Verslag plenaire vergadering

De heer De Reuse heeft het woord.

Minister, de woonzorgcentra krijgen het komende jaar de toestemming om de dagprijzen twee maal te indexeren, zoals zo mooi verwoord in de brief van het agentschap Zorg en Gezondheid: “U mag de indexatiefrequentie versnellen.” Dat is uiteraard een goede boodschap voor de woonzorgcentra, maar dit is een verontrustende boodschap voor de bewoners van onze woonzorgcentra en hun families. De Vlaamse Ouderenraad stelt het heel duidelijk maar ook scherp: op deze manier wordt de factuur van onze woonzorgcentra in sneltempo onbetaalbaar. Het indexeren van de factuur van gemiddeld 1800 euro in de woonzorgcentra zorgt er natuurlijk voor dat er op het einde van de maand een hoger geldelijk bedrag moet worden opgehoest dan de indexatie van bijvoorbeeld de werknemerspensioenen van 1250 euro. De kostprijs van de rusthuisfactuur stijgt dus onevenredig ten opzichte van het inkomen van de bewoner.

Daarnaast hebben we natuurlijk ook nog de stijging van de bijkomende supplementen die ook nodig zijn voor de bewoners van onze woonzorgcentra. Dan spreken we bijvoorbeeld over de was en de kapper, maar ook over doktersbezoek en medicatie.

Minister, ik hoef u natuurlijk niet te vertellen dat dit echt wel zorgt voor heel wat zorgen bij de bewoners van onze woonzorgcentra. Het Planbureau berekende dat met de verwachte inflatie de stijging per maand meer dan 100 euro zal bedragen, naast de stijging van de supplementaire kosten natuurlijk, die ook alweer goed is voor ruim 100 euro extra bij een veelal al onbetaalbare factuur voor de mensen.

Mijn vraag aan u is eigenlijk heel simpel. Wat zult u doen om de factuur van de woonzorgcentra betaalbaar te houden voor onze mensen? (Applaus bij het Vlaams Belang)

Mevrouw De Martelaer heeft het woord.

Minister, mensen vragen dat politici vooruitdenken en oplossingen zoeken voor problemen. Maar het probleem van de betaalbaarheid van de woonzorgcentra zien we al lang op ons afkomen. Door de hoge inflatie zullen woonzorgcentra dit jaar hun dagprijzen twee keer kunnen indexeren. Het twee keer indexeren van een factuur van ongeveer 1800 euro per maand betekent een grotere hap uit een laag pensioentje dat twee maal geïndexeerd wordt. We weten allemaal ook dat de factuur nog aangevuld wordt met heel wat supplementen.

De Vlaamse Ouderenraad doet in een persmededeling twee oproepen. Ten eerste schommelt het zorgbudget voor ouderen met een zorgnood nu tussen 93 en 630 euro. De Vlaamse Ouderenraad stelt vast dat heel veel bejaarden geen correcte inschaling hebben gekregen en dat het bedrag dat ze krijgen, dus veel te laag is. In het regeerakkoord werden wel beloftes gedaan, waarvan tot nog toe evenwel niets in huis gekomen is. Een tweede voorstel gaat over het zorgbudget voor zorgbehoevenden van 130 euro, waarover we in de commissie al herhaaldelijk gesproken hebben, waarbij het dan voornamelijk ging over de BelRAI en de toekenning. Dat bedrag werd de voorbije tien jaar niet geïndexeerd. Ze vragen om dat bedrag alstublieft te indexeren.

Minister, dit zijn concrete voorstellen voor de heel korte termijn. Mijn vraag gaat wel wat ruimer. Hoe zult u de ouderenzorg op middellange en lange termijn betaalbaar houden? (Applaus bij Groen)

Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.

Minister, het leven wordt duur, het leven wordt heel erg duur. Heel veel mensen zijn daar zeer ongerust over. De energiefactuur schiet de lucht in. Mensen weten niet meer hoe ze dat allemaal kunnen betalen, zo ook de mensen die in woonzorgcentra of serviceflats wonen. Ook zij zien die factuur stijgen. Ze betalen vandaag al heel erg veel geld voor hun verblijf, waarvoor ze vaak 2000 euro per maand neertellen. Dat zijn enkele honderden euro’s meer dan het gemiddelde pensioen. Maar nu dreigt die factuur nog eens met 100 euro per maand te verhogen door de inflatie en door de stijgende energieprijzen. De woonzorgcentra mogen nu twee keer per jaar de prijs voor het rusthuis verhogen in plaats van een keer per jaar zoals voorheen. De Vlaamse Ouderenraad trekt daarom terecht aan de alarmbel, want die prijzen worden zo wel in sneltempo helemaal onhoudbaar voor de bewoners.

Minister, er zijn heel dringend oplossingen nodig.

In het regeerakkoord van tweeënhalf jaar geleden hebt u gezegd dat een van uw paradepaardjes was om de rusthuisfactuur eindelijk betaalbaar te maken. Minister, we zijn tweeënhalf jaar verder en er is nog geen eurocent van de rusthuisfactuur afgegaan. Integendeel, ze dreigt nu serieus te zullen verhogen. Terwijl alle anderen zullen kunnen genieten van een verlaging van de btw op energie en van een energiepremie van de Federale Regering, blijkt nu dat de bewoners van de woonzorgcentra ook daar niet van zullen kunnen genieten.

U zegt dan dat u daar niets aan kunt doen. Nochtans is een partijgenoot van u bevoegd minister. U zegt dat u de zorgbudgetten zult verhogen. Ook dat, minister, stond tweeënhalf jaar geleden in het regeerakkoord. Toen hebt u gezegd dat we de rusthuisfactuur betaalbaar zouden maken en het zorgbudget met 400 euro per maand verhogen. Ook dat is vandaag nog niet gebeurd. Integendeel, de zorgbudgetten blijken al tien jaar lang niet geïndexeerd te zijn.

Minister, wat zult u vandaag heel dringend ondernemen om ervoor te zorgen dat de rusthuisfactuur effectief naar omlaag gaat? Want het wordt voor de bewoners en voor de familie onhoudbaar.

Minister Beke heeft het woord.

Collega’s, wij hebben op 16 februari 2022 hier in de plenaire vergadering een boeiend debat gehad over de betaalbaarheid van de woonzorgcentra. De aanleiding toen was de jaarlijkse enquête over de prijzen van het voorbije jaar. Toen bleek dat de prijzen het voorbije jaar zijn gestegen van 60,06 euro naar 60,8 euro. Dat is 1,46 procent. Als je daar de inflatie in meerekent, is dat een reële prijsdaling van 0,23 procent. Dat debat hebben we gehad. Dat betekent dat de prijzencontroles die wij vanuit Vlaanderen doen wel degelijk hun effect hebben.

Toen werd in dit parlement ook dit voorstel besproken. Gezien het feit dat we in een uitzonderlijke situatie zitten, gezien het feit dat de inflatie stijgt, gezien het feit dat de pensioenen ook dit jaar drie keer zullen worden geïndexeerd, vroeg men mij of ik overweeg om uitzonderlijk toch een indexering twee keer toe te staan. Ik heb toen geantwoord op die parlementaire vragen en voorstellen dat we dat inderdaad overwegen. Ik heb daar toen geen negatieve reactie op gekregen. Dat is inderdaad wat wij bij wijze van uitzondering doen: de mogelijkheid geven om twee keer een indexering te doen, de tweede ten vroegste zes maanden na de eerste. Er zou na dertig dagen een beoordeling moeten gebeuren door het agentschap. Zij zullen dat pas na zestig dagen moeten doen.

Ik heb toen ook gezegd dat wij uiteraard allemaal bezorgd zijn over de betaalbaarheid. De hele Vlaamse Regering is daar bezorgd over. Wij hebben in het Vlaams regeerakkoord geschreven – en wij zullen dat ook uitvoeren – dat wij in deze legislatuur op het ogenblik dat de budgettaire middelen mogelijk en voorzien zijn zullen voorstellen om datgene te doen wat wij hebben afgesproken met betrekking tot de betaalbaarheid in de woonzorgcentra. Dan zullen wij de zorgbudgetten doen stijgen. We zullen bij begrotingen en begrotingscontroles bekijken wanneer dat kan, uiterlijk in 2024 wanneer de legislatuur eindigt. Als het vroeger kan, zoveel te beter.

Ik kijk vandaag naar de inkomens van de gepensioneerden. We zien dat in 2006 het armoederisico bij de ouderen op 23 procent lag. Vandaag is dat armoederisico gedaald tot 15 procent. Op dit ogenblik stabiliseert het.

In 2018 waren er 31.000 mensen die een beperkte financiële draagkracht hebben om het zorgbudget te mogen ontvangen, vandaag zijn het er 27.000. Dat heeft met tal van factoren te maken. Dat heeft te maken met het feit dat er steeds meer mensen zijn die werkzaam zijn geweest en dus ook een hoger pensioen hebben gehad.

Dat heeft te maken met de hogere pensioenen. De Federale Regering heeft daar al inspanningen voor gedaan, deze en de vorige. Op vijf jaar tijd zijn de pensioenen gemiddeld met 230 euro gestegen. Dat zijn dus allemaal factoren die dat mee bepalen.

Voor een groep blijft dat echter een moeilijke kwestie. Daar hebt u helemaal gelijk in. Daarom hebben we binnen de regering afgesproken dat we deze legislatuur die zorgbudgetten zullen doen stijgen, naar om en bij 400 euro. Dat is waar we naartoe willen werken op het ogenblik dat dit financieel mogelijk is.

De heer De Reuse heeft het woord.

Minister, u zegt dat het debat blijft duren. Dat is natuurlijk omdat er nu geen oplossingen worden aangereikt. Er is het systeem vandaag, met de bedragen die worden uitgekeerd. Enerzijds heb je inderdaad het zorgbudget voor ouderen met een zorgnood, anderzijds het zorgbudget voor de zwaar zorgbehoevenden. Die reiken momenteel niet ver genoeg. Dat is duidelijk. Dat zien we. Dat horen we overal. Er blijkt vooreerst inderdaad dat de inschaling niet altijd actueel en correct is, waardoor de mensen een lagere geldelijke tegemoetkoming krijgen dan die waarop ze recht hebben. U zou dat inderdaad rechtzetten voor de bewoners met weinig bestaansmiddelen. U hebt er zonet ook naar verwezen, maar u schuift dit ook al op de lange baan, naar 2024. Het is nú dat het nodig is.

Daarnaast is er het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden, dat de jongste tien jaar niet is geïndexeerd. Het is toch niet ernstig te nemen dat, als nu de woonzorgcentra inderdaad hun prijzen mogen indexeren, dat dan al niet wordt geïndexeerd. Dat lijkt mij toch wel niet juist. Nu zitten we ook in de situatie dat ook de zogenoemde middenklasse in betaalproblemen komt. Er zijn inderdaad de sterk stijgende energiefacturen. Voorheen was dat zo niet het geval, maar nu is dat wel zo. Hoe zult u, naast de mensen die bestaansonzeker zijn, ook voor deze mensen de betaalbaarheid van de facturen garanderen? (Applaus bij het Vlaams Belang)

Mevrouw De Martelaer heeft het woord.

Minister, de mogelijkheid tot indexatie van de dagprijzen is eigenlijk geen probleem. Ik hoor ook in uw antwoord dat u de voorstellen van de Vlaamse Ouderenraad genegen bent en dat u die zult uitvoeren als er budgetten zijn. Dat zijn echter eigenlijk kleine lapmiddelen op heel korte termijn. Een fundamentele vraag is echter: zullen kinderen, zal de familie voor de onbetaalbare zorg moeten opdraaien, of gaan we gemeenschapsmiddelen instellen? Het is immers ook een morele keuze om een menswaardige, betaalbare woonzorg te organiseren voor veel ouderen die in de toekomst in de ouderenzorg zullen zitten en andere verwachtingen hebben. De ouderen van de toekomstige generatie willen immers een kleinschalige zorg in de buurt, in de eigen, vertrouwde omgeving. Minister, ik zal mijn vraag nog eens duidelijk herhalen: wat gaat u doen om de ouderenzorg van morgen betaalbaar te houden?

Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.

Minister, u hebt nu eigenlijk met zoveel woorden gezegd dat u nu, vandaag, niets gaat doen. Vandaag stijgen de energiefacturen. Vandaag zullen de rusthuisfacturen met 100 euro per maand stijgen, door de energiekosten. U maakt het mogelijk dat de woonzorgcentra twee keer per jaar hun prijzen zullen kunnen verhogen, maar ondertussen neemt u vandaag geen maatregelen voor de bewoners om die rusthuisfactuur te betalen. U zegt dat u dat zorgbudget zult bekijken wanneer de budgetten eventueel beschikbaar zijn, ten laatste tegen 2024. Minister, de energiefacturen stijgen nú! De rusthuisfactuur stijgt nu met 100 euro per maand. Het is onrechtvaardig, het is discriminatie dat de bewoners van rusthuizen geen recht krijgen op de btw-verlaging naar 6 procent en geen recht krijgen op een energiepremie. Ook de Raad van State zegt dat. Wat gaat u vandaag doen om die energieprijzen te verbeteren, ook voor de bewoners van rusthuizen, en om die rusthuisfactuur te verbeteren?

De heer Parys heeft het woord.

Voorzitter, ik ben blij dat sommige van de collega’s ook hebben erkend, in tegenstelling tot de collega van de PVDA, dat het feit dat er nu uitzonderlijk twee indexaties kunnen worden toegekend, eigenlijk een goede maatregel is. Waarom? Er is niks zo asociaal als de kosten van de huidige generatie bewoners van een woonzorgcentrum te laten betalen door de volgende generatie. Dat kan niet de oplossing zijn van de problemen.

Minister, wat er hier wordt gezegd, is de discussie die we een aantal weken geleden al hebben gevoerd nadat ik u de vraag had gesteld of de Federale Regering die discriminatie die er nu is tussen de bewoners van een woonzorgcentrum en van assistentiewoningen en de rest van de mensen die in dit land wonen, ging wegwerken.

Dat is een probleem dat bij de Federale Regering ligt.

En ten slotte, wat wij kunnen doen, is het regeerakkoord uitvoeren. Minister, ik vraag u inderdaad dat, in lijn met de afspraken die daarover werden gemaakt, ook de hervorming van dat zorgbudget haar beslag kan krijgen. Zo kunnen we de mensen die problemen hebben om hun woonzorgcentrumfactuur te betalen, effectief bijtreden volgens de afspreken die we hebben gemaakt.

Mevrouw Saeys heeft het woord.

Ja, de pensioenen van de ouderen worden wel geïndexeerd, maar we weten dat die pensioenen vaak onvoldoende zijn om de rusthuisfactuur te betalen. We zien ook dat voorzieningen nu met stijgende kosten te maken hebben en we kunnen ook niet verwachten dat die al die kosten zelf dragen.

De federale overheid heeft al actie ondernomen voor die energiefactuur. Maar mijn vraag is of u van plan bent om, eventueel samen met collega Demir, te kijken naar wat u kunt doen aan de energiekosten in woonzorgcentra.

De heer Anaf heeft het woord.

Collega's, de bezorgdheid van de Vlaamse Ouderenraad is heel terecht. De dubbele indexering is belangrijk voor de rentabiliteit van de woonzorgcentra. Maar de vorige keer heb ik bij de vraag van collega Parys gezegd dat we ook moeten denken aan de betaalbaarheid. Want we weten dat heel veel mensen met hun pensioen nu al geld tekortkomen om het woonzorgcentrum te betalen. Ik heb toen al gevraagd of u eventueel kunt kijken naar een indexering van die zorgbudgetten, zodat dat ook nu kan worden ingezet.

Ten tweede, minister, zou ik u willen vragen om die dubbele indexering niet automatisch toe te kennen. Dat is toch belangrijk. We weten dat er de voorbije jaren tijdens de coronacrisis een aantal voorzieningen zijn geweest die kortingen hebben gegeven op de dagprijs – toen kon dat wel – of die winsten hebben versluisd naar het buitenland. Ik zou u willen vragen om, wanneer er een aanvraag komt van een woonzorgcentrum om de dagprijs te verhogen, heel ernstig te bekijken of dat al dan niet het geval is. Want het kan toch niet de bedoeling zijn dat wij die extra winsten subsidiëren terwijl de mensen het niet meer kunnen betalen. Ook daarop krijg ik heel graag een antwoord. 

Minister Beke heeft het woord.

Voorzitter, ik zou mij er gemakkelijk vanaf kunnen maken door te verwijzen naar het verslag van 16 februari, toen we, collega Anaf, dat debat ook hebben gehouden en deze voorstellen werden besproken waarmee we aan de slag zijn gegaan.

De bijdrage van een bewoner is hoog. 60 euro is hoog. Voor de mensen die dat niet kunnen betalen, moeten we daar iets aan doen. Dat staat in het regeerakkoord en we zullen dat ook uitvoeren, zo snel als mogelijk en ten laatste in 2024. We zullen in 2023, bij de begrotingsopmaak, zien wat de situatie is.

Maar u moet wel weten dat er tegenover die 60 euro van de bewoner elke dag 75 euro van de overheid staat. En die 75 euro dient om zorgkosten te betalen. Op die zorgkosten kan men geen winst maken, want dat wordt gecontroleerd. 

Collega De Martelaer, ik herinner mij dat u bij de vorige bespreking hebt gezegd dat er eigenlijk best wel veel geld naar de Vlaamse ouderenzorg gaat. Ik was blij om dat te horen, ik ben blij dat ik dat hier vandaag kan herhalen en ik ben nog blijer dat u dat ook beaamt. Want twee jaar geleden werd hier gezegd, ook door u en door uw fractie, dat er veel te weinig geld naar de ouderenzorg ging.

Maar er gaat veel geld naar de Vlaamse ouderenzorg. En deze Vlaamse Regering heeft daarvoor een historisch belangrijke inspanning gedaan. In eerste instantie door te werken aan de kwaliteit en meer mensen en daar de eerste prioriteit van te maken. Dat is ontzettend belangrijk. Herinner u het debat dat we hier hebben gevoerd naar aanleiding van de bijzondere commissie en waarin werd gezegd dat ik daarvan een prioriteit moest maken. Dat hebben we ook gedaan: met het sociaal akkoord, met het uitbreidingsbeleid en met andere middelen. Het gaat om heel veel geld.

Stopt het verhaal daar? Nee, daar stopt het niet. Willen we verder kijken naar de betaalbaarheid? Ja, absoluut.

Het zorgbudget voor de ouderen volgt de spilindex. Er wordt hier gezegd dat het niet marcheert, dat het geen effect heeft. Maar dat moet ik toch ontkennen. Volgens de cijfers van de Vereniging van Belgische Steden en Gemeenten (VBSG) daalt het aantal mensen dat bij het OCMW terechtkomt om te worden ondersteund in hun factuur voor een woonzorgcentrum.

Dus het aantal bewoners dat minder hulp nodig heeft daalt. En hoe komt het dat dat daalt? Omdat we in Vlaanderen – en dat hebben we niet in de andere regio’s – werken met die zorgbudgetten. We willen dat nog verder versterken. We gaan dat doen in de loop van deze legislatuur, uiterlijk in 2024. Als het kan – en dat zal van de begroting afhangen – dan doen we dat sneller.

De heer De Reuse heeft het woord.

Minister, de rusthuisfactuur wordt niet alleen onbetaalbaar, voor heel wat mensen is ze ook al onbetaalbaar. U ziet echt de urgentie niet. U spreekt van 2024 om daar ten laatste iets aan te doen, maar het is wel nu dat de mensen in onzekerheid zitten. Het is nu dat de mensen betaalproblemen hebben. Het is nu dat de mensen willen dat de Vlaamse Regering iets onderneemt. Niet morgen, niet overmorgen, maar vandaag. En als het Planbureau dan inderdaad nog uitrekent dat er met een dubbele indexatie ruim 100 euro bij de rusthuisfactuur zal bij komen, naast de stijging van de kosten van de supplementen van de kapper, de was, maar ook de dokter en de medicijnen, dan zijn de mensen echt wel ongerust.

Minister, het is de taak van de overheid om te zorgen voor de zwaksten in onze maatschappij. En een deel daarvan is zorgen dat de rusthuisfactuur betaalbaar en aanvaardbaar is voor de mensen. Daarom pleit onze partij voor een maximumfactuur voor betaalbare goede zorg. (Applaus bij het Vlaams Belang)

Mevrouw De Martelaer heeft het woord.

Sorry, minister en collega’s, ik heb het gevoel dat iedereen vandaag de ogen blijft dichtknijpen voor een groot probleem dat op ons afkomt. We staan voor een enorme vergrijzing. Het aantal tachtigplussers zal de komende jaren enorm toenemen. Hoe ouder mensen worden, hoe hoger de ondersteuningsvragen worden. Dat betekent dat wij – wij, dat zijn de politici van vandaag – moeten nadenken hoe de zorg van morgen zal worden georganiseerd en ook hoe die betaalbaar kan blijven. Dat is een immense uitdaging, minister, die we vandaag moeten beginnen.

Ik heb in uw antwoorden daar niets over gehoord. We denken alleen op korte termijn, maar we moeten vandaag initiatieven nemen naar de toekomst toe. Ik heb ook nog geen enkel initiatief van u gezien op dat vlak. Als groene partij willen we u de hand uitreiken – trouwens aan iedereen – om samen na te denken over concrete contouren van hoe de ouderenzorg van morgen er kan uitzien, die betaalbaar moet zijn voor iedereen. (Applaus bij Groen)

Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.

Minister, u beloofde tweeënhalf jaar geleden tijdens het regeerakkoord om rusthuisfacturen te doen zakken, om rusthuisfacturen betaalbaar te houden. Minister, u beloofde tweeënhalf half jaar geleden om rusthuisfacturen betaalbaar te maken. U beloofde om het zorgbudget met 400 euro per maand te doen stijgen. Vandaag zien we dat de rusthuisfactuur met 100 euro per maand dreigt toe te nemen. En wat zegt u? Dat u niets gaat doen. U bent hier bezig met te zeggen: ‘Ha ja, de pensioenen zijn een beetje gestegen, dus eigenlijk valt die rusthuisfactuur nog wel mee’.

Minister, de rusthuisfactuur bedraagt vandaag gemiddeld 2000 euro per maand. Een gemiddeld werknemerspensioen bedraagt vandaag 1250 euro per maand. Het advies voor de mensen die vandaag in een rusthuis leven is zeggen: als ik u een goede raad mag geven, zet tijdens je leven genoeg geld opzij voor je oude dag want de rusthuisfactuur is heel erg hoog. Mensen werken heel hun leven en moeten vandaag een beroep doen op het OCMW en op hun kinderen om de factuur te kunnen betalen. Ik vind dat onvoorstelbaar. Ik vind het onvoorstelbaar dat u hier vandaag geen maatregelen op tafel legt.

– Liesbeth Homans, voorzitter, treedt als voorzitter op.