Verslag plenaire vergadering

Collega’s, we zijn vanmiddag een uur vroeger gestart om te kunnen stoppen als commissaris Várhelyi komt, maar als we aan dit tempo doorgaan, en niemand de spreektijd respecteert, halen we dat niet. Dan gaan we nadien verder, geen probleem.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Voorzitter, als we snel moeten gaan, kan de minister misschien gewoon ‘ja’ antwoorden.

Onze Vlaamse gezinnen kijken allemaal aan tegen torenhoge energiefacturen. Gelukkig doen de Vlaamse en Federale Regering wat ze kunnen om die factuur te verlichten. Minister, u hebt al kosten uit de factuur gehaald. U hebt groenestroomcertificaten opgekocht. Een van de beste manieren om de stroomfactuur structureel naar beneden te brengen, is natuurlijk investeren in zonnepanelen. Er is nog een gigantisch potentieel. 90 procent van de daken in Vlaanderen die ervoor geschikt zijn, wordt nog niet gebruikt voor zonnepanelen. De Vlamingen hebben dat massaal begrepen. De vraag is tot 300 procent gestegen. We gaan aan dit tempo allicht naar een nieuw recordjaar voor de installatie van zonnepanelen.

Minister, dat is mede dankzij de premie die deze Vlaamse Regering ter beschikking stelt. Het is een zeer rendabel verhaal met terugverdientijden van vijf tot zes jaar. Het is een premie tot 1500 euro. Die maakt het verschil voor veel gewone gezinnen om te kunnen investeren in die zonnepanelen, om dat haalbaar en betaalbaar te maken.

Volgens het plan, minister, zou de premie vanaf 1 januari halveren en dat zou nefast zijn voor de investeringszekerheid, voor de zekerheid die Vlaamse gezinnen willen bij hun investeringsplannen in hernieuwbare energie, in eigen groene energie. Minister, kunt u ervoor zorgen dat de premie niet gehalveerd wordt vanaf 1 januari? Kunt u zekerheid bieden aan de gezinnen die willen investeren in zonne-energie en zo een bijdrage leveren aan de strijd tegen de hoge energiefacturen en voor het klimaat?

Minister Demir heeft het woord.

Beste collega’s, we zien inderdaad dat heel veel mensen een beroep doen op zonnepanelen. Dat is al sinds eind vorig jaar zo. Dat is positief. Natuurlijk moeten we goed nadenken over de financiële steun. De steun mag niet te laag zijn, want we moeten inderdaad de gezinnen en de alleenstaanden mee ondersteunen om effectief zonnepanelen te plaatsen, waardoor het project rendabel is. Maar we moeten natuurlijk ook zien dat de steun niet te hoog is, om te vermijden dat we de fouten maken die er in het verleden waren, denk maar aan de oversubsidiëring, de groenestroomcertificaten. Ik denk dat iedereen weet hoe moeilijk het is om die fout recht te trekken.

Dat is ook de reden geweest waarom ik aan de administratie, aan het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) heb gevraagd om goed te monitoren wat we als financiële ondersteuning geven aan wie zonnepanelen zet, en om ook te kijken naar de evolutie en de prijzen van zonnepanelen. Ik verwacht het besluit na de zomervakantie. Ik denk dat het goed is om dan, met alle elementen die op tafel liggen, te bekijken wat we volgend jaar gaan doen, of we het gaan halveren of niet. Ik vind het op dit moment veel te vroeg om nu al te zeggen dat we het gaan loslaten. We moeten echt wel vermijden om in toestanden van oversubsidiëring te komen. Laat ons die studie afwachten, die monitoring waar het VEKA mee bezig is.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Dank u wel, minister. Ik moet zeggen dat u mij een klein beetje teleurstelt. Ik ben wel blij dat u de zaak wilt bestuderen, en dat u wilt bekijken op welke manier de juiste steun kan gegeven worden aan onze Vlaamse gezinnen. Maar ik denk dat het niet terecht is om de vergelijking te maken met de groenestroomcertificaten en de oversubsidiëring die toen bestond. De impact van de groenestroomcertificaten is ook niet dezelfde als de premies die nu rechtstreeks uit de begroting worden gefinancierd, en die dus niet in de energiefactuur worden doorgerekend, zoals vroeger met de certificaten het geval was.

Ik denk dat het heel duidelijk is, minister, dat onze Vlaamse gezinnen op dit moment niet het gevoel hebben dat ze overgesubsidieerd worden. Integendeel, onze Vlaamse gezinnen slaken terechte noodkreten over hun energiefactuur. De beste manier om hen te helpen is een structurele manier: hen helpen om die investeringen in zonnepanelen effectief mogelijk te maken. Wat ons betreft mag de premie op hetzelfde niveau blijven. Het is belangrijk dat dit op tijd gecommuniceerd wordt, minister, om een rush op de sector te vermijden, om spanningen te vermijden. Het verleden heeft al geleerd dat dat nefast is voor de kwaliteit van de geleverde installaties. Ook dat moeten we proberen te vermijden.

Ik heb één bijkomende vraag, minister. Naast de premies voor zonnepanelen hebben we ook premies voor energierenovatie. Met Mijn VerbouwPremie gaat u die grondig vertimmeren. Maar straks komt er een gat van drie maanden, waarin mensen in Vlaanderen geen premies kunnen aanvragen. Op welke manier kunt u ook voor hen rechtszekerheid garanderen, zodat geen enkele renovatie in Vlaanderen zonder steun blijft?

De heer Schiltz heeft het woord.

Minister, niet de premie is cruciaal. Het is cruciaal om zonnepanelen zo rendabel mogelijk te krijgen voor zoveel mogelijk mensen. Wie vandaag een beetje spaargeld heeft, die legt zonnepanelen, tenminste als zijn dak goed ligt. Er is een categorie van mensen die daar niet geraken. Mensen die in een appartement wonen, kunnen niet zelf zonnepanelen leggen, mensen die huren, of van wie het dak slecht gelegen is, kunnen dat evenmin, en ook singles hebben het vaak moeilijk om die kosten op te hoesten.

Mijn vraag, minister, is vooral: hoe kunnen we de rendabiliteit vergroten door systemen zoals zonnedelen en andere? Wordt dit meegenomen in de monitoringoefeningen, of op welke manier kunt u de investeringen voor deze groepen rendabeler maken?

De heer Aerts heeft het woord.

Minister, uiteraard is onze groene fractie een groot pleitbezorger van meer hernieuwbare energie. Met de huidige energieprijzen is het wel duidelijk dat al wie nog spaarcenten heeft, ze het best zo snel mogelijk investeert in zonnepanelen. Maar daar zit ook meteen de angel, want bij veel Vlaamse gezinnen zijn die spaarcenten gewoon op. Het zijn dan ook vaak de gezinnen in armoede die geen baas zijn over hun eigen dak, omdat ze inderdaad in een huurwoning wonen, of in een appartementsgebouw. En zelfs als dat geen hinderpaal is, dan is er nog het feit dat ze eerst zouden moeten investeren in een degelijke dakisolatie. Wie in armoede leeft, heeft dus aan deze premies eigenlijk niets. Er zijn wel al de noodkoopleningen, maar dat systeem geeft te weinig steun, en komt ook nauwelijks van de grond.

Minister, voor hen allemaal vraag ik hoe u voor al deze gezinnen zonder spaarcenten een inhaalbeweging gaat kunnen lanceren. Want zij dreigen pijnlijk hard uit de boot te vallen.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Ik zou, zoals collega Schiltz, ook willen benadrukken dat de hoogte van de premie, en de snelheid waarmee een premie afgebouwd moet worden één discussie is. Maar we moeten eerst kijken hoe we met zoveel mogelijk mensen zonnepanelen kunnen plaatsen, en wat de struikelstenen zijn.

De eerste struikelsteen die ik zie, is de snelheid waarmee onze distributienetbeheerder Fluvius de zaken kan aanpakken, om bijvoorbeeld bij de mensen thuis de digitale meter te plaatsen.

Ten tweede, ik ben in 2015 inderdaad degene geweest die energiedelen en zonnedelen op een dak heeft aangekondigd in een conceptnota. Ondertussen is dit volledig decretaal uitgewerkt, ook naar ministeriële besluiten toe, maar zie ik wel dat er op de markt nog heel wat struikelstenen zijn. Bij dezen doe ik dus een oproep aan alle leveranciers van dergelijke installaties, maar ook aan alle energieleveranciers, aan alle bedrijven en verenigingen en aan Fluvius: steek de koppen bijeen om die kleine praktische euvels weg te werken, zodat we energiedelen massaal kunnen uitrollen. Dan lossen we het probleem dat collega Aerts vermeldt ook voor een stuk op, want dan zijn er ook zonnepanelen beschikbaar voor de mensen die niet de middelen hebben.

De heer Tobback heeft het woord.

Om naadloos aan te sluiten bij dat laatste punt, minister en collega Bothuyne: zonnepanelen zijn vandaag op enkele jaren terugverdiend zonder premie, zonder steun of zonder groenestroomcertificaten. Dat weten de Vlamingen goed genoeg en dat zie je aan de populariteit. Wie over spaargeld beschikt – en dat zijn gelukkig zeer veel Vlamingen – en een beetje bij verstand is, legt die vandaag. Men heeft er ook geen premie voor nodig, denk ik, in functie van de huidige energieprijzen en terugverdientijden. Dat is dus geen verstandige manier om overheidsgeld te besteden.

Waar we dat overheidsgeld aan moeten besteden, is de grote groep van mensen die niet over dat spaargeld beschikken – en dat zijn er jammer genoeg ook veel in Vlaanderen – en dus afgunstig moeten staan kijken naar mensen die zonnepanelen kunnen leggen, die die op zeer snelle tijd terugverdienen, winst beginnen te maken en daar nog eens een premie van de overheid bovenop krijgen. Het verbaast mij een beetje dat u, als partij van het volk – heb ik toch horen zeggen –, dat systeem verdedigt.

Minister, ik zou u dus willen oproepen: indien die opportuniteit er is – en met de huidige prijzen en tarieven is dat zo –, oriënteer de middelen van die premies dan naar die groep van burgers in Vlaanderen die misschien zelfs eigenaar is, maar niet over de investeringscapaciteit beschikt om zonnepanelen te leggen. Dat zal zowel de burgers helpen als de uitbouw van hernieuwbare energie in Vlaanderen. Als we wachten tot ze het zelf doen, zal het immers nog zeer lang duren en blijven we onder ons potentieel, en dat is eigenlijk jammer voor iedereen. (Applaus bij Vooruit)

Minister Demir heeft het woord.

Collega Bothuyne zegt dat de premies hoog moeten blijven, collega Tobback zegt: ‘heroriënteren’. Daarom denk ik dat het goed is dat ik een beleid voer op basis van cijfers en dat ik inderdaad aan de administratie heb gevraagd om dat goed te monitoren. We gaan geen beleid voeren op basis van krantenartikels, dus ik wil die monitoring van mijn administratie dan ook afwachten.

Ik ben het er volledig mee eens dat de grote schouders hun verantwoordelijkheid moeten opnemen, dat is ook de reden waarom we vorige week met de Vlaamse Regering hebben beslist dat de grote elektriciteitsverbruikers verplicht zullen worden om zonnepanelen op hun dak te zetten. Ik weet dat heel veel mensen, ook in het Vlaams Parlement, ‘verplichten’ niet graag horen, maar toch vind ik het goed dat we die beslissing hebben genomen in de Vlaamse Regering. Dat gaat over heel wat bedrijven, alsook de overheidsgebouwen, want ook daar moeten wij het goede voorbeeld geven. Die beslissing is dus genomen en we zijn dat nu ook in een wettekst aan het gieten.

Ik ben het ook eens met de collega van Groen. U weet dat ik ook met collega Tinne Van der Straeten in overleg ben over de noodkooplening. Dat is een frustratie, want we hebben de budgetten daarvoor verhoogd van 20 naar 40 miljoen euro, en die is net bestemd voor de meest kwetsbaren, maar helaas merken we dat de OCMW’s er heel weinig een beroep op doen. Ik heb ook verschillende keren met de federale collega overlegd over hoe we er toch voor kunnen zorgen dat het budget naar de meest kwetsbaren gaat, die er ook effectief nood aan hebben. Dat zijn we dus aan het uitwerken.

Wat de renovaties betreft: daar hebben we de premies inderdaad ook enorm verhoogd. De bedragen die we daarvoor hebben vrijgemaakt zijn ongezien, zowel voor mensen die werken als voor mensen die het moeilijk hebben; zij zullen nog iets meer krijgen. We hebben gezegd dat alle verbouwingen vanaf 1 juli zullen kunnen rekenen op die steun. Dat loopt.

Wat energiedelen betreft – collega Schiltz heeft er ook naar verwezen –, denk ik ook dat dat de toekomst zal zijn. Energiedelen is ‘the future’. Dat is ook de reden waarom we hebben beslist, collega Gryffroy, dat we projecten die ook energiedelen zullen inhouden, extra steun zullen geven. Ik vind dat we dat ook vanuit het beleid meer en meer moeten gaan stimuleren.

Als we al die zaken doen, denk ik dat we ten eerste meer hernieuwbare energie zullen hebben. Collega’s, zoals u weet, was er in de commissie Energie een heel grote bezorgdheid van mij maar ook van heel velen die met hernieuwbare energie bezig zijn over die terugdraaiende teller. Het is positief dat we nu al zien dat het de goede richting uitgaat. Die bijkomende verplichting is ook goed. Ik denk dat we onze doelstelling, die we verhoogd hebben, zeker zullen halen en misschien zelfs meer. Ik zal ook alles op alles zetten om zelfs meer te kunnen doen.

Ten tweede denk ik dat we goed moeten waken over het financiële: dat we de juiste subsidies geven, de juiste ondersteuning aan de verschillende doelgroepen met de premies die vandaag bestaan. Laten we wachten tot het VEKA zijn werk heeft gedaan. Ik wil dat zeker bekijken. Ik ben niet iemand die blind vaart. Laten we die monitoring afwachten.

Laten we vooral ook bekijken hoe we de middelen die we voorzien hebben voor die moeilijke doelgroepen, die noodkooplening, kunnen brengen naar diegenen die daar effectief nood aan hebben.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Dank u wel, minister. Ik ben blij dat u een beleid gaat voeren dat niet gebaseerd is op kranten maar op cijfers. Die cijfers kleuren in heel veel Vlaamse gezinnen bloedrood. Die kleuren bloedrood. Die energiefactuur swingt de pan uit. De snelste manier om structureel iets te doen aan die stroomfactuur is via zonne-energie. Inderdaad, collega’s, zonnedelen is ongetwijfeld een belangrijk element in het beleidsantwoord dat we daarop zullen moeten formuleren. Maar, collega’s, die premie maakt wel degelijk het verschil voor heel veel gezinnen om net wel of net niet de investering te kunnen doen in zonne-energie. Voor wie zelf geen centen heeft, is een renteloze energielening daarvoor perfect mogelijk. Dat probleem is dus opgelost. Maar die premie maakt het verschil tussen het al dan niet kunnen doen van die investering.

Ik heb van de socialisten – van de salonsocialisten – hier in deze zaal te horen gekregen dat dat allemaal niet nodig is en dat die premies allemaal de vuilbak in kunnen. Ik denk dat heel veel Vlamingen het daar niet eens mee zijn en wel degelijk steun nodig hebben om te kunnen investeren in hernieuwbare energie. Minister, ik roep u dus op om snel duidelijkheid te verschaffen en voldoende hoge premies te behouden voor investeringen in zonne-energie. De Vlaamse gezinnen zullen u dankbaar zijn. (Applaus van Vera Jans en Karin Brouwers)