in tegenstrijd met wat er de voorbije weken door u gezegd is. Ik verklaar me nader. Er werd duidelijk gezegd: “We gaan ervoor zorgen dat niet elke Vlaming met zijn flesje naar de supermarkt moet gaan. Wij zorgen dat daar geen deuk in is, we willen dat gebruiksgemak effectief behouden.” Ik was dus toch wel een beetje verbaasd toen ik de communicatie van de OVAM zag, omdat die in tegenstrijd is met wat uzelf en ook wij, als meerderheid, tot nu toe verklaard hebben.
Mijn vraag naar u toe is dus heel eenvoudig: wat vindt u van het persbericht van de OVAM? Ik denk dat het belangrijk is om een bepaalde duidelijkheid te scheppen met eenieder.
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel. Ik denk dat u mij ook vorige week duidelijk hebt beluisterd: de regering heeft beslist dat er in 2025 sowieso statiegeld komt.
Er wordt langs alle kanten getrokken. De ‘digitale mannen’ trekken aan onze mouw, zeggen dat het digitaal moet, dat ze een studie hebben die zus of zo verklaart. Ik heb wel wat vraagtekens bij die studie, wat ook de reden was, mevrouw Rombouts, dat die studie niet naar de regering is gegaan en geen deel uitmaakt van de conceptnota. Zij willen het dus digitaal. De ‘klassieke mannen’ zeggen dat ze een klassiek statiegeld willen. Vooral het Recycling Netwerk lobbyt daarvoor.
Omdat de blauwe zak zo goed ingeburgerd is, hebben we met de regering gezegd dat we het digitaal statiegeld gaan testen. We weten natuurlijk niet wat de uitkomst gaat zijn. We hebben duidelijk tegen de OVAM gezegd dat er criteria aan gebonden moeten worden: gegevens, de privacy, het moet gebruisvriendelijk zijn. Op basis van die criteria en die piloottesten zal er gekeken worden of dat digitaal statiegeld beantwoordt aan de doelstelling, namelijk: minder zwerfvuil. Dat zal zich nog moeten bewijzen. Ik denk dat het goed is dat we de OVAM ook in de lead hebben gezet, want de arrogante communicatie van de ‘Fost Plussen’ van deze wereld zint mij natuurlijk niet. Ik vind dat de OVAM in de lead moet zijn en ook de call moet doen naar alle bedrijven, want ondertussen hebben verschillende bedrijven ons gecontacteerd en zeggen dat allemaal te kunnen. Mij allemaal niet gelaten, test het!
Maar, mevrouw De Vroe, we hebben ook gezegd dat als het digitale niet goed is en niet voldoet aan de criteria, er een ander systeem komt. Ik denk niet dat er duizenden systemen rond statiegeld zijn: het is ofwel digitaal, ofwel klassiek. Ik ga ook niet blijven wachten tot de piloottrajecten rond zijn. Daarom bereidt de administratie inderdaad verschillende pistes voor. Dat lijkt me niet meer dan normaal. Het is een kwestie van tijdswinst, zodat eenmaal al die pilootprojecten afgerond zijn en het parlement, de regering, milieuorganisaties naar de resultaten gekeken hebben, wij snel een keuze kunnen maken. Ik vind het goed dat een administratie voortvarend is. Zij bereiden alles goed voor zodat wij vrij snel een beslissing kunnen nemen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Dank u wel, minister, dat u enige duidelijkheid verschaft.
Ik denk dat het vooral belangrijk is om al onze bedrijven – en we hebben heel innovatieve bedrijven, we doen het enorm goed – met die open oproep de kans te geven naar een goed digitaal systeem te gaan.
We mogen dat niet onderschatten: we zijn in Vlaanderen koploper op het vlak van inzameling. We zijn daar trots op, heel veel landen van buitenaf komen naar ons toe. We moeten die koploperspositie behouden en ervoor zorgen dat de blauwe zak in combinatie met een goed functionerend digitaal statiegeldsysteem, in combinatie met die verhoogde recyclagegraad, onze koploperspositie toekomstgericht nog versterkt.
Ik denk, minister, dat we daarop alles, maar dan ook alles, moeten inzetten en elk bedrijf dat innovatief naar ons kan komen alle kansen moeten geven.
Ik vond het persoonlijk wel een vreemde communicatie dat het klassieke statiegeldsysteem er nu al bovenop kwam. Het was immers duidelijk de keuze om naar het digitale te gaan, om ervoor te zorgen dat de burgers het gebruiksgemak en de keuzevrijheid toekomstgericht kunnen behouden.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Dank u wel, collega, voor de vraagstelling, en minister, voor het antwoord.
Ik denk dat de beslissing van de regering in dezen zeer duidelijk was om inderdaad naar een proefproject te gaan, om te kijken of wij innovatieve systemen kunnen inzetten. Want we hebben inderdaad de waardevolle blauwe zak en we willen natuurlijk dat er een nog beter resultaat kan worden neergezet. Maar dan moet het systeem zichzelf natuurlijk ook wel bewijzen.
In die zin denk ik dat het goed is dat er inderdaad een open oproep is. Ik heb er ook geen probleem mee dat er gekeken wordt naar het bestaande statiegeldsysteem – klassiek, als je het zo noemt. Het maakt niet uit hoe we het noemen. Als alle bedrijven alle kansen krijgen om alles nu in te brengen, kan op het einde van het jaar de definitieve knoop doorgehakt worden, zodat we naar een sluitend systeem kunnen gaan. Want dat is wat we effectief allen afgesproken hebben en moeten garanderen.
Ik wil ook de minister en de voorzitter danken dat wij in de commissie begin februari nog een bespreking zullen hebben over het onderzoeksproject en welke onderzoeksvragen meegenomen moeten worden.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, wij hebben in een eerdere tussenkomst al aangegeven dat we zowel voor het digitale als het klassieke systeem zijn, maar we hebben voor allebei toch wel enig bezwaar. Dat wil zeggen: het digitale moet ook wel waarmaken waar het voor staat. We moeten ook rekening houden met de digitale kloof, dat iedereen digitaal mee is. Als u aangeeft dat er in elk huisgezin een apparaatje moet komen, dan moet dat apparaatje er ook voor iedereen zijn vooraleer het ingevoerd wordt. Voor het klassieke systeem blijven we bij ons standpunt dat dat ook bij de kleine distributiehandel kostenneutraal moet gebeuren, dat zij daar niet voor de kosten moeten gaan opdraaien.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Om binnen het thema te blijven: recyclage. Voor de mensen van het woordelijk verslag: mijn tussenkomst van vorige week over discussies voeren, over uitspraken van deze of gene, kan volledig hergebruikt worden bij deze. Wat de inhoud betreft: ook daar recyclage. De conceptnota wordt gevolgd. Er wordt geprobeerd wat zal werken dit jaar, en in 2025 rollen we uit – wat de naam van het kind tegen dan ook mag zijn. Dank u, minister.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, ik moet u feliciteren. Wij zijn eigenlijk heel tevreden dat u het fysieke statiegeld – of het terugbrengen van het statiegeld – ook in de proefprojecten expliciet hebt ingeschreven. Recycleren is natuurlijk supergoed, maar afval voorkomen – zeker eenmalig gebruikte verpakkingen – en hergebruik is nog beter. Wij zijn ervan overtuigd dat een fysiek systeem om flesjes en blikjes terug te brengen ook de weg opent om hergebruik in te voeren. Minister, mijn vraag is dan ook: zult u bij die proefprojecten ook de kans en de mogelijkheid om hergebruik in Vlaanderen meer te stimuleren, mee testen?
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Dank u wel voor uw uitleg, minister. Het is een open deur intrappen als wij zeggen dat wij voor het klassieke systeem zijn. Wij weten immers dat het simpel is en dat het zijn verdienste heeft in al meer dan veertig landen. Ook in Wales, waar de grote fans van het digitale systeem naar hebben gekeken, hebben ze gekozen voor het klassieke systeem. Misschien kunnen we ook daar een keer gaan luisteren hoe ze het hebben aangepakt.
Minister, we hebben vorige week heel uitgebreid het debat gevoerd. Uiteindelijk moeten en zullen wij ons er als oppositiepartij bij neerleggen dat we eerst gaan kijken naar de mogelijkheden met het digitaal systeem, aan de hand van die proefprojecten. Dan zullen wij dat ook van dichtbij blijven opvolgen. Maar ik merk dat ook binnen de meerderheid jullie nog altijd niet voor de volle 100 procent op dezelfde golflengte zitten. Dat baart mij wel een beetje zorgen.
Het is heel erg belangrijk voor ons dat er op het einde van dit jaar, na de invoering van de diverse proefprojecten, knopen worden doorgehakt, en dat we twee parallelle circuits hebben, met één doel: ten laatste begin januari 2025 statiegeld ingevoerd te hebben. Dat is cruciaal om de afvalberg met 30 tot 40 procent te verminderen.
Vandaar mijn concrete vragen, minister. Een, zult u die knopen doorhakken tegen eind 2023, waar we nu echt voor zullen kiezen? En twee, kunt u nogmaals bevestigen dat ten laatste tegen 1 januari 2025 statiegeld effectief zal worden ingevoerd in Vlaanderen?
Minister Demir heeft het woord.
Collega, dank u wel. Wij hebben inderdaad beslist dat statiegeld zal worden ingevoerd in 2025. Wij hebben ook al samen met Wallonië en Brussel samengezeten. Dat was vorige week, denk ik. We zijn dus gestart met de opmaak van het wettelijk kader. Ik denk dat het heel belangrijk is dat dat wettelijk kader er is. Het lijkt me ook van belang dat we het zo gemakkelijk mogelijk maken voor de burgers. Vandaar de criteria die de OVAM nu via een publieke oproep heeft gelanceerd. Dit moet gemakkelijk hanteerbaar zijn, dus gemakkelijk toe te passen voor de burger. Het moet ook rekening houden met de privacygegevens. Het moet ook effectief zijn, want de doelstelling is nog altijd minder zwerfvuil. Men zal ook het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO), de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en het Interuniversitair Micro-elektronicacentrum (imec) bevragen, want zij hebben natuurlijk een gigantische knowhow als het gaat over technologie en innovatie. We zien ook dat heel veel Vlaamse bedrijven zich hebben aangemeld en geïnteresseerd zijn. Er was inderdaad eerst sprake van werken met één bedrijf. Misschien hadden sommigen dat idee, maar ik denk dat dat niet correct zou zijn. Het is goed dat de OVAM dat ook nog eens bevestigt. Zij hebben de lead. Zij doen dat transparant, via een publieke oproep, zodat alle bedrijven die geïnteresseerd zijn, maar ook VLAIO, VITO en imec mee worden bevraagd.
We zullen ook kijken naar wat de uitkomst hiervan was in Wales. Collega De Vroe, dan zullen we bekijken wat die piloottesten geven. Stel dat de resultaten van de piloottesten niet goed zijn, negatief zijn, dat ze daar niet aan beantwoorden. Dan gaan we dat digitaal statiegeld niet invoeren. Dat lijkt me gewoon een kwestie van gezond verstand. Dan bestaat er het andere systeem, het klassieke. De administratie bereidt de verschillende pistes voor. Dat betekent dus nog niet dat we dat nu in piloottrajecten gaan steken. Ik denk immers dat er een vergissing was wat dat betreft. Mevrouw Schauvliege zei dat ook het klassieke systeem als piloottest zou worden gedaan. Neen, ik denk niet dat dat in het persbericht van de OVAM staat. Dat heb ik in ieder geval toch niet zo afgesproken. Waarom niet? Omdat we het klassieke systeem kennen. (Opmerkingen van Gwendolyn Rutten)
Rustig. U hoeft zich niet dik – euh – vet te maken, of hoe moet ik dat zeggen? (Opmerkingen van de voorzitter)
U opwinden. Dank u wel voor het juiste woord.
Ik wil het parlement echt wel vragen om rustig te blijven. Het ging erover dat iedereen zich aan het opjagen was. Ik zou daar rustig bij blijven. Ik wil vooral vragen dat we dit een kans geven. Als we willen dat het slaagt, dan moeten we het een kans geven. Ik heb dat niet gelezen bij de OVAM. Dat was in ieder geval niet de bedoeling van het persbericht van de OVAM. Natuurlijk zou het wel stom zijn om nu achterover te leunen en het klassieke systeem niet te bekijken. Dat doen we natuurlijk wel. Wallonië is bezig met een studie over digitaal statiegeld versus het klassieke statiegeld. Vlaanderen zit ook in die werkgroep. Dus, ja, wij volgen dat op, maar om duidelijk te zijn voor de Open Vld-fractie, we gaan geen piloottesten rond het klassieke statiegeld doen. Dat is dus niet de bedoeling. Dat gaan we niet doen. Wij kennen dat systeem. We zijn in Nederland gaan kijken hoe dat werkt. We weten hoe dat werkt. De piloottesten gaan over het digitale systeem. De OVAM heeft de lead. Zij gaan een publieke oproep doen, waarbij ze heel wat bedrijven zullen aanschrijven. Heel wat bedrijven zullen zich melden. Het parlement kan ook een inbreng doen. Nogmaals, we hebben ook gezegd dat we die resultaten zullen bespreken, ten eerste in de klankbordgroep, waarin de milieuorganisaties zetelen. Dat zal ook naar het parlement gaan, en daarna ook naar de regering. Dan zal de regering inderdaad een keuze maken, maar in 2025 zal een systeem worden ingevoerd. We zijn dat wettelijk kader aan het voorbereiden.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Dank u wel, minister. 2025 is een belangrijk jaar. De invoering van een statiegeldsysteem werd inderdaad beslist in de conceptnota. Het is voor ons van cruciaal belang dat digitale pilootprojecten in brede zin alle kansen krijgen want Vlaanderen heeft een koploperspositie op het vlak van inzameling en recyclagegraad. We moeten ervoor zorgen dat we dat kunnen aanhouden, en dat in combinatie met de blauwe zak. De keuzevrijheid is voor ons van cruciaal belang. Minister, ik heb ook aangekondigd dat we zijn overeengekomen dat er zeer binnenkort, allicht op 7 februari, in de commissie Leefmilieu, waar ik voorzitter van ben, een hoorzitting komt met de OVAM omdat het echt wel heel belangrijk is dat de OVAM duidelijk is en dat bedrijven die digitaal wensen in te schrijven, zoals het pilootproject waarover het gaat, alle kansen worden gegeven.
De actuele vraag is afgehandeld.