Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Maurits Vande Reyde, Tine van der Vloet, Vera Jans, Koen Daniëls, Katrien Schryvers en Katja Verheyen over aanbevelingen voor het beleid over hulpmiddelen.
De bespreking is geopend.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Collega's, ik ben zeer blij dat jullie op een zeer drukke dag met zeer veel interessante debatten gebleven zijn tot het einde om ons voorstel van resolutie te aanhoren en straks hopelijk allemaal goed te keuren.
Ik zal heel kort schetsen waarover het gaat. Het gaat over hulpmiddelen in de zorg, bijvoorbeeld voor mensen met een beperking en senioren. Het zijn hulpmiddelen zoals rollators, lifttrappen bij mensen thuis, waterbedden in voorzieningen, hulpmiddelen om zelfstandig te kunnen eten enzovoort. Er bestaan heel veel hulpmiddelen om mensen te helpen een zelfstandig leven te laten leiden.
Uit eerder onderzoek blijkt dat met die hulpmiddelen efficiënter kan worden omgesprongen in Vlaanderen, en dat er ook een deel verspilling kan worden tegengegaan. Ik heb daar zelf een conceptnota over geschreven die een tijd geleden is besproken in de commissie. Sommige collega's hebben daar ook rond gewerkt en we hebben hoorzittingen georganiseerd met een aantal zeer interessante getuigenissen over dat onderwerp.
Daaruit bleek dat we toch moesten nagaan hoe we de bedeling van die hulpmiddelen efficiënter konden maken. Als je een bepaald hulpmiddel hebt, bijvoorbeeld een rolstoel of een lifttrap, moeten de onderdelen die daarvan kunnen worden hergebruikt door andere mensen, niet zomaar worden weggegooid. Die kunnen wel degelijk worden gebruikt voor een verder leven. Natuurlijk kun je dat niet bij alles doen, er zijn ook een aantal dingen die op maat gemaakt zijn, maar voor wat hulpmiddelen is zo'n hergebruik mogelijk. Daaraan gekoppeld is er ook de financiering, en daar moeten enkele aspecten aan worden aangepast.
Vanuit die bevindingen hebben we in het voorstel van resolutie een aantal zaken gezet. Ik som er enkele op en collega's kunnen gerust aanvullen. Een nieuw systeem van huur en hergebruik zal worden ondergebracht bij een beheerder. Momenteel kun je zowel bij de Vlaamse sociale bescherming terecht als bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Wij zouden een eengemaakt efficiënt systeem willen hebben waarbij de mogelijkheden tot hergebruik veel beter worden benut, zodat de hulpmiddelen niet altijd moeten worden aangekocht, en zodat bepaalde zaken ook een tweede leven kunnen leiden.
Daaraan gekoppeld is er de financiering. Die is nu vaak toegespitst op één persoon, waar in voorzieningen die hulpmiddelen worden gebruikt door een groep personen. In het voorstel van resolutie hebben we gevraagd om een systeem uit te werken zodat de financiering, bijvoorbeeld in een zorgbudget, niet wordt toegespitst op één persoon.
Momenteel vallen een aantal zorginitiatieven zoals bijvoorbeeld ouderschapsinitiatieven, of nieuwe vormen van zorg die mensen willen geven en die anders zijn dan sommige traditionele zorgvoorzieningen, maar waar helemaal niets mis mee is, uit de boot bij de terugbetaling van hulpmiddelen. We vragen om erop toe te zien dat ze voor die hulpmiddelen wel onder de regelgeving kunnen vallen.
Dit zijn in het kort drie punten die cruciaal zijn in het voorstel van resolutie. Ik hoop zoals steeds dat er een kamerbrede meerderheid voor is. Ik heb in de commissie vernomen dat er nog een aantal bedenkingen zijn, maar ik denk dat we allemaal wel de vaststelling onderschrijven dat we met het gebruik van die hulpmiddelen efficiënter kunnen omspringen. Ik hoop, zelfs met de bedenkingen die er bij sommige partijen nog mochten zijn, dat we hier allemaal onze goedkeuring aan kunnen geven.
Mevrouw Van der Vloet heeft het woord.
De collega heeft al veel gezegd natuurlijk. Ik ga niet alles herhalen. We hebben het ook al vaak besproken in de commissie. Dit voorstel van resolutie is wel een belangrijke stap vooruit richting de toegankelijkheid. Wij willen dat Vlaanderen toegankelijk wordt voor personen met een beperking op allerlei vlakken. Daarom is het belangrijk voor hen om de juiste hulpmiddelen te hebben.
Ik haal een drietal punten aan die voor ons van groot belang zijn. Ten eerste vinden we het goed dat er een evaluatie gevraagd wordt van het huidige systeem rond de herstel- en onderhoudskosten. Nu is het zo dat mensen bijvoorbeeld in een rolstoel langer gebruik willen maken van die rolstoel dan voorgeschreven wordt, maar dan is het potje voor de herstel- en onderhoudskosten ook wel op. Het is dus wel belangrijk, en zeker ook in het kader van de duurzaamheid, en dus ook een goede zaak voor het budget, dat er bekeken kan worden of de hulpmiddelen ook langer kunnen meegaan dan nu wordt voorgeschreven.
Het tweede punt heeft de collega ook al aangehaald. Dat is het gedeeld gebruik van de hulpmiddelen. We zien dat inderdaad in de voorzieningen. Nu is het vaak zo dat het hulpmiddel, bijvoorbeeld een badlift, op één persoon wordt ingeschreven. Maar dan kan de persoon in kwestie dat hulpmiddel – stel dat hij zou verhuizen – de volgende jaren niet meer aanvragen. We zouden graag zien dat een hulpmiddel dat voor meerdere mensen gebruikt wordt, bijvoorbeeld in een voorziening of in een ouderinitiatief, op verschillende namen ingeschreven kan worden, dat het eigenlijk een gedeeld gebruik wordt van de hulpmiddelen.
Een derde punt – dat is een zeer belangrijk punt – is dat veel mensen de aanvraag van zo’n hulpmiddel zien als een zeer groot kluwen. We zouden graag hebben dat de doorlooptijd van de aanvraagprocedure wordt vereenvoudigd, dat ook de administratieve zaken vereenvoudigd worden, zodat het niet meer zo’n groot kluwen is en dat de weg voor de mensen met een beperking sneller naar de hulpmiddelen leidt.
Voor ons is dit voorstel van resolutie een grote stap vooruit voor personen met een handicap. We hebben de opdracht gekregen om Vlaanderen toegankelijker te maken. Ik denk dat dit voorstel van resolutie al een mooie stap in de juiste richting is.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Voorzitter, de meeste zaken zijn gezegd. Deze resolutie komt tegemoet aan een aantal heel concrete bekommernissen. De bedoeling is om verspilling tegen te gaan, om de hulpmiddelen beter beschikbaar te maken voor iedereen die ze nodig heeft, er wat afstemmingen in aan te brengen en, ook heel belangrijk, ervoor te zorgen dat mensen die residentieel samenwonen gezamenlijk een hulpmiddel kunnen aankopen. Dit allemaal met natuurlijk veel aandacht voor innovatie. Ik vraag een goedkeuring aan de collega’s in dit parlement.
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Collega’s, het voorliggende voorstel van resolutie baseert zich op een conceptnota in de hoorzitting die nadien heeft plaatsgevonden. Producenten maken hulpmiddelen en gebruikers gebruiken ze. Hoe groter de productie, hoe hoger de winst, tenminste als de vraag volgt. Gelukkig stellen we ons meer en meer vragen bij dit economisch systeem. De regeltjes, de procedures en de subsidiëring van ons Vlaams hulpmiddelenbeleid zijn nog sterk individualistisch. Het resultaat is dat veel hulpmiddelen na gebruik afgevoerd worden of nutteloos in kelders of op zolders staan of wegens te moeilijk niet gebruikt worden.
De meeste aanbevelingen in dit voorstel van resolutie gaan namelijk over de problematiek van de grote ecologische voetafdruk van het huidige hulpmiddelenbeleid. Daar kan niemand tegen zijn, zeker Groen niet, maar er zijn nog een aantal fundamentele problemen rond het hulpmiddelenbeleid waar dit voorstel van resolutie totaal niet op ingaat.
Sinds de zesde staatshervorming behoort het hulpmiddelenbeleid volledig tot de bevoegdheid van de gemeenschappen. Bij de Vlaamse Zorgkas kun je ongeacht je leeftijd en voor langdurig gebruik een rolstoel aanvragen. Heb je echter een rolstoelfiets voor middellange verplaatsingen nodig of iets anders en ben je jonger dan 65 jaar? Dan is het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) bevoegd. Is het een hulpmiddel voor het werk? Dan is het VDAB. Of is het voor de school? Dan ga je naar de schooldirectie. En voor kort gebruik kun je bij het ziekenfonds een hulpmiddel huren. Ik lees in dit voorstel van resolutie alleen maar de vraag naar één agentschap voor huur of hergebruik.
Beste collega's, het is voor heel wat mensen een echte zoektocht om te weten waar je moet zijn om iets aan te vragen. Het doet er niet toe wat je nodig hebt, of je het hergebruikt, of je het deelt, of je een individueel hulmiddel nodig hebt: het is een echte zoektocht.
Ik heb een tweede bemerking. Hulpmiddelen worden technologisch zeer geavanceerd en aanpasbaar aan de nood van elke persoon gemaakt. Dit vraagt heel wat expertise en die zit verspreid binnen multidisciplinaire teams die elk gespecialiseerd zijn in een type van handicap. De gebruiker moet de juiste persoon vinden die kan uitzoeken wat hem helpt en die weet wat er op de markt is. Dat is meer dan het invullen van een aanvraagformulier. Het is enerzijds mee in het dagelijkse leven van de aanvrager stappen en anderzijds ervoor zorgen dat die overweg kan met het hulpmiddel, met andere woorden voor training zorgen.
Over hoe mensen hun weg kunnen vinden in dit labyrint van mogelijkheden en diensten vind ik ook niets terug. En dat betreft ook het hergebruik en het gedeeld gebruik.
Ik durf te stellen dat we vandaag toe zijn aan een radicale herdenking van het hulpmiddelenbeleid. Zullen we er komen met onderzoeken, evalueren, vereenvoudigen, proefprojecten en schrap- en snapsessies?
Een transitie naar een circulaire economie vereist een systeemverandering. Het is aan de overheid om hiervoor een nieuw raamwerk te schrijven. Belangrijke basislijnen zijn een laagdrempelige toegankelijkheid via één Vlaams aanspreekpunt en kenniscentrum en, gezien de groeiende groep 65-plussers, een leeftijdsonafhankelijk hulpmiddelenbeleid en tussenkomst.
Heel cruciaal in deze transitie wordt de positie en de samenwerking met de producenten. We denken hierbij aan andere businessmodellen, circulaire productontwikkelingen, gebruiksvriendelijke technologie bij informatieverstrekking, zoals ‘Wat biedt de markt?’ en handleidingen.
Als laatste punt wil ik stellen dat bij de herdenking van dit hulpmiddelenbeleid de coöperatieve ingesteldheid, zowel van de overheid als van de producenten met de gebruikers, van belang is. Want het zijn hun ondersteuningsvragen, hun ervaringen die verrijkend zijn voor welke hulpmiddelen er nodig zijn en hoe die gebruiksvriendelijk kunnen worden gemaakt en om hen te overtuigen mee aan de slag te gaan in de circulaire omslag. Vanwege die bedenkingen zal onze fractie zich dan ook onthouden.
De heer Anaf heeft het woord.
Voorzitter, ik zal mijn tussenkomst ongeveer even lang houden als die van collega Jans.
We moeten de commissie niet helemaal overdoen. Er is ook een hoorzitting over geweest. Ik wil gewoon zeggen dat we dit initiatief van de meerderheid toejuichen. Er worden hier belangrijke zaken voorgesteld. Ik heb in de commissie gezegd dat het wellicht nog verder zou kunnen gaan en dat het misschien nog wat vaag is. Maar ik denk dat het stappen in de juiste richting zijn. Als we ervoor kunnen zorgen dat er meer mensen kunnen worden geholpen, moeten we dat doen. Daarom zal onze fractie dit voorstel van resolutie goedkeuren.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Ik zal het heel kort houden. Ik doe een ultieme poging om mensen van gedachten te laten veranderen. Collega De Martelaer, ik ga volledig akkoord met alles wat u hebt gezegd over het radicaal herdenken van het hulpmiddelengebruik in Vlaanderen. Maar alle punten die u hebt opgesomd, bijvoorbeeld dat we de weg moeten vinden in het kluwen dat er momenteel is, dat we daarvoor naar een eengemaakt punt moeten, dat we moeten inzetten op het vlak van innovatie om dat hergebruik mogelijk te maken in de producten zelf, staan eigenlijk allemaal wel min of meer beschreven in die resolutie. We kunnen natuurlijk geen boek of thesis schrijven van zo’n resolutie, maar al die punten staan daar wel in verwerkt.
En wat mij ook bijblijft van de hoorzittingen is bijvoorbeeld dat de directeur van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) ook helemaal achter de denkwijze stond dat we in die richting zouden moeten gaan.
Als we in het parlement als één man of vrouw en alles daartussen, met alle fracties achter de resolutie staan, zou dat een krachtig signaal zijn, niet alleen aan het VAPH, maar aan alle agentschappen die ermee bezig zijn om uitwerking te geven aan wat daarin beschreven is.
En als ik u hier hoor en ook in de commissie, dan denk ik dat u het daar eigenlijk wel mee eens bent. Ik zou zeggen: keur het mee goed en volg het mee op.
De heer Daniëls heeft het woord.
Ik wil het pleidooi van collega Vande Reyde eigenlijk bijtreden. Ik vind het eigenlijk echt jammer dat de collega’s van Groen dit niet willen goedkeuren. Dit voorstel van resolutie zegt in mensentermen dat we ons gezond verstand zullen gebruiken op middelengebruik. Zoals collega van der Vloet zei, zullen we al die regeltjes waar mensen vandaag op stoten en die we moeilijk uitgelegd krijgen, ondervangen wanneer we ze vandaag al kennen. De regeltjes waar we nog op stoten in het kader van innovatie en in het kader van aanpassing, zullen we bekijken om er rationeler, menselijker en pragmatischer mee om te gaan. Dat was immers altijd het probleem: het mag niet want altijd was er wel ergens een regeltje dat niet mocht. Dat is dit voorstel van resolutie.
Ik vind het jammer dat u hier niet mee het signaal geeft dat dit toch een belangrijke richting is die we uitgaan. De mensen die ik daarover hoor, zijn eigenlijk heel tevreden dat eindelijk een belangrijke stap wordt gezet. Het zou fijn zijn mocht u alsnog van gedacht veranderen.
Mevrouw De Martelaer, hebben ze u kunnen overtuigen?
Helaas niet, voorzitter. Ik heb in de commissie proberen uit te leggen wat mij een beetje stoort. Ik heb daar heel lang over nagedacht. Fundamenteel, ik zei het ook, kan men het niet afkeuren. Maar met onze onthouding vragen wij aandacht voor een aantal kritieken en aandachtspunten die er volgens mij toch niet duidelijk in staan. Jullie denken dat die er wel in staan maar ze staan er niet in. Het kan alleen maar verrijkend zijn voor degenen van de Vlaamse Regering die het verder uitvoeren, en voor het VAPH dat ik zo duidelijk stel welke aandachtspunten er zeker in moeten zitten.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.