Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Verheyden heeft het woord.
Minister, het is helaas een jaarlijks weerkerend zomers fenomeen dat jongeren – vaak uit het Brusselse – niet alleen amok maken in recreatiedomeinen, maar ook op het openbaar vervoer dat hen naar die domeinen brengt. In Gent deden zich onlangs weer een aantal incidenten voor. Een eerste incident gebeurde met een twintigtal jongeren uit het Brusselse, die naar de Blaarmeersen waren afgezakt. Chauffeurs die hen oppikten voelden zich in die mate onveilig dat er zelfs een politie-escorte nodig bleek. Een tweede incident was een bus waar er in die mate agressie was dat de buschauffeur in shock verkeerde.
De Lijn benadrukt dat ze absoluut geen agressie tegen haar personeel of tegenover de passagiers tolereert. Om het probleem aan te pakken en het personeel te beschermen vraagt De Lijn zelfs de inzet van de politie op de bussen zelf. Veel buschauffeurs durven immers de rit naar de Gentse Blaarmeersen niet meer te maken. Voor wat de Blaarmeersen betreft blijkt men alvast in te gaan op de bezorgdheden van de buschauffeurs. Als treinconducteurs of politie grote groepen op de trein uit Brussel opmerken, seinen ze dat aan de politiediensten van Gent. De politie zal de bussen in hun eigen voertuigen begeleiden. De Gentse politie krijgt ook het mandaat om systematische identiteitscontroles te gaan uitvoeren. De Lijn en de stad Gent zetten extra controleurs en lijnspotters in.
Voorlopig is er blijkbaar enkel een structurele aanpak en samenwerking voorzien met Gent. U weet evengoed als ik dat deze situatie zich perfect naar andere regio’s kan verleggen. Bovendien kunnen die beveiligingsmaatregelen er ook toe leiden dat er op andere plaatsen overlast wordt veroorzaakt, of aan de kust. Mijn vraag is, minister:
Hoe wilt u die agressie en dat vandalisme, veroorzaakt door jongeren op het openbaar vervoer, aanpakken? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister Peeters heeft het woord.
Dank, mijnheer Verheyden, voor uw vraag. Het is niet de eerste keer dat we het hier hebben over verbale en fysieke agressie op het openbaar vervoer. Ik denk ook niet dat ik moet herhalen wat ik telkens als antwoord heb gegeven, met name het heel uitgebreid actieplan Veilig op Weg dat De Lijn heeft uitgerold. We willen daarmee vooral de veiligheid garanderen, enerzijds van de reiziger maar anderzijds uiteraard ook van de chauffeurs en het personeel van De Lijn.
Nu, samen met u betreur ik uiteraard wat daar op de Blaarmeersen in Gent is gebeurd. Het valt te betreuren dat een aantal jongeren telkens als het mooi weer is afzakken naar de Blaarmeersen, niet om er van de zon en de mooie accommodatie te genieten, maar specifiek om er amok te maken. Dat is uiteraard absoluut niet goed te keuren. Ik denk wel dat we hier duidelijk mogen stellen dat de burgemeester van Gent daar onmiddellijk en heel terecht kordaat op heeft gereageerd door met alle partners aan tafel te gaan zitten en daar een heel actieplan voor uit te werken. Dat plan moet dergelijke amokmakers bannen en ervoor zorgen dat dit niet meer gebeurt.
Er is inderdaad ook een afspraak gemaakt om de buschauffeurs van De Lijn de nodige veiligheidsgaranties te kunnen bieden. Dat kan onder andere door te zorgen voor heel goede informatiestromen, telkens wanneer men ziet dat er een aantal amokmakers opdagen, en dan kan er begeleiding zijn voor de bussen van het station in de richting van de Blaarmeersen.
U vraagt of we dat overal gaan doen. We kunnen natuurlijk niet op al onze bussen en alle lijnen continu overal politie zetten. Ik denk dat dit niet de bedoeling en ook niet de vraag is. De vraag is wel hoe we ons actieplan Veilig op Weg nog meer in de picture kunnen zetten. We hebben al heel wat maatregelen. Er zijn de noodknoppen en de spotters, de camerabewaking en dergelijke. Daar moeten we volop op blijven inzetten. We moeten een halt toeroepen aan het laakbaar gedrag van een beperkt aantal mensen, een groepje amokmakers. Dat is de boodschap. Voor het overige blijf ik erbij dat het plan van aanpak van De Lijn goed werkt. Er zijn camera’s en begeleiding en er zijn duidelijke, goede afspraken.
De heer Verheyden heeft het woord.
Dank u wel, minister. U zegt: we gaan dat niet overal invoeren. Ik wil ook even verwijzen naar Limburg. Daar is vandaag een spontane staking uitgebroken bij een exploitant van De Lijn, eveneens wegens een geval van agressie. Het mag duidelijk wezen dat de passagiers en de werknemers de incidenten beu zijn. Zowel de vakbonden als De Lijn zelf, en ook de exploitanten die vaak op dezelfde probleemlijnen werken, maken zich in heel wat gevallen zorgen over de veiligheid van de werknemers.
Wij willen dat u als voogdijminister uw verantwoordelijkheid neemt, minister. Wij vragen het al lang: er is nultolerantie nodig op het openbaar vervoer wanneer het gaat over agressie en vandalisme, en dat in combinatie met een lik-op-stukbeleid. Niet alleen het Vlaams Belang vraagt dat. Ook de werknemers en De Lijn zelf en de vakbonden vragen dat. Wie wil nu in godsnaam gaan werken met de gedachte dat men elke dag in elkaar geslagen of geïntimideerd kan worden door groepjes jongeren die alleen maar plezier hebben in vandalisme plegen en mensen bedreigen? Wilt u dat, minister? Wij van het Vlaams Belang niet.
Wanneer gaat u nu eindelijk die nultolerantie en dat lik-op-stukbeleid voeren? Moet u nu echt nog van die noodzaak overtuigd worden? (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, goede collega’s, ik denk dat de Gentse burgemeester Mathias De Clercq goed gehandeld heeft door met De Lijn en de NMBS samen te zitten, en politie aan de haltes en Lijnspotters op de trams te laten plaatsen. Deze feiten gaan over relschoppers, kwaadwillige boeven en boefjes, die helemaal geen aangename dag op de Blaarmeersen op het oog hebben maar gewoon de boel op stelten willen zetten. De remedie moet heel duidelijk zijn: aanpakken, vervolgen en ook berechten. Dat is wat de samenleving ook vraagt, en hier zijn geen excuses voor te bedenken.
De heer Bex heeft het woord.
Laat er duidelijkheid over bestaan, collega’s, ook wij vinden met Groen dat buschauffeurs op een veilige en comfortabele manier hun werk moeten kunnen doen, en dat – om het even waar – relschoppers op het openbaar vervoer moeten worden aangepakt en, zoals de collega zei, ook moeten worden bestraft.
We willen er wel voor pleiten om dit debat op een rationele en niet op een al te emotionele manier te voeren. Het moet een debat zijn gebaseerd op feiten, en niet op intenties. Ik ga niet verwijzen naar de collega die vooraan staat, maar mevrouw Bossuyt heeft bijvoorbeeld in de Gentse gemeenteraad het voorbeeld gegeven van hoe het niet moet, namelijk door allerlei onwaarheden te gaan verkondigen, zoals bijvoorbeeld dat die jongeren met een ticket van het OCMW naar Gent zouden worden gestuurd. Dat is pertinent onwaar. In die zin ben ik wel blij, minister, dat u benadrukt dat het hier gaat over ‘sommigen’, die deze feiten plegen, en nogmaals, die moeten we aanpakken.
Een meer algemene opmerking, voorzitter, ik denk dat deze Vlaamse Regering …
Ik heb liever een algemene vraag. Of een opmerking.
Een algemene vraag, voorzitter: ik denk dat er vooral ook meer zwemwater nodig is in Vlaanderen. Het staat een beetje los van dit debat, maar in plaats van de situatie zoals die vandaag is, waarbij het verboden is om te zwemmen als het niet expliciet toegelaten is, zouden we dat niet beter omkeren? Dan zouden er meer plekken in Vlaanderen zijn waar er kan worden gezwommen. (Applaus van Elisabeth Meuleman)
De heer De Roo heeft het woord.
Collega’s, we kunnen onze afkeer voor elke vorm van beschadiging, geweld of intimidatie, niet genoeg uiten. Dergelijk gedrag hoort niet thuis op de bus, niet op de trein, nergens in Vlaanderen, niet in de Blaarmeersen en ook niet op andere recreatiedomeinen. Ook vorige zomer, minister, zijn er problemen geweest op het traject tussen het station Gent-Sint-Pieters en de Blaarmeersen. De Gentse ‘flikken’ zullen nu ook veel regelmatiger in die buurt aanwezig zijn, zeker wanneer het goed weer is. De burgemeester heeft ook aangegeven dat hij, op basis van bestuurlijke verslagen van de politiediensten, de geïdentificeerde amokmakers die herhaaldelijk voor overlast en geweld zorgen, zal weren door middel van een plaatsverbod. Het is natuurlijk belangrijk dat dat mogelijk gemaakt wordt, maar daarvoor moet De Lijn een klacht indienen. Er werd door de Gentse politie aan De Lijn gevraagd om zo’n klacht in te dienen, zodat het onderzoek naar de daders opgestart kan worden en die identificatie goed kan verlopen. Tot maandagavond echter was er eigenlijk geen klacht ingediend. Mijn vraag is dan ook: zal De Lijn klacht indienen zodat het onderzoek opgestart kan worden?
Mevrouw Robeyns heeft het woord.
Minister, agressie is onaanvaardbaar en daar moet zeer streng tegen opgetreden worden. We moeten er absoluut voor zorgen dat buschauffeurs hun werk op een veilige manier kunnen uitvoeren. Buschauffeur, minister, is ondertussen een knelpuntberoep. Een op de zes chauffeurs geeft er na enkele maanden al de brui aan. Vacatures raken niet ingevuld en steeds meer bussen rijden niet uit, simpelweg omdat er geen chauffeur is. De job is niet aantrekkelijk. Als die chauffeurs nu ook nog eens meer en meer te maken krijgen met agressie, dan helpt dat niet. Als we er willen voor zorgen dat onze bussen in de toekomst rijden, dan gaan we er ook voor moeten zorgen dat de job van chauffeur opnieuw aantrekkelijk gemaakt wordt en dat ze die uiteraard veilig kunnen uitoefenen. Hoe gaat u dat doen, minister? (Applaus bij Vooruit)
De heer Maertens heeft het woord.
Bedankt voor uw antwoord, minister. Die problematiek, de berichtgeving over agressie en vandalisme op het openbaar vervoer, is echt stuitend. Dat weet u. We zijn daarover echt verontrust. We kwamen er de laatste maanden al verschillende keren over tussen in onze commissie en in dit halfrond. We moeten naar een mix van oplossingen gaan. Het gaat over sensibilisering, het gaat ook over inzetten op het betrappen zelf, het gaat ook over het bestraffen uiteindelijk. U kent het pleidooi, ik zal het niet tot in den treure herhalen, maar wij pleiten er echt voor alle bussen en trams in Vlaanderen voor 100 procent uit te rusten met camera’s.
Maar misschien moeten we ook rekening houden met iets anders. Als je bijvoorbeeld in Brussel de bus neemt, dan zie je dat die buschauffeur al meer beschermd is dan een buschauffeur bij De Lijn; die zit volledig afgesloten. Misschien is het een optie om dat eens mee te nemen bij het bestek voor nieuwe bussen. Ik weet niet hoe u daartegenover staat. Valt dat te overwegen? Wat is daarover uw standpunt?
De heer D’Haese heeft het woord.
Vorig jaar waren er 1200 gevallen van verbale agressie en 300 gevallen van fysiek geweld tegen chauffeurs. Nu opnieuw dit, dat is de zoveelste druppel die de emmer doet overlopen. Dat is niet goed voor de chauffeurs en voor het beroep van buschauffeur. Dat is absoluut niet goed voor de sfeer op de Blaarmeersen zelf.
Ik denk dat er drie zaken moeten gebeuren, minister. Ten eerste zijn er de specifieke maatregelen op het traject tussen Gent-Sint-Pieters en de Blaarmeersen, zoals er vandaag al wordt ingegrepen. Er moet worden opgevolgd of dat effectief werkt, en er moeten, indien nodig, extra maatregelen worden genomen. Twee, we moeten bekijken op welke lijnen we een tweede man of vrouw op de bus kunnen zetten. Ik heb dat de vorige keer toen we het over dit thema hadden, ook al gevraagd. Wat is de evaluatie van de proefprojecten die daarrond zijn gebeurd? Was dat positief of niet? Hoe wordt daar verder op ingezet? Drie, er moet meer respect komen voor die chauffeurs, van de reiziger, van de directie van De Lijn en ook van deze regering. Dat wil zeggen dat we goed materiaal voorzien om mee te werken en dat we een positieve, respectvolle houding aannemen. Dat kan er alleen maar voor zorgen dat ook reizigers er respect voor zullen opbrengen.
Minister Peeters heeft het woord.
Bedankt voor de bijkomende vragen, collega’s. Zowel de feiten in Gent aan de Blaarmeersen als de feiten die gisteren in Genk waargenomen konden worden, zijn – opnieuw – laakbaar gedrag dat we totaal niet kunnen tolereren, noch voor onze chauffeurs, noch voor de reizigers op het openbaar vervoer. Amokmakers moeten we tout court bannen. Dit kan gewoonweg niet.
Laat mij daar alleszins heel duidelijk over zijn: we nemen die situaties ernstig en gaan er dan ook onmiddellijk mee aan de slag. Het is hier al gezegd, de burgemeester van de stad Gent heeft onmiddellijk maatregelen genomen en is met alle veiligheidsdiensten, maar ook met onze mensen van De Lijn, aan tafel gaan zitten, om een aantal gerichte en concrete maatregelen te nemen.
Het zijn inderdaad niet alleen maar jongeren, dat wil ik bij deze beamen, mijnheer Bex. Het zijn zeker niet alleen maar jongeren of jongeren die uit Brussel afkomstig zijn. Her en der worden we geconfronteerd met amokmakers en die kunnen sowieso van alle leeftijden en van alle streken zijn, maar opnieuw: dergelijk gedrag is niet goed te keuren.
De aanpak van de burgemeester van Gent houdt onder andere in: onmiddellijk inzetten op extra mankracht en op meer politieagenten, die de trajecten van het station van Gent tot aan de Blaarmeersen sowieso volgen. Ook het snel uitwisselen van informatie: als men bijvoorbeeld ziet dat een groep jongeren in een welbepaald station al een beetje aanstootgevend gedrag vertoont en zich richting een welbepaalde locatie begeeft, dan wordt onmiddellijk informatie doorgegeven aan de respectievelijke veiligheidsdiensten, aan de mensen van De Lijn en dergelijke. Desgevallend wordt aan die jongeren, mits gerichte identiteitscontrole, eventueel ook een plaatsverbod gegeven, zoals terecht werd aangegeven, om onmiddellijk een soort lik-op-stukbeleid te voeren en duidelijk te maken dat we dit niet pikken, dat het absoluut onaanvaardbaar is en dat het niet kan.
De veiligheid van onze chauffeurs en van onze reizigers moeten we ten volle garanderen bij De Lijn. Dat doen we ook weer samen met die andere partners. Ik hoor dat er tot nu toe nog geen klachten zijn ingediend, ik neem die bedenking zeker mee. Alleszins is vanuit De Lijn richting de chauffeurs heel duidelijk de mededeling gegeven: meld het kleinste feit dat u vindt, meld het, zodat men er ook gericht mee aan de slag kan gaan. Als er geen meldingen zijn, kan men er natuurlijk ook weinig gevolg aan geven.
Er is alleszins volop ingezet op een intense samenwerking tussen alle veiligheidsdiensten en ik hoop dat we de amokmakers met die doelgerichte aanpak een halt kunnen toeroepen. De jongeren die de Blaarmeersen onveilig maken en/of andere reizigers op andere locaties in onveilige situaties brengen, moeten we sowieso een halt toeroepen. Daar blijven we ook ten volle op inzetten. We hebben een heel uitgebreid plan van aanpak bij De Lijn, en door bijkomend nog intens samen te werken met de andere veiligheidspartners ben ik er zeker van dat we daar een kentering in kunnen krijgen.
Respect voor de reizigers, wat ook een aantal collega’s zeggen, en respect voor de chauffeurs: ook dat moet er natuurlijk zijn. Ik moet u zeggen dat ik gelukkig toch ook nog heel wat buschauffeurs tegenkom die hun werk heel graag doen. Ze doen dat met hart en ziel en zijn dagdagelijks in de weer om mensen van de ene locatie naar de andere te blijven vervoeren. Kortom, laat het ons niet al te zwartgallig inzien, laat ons vooral die enkelen een halt toeroepen. Die enkelen die alleen maar uit zijn op amok, ruzie en laakbare feiten. Kortom, dat moeten we met z’n allen een halt toeroepen.
De heer Verheyden heeft het woord.
Minister, collega D’Haese heeft de cijfers al aangehaald: vorig jaar waren er 1501 feiten van agressie. Ik zal er nog een cijfer bijnemen: 3012 dagen aan werkverlet, ook vorig jaar. Dat gaat dan enkel over feiten die werden gepleegd tegenover werknemers van De Lijn. Feiten die werden gepleegd tegenover passagiers zijn dan nog niet meegeteld.
U mag het dan voor de zoveelste keer hebben over actieplannen en over de hoffelijkheidscampagnes – waar we nota bene achter staan –, maar dat neemt niet weg dat heel veel van die daders nog altijd veel te gemakkelijk wegkomen met de feiten die ze plegen. Ook nu weer, er zijn weer enkele jongeren geïdentificeerd, maar men heeft ze wel laten lopen.
Weet u al wat het goede nieuws is? Dat de meerderjarigen wellicht wel tussen de vijf en de tien jaar aan straffen zullen riskeren, maar men zegt er dan fijntjes bij dat het in de praktijk wel zo’n vaart niet zal lopen. Is dat nu om te lachen? Wel, wij lachen daar niet mee, minister. Neem nu eindelijk die actie, voer dat lik-op-stukbeleid. Het is tijd voor een harde aanpak. De angst moet van kamp veranderen. Ik kan u garanderen, minister, het Vlaams Belang zal u en de verantwoordelijken in dit land op de huid blijven zitten, zolang u geen echte actie onderneemt. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vraag is afgehandeld.