Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, collega’s, we beleven een bijzonder zware energiecrisis, en elk gezin in Vlaanderen zoekt naar manieren om die energiefactuur onder controle te krijgen.
Men gaat energie besparen, men gaat minder verbruiken, maar ook zonnepanelen zijn een oplossing die bijzonder veel gezinnen kiezen om die energiefactuur onder controle te krijgen. Dat is een goede oplossing. Elk gezin dat zonnepanelen op het dak heeft liggen, bespaart 800 tot 1000 euro. Ondertussen zijn er bijna 700.000 Vlaamse gezinnen met zulke panelen op het dak. Het aantal groeit dag na dag. Dit jaar alleen al zijn er meer dan 36.000 installaties bij gekomen. Volgens de sector zijn er nog eens zoveel die besteld zijn of ondertussen geïnstalleerd worden. We gaan dus naar een bijzonder goed jaar voor de zonnepanelensector.
Al die Vlaamse gezinnen rekenen daarbij op u, minister, voor de nodige ondersteuning om deze investering te kunnen doen. De Vlaamse overheid geeft inderdaad steun: tot 1500 euro premie voor wie een zonnepaneleninstallatie plaatst. Maar dan moet ze wel geplaatst zijn, gekeurd zijn en aangemeld zijn bij Fluvius tegen 31 december. En daar knelt het schoentje. Het schoentje knelt er al een tijdje. Er zijn vertragingen bij de levering van het materiaal bij de leveranciers: voor omvormers is er tot acht maanden wachttijd, voor panelen tot vier maanden. Er zijn vertragingen bij de keuring, en ook bij de aanmelding is het niet evident om alles snel geregeld te krijgen. Op die manier dreigen duizenden gezinnen de beloofde premie mis te lopen, omdat voorzien is dat de ondersteuning vanaf 1 januari gaat halveren, minister. Dat zou bijzonder unfair zijn ten aanzien van die gezinnen die op de premie van 1500 euro rekenen en de bestellingen hebben geplaatst in het jaar waarin die premie is voorzien.
Dus, minister, op welke manier kunt u rechtszekerheid geven aan die gezinnen die de stap naar zonnepanelen zetten en die investering willen doen?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u, collega Bothuyne, om de vraag te stellen, zodat we het ook nog eens heel helder kunnen communiceren.
Ik denk dat, zeker als het gaat over hernieuwbare energie in Vlaanderen, gezien de historiek van de groenestroomcertificaten en de terugdraaiende teller, duidelijkheid en continuïteit van het beleid essentieel zijn. Dat is ook de reden waarom we in september 2020 hebben beslist en hebben gezegd: kijk, een eenmalige premie bij de installatie van de zonnepanelen, 1500 euro, we gaan dat ook afbouwen. Aangezien we ook niet willen vervallen in oversubsidies. Er is toen ook heel helder gecommuniceerd – en dat hebben we ook de afgelopen maanden altijd gedaan – dat dat het beleid is en dat de keuringsdatum bepaalt wat de hoogte van uw premie is.
In die zin denk ik dat dat ook rechtszekerheid biedt. Als we nu zouden beslissen om de premie te verhogen, de modaliteiten aan te passen of iets dergelijks, denk ik dat dat net voor chaos zou zorgen. Ik denk ook dat het ook fraudegevoelig kan zijn als er beslist wordt om rekening te houden met de datum van de bestelbon, want daarover kennen we uit het verleden ook verhalen met de groenestroomcertificaten. Ik wil dus die fout niet maken. Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) heeft ook een studie met een analyse gemaakt. Hoe zit het met die premie? Moeten wij die volgend jaar halveren? Want dat is het beleid dat we willen voeren. Moeten we die verhogen of verlagen? Het antwoord was unisono. De experten gaan zelfs verder en stellen voor om die premie af te schaffen. Sam Van Rooy zei het vanmorgen ook nogmaals en een aantal andere collega’s ook, dat die premies en subsidies allemaal afgeschaft moeten worden. Ik denk dat we een verstandig beleid moeten voeren. Een aantal proffen en experten zeggen ook dat dat allemaal niet meer nodig is, omdat het voldoende rendabel is. Maar ik denk dat, zeker als het gaat over hernieuwbare energie en over zonnepanelen, continuïteit in het beleid heel belangrijk is en dat rechtszekerheid ook heel belangrijk is. Ik denk dat het pad dat we hebben uitgestippeld vanaf 2020 heel duidelijk is en dat we op die manier de gezinnen ook volgend jaar nog blijven ondersteunen.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Dank u wel, minister, voor uw antwoord. Ik ben het eens met uw principes van rechtlijnigheid en zekerheid. Alleen zal het in de praktijk net het omgekeerde zijn. Toen we twee jaar geleden inderdaad hebben gekozen voor een vaste premie, gingen we niet meer de fout maken van de groenestroomcertificaten waarbij steun werd beloofd die achteraf door anderen moest worden betaald. Neen, de premie komt rechtstreeks uit de begroting en er worden geen schulden weggemoffeld. Op zich is dat een goed systeem. Maar twee jaar geleden waren er geen acht maanden vertraging bij de levering en plaatsing van zonnepanelen, dit jaar wel. Twee jaar geleden was er geen energiecrisis, dit jaar wel. Ik denk dus, minister, dat u een fout maakt door te zeggen dat er effectief een gekeurde installatie moet zijn op 31 december. De methode die ook door de sector zelf voorgesteld wordt, met goedgekeurde bestelbonnen, kan perfect rechtszekerheid betekenen voor die gezinnen die te goeder trouw hun bestelling hebben geplaatst en nu het slachtoffer zijn van de vertraging bij de levering in de zonnepanelensector.
Ik vind ook de redenering nogal cynisch om de steun volgend jaar onverkort af te bouwen omdat de terugverdientijd zogezegd verkort is door de gestegen energiefactuur. Minister, ik denk dat heel veel gezinnen net nu extra steun nodig hebben om de investering te kunnen doen. Op welke manier zult u die steun volgend jaar vormgeven?
De heer Aerts heeft het woord.
De hoge energiefacturen zorgen natuurlijk voor een stormloop op zonnepanelen. Iedereen met nog wat spaarcenten en een al goed geïsoleerd dak probeert nu zo snel mogelijk een PV-installateur (photovoltaic) te pakken te krijgen. Dat is geen evidentie, want de stormloop is groot. Maar wie de middelen heeft, probeert zich dus nog beter te beschermen, en dat is terecht. Maar er zijn ook heel veel gezinnen die uit de boot vallen: de gezinnen die geen baas zijn over hun eigen dak omdat ze geen eigen woning hebben, die een woning of appartement huren. Maar evengoed zijn er de gezinnen die vandaag al geconfronteerd worden met torenhoge energiefacturen. Want wie elke maand opnieuw een energiefactuur van 1000 euro of meer te betalen heeft, gaat niet zomaar beslissen om te investeren in zonnepanelen, laat staan in dakisolatie. Die kloof dreigt alleen maar groter te worden en dat maakt mij zeer ongerust. Mijn vraag aan u, minister, is dus: hoe gaat u ervoor zorgen dat die kloof niet uit de hand loopt? Hoe blijft die binnen de perken?
De heer Gryffroy heeft het woord.
Collega Bothuyne, ik denk dat het niet helemaal correct is wat u zegt, dat de halvering van de ondersteuning er nu plots gekomen is. Die was al langer vastgelegd. Dat pad was er al, zelfs vooraleer de elektriciteitsprijzen heel sterk naar omhoog gegaan zijn. De bedoeling was de volgende. Men heeft beslist om in het begin een bijkomende inspanning te leveren vanuit de overheid wegens de problemen die men gehad heeft met die terugdraaiende teller, waarbij nu beslist werd om dat systeem af te bouwen. Dan vind ik het nogal gevaarlijk – als ik het zo mag uitdrukken – om nu plots regels aan te passen. Zelfs bij de verfoeide groenestroomcertificaten zoals die tien jaar geleden werden toegepast, werd de premie altijd toegekend bij de keuring. Als nu plots beslist wordt om dat te doen bij de bestelling, begrijpt u ook dat iedereen vandaag plots gaat bestellen en dat de keuring pas volgt over vier jaar.
De heer Anaf heeft het woord.
Collega Bothuyne geeft aan dat duizenden gezinnen de premie dreigen mis te lopen. Maar ik vrees dat ook meer dan duizenden gezinnen te veel dreigen te betalen voor hun energie deze winter. Dat is ook een heel belangrijke problematiek. Het heeft ermee te maken dat het verbruik op maandbasis en op basis van een aantal aannames gebeurt. Gezinnen die nu voor de winter staan en die nu gaan besparen omdat de energie zo duur wordt, gaan mogelijks toch veel te veel moeten betalen, zelfs als zij een digitale meter hebben. Dan zou u denken dat er op dagbasis, zelfs op seconden kan gekeken worden wat men verbruikt, toch zeker op maandbasis. Het is onbegrijpelijk dat die gezinnen met die mogelijk hogere facturen te maken gaan krijgen, terwijl je eigenlijk perfect kunt weten wat ze deze maand met die hoge energieprijzen verbruikt hebben.
Ik lees in de krant dat dit pas tegen april 2023 opgelost zal worden. Is er echt geen mogelijkheid om dat te vervroegen of om erop aan te dringen? Want dat is natuurlijk na de winter en het zou onbegrijpelijk en niet uit te leggen zijn dat zoveel gezinnen te veel gaan moeten betalen, terwijl ze heel zuinig met energie zijn omgegaan deze winter.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Uiteraard is continuïteit van het beleid belangrijk. Maar het voortzetten of het continueren van slecht beleid is niet slim. Dit beleid was er een van oversubsidiëring. Dat wordt nu wat afgebouwd. Maar we zitten nog altijd met een beleid van subsidiëring van zonnepanelen. U komt af met cijfers die zeggen dat steeds meer mensen dat willen. Maar laat ons de realiteit onder ogen zien: de meeste Vlamingen kunnen zich geen zonnepanelen permitteren, ook niet met die premie. En dus welk pervers effect heeft de subsidiëring van zonnepanelen, heeft die premie voor mensen die het zich wel kunnen permitteren? Wel, dat is dat mensen die het zich niet kunnen permitteren mee betalen via hun belastingen. Wij zeggen dus: stop met die subsidies. De terugverdientijd van zonnepanelen is sneller en korter dan ooit. Die premie is absoluut niet meer nodig. Nogmaals, dat is kwestie van rechtvaardigheid. Want het is niet rechtvaardig dat mensen die het zich niet kunnen veroorloven, mee moeten betalen voor de zonnepanelen van diegenen die het zich wel kunnen permitteren. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister Demir heeft het woord.
Collega's, ik wil eerst beginnen met wat collega Staf Aerts zei. U weet het, denk ik, wel. Minister Diependaele heeft ook een belangrijke maatregel genomen met de uitrol van fotovoltaïsche panelen op 90.000 sociale woningen. Daarnaast hebben we met de begrotingsopmaak ook beslist – en dat is de allereerste keer dat de Vlaamse Regering dit heeft gedaan – dat we mensen die een sociaal tarief hebben en de middenklasse aanklampend gaan begeleiden. Als je zonnepanelen wilt zetten, hoe begin je daaraan? We gaan daarrond samenwerken met de OCMW’s. Minister Somers heeft gezegd dat hij extra volk daarvoor bij de OCMW’s wilt zetten. Ook de centra algemeen welzijnswerk (CAW’s) krijgen daar extra volk voor, net zoals de energiehuizen. We hebben 10 miljoen euro enkel en alleen al uitgetrokken voor de energiehuizen. De OCMW’s zullen ons heel specifiek aangeven wie de mensen zijn met een sociaal tarief, wie de mensen zijn die moeilijkheden hebben met hun factuur. Hoe kunnen we hen heel aanklampend begeleiden en offertes opvragen richting die PV-panelen. Ik vind dat een heel belangrijke maatregel om die doelgroep te bereiken.
Collega’s die willen dat er meer subsidies worden uitgegeven of dat we gaan rekening houden met de datum van bestelbonnen: dat ga ik niet doen. Ik vind dat je als beleidsmaker ook moet terugkijken naar het verleden. Wat er met de groenestroomcertificaten is gebeurd met de bestelbonnen, daar word ik nog altijd kwaad van. Dat was op het randje van gesjoemel. Wat jullie me vragen is dat ik opnieuw een systeem ga invoeren waarbij ik ga zeggen dat we vanaf nu rekening houden met bestelbonnen. Verkopers van zonnepanelen zetten de datum op die bestelbonnen en u weet het ook, mijnheer Bothuyne, wat er destijds is gebeurd. We hebben de lijsten met de firma’s die destijds met bestelbonnen en groenestroomcertificaten werkten en hoe dat ineens naar beneden ging. Daar heeft men toen ook het een en ander gedaan.
U vraagt mij eigenlijk om een systeem in te voeren dat gewoon niet rechtvaardig is. En u weet ook dat iemand dan wel die rekening betaalt. We zitten nog altijd met 20 miljard euro in die energiefactuur als het gaat over de groenestroomcertificaten. Ik pas daarvoor, ik ga dat niet doen. Ons beleid is altijd heel duidelijk geweest, ook qua continuïteit, en ook qua communicatie. Sinds 2020 hebben we een beleid uitgestippeld, en we gaan dat pad bewandelen.
Als nu de analyse van VEKA zou zijn dat dat toch veel te weinig is, die 750 euro voor volgend jaar, en dat we dat moeten aanpassen, dan ben ik de eerste die zal zeggen: “Oké, ze hebben dat geanalyseerd, en blijkbaar is 750 euro te weinig, het geeft te weinig rendement, mensen nemen dat niet meer.” Als dat de analyse is, dan ben ik de allereerste beleidsmaker die zou zeggen dat ik dat ga doen. Maar gewoon een beleid gaan voeren omdat u vindt dat mensen toch wel 1500 euro aan zonnepanelenpremie moeten hebben? Dat ga ik niet doen.
En niemand is hier slachtoffer. Dat wil ik ook niet aanvaarden. Want u zegt dat er slachtoffers gaan vallen. De premie blijft nog altijd gelden. We hebben dat samen beslist in die Vlaamse Regering. We hebben een begroting opgesteld samen met u, mijnheer Bothuyne. We hebben toen ook samen beslist dat we dit beleid verder gaan uitstippelen, en dat we bij die premie geen rekening gaan houden met bestelbonnen, en dat we geen rekening gaan houden met een hogere premie.
Het feit dat er nog altijd een groot rendement is voor diegenen die zonnepanelen zetten, en het feit dat er ook nog een premie bestaat? Ik denk dat dat correct beleid is. Ik denk dat we de middelen die we hebben en die vrijkomen, moeten investeren in die mensen die het echt heel hard nodig zullen hebben. En nogmaals, zodra ik een analyse zou hebben die zegt dat ik mijn beleid moet aanpassen, ben ik bereid om dat te doen.
Ten tweede, collega Anaf, hebt u volledig gelijk wat Fluvius betreft. Helaas, Vlaanderen is geen aandeelhouder bij Fluvius. Ik vind dat verschrikkelijk. Ik vind ook dat het hoog tijd wordt om dat debat eens te gaan voeren. Wij hebben niets te zeggen over Fluvius. De lokale besturen, de schepenen en de burgemeesters zitten wel allemaal bij Fluvius. Dit probleem, maar ook andere problemen, heb ik al meermaals aangekaart, net zoals het probleem van het zonnedelen. Er zijn ook andere zaken. Maar helaas, vanuit Vlaanderen heb ik daar niets in te zeggen, want ik ben geen aandeelhouder. Ik zie hier heel veel burgemeesters en schepenen, dus zij die in Fluvius zitten, gelieve dat probleem ook aan te kaarten. Ik heb dit ook bij Wim Dries aangekaart, dus zij weten dat dat probleem er is, net als het probleem van het zonnedelen. (Applaus van Kris Van Dijck)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, ik zou u willen danken voor uw antwoord, maar u hebt zoveel zaken op een hoopje gegooid dat het wat moeilijk is om dat te doen. We hebben inderdaad samen beslist om een duidelijk premiesysteem in het leven te roepen, waarbij elke Vlaming die dit jaar investeert, tot 1500 euro premie kan krijgen.
Op dat moment, toen we die beslissing namen, was er natuurlijk geen wachtlijst van acht maanden voor wie zonnepanelen plaatste. Vorige week was dat niet aan de orde, u hebt dat helaas niet op tafel gelegd, minister. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
Collega Bothuyne heeft het woord.
De waarheid heeft haar rechten, minister.
Ik denk dat zonnepanelen de snelste weg zijn naar een lagere energiefactuur. De Vlaamse Regering heeft een duidelijke premie beloofd aan wie nu investeert. Straks duizenden mensen honderden euro’s afnemen omdat er vertragingen zijn in de levering lijkt mij geen goed beleid, minister. Ik denk dat we moeten zorgen voor zekerheid voor wie investeert, voor steun voor wie dat nodig heeft. En we hebben een renteloze lening en een premiesysteem in het leven geroepen om ervoor te zorgen dat zonnepanelen haalbaar en betaalbaar zijn voor elke Vlaming. En het is uw plicht om ervoor te zorgen dat elke Vlaming die daar recht op heeft, ook die steun krijgt.
De actuele vraag is afgehandeld.