Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de vaccinatie van vluchtelingen uit Oekraïne
Verslag
De heer Parys heeft het woord.
Minister, collega’s, het is echt hartverwarmend om te zien hoe warm en gastvrij Vlaanderen de vluchtelingen uit Oekraïne verwelkomt en probeert te helpen. Die solidariteit heeft heel veel aspecten maar ik wil met u, minister, focussen op één aspect, meer bepaald het gezondheidsaspect.
U weet dat door de activering van die Europese richtlijn uit 2001 de vluchtelingen uit Oekraïne niet de normale procedure voor vluchtelingen volgen. Normaal is het zo dat men zich aanmeldt in het Klein Kasteeltje waar men ook een medische screening krijgt. Daarbij wordt gekeken of men tbc, mazelen, difterie, tetanus, kinkhoest of polio heeft maar dat gebeurt vandaag dus niet. Door het feit dat die Oekraïense vluchtelingen meteen in de Vlaamse samenleving terechtkomen, gebeurt die gezondheidsscreening niet. Dat is potentieel een probleem, zowel voor de vluchtelingen zelf en hun naasten als voor de Vlaamse gezondheidszorg. Dat is ook wat de rapporten van de Risk Assessment Group (RAG) en van de Risk Management Group (RMG) heel duidelijk in kaart hebben gebracht.
Voor tbc in Oekraïne is er een incidentie die tienmaal hoger is dan bij ons, minister. Het is het enige land in Europa waar polio nog circuleert. Voor mazelen kende het land in 2019 een uitbraak met 57.000 gevallen van besmetting. Difterie en tetanus zijn gerapporteerd in Oekraïne en voor covid had een maand geleden een op de drie een volledige vaccinatie en 1,5 procent een boosterprik. Die prik werd dan nog gegeven met behulp van vaccins die niet zijn goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenagentschap.
Minister, we staan ervoor, we moeten dit aanpakken en we moeten dat op een verstandige manier doen. De vraag is dus wat de Vlaamse Regering doet om die vluchtelingen, die mensen die ze opvangen, dus hun naasten, en de Vlaamse volksgezondheid te beschermen. Zult u beginnen te werken met een soort gezondheidsscreening?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, vanochtend hoorden we op de radio opnieuw dat de coronabesmettingen nog altijd stijgen. We moeten daar rekening mee houden omdat we de komende dagen en weken met heel veel solidariteit heel wat vluchtelingen zullen opvangen. Maar natuurlijk zijn we ook bezorgd over de gezondheid van die mensen die naar hier komen en over onze eigen gezondheid. We willen een oplossing kunnen bieden om die mensen op een veilige manier te kunnen opvangen. Uit eerdere berichtgeving horen we dat inderdaad twee op drie vluchtelingen uit Oekraïne niet gevaccineerd zijn en dat baart ons toch wel zorgen. Oekraïne heeft ook de laagste vaccinatiegraad, slechts 35 procent is ingeënt. Dat percentage zouden we moeten kunnen optrekken om ervoor te zorgen dat die mensen hier in veilige omstandigheden kunnen verblijven.
Het agentschap Zorg en Gezondheid zal moeten instaan voor de communicatie met de lokale besturen. Op dit moment zijn er nog altijd vaccinatiecentra open maar heel wat vaccinatiecentra sluiten een dezer dagen de deuren. Die vluchtelingen hebben vaak moeten schuilen, met heel veel mensen samen en dicht op elkaar, en dat is toch een bezorgdheid voor de gastgezinnen die vandaag met heel veel solidariteit en openheid klaar staan om die mensen op te vangen. Zij zijn bezorgd wie ze bij hen in huis nemen, en of die mensen al dan niet gevaccineerd zijn. Minister, hoe zult u de vaccinatie van die vluchtelingen uit Oekraïne aanpakken?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, de problematiek is inderdaad daarnet helder geschetst. Normaal gezien worden vluchtelingen die naar ons land komen via Fedasil gescreend en gaan zij dan naar opvangplaatsen in ons land of in Vlaanderen.
Dat is in dit geval niet zo. Door het specifieke statuut kunnen ze rechtstreeks bij mensen thuis komen, wat we vandaag al zien gebeuren. Dat is de gastvrijheid waar u naar verwijst, maar die inderdaad ook risico’s met zich meebrengt.
De cijfers die hier werden gehanteerd, zijn de juiste cijfers. Of het nu gaat over de vaccinaties tegen covid, tuberculose of polio, ze zorgen voor een aantal belangrijke uitdagingen. Uitdagingen die we moeten aangaan om de mensen die naar hier komen te beschermen, maar ook om onze eigen mensen te beschermen. Misschien vangen zij goedbedoeld mensen uit Oekraïne op, maar stellen ze zichzelf op die manier ook bloot aan mogelijke risico’s. Daarom hebben we in de schoot van de Vlaamse Regering de nodige middelen ter beschikking gesteld om preventieve acties te doen op het vlak van screening en opvolging, van zowel tbc als mazelen, bof, rubella en polio. We zullen daarvoor een preventief aanbod doen. Het is geen verplichting, maar wel een sterk aanbevolen preventief aanbod. Dat doen we samen met de eerste lijn, de lokale actoren en de huisartsenkring, waarmee we ook in overleg zijn, om de mensen die naar hier komen en zich hier tijdelijk vestigen dat preventieve aanbod maximaal te kunnen geven.
Wat het mentale en psychosociale welzijn betreft, want ook dat is een belangrijk element, zullen we samen met de eerste lijn onder andere de centra algemeen welzijnswerk (CAW’s) versterken, om op die manier ook proactief de psychosociale hulp en slachtofferhulp te kunnen organiseren. Dat is wat we in de schoot van de Vlaamse Regering hebben afgesproken, waarover we in overleg zijn met de huisartsenkringen en -vertegenwoordigers, om dat op het terrein ook goed mogelijk te maken.
De heer Parys heeft het woord.
Het is goed dat Vlaanderen de handschoen opneemt en dat er effectief aan wordt gewerkt. Ik denk dat het een heel moeilijke taak is, omdat de vluchtelingen nu niet allemaal collectief worden opgevangen, maar verspreid zitten. Het wordt dus een helse opdracht. Het is natuurlijk ook zo dat deze opdracht snel moet worden uitgevoerd, want elke dag die voorbijgaat, is een verloren dag.
Minister, ik had een heel specifieke vraag over de verplichte vaccinatie. In ons land is het zo dat je één vaccin moet krijgen voor de leeftijd van 18 maanden, en dat is het poliovaccin. De vraag is nu: wat gebeurt er wanneer uit die screening blijkt dat bepaalde vluchtelingen die al lang volwassen zijn, die vaccinatie niet hebben? In Brugge werd er een aantal jaren geleden een koppel veroordeeld tot een boete van 800 euro en 16 dagen cel omdat zij hun kind niet hadden gevaccineerd. Wat zal er nu gebeuren als wij in Vaccinnet, het programma waarin de vaccins worden bijgehouden, zien dat niet werd voldaan aan die verplichte vaccinatie? Wie onderneemt er dan actie?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Ik ben ervan overtuigd dat we alles op alles moeten zetten om snel te kunnen schakelen. Een grote bezorgdheid die we vandaag hebben is natuurlijk ook de communicatie richting de lokale besturen. Ik hoop dat er vanuit het agentschap Zorg en Gezondheid toch op heel korte termijn een draaiboek zal komen voor de lokale besturen. Zodat, als mensen zich morgen komen aanmelden in hun gemeente, ze die mensen de nodige info kunnen geven. Ik ben er namelijk van overtuigd dat bijvoorbeeld heel wat Oekraïense vrouwen zich zorgen maken over hoe ze hun kind kunnen laten vaccineren, net omdat de vaccinatiegraad zo laag is. Hebben zij wel voldoende informatie over welke vaccins er bestaan? Om die mensen op de goede weg te kunnen zetten, hen te overtuigen en te sensibiliseren voor de vaccins die vandaag bestaan, dus ook het coronavaccin, moeten de lokale besturen die info dan natuurlijk al hebben
Op welke termijn kunnen we de lokale besturen bijkomende info geven om hen goed te kunnen informeren, alsook de vluchtelingen goed te kunnen sensibiliseren en de nodige info te kunnen geven?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Oekraïne legt inderdaad niet de beste cijfers voor als het gaat over vaccinatie. Het is heel belangrijk dat we inderdaad niet alleen die mensen, maar ook onze mensen maximaal beschermen. Ik vind het een hele goede zaak dat er zal worden samengewerkt met de huisartsenkringen en de lokale besturen, maar ik vroeg me af of al naar hen werd gecommuniceerd? Ik denk immers dat het toch een moeilijke taak zal worden, zeker ook omdat het vrijblijvend zal zijn, zoals u zelf zegt.
Hoe zal er gesensibiliseerd worden onder die Oekraïense vluchtelingen?
Want ja, die zijn natuurlijk onze taal ook niet machtig. Hoe gaan ze toegeleid worden naar een huisarts? Daar heb ik mijn vragen bij.
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Minister, mijn bezorgdheid gaat ook uit naar communicatie op twee niveaus. Ten eerste, hoe bereiken we met ons allen die mensen die hier toekomen en niet of onvoldoende gescreend zijn, niet of onvoldoende gevaccineerd zijn? Hoe zorgen we dat zij snel het aanbod kennen en daarop intekenen? Ten tweede, hoe zult u ervoor zorgen dat de lokale besturen worden gesterkt, ondersteund, om dit in handen te kunnen nemen op een snelle en afdoende manier?
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Aansluitend bij de vorige vragen, is het goed dat dit in het parlement uiteengezet wordt. Maar uit de signalen die ik de afgelopen dagen kreeg, is dat alvast niet duidelijk op het terrein, noch bij de lokale besturen, noch in de eerstelijnszones, noch bij de mensen in de zorg die het allemaal zullen moeten doen. Dat brengt mij eigenlijk bij mijn tweede bezorgdheid. Heel wat van die actoren zijn al overbevraagd. Als ik u hoor spreken over psychosociale ondersteuning, dan is het fantastisch dat daar extra geld voor wordt vrijgemaakt. Maar die mensen zijn er daarom niet per se om dat allemaal te doen. De huisartsen zitten al jaren op hun tandvlees. Hoe zult u aan die nood tegemoetkomen? Hoe kan er extra capaciteit worden vrijgemaakt voor iets wat niet kan wachten?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, wat voor polio voor ons geldt, geldt voor iedereen. Een verplichte vaccinatie is een verplichte vaccinatie. Dat geldt dus ook voor de Oekraïners die naar hier komen. Zij vallen onder datzelfde principe. Dus moeten we hen zo snel mogelijk vaccineren.
De toeleiding gebeurt door de lokale besturen. De Vlaamse Regering heeft vorige week beslist om middelen ter beschikking te stellen om bij die toeleiding van Oekraïners die aankomen in onze steden en gemeenten te helpen, op vele vlakken: op het vlak van huisvesting en op sociaal vlak, op alle vlakken waar vragen zijn. Dat zal gebeuren door de lokale besturen. We zullen hen daarbij helpen. We zullen de manier waarop we werken, en het belang van een en ander, in het Oekraïens vertalen zodat het voor de lokale besturen en de actoren op het terrein meteen duidelijk is.
U weet dat Vlaanderen een taskforce heeft opgericht onder leiding van Jeroen Windey. Het is de bedoeling dat de taskforce mee de communicatie zal doen. Dat wil zeggen dat ze webinars zullen organiseren om iedereen zo goed mogelijk te informeren. We hebben daarover vanmorgen in de interministeriële conferentie gesproken. Er moeten afspraken met het federale niveau worden gemaakt ter zake om een en ander zo goed mogelijk te kanaliseren. Het zal, zoals u gezegd hebt, een hell of a job worden om deze klus te klaren.
De heer Parys heeft het woord.
Alle steun daarbij, minister. U hebt inderdaad geantwoord dat we een verplicht vaccin hebben, en ons aanbod is vrijblijvend. Dat is niet helemaal waar, die verplichting kan de hefboom zijn om mensen dat vrijblijvende aanbod te doen van covidvaccinatie en dergelijke. Ik zou ervoor willen pleiten dat we in onze communicatie zeggen dat het verplicht is, dat je in België voor polio verplicht gevaccineerd wordt. Dan heb je natuurlijk een heel goed aanknopingspunt om dat vrijblijvend aanbod dat Vlaanderen nu uitwerkt, ook effectief te doen.
Minister, ik denk dat iedereen het ermee eens is: laat ons dit snel en efficiënt doen, maar ook transparant. Ik zou het zeer nuttig vinden om op een website de geaggregeerde gegevens van Vaccinnet te kunnen opvolgen. Hoe zit het met het aanbieden en vinden van vaccinaties? Wie van de Oekraïners gaat erop in? Dat kan een belangrijk instrument zijn zowel voor de Oekraïners die hier terechtkomen als voor de rest van de bevolking. Hier moeten we echt werk van maken en we volgen dat dagelijks op.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Voorzitter, minister, dank u voor de antwoorden. Het is duidelijk dat er nog heel wat uitdagingen op ons afkomen. Huisvesting, gezondheid, het is allemaal opgesomd. Gezondheid is een belangrijk aspect, weliswaar voor onszelf, maar ook voor de mensen die hiernaartoe komen.
Vandaar, denk ik, staan heel wat lokale besturen en heel veel gastgezinnen klaar om die vluchtelingen op te vangen, weliswaar hopelijk op een veilige manier. Daarom is het heel belangrijk dat we die duidelijkheid op korte termijn kunnen geven aan de lokale besturen, zodat zij opnieuw een belangrijke speler kunnen zijn om die mensen op een veilige manier wegwijs te maken en ze de nodige ondersteuning te bieden. We moeten die mensen op een goede manier kunnen begeleiden en dat zullen we als lokale besturen zeker weer op ons nemen.
De actuele vragen zijn afgehandeld.