Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de besparingen op de kinderbijslag
Actuele vraag over de besparing op het groeipakket
Verslag
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, vorig jaar kondigde u samen met uw coalitiepartners in de Vlaamse Regering aan dat u in besparingsmodus gaat. U halveerde de indexatie van het groeipakket van 2 naar 1 procent. De Gezinsbond was hier tegen en stond niet alleen in zijn kritiek. Die vond die besparing toen reeds, maar zeker nu met de exuberant stijgende energie- en voedselprijzen, onverdedigbaar. Nochtans zou deze regering iets doen voor onze gezinnen.
Door de stijgende inflatie dekt het basisbedrag van het groeipakket, dat 170 euro bedraagt, nu maar 45 procent meer van de minimale maandelijkse kosten per kind. Tot voor drie jaar was dit nog bijna 50 procent. De Gezinsbond berekende dat dit voor de gezinnen nu een minimale extra kost is van 208 euro per kind per jaar. Dat is boven op de stijgende prijzen. De bond vraagt dan ook dat u en de Vlaamse Regering ingrijpen. Er zijn twee zaken: alle niet-indexeringen van de voorbije jaren moeten ongedaan gemaakt worden en er moet werk worden gemaakt van de leeftijdstoeslagen. Volgens de Gezinsbond, de belangenverdediger van onze gezinnen, zou zo de helft van de toenemende kosten voor ouder wordende kinderen worden gedekt. Ten slotte heeft men ook berekend hoeveel het kost om een kind op te voeden, en dit per leeftijdscategorie. Idealiter zou het zo zijn dat het groeipakket de helft van deze kosten zou dekken.
Minister, mijn vraag is hoe u reageert op de kritiek van de Gezinsbond, en nog meer, wat u zult doen om onze gezinnen een oplossing aan te reiken. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Minister, terwijl de gezinnen aan het panikeren zijn of aan het rekenen of ze alle facturen nog wel zullen kunnen blijven betalen, heeft de Vlaamse Regering beslist om 200 euro per kind kinderbijslag weg te besparen. Dat zal waarschijnlijk goed zijn voor de Vlaamse begroting, minister, maar ik kan u zeggen dat de gezinnen helemaal kopje-onder dreigen te gaan.
In september dachten jullie blijkbaar dat de levensduurte minder snel zou stijgen en vonden jullie dat het tijd was om te knippen in de index van de kinderbijslag. Maar die prijzen waren toen al aan het stijgen en zijn de laatste maanden helemaal door het dak aan te gaan. De energieprijzen exploderen. We betalen ons vandaag blauw aan de pomp en aan de kassa. De prijzen gaan vandaag met ongeveer 8 procent naar omhoog, maar de kinderbijslag gaat maar met 1 procent naar omhoog. Dat betekent minder warme jassen, minder deftige schoenen, meer lege brooddozen en minder schoolboeken. Dat wil iets zeggen, minister. De mensen hebben minder geld om uit te geven.
Als die prijzen stijgen, is het eigenlijk maar logisch dat de kinderbijslag, net zoals de lonen, mee stijgt. Vandaag zien we dat de kinderbijslag in Brussel en Wallonië wel mee de index volgt, maar in Vlaanderen niet. Wel, minister, voor mij is elk kind overal evenveel waard.
Ik vraag me af wat de splitsing van de kinderbijslag allemaal voor goeds heeft gebracht. Het lijkt wel de favoriete besparingspost van deze Vlaamse Regering. We hebben indexsprongen gezien, we hebben het stoppen van indexeringen gezien, van leeftijdsbijslagen en van de basisbedragen. We hebben gezien dat er wordt bespaard op nieuwe wezen, op schoolbonussen en op leeftijdstoeslagen. Er is voor miljoenen euro's bespaard.
Minister, het is hoog tijd voor meer eenheid, maar ook voor het herwaarderen van de kinderbijslag. En dat wil zeggen: de index volgen zoals het moet, maar ook een compensatie voor de besparingen en de indexsprongen vanuit het verleden.
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, collega's, ‘De middenklasse kreunt: armoede dreigt voor 1 op de 3 Belgen’ kopt Knack deze week. Overal zien we de prijzen stijgen en onze gezinnen hebben het moeilijk. Minister, gelukkig is de federale overheid erin geslaagd om de koppeling van de index aan het loon rechtop te houden. Want we zien tijdens deze crisis nog maar eens wat voor een belangrijke buffer dat is voor zulke grote prijsschokken.
Maar hier in Vlaanderen, met dat groeipakket, gebeurt eigenlijk het tegenovergestelde, en eigenlijk al voor de derde keer. Eerst en vooral is men, bij de overgang van het federale systeem naar het Vlaamse systeem, gestopt met het behouden van de koppeling aan de gezondheidsindex en is men overgegaan naar een eenmalige indexering met 2 procent, elk jaar in september. De tweede keer werd de jaarlijkse verhoging van die 2 procent geschrapt voor de leeftijdstoeslagen en het hoogste basisbedrag voor grote gezinnen. En dan nu, in september vorig jaar, werd als klap op de vuurpijl de beslissing genomen om die indexering van 2 procent structureel te halveren naar 1 procent per jaar. Daarbij hebt u alle voorstellen rond de Vlaamse Brede Heroverweging, voorstellen om extra te geven aan gezinnen die het echt nodig hadden, naast u neergelegd en gekozen voor die platte besparingsoefening van 2 naar 1 procent.
Minder, minder, minder, dat is blijkbaar de visie van deze Vlaamse Regering op de kinderbijslag. De kinderbijslag is effectief zowat de favoriete besparingspost van deze regering. Of zoals de Gezinsbond het heel treffend zegt: “Het groeipakket lijkt steeds meer een krimppakket te worden.” De Gezinsbond berekende dat de Vlaamse Regering met al die ingrepen al 208 euro per jaar per kind heeft bespaard.
Collega's, we kunnen daar veel kritiek op geven en we hadden daar ook al kritiek op in september. Ik vind het immers een onbegrijpelijke beslissing. Maar op dat moment zaten we in een andere context dan nu: ondertussen is er een oorlog uitgebroken en zijn de prijzen door het dak aan het gaan. Wat toen een onbegrijpelijke beslissing was, is stilaan onverdedigbaar geworden. En er is niets mis met foute beslissingen recht te zetten als de context enorm is gewijzigd.
Minister, wilt u door deze gewijzigde context die besparing terugdraaien? En wilt u ook die koppeling aan de gezondheidsindex voor het kindergeld weer tot stand te brengen? (Applaus bij Vooruit)
Minister Beke heeft het woord.
Collega's, collega Anaf, deze Vlaamse Regering heeft in 2020 beslist om 2 procent index toe te kennen aan het groeipakket en om in 2021 opnieuw 2 procent toe te kennen aan het groeipakket. Samen is dat 4 procent. En dat terwijl de inflatie in 2020 en 2021 samen 2,6 procent was. We hebben dus aan het groeipakket meer toegekend dan dat de inflatie was in 2020 en 2021.
U vraagt waarom men dat in het verleden niet heeft gedaan. Dat is omdat de Vlaamse gezinnen daar in het verleden beter van zijn geworden.
Mevrouw Vandecasteele, ik ben een beetje verbaasd over uw kritiek op het Vlaamse groeipakket. In vergelijking met de vroegere federale kinderbijslag maken vandaag twee keer zoveel kinderen, twee keer zoveel gezinnen gebruik van die sociale toeslagen. Twee keer zoveel. Dit Vlaamse groeipakket is twee keer zo sociaal als de vroegere federale kinderbijslag. Het is voor het versterken van de gezinnen dan ook een belangrijke inkomensaanvulling en het is, zeker ook voor kwetsbare gezinnen, een belangrijk element.
We hebben dat vorig jaar inderdaad met het oog op de begroting beslist. Dat was, collega Anaf, overigens een van de scenario's die ook in die Vlaamse Brede Heroverweging stond. Ja, daar stonden veel scenario’s in wat het groeipakket betreft.
Eind februari heeft collega De Martelaer gevraagd wat ik zou doen. Ik heb toen gezegd dat de situatie wat mij betreft inderdaad veranderd is, dat iedereen dat kan zien, dat ik bij de begrotingsaanpassing een voorstel zal neerleggen voor de regering en dat we dat in de schoot van de regering zullen bespreken.
Ik ga daar niet met de fanfare op kop lopen. Dat is niet mijn stijl. Ik heb een voorstel. We zullen dat in de schoot van de regering bespreken. We zullen dan kijken wat de beslissingen daarover zijn. Maar op 22 februari heb ik inderdaad in een antwoord op een vraag van collega De Martelaer gezegd dat, wat mij betreft, de nieuwe situatie ons ook tot nieuwe beslissingen brengt. Maar we zullen dat in de schoot van de regering beslissen.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, uw voorzitter floot uw beslissing tot halvering van de indexatie al openlijk terug. Ik citeer hem: “CD&V legt dit dossier terug op tafel bij de komende begrotingscontrole”. Hiermee is er natuurlijk nog niets verworven en is er vandaag nog niets verholpen voor onze gezinnen terwijl de facturen binnenkomen, terwijl ze geconfronteerd worden met stijgende prijzen. Ik denk dat uw voorzitter zo probeert om de disclaimer gezinspartij terug te eisen. Daarvoor zal hij inderdaad nog wat straffer uit zijn pijp moeten komen. Want minister, deze beslissing had inderdaad tot een direct gevolg dat de gezinnen die het reeds financieel moeilijk hadden – maar ook nu wordt inderdaad de middenklasse getroffen – het steeds moeilijker krijgen om in de noden en de behoeften van hun kinderen te kunnen voorzien. Dat is altijd zo als de levensduurte stijgt. Daarom is het inderdaad van groot belang dat er een koppeling is, die automatische indexatie aan de levensduurte. Wilt u dit inderdaad ook herbekijken en wilt u inderdaad die automatische koppeling van de index aan de levensduurte opnieuw in ogenschouw nemen? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Minister, het is bijzonder pijnlijk dat u blijft denken dat het groeipakket twee keer zo sociaal is. We hebben ondertussen heel wat experten gehoord, heel wat hoorzittingen gehad. Die zeggen allemaal dat er nauwelijks een effect is op het armoederisico van de gezinnen. U zegt misschien dat we meer sociale toeslagen geven, maar ondertussen bespaart u op de leeftijdsbijslagen en is het finale verschil nihil. Het is niet socialer als u luistert naar de experten en het werkveld.
Maar minister, u moet ook een klein beetje serieus blijven. U komt hier nu zeggen dat u de indexering wilt rechttrekken, maar die prijzen zijn niet vorige week plots beginnen te stijgen. Minister, u spreekt hier over indexering, maar de inflatie in december vorig jaar was al 5 procent. Toen u de index naar 1 procent gebracht had, was de inflatie al naar 5 procent aan het gaan. Dus die prijzen waren al aan het stijgen en nu zijn ze helemaal overkop aan het gaan. Opnieuw stellen we vast dat dat eerst in het lang en in het breed in de krant moet staan, voor u in actie schiet. U lijkt wel de minister van de krantenkoppen in plaats van de minister van Zorg en Welzijn. Wat u hier nu aankondigt is een eerste stap, maar het wordt eindelijk eens tijd om vooraan te lopen, minister, en om de kar te trekken. Want u blijft achter de feiten aanlopen. Daarom is mijn vraag om die index in te zetten en de indexsprongen ongedaan te maken en de gezinnen daarvoor te compenseren.
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, er lagen inderdaad scenario’s op tafel om van 2 naar 1 procent te gaan, een indexering van het basisbedrag, maar wel om die 1 procent dan in extra sociale toeslagen te steken. Voor alle duidelijkheid: dat tweede deel vergeten en enkel die platte besparingsoperatie doen, dat hebt u helemaal zelf verzonnen. Ik zag maandag uw voorzitter en uzelf ook stoer tweeten dat de kinderbijslag weer de index moet volgen. Wat is dan uw antwoord aan de Gezinsbond en aan al die gezinnen die het moeilijk hebben? ‘Weet je, we gaan dat in september op tafel leggen bij de begrotingsbesprekingen en we zien dat dan wel, ik ga daar nu nog niet op vooruitlopen.’
Dat is toch een totaal andere boodschap dan dat we hier tijdens de hele coronacrisis gehad hebben. Op een moment dat we extra geld moesten vrijmaken om de bedrijven te redden was dat terecht, want we hebben dat mee gesteund. Toen kon het wel. Dan kon het heel snel. Maar nu de gezinnen in de problemen zitten klinkt het dat jullie in september tijdens de begrotingsbesprekingen eens gaan kijken wat jullie kunnen doen. Dat is redelijk hallucinant. Ik vraag me af welke voorstellen u dan gaat neerleggen. Zult u het enkel hebben over de stopzetting van de halvering van de indexatie of zult u ook terug naar de gezondheidsindex gaan? En bent u bereid om dat ook veel sneller te doen dan september? Want er is echt nood aan. (Applaus bij Vooruit)
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Mevrouw Vandecasteele, er is tot heden 0 euro bespaard op de leeftijdstoeslagen. U zou moeten weten dat de eerste leeftijdstoeslagen in het nieuwe groeipakket pas uitbetaald zouden moeten worden in 2025, wanneer de eerste kinderen die in het nieuwe groeipakket terechtgekomen zijn de leeftijdstoeslag zouden moeten krijgen.
Ten gronde, collega’s. Het groeipakket is voor ons ongelooflijk belangrijk. Het heeft twee doelstellingen: een tussenkomst in het onderhoud en de opvoeding van een kind én een hefboom tegen kinderarmoede. Naar aanleiding van de evaluatie vorig jaar hebben we in een resolutie gevraagd om te onderzoeken hoe kwetsbare gezinnen nog beter kunnen worden ondersteund door het groeipakket. Ik heb dat herhaald bij de begrotingsbesprekingen. Met de huidige inflatie zitten we inderdaad in een heel andere situatie dan een aantal maanden geleden. Waar de voorbije jaren de aanpassing van 2 procent hoger was dan de inflatie, zitten we nu in een andere situatie. Vanwege die andere situatie, collega’s, denk ik dat het nodig is om op korte termijn na te gaan welke aanpassingen er kunnen gebeuren aan het groeipakket en voor ons is dat inderdaad ook op het vlak van de twee pijlers, namelijk én aan de index én aan de sociale toeslagen.
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister Beke, u bent minister van Welzijn, maar u bent ook lid van CD&V, de partij die zich de gezinspartij noemt. De federale kinderbijslag werd het Vlaamse groeipakket. En wat zien we? U bent gaan besparen: in plaats van 2 procent indexatie 1 procent. Sommigen zeggen dat het groeipakket echt een krimppakket geworden is. Wij, als Groen, maar ook vele armoedeorganisaties vragen u al lang om het systeem van de sociale toeslagen te verbeteren, door trappen in te brengen en het bedrag te verhogen. Wanneer gaat u echt werk maken van een sociaal gezins- en kinderbeleid? (Applaus bij Groen)
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Ik maak mij ook wel zorgen over wat er op dit moment aan de gang is, omdat ik merk dat heel wat gezinnen het heel moeilijk hebben om facturen nog betaald te krijgen. We ondervinden het allemaal. Aan de pomp zijn de prijzen enorm gestegen. Onze energiefactuur gaat sterk omhoog.
Ik vond het wel kort door de bocht van mevrouw Vandecasteele, die zei dat nu niemand nog een winterjas zal kunnen kopen of dat de brooddozen nu helemaal leeg gaan zijn. Voor zulke uitspraken pas ik. Maar ik denk inderdaad, minister Beke, dat u binnen de regering toch eens moet kijken wat er eventueel extra kan gebeuren om onze gezinnen toch extra ondersteuning te geven. (Applaus bij Open Vld)
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega’s, ik denk inderdaad dat niet alleen gezinnen het vandaag moeilijk hebben door wat er in Oekraïne gebeurt. De inflatie geldt voor iedereen: gezinnen met kinderen, maar ook gezinnen zonder kinderen. Die geldt ook voor werkgevers, die de bijkomende index moeten uitbetalen, waardoor dan onder andere de prijs van het brood stijgt. Dat zijn allemaal zaken die meespelen, collega's.
Als er dus wordt gekeken om daarin op te treden, dan moet men onder andere naar de werknemersgezinnen kijken. De Standaard heeft het over ‘de olifant in de kamer in de energiesector’. Hoe meer sociaal tarief er in de energie wordt toegekend, hoe meer de middenklasse moet betalen voor die sociale toeslag. En dus, collega’s, denk ik dat inderdaad in de totaliteit van alles en iedereen die getroffen wordt door Oekraïne en door de inflatie, het groeipakket uiteraard mee op tafel moet komen. Maar waar de factuur daarvan dan gaat komen en wie die gaat betalen? Daar zijn wij als de N-VA toch vragende partij om de totaliteit van alles te bekijken en er niet één ding uit te halen, waar je één stukje van de gezinnen misschien mee helpt, maar langs de andere kant gezinnen weer treft.
Minister Beke heeft het woord.
Collega Vandecasteele, ik zou een beetje meer respect willen vragen voor uw collega De Martelaer. Want in februari heeft zij aan mij gevraagd hoe ik daarnaar kijk. Ik heb toen gezegd dat we, wat mij betreft, bij de begrotingsaanpassing een voorstel zouden doen. Dat stond toen niet in de kranten. We hebben daar een interessante gedachtewisseling over gehad. En ik denk dat dat zo hoort, eerlijk gezegd. Ik weet dat er zijn die er misschien andere gedachten op na houden, maar ik vind: je brengt een dossier naar de regering, je vecht dat daar uit en dan communiceer je dat, en niet omgekeerd. Dat is dus wat we zullen doen. Ik ben blij met de tussenkomsten van collega’s Saeys en Daniëls, die daar ook op die manier naar weten te kijken.
Maar laat ons toch een beetje eerlijk en correct zijn. U zegt dat het groeipakket een krimppakket geworden is. In het oude kinderbijslagsysteem kreeg men bij het eerste kind 93 euro. Nu krijgt men, in het nieuwe systeem, bijna 180 euro. Dat is volgens mij geen krimp, maar een groei. Over dat nieuwe groeipakket is bij de evaluatie in dit parlement, maar ook door het Planbureau en anderen, gezegd dat het een systeem is dat toekomstgericht is voor de gezinnen.
En op het ogenblik dat deze Vlaamse Regering gezegd heeft dat ze vast gaat indexeren, 2 procent per jaar, ook al is de inflatie maar 1 procent, toen heb ik hier de oppositie niet horen zeggen ‘tiens, maar waarom zou u dat niet doen?’ Toen heb ik daar niemand een vraag over horen stellen. Maar dat was voor deze Vlaamse Regering, en ook voor mijn partij, van een ontzettend groot belang om met die 2 procent vast te klikken.
Als men zegt dat die sociale toeslagen eigenlijk niet tellen, dan vind ik dat eigenlijk een slag in het gezicht van honderdduizenden kinderen. In de vroegere federale kinderbijslag waren er 150.000 kinderen die genoten van de federale kinderbijslag, de sociale toeslagen. Vandaag zijn dat 350.000 kinderen. En dan komen jullie zeggen dat het vroeger socialer was dan vandaag. Ga dat eens uitleggen aan die 200.000 kinderen die vandaag wel sociale toeslagen krijgen en die dat vroeger niet hadden.
Hetzelfde geldt wat die sociale toeslagen betreft. Wij hadden vorig jaar ook beslist dat er niet gemorreld werd aan de sociale toeslagen, aan de basis van 2 naar 1 procent. Er zijn er die zeggen dat ze toen al in september wisten dat de inflatie 5 procent zou zijn, maar daarvan zou ik graag wel eens de bewijzen op tafel gelegd willen zien. Toen wist niemand dat. Hier is een Vlaamse begroting opgemaakt – en dat geldt voor alle sectoren – op basis van de sociaaleconomische paramaters die op dat ogenblik gekend waren. En ja, de situatie is veranderd vanwege energie, vanwege Oekraïne, vanwege Poetin. En dus moet u kijken wat de situatie vandaag is ten behoeve van de kinderen, en dat zullen wij in de schoot van de Vlaamse Regering ook doen bij de bespreking van de begrotingsaanpassing. (Applaus bij de meerderheid)
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister Beke, deze week de halvering van de indexering op het groeipakket, vorige week de drama’s in de kinderdagverblijven, de woonzorgcentra, de miskleun van de aanpak bij het begin van de coronacrisis … De lijst is eindeloos lang en allemaal zijn het bevoegdheden waarvoor u verantwoordelijk bent. En nu graait u nog eens met de halvering van de index in de zakken van onze gezinnen die het moeilijk hebben en geconfronteerd worden met steeds stijgende energieprijzen en stijgende levensduurte. Minister, dit is waarschijnlijk het dossier waarin u het gemakkelijkst de fouten kunt rechtzetten. Toon nu eindelijk eens daadkracht, toon nu eens moed. Keer deze besparingsmaatregel terug, zorg dat die indexsprongen ongedaan gemaakt worden en voer de automatische indexering alstublieft terug in. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Minister, er moet wel overal heel veel tijd overgaan. U zegt nu dat, toen jullie beslisten om de kinderbijslag te indexeren met 1 procent in plaats van 2 procent, jullie nog niet wisten dat de prijzen zouden stijgen. Ondertussen zagen we de prijzen wel stijgen vanaf september 2021 en was de inflatie in december 2021 al 5 procent. Dat is veel meer dan de 1 procent indexering die u hebt doorgevoerd. We zijn ondertussen al maart 2022.
Minister, de gezinnen moeten vandaag elke dag die facturen betalen. Dat gaat hier wel om 200 euro, collega’s. Dat betekent voor de gezinnen heel wat centen. En u komt hier nu beweren dat u socialer bent.
Minister, er is een indexsprong gebeurd in 2017, geen indexatie van het basisbedrag derde rang, geen indexatie van de leeftijdsbijslagen in het oude systeem. Het uitstel van de indexatie van maart naar september 2020 heeft centen gekost aan de Vlaamse Regering. Vandaag dekt het bedrag van de kinderbijslag slechts 45 procent van de kosten van de uitgaven die je voor een kind moet doen, in plaats van 50 procent voorheen. De mensen kunnen dus vandaag minder doen met de kinderbijslag dan 3 jaar geleden. De gezinnen gaan er vandaag wel degelijk op achteruit door deze Vlaamse Regering.
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, er zijn toch wel nog een aantal dingen. U blijft altijd herhalen dat er zoveel kinderen extra sociale toeslagen krijgen, maar u blijft daar blijkbaar niet bij vertellen dat uit de armoedetoets en ook later uit de evaluatie blijkt dat dat amper compenseert met de rang- en de leeftijdstoeslag, als die zijn afgeschaft. Het blijkt dat er rond kinderarmoede amper verschil is ten opzichte van het vorige systeem. U kunt blijven goochelen met die cijfers, maar dat is gewoon niet correct. En dan bent u geagiteerd als we het hebben over het ‘krimppakket’. Dat zijn niet onze woorden. Dat zijn de woorden van de Gezinsbond, die zeggen dat na al die besparingen die er gebeurd zijn met het groeipakket, het meer en meer een krimppakket wordt.
Ik kan me voorstellen dat u toch niet helemaal ongevoelig bent voor de uitspraken van de Gezinsbond. Maar meer fundamenteel, en ik heb het al tijdens mijn eerste vraag gezegd, kan men altijd foute beslissingen nemen. We zijn daar in september al op ingegaan maar wanneer de context dermate wijzigt, wanneer die prijzen zo hard stijgen, dan is het tijd om in te grijpen. Dat kon wel voor de economie, en terecht, tijdens corona. Doe het nu dan ook voor de gezinnen zodat er snel een oplossing komt voor al die gezinnen die het moeilijk hebben. (Applaus bij Vooruit)
De actuele vragen zijn afgehandeld.