Verslag plenaire vergadering

De heer Bothuyne heeft het woord. 

Komaan, wat sneller, een beetje meer energie, hè.

Voorzitter, we moeten energie besparen, en wel omdat we in de ergste energiecrisis ooit terechtkomen, collega's. Dat zijn niet mijn woorden. Dat zijn de woorden van het Internationaal Energieagentschap (IEA). Dat heeft het over een perfecte storm, waarbij de Russische contractbreuk en oorlogszucht, gecombineerd met de haperende Franse kerncentrales, ervoor zorgen dat onze energiebevoorrading onder druk staat en in de winter zelfs in gevaar dreigt te komen. Experten hebben berekend dat we nú 15 procent van het gas in Europa moeten besparen om ervoor te zorgen dat we straks de winter doorkomen. Veel Europese landen maken dan ook concrete plannen om ervoor te zorgen dat er nu energie wordt bespaard om straks de winter goed door te komen.

Minister, Vlaanderen heeft heel wat acties op touw gezet. Het versterkte renovatiebeleid wordt straks uitgerold. Deze week nog kondigde u samen met minister Brouns aan dat u werk zou maken van een versterkt energiebesparingsbeleid bij energie-intensieve bedrijven. Dat heeft echter effect op middellange termijn, en wij hebben op korte termijn actie nodig. De vraag is dus heel eenvoudig: wat kunt en zult u doen om nu energie te besparen zodat we straks de winter goed doorkomen?

Minister Demir heeft het woord.

Collega Bothuyne, dank u wel. Ik denk dat we altijd minder energie moeten gebruiken. Oorlog of niet, dat moet de bottomline zijn van het Vlaamse energiebeleid. U weet dat we daar ook heel fel op hebben ingezet. Vlaanderen is ook de enige regio die haar doelstelling inzake energiebesparing heeft gehaald. Dat is dus bijzonder goed nieuws, dankzij heel veel huishoudens, maar ook de industrie. U weet dat we in grote mate versterkt inzetten op renovatie en daarvoor heel veel extra budget hebben uitgetrokken. Er is ook nog eens die 200 miljoen euro extra. Ik heb daarstraks nog eens navraag gedaan: sinds eind mei, juni worden die premies enorm veel aangevraagd. Het is nu zaak om dat ook te kunnen volgen. Van de installatiesector krijgen we ook de informatie dat het daar alle hens aan dek is, dat men alles op alles zet, dat men ook gaat doorwerken tijdens het bouwverlof en tijdens de zomervakantie om alles rond te krijgen. Dat is dus positief.

We hebben ook de energiehuizen versterkt als het over ontzorgen gaat. Dat is heel belangrijk, want heel veel mensen willen daaraan beginnen, maar weten niet goed wat ze moeten doen. Daar hebben we ook extra budgetten voor uitgetrokken.

Samen met collega Brouns heb ik het afgelopen jaar inderdaad hard gewerkt aan de energiebeleidsovereenkomsten (EBO’s). Ik wou immers dat dat rond was. Dat is ook door de Vlaamse Regering voorgelegd. We leggen de lat veel hoger ter zake. Het was hard onderhandelen met de sector. We hebben immers verbreed op wie dat van toepassing zal zijn. Dat zal een veel bredere doelgroep zijn.

We hebben niet enkel naar energiebesparing gekeken, maar ook naar de warmtevraag. Ter zake zijn er ook heel wat maatregelen. Ook hebben we de rentabiliteitsgrens strenger gemaakt. Bedrijven zullen dus ook maatregelen moeten nemen die misschien niet altijd even rendabel zijn. Die lat hebben we ook hoger gelegd. Denken we ook maar aan de verplichting van de zonnepanelen voor 2500 bedrijven en energieverbruikers.

Wat windprojecten betreft: daar zat het vooral vast bij de vergunningen. We hebben dat nu verkort.

Wat het Vlaamse beleid betreft, hebben we dus al een hele reeks maatregelen genomen om ons daarop voor te bereiden.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Minister, dank u wel. We hebben op Vlaams niveau inderdaad heel wat maatregelen genomen om op middellange termijn structureel energie te besparen. Niet alleen onze gezinnen krijgen meer en een betere ondersteuning, maar ook onze bedrijven, die ook worden geconfronteerd met stengere normen en verplichtingen, bijvoorbeeld als het gaat over zonnepanelen op hun dak. Dat zijn goede zaken, alleen komt de winter heel snel op ons af en hebben we nú nood aan bijkomende maatregelen om energie te besparen.

Ik geef u een drietal suggesties. We hebben het instrument van de energiescans, waarmee energiesnoeiers langsgaan bij mensen thuis, advies geven op maat van die woning, maar ook een aantal concrete maatregelen nemen: tochtstrips plaatsen waar nodig, de radiatoren extra isoleren. Dat is gratis steun voor mensen die het moeilijk hebben en die op korte termijn tot 10 procent energiebesparing bij die gezinnen kan bewerkstelligen.

Ik heb gezien dat men in Nederland letterlijk van deur tot deur gaat met soortgelijke maatregelen. Ik stel voor dat we dat in Vlaanderen ook doen om onze gezinnen te helpen bij energiebesparing; niet in de toekomst, maar nu, om de factuur te drukken en ons verbruik naar beneden te halen.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Het is juist dat we eerst en vooral moeten inzetten op energie-efficiëntie. Deze regering is de eerste die zoveel inzet op energie-efficiëntie, zowel bij de gezinnen als de bedrijven. Dat is goed. We hebben tot nu toe bijna 20 miljard euro uitgegeven aan hernieuwbare energie maar nog niet een twintigste daarvan aan energie-efficiëntie. Maar ik heb een zeer goede oplossing op korte termijn.

De eerste kerncentrale sluit binnen tachtig dagen. (Opmerkingen)

Weet u, we houden die wat langer open. In Frankrijk en Nederland praat men daar ook over, zelfs in Duitsland praat men daarover. Als we de kerncentrales nu sluiten, moeten we een gascentrale extra doen draaien en is al onze gasopslag in Loenhout straks opgebrand in een gascentrale. Eigenlijk kunnen we dat oplossen door kerncentrales langer open te houden. (Rumoer. Applaus bij de N-VA)

De heer Van Rooy heeft het woord.

De socialisten, christendemocraten en liberalen hebben onze energievoorziening uitverkocht aan het buitenland, ze sluiten onze kerncentrales en ze bouwen vervuilende gascentrales en windmolens. Ze zuigen de Vlamingen financieel leeg met torenhoge energiefacturen.

De huidige Vivaldiminister van Energie, Tinne Van der Straeten, is afrikaniste van opleiding en kan niet eens een percentage berekenen. Het energieamateurisme van de traditionele partijen maakt steeds meer slachtoffers, en wat is hun oplossing? Minder autorijden, minder douchen, minder koken, minder verwarmen, kortom: minder, minder, minder energie. Terwijl al decennia geweten is dat we juist meer, meer, meer energie nodig hebben en dat kernenergie daarvoor de oplossing is.

En nu komt cd&v hier plots, op Vlaams niveau, twintig jaar te laat, een beetje mekkeren over de energieschaarste de komende winter. De Vivaldipartijen zouden onder de grond moeten kruipen van schaamte. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer D’Haese heeft het woord.

Minister, de energieschaarste brengt uiteraard hoge energieprijzen met zich mee. Ik heb een zeer concrete vraag: hoeveel bedraagt het Vlaamse aandeel in die energiefactuur van een gemiddelde Vlaming op dit moment en hoeveel euro is er al afgegaan dit jaar dankzij uw maatregelen?

De heer Aerts heeft het woord.

Collega Gryffroy, ik ben wat in de war. Nog maar vorige week heeft uw fractie in het Europees Parlement toch voor groene energie en gas gestemd? Op dat moment was gas dus ineens groen en nu gaan we ineens … (Opmerkingen bij de N-VA en Open Vld. Rumoer)

En kernenergie. Jawel, jawel. Absoluut. (Opmerkingen)

U moet weten wat u wilt. U kunt niet van twee walletjes eten.

Minister, mijn punt is vooral die energiebesparing op korte termijn. We kunnen het ons niet veroorloven om enkel en alleen bij de mensen die bang zijn voor die hoge energiefactuur en de hoge prijzen aan de pomp, de besparing op energieverbruik te laten plaatsvinden. Dat vraagt solidariteit van ons als inwoners, maar ook solidariteit en samenwerking tussen de verschillende overheden. Het is me toch wel opgevallen, minister, dat u in het debat over de energiebesparing op korte termijn zeer afzijdig bent gebleven. Zult u het in de komende maanden over een andere boeg gooien? (Applaus bij Groen)

De heer Tobback heeft het woord.

Collega’s, bij sommigen rijpen de inzichten pas wanneer het mes op de keel staat. Collega Gryffroy, ik denk dat uw partij in de vorige legislatuur meegestemd heeft voor de sluiting van de kerncentrales, met inbegrip van die binnen tachtig dagen … (Applaus bij Vooruit, Groen, de PVDA en van Willem-Frederik Schiltz)

… zoals u gestemd hebt voor gas als groene energie een week geleden. Eerlijk gezegd, collega’s, ik zou toch voorstellen dat we stoppen met de mensen wijs te maken dat wanneer het echt dringend wordt, het dan plotseling een probleem wordt dat we alleen op middellange termijn kunnen oplossen.

Collega Bothuyne, dat de EBO's achterlopen en geen resultaten opleveren, dat zeggen we al jaren en dat weten we al een aantal jaren. Dat er een probleem is met de renovatiegraad in Vlaanderen voornamelijk bij de gezinnen die er de middelen niet voor hebben, dat zeggen we al jaren en dat weten we al jaren.

Daar hebt u de voorbije weken schuchtere stapjes gezet om iets op te lossen, maar het is des te jammerder dat u dat niet al een middellange termijn geleden gedaan hebt, toen nogal wat partijen – ten eerste de mijne – erop wezen dat dat dringend werd. En nu moet u zeggen: ‘Het is spijtig dat we dat alleen maar op middellange termijn kunnen oplossen.’ Ik zou zeggen, minister: neem nu eens echt maatregelen, in de eerste plaats voor die mensen die vandaag niet het geld hebben om te renoveren. (Applaus van Hannelore Goeman)

Minister Demir heeft het woord.

Dank u wel, collega’s. U vroeg wat het aandeel is van Vlaanderen in de energiefactuur. Ik kan meegeven dat, sinds deze regering aan zet is, de Vlaamse kosten met 23 procent gedaald zijn. Zoals ik eerder ook heb gezegd, zijn er nog een aantal voorstellen – denk maar aan de hervorming van de groenestroomcertificaten, die we verder willen doorvoeren –, dus dat komt daar ook nog bij. Ik kijk alleen naar wat wij hebben gedaan, en ik zie dat er een daling is. Helaas is de federale component wel met 24 procent gestegen. We gaan het dus wel met z’n allen samen moeten oplossen.

Als het gaat over de EBO’s moet ik even corrigeren, collega Tobback. Energie-intensieve ondernemingen zijn wel goed voor bijna twee derde van de gerealiseerde energiebesparingen in Vlaanderen. Dat zijn cijfers die wij krijgen en die wij lezen als we nieuwe EBO’s moeten maken. Voor de nieuwe EBO’s ligt de lat ook veel hoger. Dat is ook de reden geweest waarom het iets langer heeft geduurd: omdat we effectief meer bedrijven wilden impacteren. Ik houd ook niet van het opleggen van verplichtingen, en het is een heel moeilijke discussie, maar wij hebben het wel gedaan: we hebben zonnepanelen verplicht voor de grote energiegebruikers, en dat hebben wij als enige regio in Europa beslist. De oppositie moet ook niet zwart-wit zijn, vind ik. Men moet ook wel durven zien dat er ook goede beslissingen worden genomen. Er is ook de renovatieverplichting: dat is ook niet leuk. Niemand vindt het tof om verplichtingen in te voeren, maar soms kun je helaas niet anders als Vlaamse overheid. Weegt het dan op om een verplichting in te voeren, ja of nee? We hebben al een aantal goede zaken gedaan, en we zullen daar ook verder op werken.

Collega Bothuyne, ik ga uw voorstel bekijken. We hebben de energiehuizen nu versterkt. Er gaat ook extra budget naar die energiehuizen. Ik zal dat voorstel van die energieaudits meenemen. Maar wat ik vandaag zie, is dat de huishoudens wel besparen, en dat mag ook wel eens gezegd worden. Ik heb de cijfers van Fluvius opgevraagd: in de eerste helft van het jaar is het verbruik van gas met 13 procent naar beneden gegaan. Het klopt dus ook niet om te zeggen dat de gezinnen niets doen. We moeten dat ook wel erkennen; 13 procent minder in de eerste helft van het jaar: chapeau voor de gezinnen, die wel hun verantwoordelijkheid nemen. Bedrijven hebben dat ook gedaan. Wij vragen nu inderdaad iets meer van de bedrijven, en zij zullen dat ook wel moeten doen.

In verband met vergunningen voor windprojecten denk ik dat we een goede beslissing hebben genomen, door op dat gebied een aantal beroepsmogelijkheden te schrappen, zodat we ook veel sneller windmolens kunnen zetten. In de twee jaar dat we nu besturen, hebben wij ongeveer voor 500 megawatt aan extra windprojecten goedgekeurd. Dat is heel wat. Wij doen wat we kunnen, binnen onze bevoegdheden en met de hefbomen die we hebben. We hebben nog nooit zoveel geld vrijgemaakt voor renovaties. Dat gaat zelfs over meer dan 500 miljoen euro. Ik sta open voor alle voorstellen voor maatregelen die we op Vlaams niveau kunnen nemen. Er zal ook in de grote vakantie nog verder worden gewerkt.    

De heer Bothuyne heeft het woord.

Minister, het is goed dat u verder werkt, want er is inderdaad nog veel werk aan de winkel.

Collega Van Rooy, als u geluisterd hebt naar mijn vraag, dan hebt u gemerkt dat de redenen die het Internationaal Energieagentschap (IEA) aangeeft voor deze energiecrisis, liggen bij de contractbreuk van het ex-vriendje van het Vlaams Belang, Vladimir Poetin, enerzijds, en anderzijds bij het feit dat de helft van de Franse kerncentrales stilligt, wegens verouderd. Daar alle heil van verwachten, is dus niet meteen een goed idee. (Opmerkingen van Sam Van Rooy)

Dat neemt niet weg dat net deze Federale Regering heeft beslist om twee kerncentrales te verlengen, en we meer dan dat nodig gaan hebben.

Vandaar het voorstel, minister, om elk gezin te ondersteunen bij energiebesparing. De gezinnen nemen inderdaad hun verantwoordelijkheid. Het is belangrijk dat wij, als Vlaamse overheid, hen ook ondersteunen om energie te kunnen besparen, maar ook om hernieuwbare energie te kunnen opwekken. Vandaar ons voorstel om de premies voor zonnepanelen onverkort op een hoog niveau te houden, zodat zij ook allemaal in staat zijn om eigen hernieuwbare energie te produceren.