Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Minister, nadat we hier vorige week stonden naar aanleiding van een zeer triest voorval met een jonge tiener, staan we hier deze week opnieuw naar aanleiding van een nieuw triest voorval met een jonge tiener, namelijk iemand die uit het leven gestapt is, waarschijnlijk als gevolg van aanhoudende pesterijen. Dat drukt ons nogmaals met de neus op de feiten, collega’s, dat pesten een ongeziene impact heeft op jonge mensen, een impact die tot verschrikkelijke gevolgen kan leiden en waar we als samenleving, offline en online, alles moeten aan doen om ons daartegen te verzetten.
We concentreren ons daar vaak op het onderwijs, en terecht. Er wordt veel gepest op de speelplaats. Het is ook de plaats waar we via leerkrachten snel kunnen ingrijpen en via pedagogische projecten maatregelen kunnen nemen. Maar dat zet zich natuurlijk verder en leidt een heel ander leven in de online wereld. Ik weet dat u die bezorgdheid deelt en dat u daarrond initiatieven hebt ontwikkeld. Maar u bent ook de minister van kinderrechten in de Vlaamse Regering, een soort overkoepelende functie.
De echte vraag is hoe we alle initiatieven, online en offline, beter met elkaar kunnen verbinden. De vraag is simpel, minister: wat kunnen wij doen, wat kunt u doen en wat gaat u doen om dat pestgedrag, zowel online als offline, beter te bestrijden?
Minister Dalle heeft het woord.
De zelfdoding van een 14-jarige jongen is bijzonder droevig en tragisch. Het illustreert wat de impact van pesten op een persoon kan zijn, en zeker op een kind of een jongere. Dat is een gebeurtenis die ons allemaal heel diep in het hart raakt. Elk slachtoffer van pesten is er eigenlijk een te veel.
Vandaag stellen we vast dat nog een op de zes Vlaamse jongeren wordt gepest. In een geval zoals dat van de jongen uit Waregem hebben ook politie en justitie een rol te spelen. De ouders hebben gezegd dat ze klacht willen indienen, niet om strenge straffen te laten uitspreken, maar wel om het preventieve. Ze willen benadrukken hoe ernstig dit is. En dat is inderdaad wat er moet gebeuren in de strijd tegen pesten. Er moet preventie zijn, sensibilisering en dialoog.
Op een moment dat er een jongen is overleden, is het delicaat om in de verf te zetten wat er allemaal al gebeurt, want het heeft in dit geval, jammer genoeg, geen soelaas geboden. Maar ik wil toch een aantal zaken aanhalen waar we mee bezig zijn en waar we nog verder en sterker op zullen inzetten.
Het eerste is dat we opdracht hebben gegeven aan het Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten om het platform allesoverpesten.be op te richten. Dat platform brengt alle partners samen, bundelt alle best practices en zorgt ervoor dat er in de verschillende sectoren een slagkrachtige aanpak is. Twee, specifiek rond cyberpesten hebben we ook ons kenniscentrum Mediawijs, dat daarop inspeelt. We hebben – van 10 tot 18 februari 2023 – de week tegen pesten. Daar wordt ook de STIP IT-actie van Ketnet aan gekoppeld. Tot slot – want dit zijn eigenlijk maatregelen die in alle sectoren, in alle domeinen relevant zijn – zijn er in de verschillende deelsectoren specifieke maatregelen om pesten aan te pakken. In de jeugdsector bijvoorbeeld financieren we Tumult voor een project met Rapid Response Coaches die ook ter plaatse kunnen komen om een optreden voor te stellen of een plan van aanpak voor te stellen, wanneer er problemen met pesten zijn.
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Dank u wel, minister. Er wordt inderdaad al heel wat ontwikkeld en ontplooid om die strijd verder te voeren. Ik denk vooral positief. Het delen van best practices is altijd een goede manier. De focus op jeugdverenigingen, waar zeker de leiding zeer impactvol is voor de leden, is dat ook. Maar dat blijft natuurlijk in die offline wereld hangen. Het kenniscentrum Mediawijs versterken is prima, maar we gaan op een bepaald moment toch moeten kijken naar de socialemediaplatformen en wat wij of zij kunnen doen om dat pestgedrag gemakkelijker en sneller in de kiem te smoren. Bijvoorbeeld, door op vrij simpel verzoek van een slachtoffer de content offline te halen wanneer dat nodig is. U hebt vorige week verwezen naar een reis die u zelf zult ondernemen naar de hoofdkwartieren. Het is nodig dat u dat meeneemt in uw agenda bij die internationale contacten die u zult hebben. Dit probleem moet op internationaal niveau lokaal in de kiem gesmoord kunnen worden. (Applaus bij Open Vld)
Mevrouw Segers heeft het woord.
Pesten verwoest letterlijk levens, en dat is deze week nog maar eens een pijnlijke realiteit gebleken. Pesten gebeurt niet alleen op de werkplek en op de speelplaats, maar gaat 24 uur door. We winnen die strijd tegen pesten helaas niet. Ook wij denken, vanuit onze fractie, dat we nog niet genoeg doen. U weet dat wij met onze fractie al een uitgebreide resolutie hebben ingediend in 2016, in 2018 en in 2021 – u weet dat ik een volhouder ben – maar die is elke keer weggestemd. We hebben nu een vierde resolutie ingediend op 9 december en ik hoop echt dat we daarmee nu samen, partijoverschrijdend, aan de slag kunnen.
Eén element daarin is dat we op plekken waar jongere mensen samenkomen – op de werkvloer, in de jeugdvereniging, in sportclubs – we mensen moeten trainen en een houvast moeten geven aan omstaanders om het pestgedrag te stoppen. Enkel als we samen neen zeggen tegen pesten kunnen we die strijd winnen.
Minister, kunt u alvast een idee geven hoe u daartegenover staat en wat u gaat doen, bijvoorbeeld alleen al om die omstaanders te trainen?
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Ik wil de collega ook hartelijk danken voor het stellen van deze vraag, en op die manier nog eens extra aandacht te vragen voor het probleem van pesten. Ik denk dat ieder van ons aangedaan was op het moment dat we vernomen hebben dat iemand uit het leven stapte omdat hij niet meer zag zitten, en dat ten gevolge van pesten. Elk pestprobleem is een probleem, maar zeker als het levens verwoest is het onaanvaardbaar.
Minister, de collega verwees er al naar, we hebben al verschillende initiatieven en besprekingen gehad in de commissie. Er wordt ook verschillende keren opgeroepen tot nieuwe initiatieven. Ik denk dat de kracht die u hebt met het netwerk Alles over Pesten, waar alle stakeholders verzameld zijn om een stevig pestbeleid uit te werken, nog versterkt moet worden. Ik wil ook vragen op welke manier u eventueel naar de andere ministers en de andere beleidsdomeinen de brug gaat leggen. Inderdaad, jongeren komen spijtig genoeg op verschillende fronten met pestgedrag in aanraking, evengoed op school als in de jeugdvereniging, de sportvereniging of de cultuurvereniging. Ik denk dat we inderdaad een groot blok moeten vormen. In die zin is er vanuit de Vrije-CLB-Koepel (VCLB) vanochtend ook opgeroepen om daar vanuit het onderwijs, na corona, extra aandacht aan te geven. Daarom mijn vraag aan u, minister.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, ook onze fractie roept al jaren op om meer te doen tegen pesten. We hebben onder andere verschillende parlementaire initiatieven genomen. Daarbij werd gevraagd naar een kenniscentrum rond pesten. Dat is iets wat ook vanuit het middenveld jarenlang werd gevraagd. Nu is er uiteindelijk een vrijwillig netwerk opgericht door het middenveld. Ja, Kies Kleur tegen Pesten is een vrijwillig netwerk, minister. Ik zie u fronsen, maar het is zo. Ik zou u willen vragen om op een volgende plaats niet de boot te missen, namelijk op de buiten- en binnenschoolse opvang. Daar wordt nu heel vaak aangegeven, door het middenveld zelf, dat daar soms een vrijplaats is voor pesten, gewoon omdat mensen het niet meer aankunnen om er onder die ratio’s – vaak meer dan honderd kinderen voor één persoon – voor te zorgen dat kinderen veilig zijn. Het is niet zozeer in de klas dat het optreedt, maar in de omringende momenten.
Ik vraag mij af, minister, welke acties daar worden genomen, om ervoor te zorgen dat in de eerste plaats kinderen en jongeren veilig zijn.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Eerst en vooral, namens mezelf en onze de fractie, mijn diepste medeleven aan de naasten van de jongen die aanleiding gaf tot deze vraag. Het is opnieuw een dramatische gebeurtenis die het belang van een goed antipestbeleid markeert.
Ik weet dat u daar een speerpunt van maakt, minister, en heel erg terecht. De resolutie mediawijsheid werd al aangehaald door de collega’s. Dat is een kernelement in het jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan, met ook specifiek aandacht voor een transversale aanpak en voldoende kennisdeling. Organisaties zoals het Vlaamse netwerk Kies Kleur tegen Pesten, WAT WAT, Awel en vele, vele andere doen ongelooflijk goed werk. Er werd door de VRT onder andere heel goed verwezen naar deze hulplijnen, waarbij ze veel verder gingen dan wat vastgelegd is in het kader van suïcidepreventie. Er werd nu ook verwezen naar andere hulplijnen.
Minister, ik denk dat we altijd meer kunnen inzetten op kennisdeling tussen verschillende organisaties, hen vindbaar maken, hun bekendheid verhogen. Hoe goed het werk is dat die organisaties doen hangt natuurlijk af van hoe vindbaar ze zijn voor jongeren. Ik vroeg me af, minister, op welke manier u erop gaat inzetten dat zij nog makkelijker vindbaar zijn?
Minister Dalle heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor de extra vragen en bedenkingen.
Vooreerst, – collega Perdaens verwijst er terecht naar – binnen het jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP) is mentaal welbevinden inderdaad prioriteit nummer een. En de strijd tegen pesten en cyberpesten is daarin eigenlijk ook een topprioriteit. Het is ook in dat kader dat we een aantal maatregelen hebben ontwikkeld.
Ten eerste, het netwerk Kies Kleur tegen Pesten is effectief, collega Groothedde, een initiatief dat bottom-up gestart is vanuit het middenveld, dat al heel lange tijd vraagt om financiering te ontvangen om een soort kenniscentrum te ontwikkelen. Wij hebben hen dan ook gevraagd om dat te doen met allesoverpesten.be. We hebben dat al twee keer gefinancierd, twee keer 140.000 euro. Met andere woorden: de vraag die zij hebben gesteld, hebben wij meer dan ingewilligd. Dat is hoe het zit. U kunt er hen misschien over bevragen, maar wij hebben voor de eerste keer in de geschiedenis van Vlaanderen jaarlijks 140.000 euro toegekend. Dat is een zeer grote investering die, denk ik, belangrijk is.
Het voordeel van allesoverpesten.be is dat zij alle relevante actoren samenbrengen: Mediawijs, het Netwerk tegen Armoede, Çavaria, Gezinsbond, maar ook, collega Rombouts, bijvoorbeeld de scholenkoepels en verschillende actoren in de onderwijscontext, en ook in de sportcontext. Het Centrum Ethiek in de Sport is daar bijvoorbeeld ook bij betrokken. Het is dus ook via dat netwerk van allesoverpesten.be dat die verschillende domeinen betrokken worden. Het is voor al die domeinen dé referentie aan het worden. Ik denk wel dat het belangrijk is dat dat netwerk nog meer bekendheid krijgt. Ik stel op het terrein vast dat die bekendheid toeneemt, maar het is nog maar het tweede jaar dat we het financieren met die 140.000 euro per jaar en ik denk dat dat effectief wel een aandachtspunt is.
Twee, wat doen we concreet voor de jeugdsector en wat doen we rond omstaanders? Dat vroeg collega Segers ook. Ja, we hebben, ook voor de eerste keer, Tumult gefinancierd, om daar een antwoord op te bieden, onder meer met die Rapid Response Coaches. Dus ook in de jeugdsector hebben we specifiek in een financiering voorzien, die in het verleden nooit werd toegepast, om daarop in te spelen.
Wat je ook hebt – en dat is een vraag van collega Coenegrachts –, is een grote focus op cyberpesten. Het kenniscentrum Mediawijs is daarrond bezig. Maar de socialemediaplatformen hebben daar effectief ook hun verantwoordelijkheid. In de Digital Services Act zijn daarover bepalingen opgenomen. En waar we – dat weten we ook – al lange tijd mee bezig zijn, dat is die ‘influencer code’, waarbij we ook influencers op sociale media willen betrekken en hen aanspreken op de sociale verantwoordelijkheid die ze hebben. Die code zal binnenkort gelanceerd worden. Het is duidelijk dat cyberpesten daarin een belangrijke plaats zal hebben.
Met andere woorden, collega’s, ik denk dat we de afgelopen twee, drie jaar zeer hard hebben gewerkt om initiatieven te versterken en daarvoor ook, voor de eerste keer in dit beleidsdomein, de financiële middelen hebben voorzien. We kaderen dat ook in het jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan. Alleen stel je vandaag vast dat we nog een aantal versnellingen hoger moeten gaan en dat er op verschillende plaatsen nog extra actie ondernomen moet worden.
Maar zullen we dit soort gevallen kunnen vermijden? Dat is natuurlijk moeilijk om te zeggen. Ik heb begrepen van de burgemeester van Waregem – hier ook aanwezig – dat er, in dit concrete geval, op het niveau van de sportclub en op het niveau van de school – die betrokken was – eigenlijk al een zeer goed beleid was rond pesten, dat men daar al het nodige heeft gedaan. De ouders van de betrokkene hebben ook aangegeven dat ze daar op geen enkele manier verwijten hebben. Toch is dit kunnen gebeuren.
Met andere woorden, laat ons zeker het beleid verder versterken. Laat ons daarin ook de verschillende actoren respecteren en ervoor zorgen dat zij hun werk kunnen doen. Maar jammer genoeg zullen we dit soort zaken nooit kunnen vermijden. Op dat moment is het inderdaad belangrijk dat ook politie en justitie op een correcte manier kunnen optreden. Dat is wat we vandaag in dit geval verwachten.
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Dank u wel, minister.
U hebt helemaal gelijk. Dit is een strijd die we – ik zou zeggen – moeilijk kunnen winnen, maar het is een strijd die we moeten blijven strijden. We moeten de taaiheid hebben om de strijd te blijven aangaan, om dat verschrikkelijke beest de kop in te drukken en dat pestgedrag te blijven bestrijden.
We doen dat het best door kennisdeling. We doen dat het best door preventie. We zullen daar, echt waar, ook de slagkracht van de socialemediabedrijven nodig hebben om, op vraag van het slachtoffer, op aangeven van de slachtoffers, sneller te kunnen ingrijpen en content te kunnen verwijderen.
Als ik u een opdracht mag meegeven, minister, op uw trip naar Californië, dan wel dit. Dat is het punt dat u daar moet maken: bescherming van slachtoffers, bescherming van de zwakkere, bescherming van de mensen die worden gepest, in de hoop en met de verbetenheid om dit probleem beter de kop in te drukken. (Applaus bij Open Vld en cd&v)
De actuele vraag is afgehandeld.