Verslag plenaire vergadering

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, afgelopen week gaf u een eeuwigdurende vergunning aan INEOS voor een ethaankraker die fossiele grondstof omzet in goedkope grondstof voor nieuwe plastics. Sinds de uitvinding van het plastic groeit de plasticafvalberg. De oplossing om die berg te verminderen is recycleren. Om te recycleren, minister, hebben we fabrieken nodig die recycleren: recyclagefabrieken. We hebben niet alleen enkele pilootprojecten nodig, neen, we moeten grote fabrieken hebben, die ervoor zorgen dat we van de plasticafvalberg nieuwe gerecycleerde plastics kunnen maken. ‘Te veel’ los je niet op door nog meer te gaan produceren.

Wat u nu doet, met die omgevingsvergunning voor onbepaalde duur, is dat u een rode loper uitrolt voor een industrie gebaseerd op fossiele grondstof die de recyclage-industrie wegconcurreert, want plastic gemaakt uit fossiele energie is veel goedkoper dan plastic gemaakt uit gerecycleerd materiaal. Met andere woorden: door de komst van die ethaankraker zorgt u ervoor dat de recyclage-industrie in de haven van Antwerpen eigenlijk geen toekomst heeft.

Minister, hoe kunt u als minister van Omgeving verantwoorden dat er een omgevingsvergunning voor onbepaalde duur wordt geleverd aan een bedrijf dat als basisgrondstof fossiele grondstof kiest, en niet werkt met gerecycleerde materialen?

Minister Demir heeft het woord.

Goedemiddag, collega’s. Mevrouw Schauvliege, u weet dat een project dat ingediend wordt ofwel voldoet aan de regels die we hier in Vlaanderen hebben, ofwel niet. Indien niet, dan wordt de vergunning niet verleend.

In dit concreet dossier is, naast het feit dat de installatie veel minder CO2 zal uitstoten dan de eerder geweigerde installaties van de gascentrales, aan het bedrijf ook gevraagd dat ze binnen die tien jaar klimaatneutraal moeten zijn, voor zover de techniek en de infrastructuur op dat moment beschikbaar zijn.

Er is een tweede element dat in dit dossier van groot belang is, zeker als we kijken naar de stikstofuitstoot. U weet dat ik daar voorzichtig in ben sinds ik minister ben. We hebben intussen een arrest gehad, en dat betekent dat je de regels die er op dit moment zijn – het gaat hier dan over de de-minimisdrempel – niet mag overschrijden. In dit concreet dossier is de impactscore van stikstof 0,31. Dat is aan de lage kant, zoals u weet.

Misschien ter vergelijking, ook altijd interessant: voor de nieuwe installatie van INEOS hebben we een uitstoot van 168 ton NO_x en 18 ton ammoniak. Voor de geweigerde gascentrale van Vilvoorde bijvoorbeeld hadden we 538 ton NO_x en 107 ton ammoniak. Mevrouw Schauvliege, u weet ook dat ammoniak op hoge temperatuur uit een torenhoge schouw in een havengebied niet dezelfde impact heeft als ammoniak op lage temperatuur op lage hoogte vlak naast een beschermingszone natuur. U weet dat. Dat is de wetenschap, tenzij u daar een andere mening over hebt. Alle adviezen in dit dossier waren gunstig, ook het advies van de Gewestelijke Omgevingsvergunningscommissie (GOVC).

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, binnen tien jaar moet het bedrijf klimaatneutraal zijn op basis van de beschikbare technieken. Als die niet beschikbaar zijn, dan zal dat niet gebeuren, en dat naast het feit dat men vertrekt van een niet-klimaatneutrale grondstof en daarboven nog eens plastic produceert. Ik denk dat dit een open deur is voor de milieuorganisaties om dat aan te vechten.

Maar ik wil eigenlijk een andere vraag stellen, minister, want het gaat in dit dossier niet alleen over stikstof. Heel veel bedrijven in de Antwerpse haven stoten stoffen uit die vervuilend kunnen zijn in grote hoeveelheden. Vandaag worden vergunningen verleend op individueel niveau. Men kijkt eigenlijk veel te weinig naar het totale plaatje. Wat is de impact van al die verschillende lozingen op de gezondheid en het milieu van de mensen? Minister, dat was ook een conclusie uit de PFOS-commissie (perfluoroctaansulfonzuur): wanneer zult u als u vergunningen verleent ook kijken naar het globale plaatje zodat er naar de gezondheid van de mensen en naar de gezondheid van de omgeving wordt gekeken in plaats van vergunningen te verlenen op individueel niveau?

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, ik heb een andere vraag, maar ze sluit er wel bij aan. We stemmen hier straks over een voorstel van decreet van de meerderheid waarbij we mensen verbieden, terecht trouwens, om binnen een paar jaar nog huizen te bouwen die verwarmd worden op aardgas omdat we daarvan af willen. U voert een streng beleid inzake stikstof, terecht overigens. Ik hoop dat de voorzitter mij terzijde toelaat om even te zeggen dat het duidelijk moet zijn dat het bedreigen van politici en hun medewerkers in een democratische samenleving onaanvaardbaar en niet ludiek is. (Applaus)

Het mag vooral nooit leiden tot het bijsturen van beslissingen die democratisch bereikt worden.

Ik kom tot mijn vraag, minister. Als we mensen niet meer toelaten om te verwarmen met fossiele brandstoffen en daar nieuwe installaties voor te bouwen, als we de stikstofuitstoot aanpakken, hoe denkt u dan dat de Vlaamse economie beter wordt van het verlenen van een eeuwigdurende vergunning aan een bedrijf dat stikstof uitstoot, het weze weinig, en dat voor 100 procent afhankelijk is van aardgas en dus van een fossiele brandstof? Hoe verklaart, rechtvaardigt en rijmt u die tegenstelling? (Applaus bij Vooruit)

De heer Schiltz heeft het woord.

Collega's, ik denk dat we allemaal een duurzaam economisch energiemodel willen in Vlaanderen. Talloze rapporten, resoluties en decreten wijzen allemaal in die richting. We moeten kijken wat we kunnen en wat we willen.

We kunnen vandaag niet zonder plastics. Dat kan niet. Mevrouw Schauvliege roept op dat je moet opletten als je een vergunning geeft voor een centrale of voor een bedrijf dat nieuwe plastics maakt, weliswaar met veel minder CO2-uitstoot en ook goedkoper, want dan gaat recyclage onbetaalbaar worden. Ja maar, wacht even, het kan toch niet de bedoeling zijn dat we nieuwe technologieën tegenhouden om koste wat het kost recyclaten rendabel te houden? Dat is een andere vraag. Dan moeten we ervoor zorgen dat recyclaten een gunstiger fiscaal regime krijgen, dat ze meer doorgang kunnen krijgen en dat er productnormering wordt opgelegd. Daar ben ik allemaal voor. Hier gaat het concreet over een bedrijf dat plastics maakt op een manier die veel minder CO2 uitstoot dan concurrenten. Ik ben ervan overtuigd dat we daarmee de plasticproductie, voor zover we die nog nodig zullen hebben, de komende tien, twintig, dertig jaar wereldwijd kunnen dwingen om minder CO2 uit te stoten. Minister, het is wel een pertinente vraag in welke mate een bedrijf, dat nieuwe plastics maakt, virgin plastics, impact heeft op het circulaire model dat we in Vlaanderen willen installeren.

Mevrouw De Coninck heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, ik kom graag even tussen op deze vraag. Wij vinden het een goede zaak dat ministers vergunningsregels volgen. We hebben hier een aanvraag die conform de regels is, zelfs aan het tijdelijke strenge kader voor stikstof. We hebben het bovendien over een investering die hoogtechnologisch is, innovatief is, honderden jobs meebrengt en de chemische cluster in Antwerpen verankert. Ik denk dat we in plaats van hiertegen ten strijde te trekken eerder moeten applaudisseren.

Andere collega’s verwezen er al naar. De capaciteit voor die hoogwaardige kunststoffen zal de eerste jaren niet verminderen, integendeel. Ik denk aan pvc-ramen, isolatiebuizen, auto-onderdelen, benodigdheden voor iPhones en dergelijke. Ofwel produceren we die zelf, hier bij ons, onder de meest strenge regels, ofwel laten we het over aan andere continenten waar het waarschijnlijk op een nog veel vuilere manier zal gebeuren.

Deze vergunning valt onder het ETS-systeem waar Groen in andere dossiers ook zo graag naar verwijst, maar we zien dat deze …

En uw vraag luidt?

Minister, kunt u wat meer toelichting geven over de gevolgde procedure en meer bepaald over de binnengekomen adviezen?

De heer Van Rooy heeft het woord.

Ja, mevrouw Schauvliege, zonder plastics zaten wij hier vandaag niet. Zonder plastics bestond onze welvarende samenleving, onze hoogtechnologische samenleving simpelweg niet. Ik zeg ‘plastics’, maar ik bedoel eigenlijk hoogwaardige plastics, hoogtechnologische plastics, plastics die inderdaad de primaire grondstoffen gebruiken. En dat zal nog heel lang zo zijn, en dat spijt mij zeer. Want wie naar de recyclage-industrie kijkt, kan alleen maar vaststellen dat de plastics die daar worden geproduceerd, niet alleen zeer veel energie en water vergen om tot die recyclage te komen, maar ook dat die producten afleveren die niet hoogwaardig genoeg zijn om onze samenleving zo welvarend en vooruitstrevend te houden als ze vandaag is. We moeten een bedrijf als INEOS dus steunen in plaats van het hier weg te pesten.

De heer D’Haese heeft het woord.

Voorzitter, minister, ik heb een zeer concrete vraag hierover. Een aantal jaren geleden werd een memorandum of understanding (MOU) ondertekend door partijgenoten als Philippe Muyters, Bart De Wever, Annick De Ridder en Geert Bourgeois samen met INEOS. Daarin werden afspraken gemaakt die volstrekt niet ter inzage zijn. We hebben op alle mogelijke manieren geprobeerd om die in te kijken, maar dat werd allemaal geweigerd. Er werden tevens beloftes gedaan voor het verlenen van honderden miljoenen aan leningen en tientallen miljoenen aan subsidies. Bent u nog steeds van plan om leningen en subsidies te voorzien voor dit project in Antwerpen?

Minister Demir heeft het woord.

Bedankt voor de bijkomende vragen. Misschien eerst iets over de plastics. Collega Schiltz en anderen hebben daarnaar verwezen. Of u het wilt of niet, mevrouw Schauvliege, we gaan vandaag en in de toekomst nog altijd plastics hebben. Ik verwijs naar de uitspraken van professor Van Geem dat er capaciteit nodig is. Denk maar aan de windmolens, waar u groot voorstander van bent, en ook voor elektrische wagens. We gaan dat altijd hebben, maar het liefst van al als die plastics worden gemaakt op een milieuvriendelijke manier.

In dit geval ligt de CO2-uitstoot veel lager dan bij anderen. We hebben ook aan Total een vergunning van twee jaar verleend. Daar was een probleem van stikstof. Zeggen dat we niet streng genoeg zijn, klopt in dit geval niet. Alle adviezen zijn positief of gunstig. Aan het agentschap Zorg en Gezondheid is advies gevraagd, ze hebben er geen verleend. Ik ga ervan uit dan dat er geen grote effecten zijn op gezondheid, anders zou men toch een advies hebben verleend.

U mag gerust de plan-MER nakijken. Daar wordt rekening gehouden met alle cumulatieve effecten waar u naar verwijst. Dat zit juist, of u het nu fijn vindt of niet. Dat is zo. U was grote voorstander van de gascentrales. U hebt me van alles genoemd. Maar de gascentrales leveren meer CO2 op. Eigenlijk moet u content zijn dat hier aan de voorwaarden wordt voldaan. De klimaatneutraliteit is belangrijk. We hebben dat ook aan het bedrijf gevraagd.

Uiteraard, als de techniek er niet is, dan kunnen we dat niet afdwingen maar als die techniek er wel is, zullen we daar ook op tussenkomen, dat spreekt voor zich. In de berichtgeving van het bedrijf zelf lees ik dat men er prat op gaat dat men dat zou kunnen doen. Des te beter, maar we hebben dat wel aan het bedrijf zelf gevraagd. Ook wanneer het gaat over stikstof. Een impactscore van 0,31 procent lijkt me toch eerder aan de lage kant. Dit valt ook onder de de-minimisdrempel waarin we hebben voorzien.

Alle adviezen zijn gunstig, ook dat van de GOVC, weliswaar met een aantal voorwaarden die we dan ook hebben meegenomen. Zeker wanneer we zien dat het ook qua stikstof, en dat is natuurlijk het belangrijkste, onder die drempel valt, dan moeten we niet koste wat het kost zeggen dat we dit niet zullen verlenen. Het dossier voldoet immers aan alle regels waaraan ik maar ook u zich moet houden.

Wanneer het bijvoorbeeld gaat over de klimaatneutraliteit lijkt tien jaar me wel voldoende tijd om op zoek te gaan naar die technieken. Wanneer men zich daar niet naar schikt, zullen we ingrijpen, zeker wanneer de technieken bestaan. Vlaanderen zet enorm in op de recyclage van plastics. We zetten in op een circulaire economie maar we kunnen die plastics ook niet wegtoveren. Wanneer we ze toch nodig hebben, dan het liefst op een milieuvriendelijke manier. Het gaat hier ook over werkgelegenheid. In deze tijden van oorlog en crisis is het mooi meegenomen dat er in Vlaanderen nog grote investeringen kunnen gebeuren

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik stel vast dat u niet antwoordt op de vraag in welke mate deze fabriek, die van fossiele brandstof nieuw plastic maakt, de recyclagesector wegconcurreert. U spreekt over enkele pilootprojecten maar de roep van de recyclagesector is net dat er opschaling moet gebeuren. Wanneer we echt willen gaan naar een circulaire economie, moeten we opschalen en ervoor zorgen dat de recyclagefabrieken er komen in Vlaanderen.

Minister, ik stel vast dat u een eeuwigdurende vergunning verleent die in strijd is met het klimaatbeleid omdat men werkt vanuit fossiele energie en nieuw plastic produceert. By the way, tegelijkertijd met die vergunning hebt u ook het bos dat daar ligt vogelvrij verklaard. Ik stel samen met u vast dat u als minister bevoegd voor klimaat en bos een vergunning verleent voor een vervuilende industrie die slecht is voor het klimaat en dat u bos kapt in plaats van beschermt, waarvan akte. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir. Applaus bij Groen)