Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de door een studie bevestigde prijsstijgingen door het capaciteitstarief
Actuele vraag over de invoering van het capaciteitstarief
Actuele vraag over de impact van de invoering van het capaciteitstarief
Verslag
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, de energiefactuur houdt ons allemaal bezig. Als ik zeg ‘allemaal’, is dat letterlijk ‘allemaal’. Elke dag vallen er hogere facturen binnen bij duizenden en tienduizenden Vlaamse gezinnen. Gelukkig is zowel de Federale Regering als de Vlaamse Regering zich bewust van het probleem. U hebt al een aantal maatregelen genomen in het najaar, minister. De federale collega’s zetten nu een aantal stappen, zoals de btw-verlaging van minister Van Peteghem. Maar we moeten ook durven toegeven dat dat niet genoeg is om de gestegen facturen effectief volledig te lenigen. Ik wil daarnaast zeggen dat de automatische index die we in dit land kennen, de belangrijkste garantie is dat de gezinnen niet in de armoede terechtkomen. Dat mogen we niet vergeten in het debat dat we voeren.
Dat neemt niet weg, minister, dat Vlaanderen meer kan doen dan wat we vandaag al doen. Allicht is het mogelijk om nog meer elementen uit de factuur te halen en die te verlichten. Energiebesparing aantrekkelijker maken of hernieuwbare energie naar voren schuiven voor mensen die energie willen besparen bij hen thuis, zijn zulke elementen. Waarom geven we een miljoen gezinnen in dit land een sociaal tarief als we hun met zonnepanelen een duurzame korting van 800 euro per jaar in de komende 25 jaar kunnen geven?
We kunnen milieuvriendelijke technologie stimuleren. We kunnen de regionale verschillen in de distributienettarieven wegwerken. We hebben heel wat mogelijkheden om vanuit Vlaanderen te werken op de energiefactuur, zowel op korte als middellange termijn. De vraag is heel eenvoudig: wat zult u doen om de energiefactuur verder naar beneden te halen voor de Vlaming?
De heer Van Rooy heeft het woord.
Voorzitter, ambtsgenoten, lieve collega’s, minister Demir, al jarenlang behoort de energiefactuur tot de hoogste in Europa. U weet dat. Sinds een half jaar echter is ze werkelijk geëxplodeerd. Vorig jaar bedroeg ze gemiddeld 2000 euro, vandaag 5500 euro. Op maandbasis is dat van gemiddeld 166 euro tot 458 euro per maand. Dat is bijna maal drie op amper een jaar tijd. Wie kan dit nog betalen? Honderdduizenden Vlamingen kunnen dit niet meer betalen. Het is voor hen simpelweg een keuze tussen het kopen van bepaalde kledij, de wagen nemen, op restaurant of op reis gaan, of hun energiefactuur betalen.
Maar energie en het transport ervan maken slechts een klein deel – een relatief klein deel – uit van de energiefactuur. Die is een tweede belastingbrief, en dat – ik zal het blijven herhalen – is en blijft de grote schande.
Minister Demir, u kunt ongeveer 200 euro aan heffingen uit die factuur halen. U weet dat ook, want recente berekeningen hebben dat aangetoond. Mijn eerste vraag aan u luidt dan ook: waarom doet u dat niet, die 200 euro aan heffingen eruit halen? Het is toch vijf na twaalf, zou ik denken.
Ten tweede, het capaciteitstarief zou nu worden ingevoerd. Dat zal mensen met een relatief klein stroomverbruik opnieuw op kosten jagen, en wel tot 100 euro extra doen betalen per jaar. Volgens de studie van de UGent, die er onder andere onder onze druk is gekomen, gaat het om zeker een derde van de Vlaamse gezinnen die dus nog meer zullen betalen het komende jaar als dat capaciteitstarief wordt ingevoerd.
Minister, ik zou u vandaag dan ook willen vragen dat u expliciet wil zeggen dat het capaciteitstarief, dat – ik heb het al een aantal keren zo genoemd – een soort rekeningrijden voor Vlaamse elektriciteitsverbruikers is, nimmer en nooit mag worden ingevoerd.
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, wat voor een circus is er rond de energiefactuur, wat een farce! De mensen betalen voor hun energie 2800, 3000, 3500 euro meer dan vorig jaar. Wat doen de verzamelde ministers van Energie, en de verzamelde regeringen van dit land? Bijna niets. Wat doet deze Vlaamse Regering, tot nu toe? 43 euro. 43 euro korting op de energiefactuur, daarmee kun je met de prijzen van vandaag amper een nachtlampje laten branden.
Wat doet men federaal? Terwijl de mensen afzien van de dure gasprijzen in de winter, verlaagt men de btw op elektriciteitsprijzen in de lente. Dat is toch met de voeten van de mensen spelen, want we gaan toch geen fossiele brandstoffen subsidiëren? En dan komt er nog een verwarmingspremie van amper 100 euro. Maar dan komt het! De mensen krijgen in de ene hand, ocharme, 100 euro van de Federale Regering, en als ze weinig energie verbruiken, dan mogen ze die binnenkort met de andere hand weer afgeven voor de Vlaamse energiefactuur. De VREG, de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt, vond het namelijk een goed idee om nu te beslissen om een capaciteitstarief in te voeren dat ervoor zorgt dat mensen die veel stroom verbruiken op één moment, meer moeten betalen. Alsof mensen zelf kiezen wanneer ze thuiskomen. Dan moeten ze koken, moeten de kinderen hun huiswerk maken, een douche nemen, enzovoort.
Wij hebben altijd al gezegd dat we ervoor vreesden dat dit zou zorgen voor hogere facturen voor de mensen. U hebt een studie besteld bij de Universiteit Gent, en die bevestigt dat ook. Gezinnen die weinig verbruiken gaan meer moeten betalen, 100 euro meer, en gezinnen die veel verbruiken zullen minder moeten betalen. Dat is gewoon de wereld op zijn kop! Alleenstaanden schieten erbij in, en mensen die een Tesla voor de deur hebben, die kunnen eraan verdienen. De elektriciteitsfactuur is echt een tweede belastingbrief geworden, en ik denk niet dat we kunnen accepteren dat die voor bepaalde groepen vandaag nog groter wordt, minister.
Mijn vraag is: hoe reageert u op die studie van UGent, en wat bent u van plan daarmee te doen?
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, ik denk dat, dezer dagen in Vlaanderen, massa’s mensen tranen in de ogen krijgen, letterlijk en in elk geval figuurlijk, wanneer ze hun voorschotten voor stroom en gas in de bus of in de mailbox krijgen, en zich afvragen hoe ze dat in godsnaam moeten betalen, en nog normaal leven. Het gaat over rekeningen van 400 of 500 euro per maand, en in sommige gevallen nog veel meer. Dat zijn eigenlijk misbruikgevallen. Voor veel mensen is dit eigenlijk niet draaglijk. We moeten ons allemaal ook geen illusies maken en de mensen niets wijsmaken: alle overheden samen kunnen dat niet plotseling halveren. Ze kunnen wel doen wat ze kunnen. Er is al naar verwezen dat men op het federale niveau de keuze heeft gemaakt om de meeropbrengst van de btw terug te geven, in een poging om te helpen. Je kunt veel bedenkingen hebben bij het uiteindelijke akkoord, maar het principe is gezond. Ik denk dat ook Vlaanderen die inspanning zou kunnen doen. Er is ook al verwezen naar de stijgende CO2-prijs waarmee Vlaanderen in principe een voordeel zal doen. Ik wil er echt voor pleiten dat men dat integraal teruggeeft aan de gezinnen, op een verstandige manier.
Wat gezinnen zeker niet nodig hebben nu, is een nieuwe bijkomende factuur, via zoiets als een capaciteitstarief. Het capaciteitstarief is misschien, ooit in de toekomst, een sluitstuk van een beleid dat gezorgd heeft dat elektrificatie gepromoot wordt, want dat doen we, dat dan geld heeft geïnvesteerd in een solide stroomnet, en dat dan over het gebruik daarvan zal proberen te reguleren. Wat men nu doet is het omgekeerde. Het is eigenlijk een systeem waarmee men degenen die ’s nachts via een ingewikkeld systeem hun Tesla opladen, gaat belonen, terwijl men mensen die, in een door hen niet te controleren levensritme, moeten proberen om te gaan met het gezinsleven, gaat bestraffen en een hoge factuur sturen. Dat is eigenlijk onverantwoord. Het is bovendien ook onzinnig voor een regering die probeert elektrificatie te promoten. Het is alsof men in de jaren 50 zou gezegd hebben: ‘Koop allemaal een auto, maar wij gaan geen wegen aanleggen’.
Minister, doe daar iets aan. Als u daarvoor steun nodig hebt in het parlement, kunt u die in ieder geval van ons krijgen. (Applaus bij Vooruit)
Minister Demir heeft het woord.
Goeiemiddag iedereen, en bedankt voor de vragen. De energiefactuur is enorm gestegen. Men spreekt over maal drie, maal vier, maal vijf. Ik denk dat ik hier een halfjaar geleden ook gezegd heb dat dit niet tijdelijk is. Ik denk dat het helaas zal blijven. Het zal misschien een beetje stabiliseren, maar aan dit tempo wordt het onbetaalbaar. Dat betekent ook dat we geen gekke dingen mogen doen. Dat is ook mijn boodschap aan de Vlaamse regulator. Ze zijn onafhankelijk, dat weet ik heel goed. Maar zes maanden geleden hebben we met z’n allen, en ook met de steun van het parlement, tegen de regulator gezegd dat we meer moeten weten over de impact van zijn tarieven op de gezinnen, op alleenstaanden, op gepensioneerden, op alle mensen die gebruikmaken van elektriciteit.
Dat is ook de reden geweest waarom de regulator dat zes maanden heeft uitgesteld. Dat heeft ons inderdaad de gelegenheid gegeven, ook dankzij het parlement, dankzij de parlementsleden hier, om een studie te bestellen van de Universiteit Gent om heel goed na te gaan wat de invoering van zo’n tarief door de regulator nu betekent voor de factuur van de mensen. Dat is nu inderdaad ook bevestigd. Ik heb begrepen dat het parlement vandaag ook heeft beslist daar een hoorzitting over te organiseren en de druk mee verder te verhogen. Het is duidelijk wie eigenlijk het slachtoffer wordt van het capaciteitstarief. Dat zijn inderdaad de kleinere huishoudens, mensen die minder verbruiken. Dat is natuurlijk onbegrijpelijk. Je zou denken: ik gebruik weinig, dus ik betaal ook weinig. Collega’s, daarom ben ik er een voorstander van, samen met het voltallige parlement, om de druk te verhogen op de regulator en te zeggen dat dit no-go is, dat het, zoals het nu is, no pasarán is. We gaan dat even uitstellen. De situatie is heel ernstig op dit moment, dus we gaan geen gekke dingen doen. We gaan dat rustig analyseren en bijsturen, aanpassen waar dat nodig is. Ik denk dat dat de boodschap is die we met zijn allen moeten brengen.
Collega Tobback, u hebt het ook gezegd: Fluvius en de VREG zullen ook nagaan wat dat betekent inzake netversterking. Ik denk dat we dat ook moeten afwachten, en dat we dan met alle puzzelstukken in de hand moeten bekijken wat we doen met dat tarief. Dat op deze manier invullen, is echter eigenlijk niet passend. Ik denk dan ook dat het goed was om die studie te bestellen, op suggestie van het parlement.
Voor het overige denk ik dat we op Vlaams niveau verder twee dingen moeten doen. We moeten inderdaad investeren in energiebesparende maatregelen. Collega’s, jullie weten dat de Vlaamse Regering 300 miljoen euro heeft gereserveerd voor alles wat met renovatie te maken heeft. De bespreking in de schoot van de regering gaat ook verder over wat we doen met de meeropbrengsten die er in het Klimaatfonds zijn. Die moeten inderdaad teruggaan naar gezinnen. Als we een turbo kunnen zetten op die renovatie, ook samen met de ontzorging, want ik denk dat dat ook cruciaal is, met de vraag hoe je daaraan begint, hoe je dat moet doen, dan kan dat een meerwaarde betekenen op langere termijn. Dan kom je eigenlijk heel snel bij het isoleren van daken, muren enzovoort. Die bespreking wordt gevoerd in de schoot van de regering.
Wat moeten we ook verder blijven doen? Ik denk dat de factcheck van de VRT ook heeft aangetoond dat het Vlaamse aandeel naar beneden is gegaan. Collega D’Haese, ik ben het ermee eens dat dat niet voldoende is en dat het werk niet af is. Ik heb hier in het parlement ook altijd gezegd dat we met de collega’s van de regering niet met een grove borstel, maar met een tandenborstel door de factuur gaan om te zien wat we daar nog verder uit kunnen halen. Deze regering heeft aan de start al een aantal zaken gedaan met betrekking tot de oversubsidiëring, van windmolens tot zonnepanelen. We hebben ook een aantal achterpoortjes gesloten, want men was toch wel wat creatief als het over ‘chiptuning’ gaat. Dat werk is niet af.
Dus, ten eerste, de meeropbrengsten van het Klimaatfonds moeten gaan naar de gezinnen. Ten tweede zijn we in de schoot van de regering aan het bekijken welke structurele maatregelen we kunnen nemen, niet alleen voor deze maand, volgende maand en de maand daarop. De bedoeling is echt wel iets structureels te doen, elke maand opnieuw. Collega’s, dat betekent ook dat dat geen vestzak-broekzakoperatie mag zijn, waarbij je dingen uit de energiefactuur haalt en op de begroting zet. Ik denk dat we daar geen voorstander van zijn, want uiteindelijk betaalt diezelfde Vlaming dan weer die factuur. Dat betekent dat we alle opties goed moeten bekijken. Dat zijn we nu eigenlijk al een aantal maanden aan het doen. Ik hoop dan ook dat we de komende weken een voorstel kunnen hebben waarmee we toch op een structurele manier op lange termijn zaken uit die energiefactuur kunnen halen.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, dank u wel. Ik ben blij met uw antwoord. Het is een moeilijke situatie, ook een complexe situatie. Er is niet één ‘silver bullet’ die de energiefactuur van de Vlamingen automatisch kan verlagen. Er is een mix van maatregelen nodig. Er zijn al wat stappen gezet, zowel Vlaams als federaal. Dat is voor een gemiddeld gezin goed voor een goede 300 euro op jaarbasis. Daarnaast is er de automatische index. Collega’s, die doet echt wel zijn werk. Dat gaat voor een gemiddeld loon van een tweeverdienersgezin over 3000 euro extra op jaarbasis dat het netto kan besteden. Helaas hebben we dat als gezinnen op dit moment allemaal nodig door die gestegen energiekosten. Dat systeem werkt dus echter.
Daarnaast zijn er een aantal andere zaken heel dringend nodig, minister. Ik ben blij dat u zegt dat die extra middelen uit het Klimaatfonds maximaal gebruikt zullen worden om de energiefactuur van de gezinnen te verlagen. Ik ben blij dat u op dat vlak de nodige stappen wilt zetten. Ik ben ook blij dat u structureel wilt gaan werken. Door energiebesparingen aantrekkelijker te maken, kunnen we niet alleen de factuur van volgende maand, maar ook die van volgend jaar en de jaren daarop gaan verlagen. Wilt u werk maken van een systeem van derdepartijfinanciering om ervoor te zorgen dat iedereen op korte termijn kan beschikken over zonnepanelen, zodat iedereen via eigen productie een lagere energiefactuur kan krijgen en niet langer afhankelijk hoeft te zijn van de grillen van Vladimir Poetin?
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister Demir, dat capaciteitstarief is zoals ik al zei een soort rekeningrijden voor elektriciteitsverbruikers, waarbij Vlamingen die hun energieverbruik niet kunnen of willen spreiden, financieel gestraft worden. Dat is je reinste regelneverij en dat maakt de factuur ook duurder dan ze nu al is, specifiek voor die Vlamingen die nu al balanceren op het randje van energiearmoede. Gepensioneerden, alleenstaanden, studenten, mensen die zuinig leven en nu al relatief weinig verbruiken, worden daar het slachtoffer van. Dat is onrechtvaardige waanzin die u niet moet uitstellen, maar afstellen. U moet dat capaciteitstarief op de vuilnisbelt gooien, mevrouw Demir. Dat is wat er moet gebeuren, want het is een principieel slecht systeem. Al dat geblaat over isoleren en minder verbruiken, is gewoon naratelen wat Groen zegt. Dat moeten de Vlamingen doen: minder verbruiken. Neen, de Vlamingen verwachten nu van u dat u een nieuwe tariefstructuur uitdoktert waarmee hun energiefactuur significant daalt. Ik wil het dus nogmaals aan u vragen, mevrouw Demir: zeg mij concreet hoeveel euro per maand u vanaf nu uit de energiefactuur van de Vlamingen zult halen en wanneer u dat zult doen, want het is eigenlijk al te laat. U moet dat nu doen!
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, ik ben blij dat u zich mee verzet tegen de invoering van het capaciteitstarief. Wij hebben natuurlijk wel iets te zeggen aan de VREG. De raad van bestuur is op dit moment politiek benoemd. Straks gaan we hier de nieuwe leden van de raad van bestuur benoemen … (Opmerkingen van de voorzitter)
We gaan straks vier nieuwe leden van de raad van bestuur benoemen. De VREG valt natuurlijk onder de controle van het parlement. Dat is waarom we met de PVDA een resolutie hebben ingediend om de VREG op te roepen om de invoering van het capaciteitstarief op 1 juli niet door te laten gaan. Ik roep ook iedereen op – en ik begrijp dat daar een ‘kamerbrede’, zoals jullie dat zo graag zeggen, consensus over is – om die resolutie snel goed te keuren, zodat er een heel sterk signaal naar de VREG wordt gestuurd dat we zo niet verder kunnen.
Minister, voor u heb ik toch wel heel sterk de vraag wat er nu gaat gebeuren aan de energiefactuur. Die 43 euro, daar bent u nu wel al heel lang op aan het teren. Ondertussen is er heel veel overleg, maar weinig resultaat. Dan kijk ik met name naar de kosten voor de grote zonnepanelenplantages. Gaat er nu eindelijk een audit komen om na te gaan hoeveel winst er daarop gemaakt wordt, zeker nu die hun energie kunnen verkopen aan heel hoge prijzen, en om na te gaan wat we daarmee kunnen verdienen om de energiefactuur van de mensen te verlagen?
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, ik apprecieer het engagement om een aantal kosten uit de factuur te halen, maar ik zou dan wel graag hebben dat er ook een datum op staat. Ik denk dat de mensen nu zitten te wachten om te weten of het voor volgende maand of voor sint-juttemis is, en ik denk dat ze het allemaal liever tegen volgende maand zouden hebben, of zelfs vorige maand. Ze willen geen beloftes, geen vogels in de lucht. Zeg duidelijk welke vogels u in de hand kunt geven aan de burgers die met tranen in de ogen naar hun factuur zitten te kijken.
Ik waardeer ook dat men wil inzetten op dingen zoals isolatie, maar ik moet er u wel op wijzen dat er ook vorig jaar al grote engagementen en woorden waren over isolatie, maar dat uit het rapport over de begrotingsuitvoering blijkt dat ook vorig jaar met moeite de helft van de middelen die ervoor voorzien waren, is uitgegeven.
Dat geld komt niet terecht bij de juiste mensen. Het komt in de eerste plaats niet terecht bij diegenen die het het meest nodig hebben, die het zwaarst lijden onder de toenemende energiefactuur, die het meest verbruiken, die in de slechtste woningen zitten.
Minister, ik zou dus graag willen weten of het deze keer niet alleen maar budgetten en cijfertjes op de begroting zijn, maar ook engagementen om het geld op te doen bij de juiste mensen door maatregelen die helpen om hun elektriciteits- en gasfactuur naar beneden te halen. Anders is het praat voor de vaak.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Het is inderdaad zeer goed dat we op woensdag 23 februari 2022 een hoorzitting houden met de Universiteit Gent. Zij kunnen dan uitvoerig dit rapport toelichten. Wij hebben ook aan de regulator en aan Fluvius gevraagd om aanwezig te zijn, zodanig dat wij de vragen direct aan hen kunnen stellen.
Wij delen ook de grote bekommernis die in het rapport naar voren komt: een groep kleine verbruikers zal straks een deel van de rekening moeten betalen, terwijl dat onrechtvaardig lijkt in vergelijking met de groep van grote verbruikers die straks zouden besparen. Dit moet meer gediversifieerd worden. Wij kunnen dat inderdaad met aandrang vragen aan de regulator.
Collega D’Haese, de regulator is wel baas over de eigen tarievenmethodologie. Dat is decretaal zo verankerd en ook zo door Europa opgelegd. Wie beslist er? De raad van bestuur. Die raad van bestuur wordt straks hervormd.
Collega van het Vlaams Belang, u had ook iemand in die raad van bestuur. Maar hij heeft zijn ontslag ingediend. Hij vlucht blijkbaar voor zijn verantwoordelijkheid.
Het is die raad van bestuur die zal beslissen. Wij kunnen enkel met aandrang en via de pers druk zetten op de regulator, zodat hij nu eindelijk eens luistert naar onze vragen, die jullie nu stellen maar die ik persoonlijk in de commissie al jaren aan het stellen ben.
De heer Aerts heeft het woord.
Collega’s, de stijgende energieprijzen hakken er zwaar in. Vandaag breken honderdduizenden Vlamingen zich het hoofd over hoe ze die factuur nog kunnen blijven betalen. De federale inspanningen om aan die zorgen tegemoet te komen zijn onmiskenbaar. De teller staat ondertussen op 1,85 miljard euro aan maatregelen. Met de verlenging van het sociaal tarief worden 1 miljoen gezinnen geholpen. Maar wat doet de Vlaamse Regering? Wat doet de Vlaamse minister van Energie om deze ongeziene megafacturen te verlichten? Ik hoor hier weer niets nieuws. Dat is onbegrijpelijk. Het is hetzelfde verhaal als twee weken geleden: ik hoor niets nieuws. U kent ons pleidooi voor meer renovaties en voor meer hernieuwbare energie. Maar wat vragen wij nu? Organiseer met de Vlaamse Regering een spoedoverleg met één enkel agendapunt: pak de energieschok aan en verlicht de Vlaamse facturen. Ook op korte termijn. (Applaus bij Groen)
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Voorzitter, ik spreek hier namens onze fractie en ook namens onze energiespecialist Willem-Frederik Schiltz, die vandaag thuis zit wegens ziekte.
Net als de minister ondersteunen wij ook het voornemen om op het Vlaamse niveau te bekijken waar het minder kan qua heffingen en waar we met de kam kunnen gaan door alles wat er op het Vlaamse niveau bestaat. Minister, ik ben blij dat u benadrukt dat we dat doen op structurele basis. Zo hebben we ook de federale maatregelen genomen. De overheid zegt niet snel dat ze wat geld zal uitgeven, om dan binnen een paar maanden met dezelfde problemen geconfronteerd te worden. We moeten bekijken wat we op structurele basis kunnen doen. Daarvoor is het interessant om te bekijken welke meerinkomsten er ook op Vlaams niveau zijn als resultaat van de recente energieopstoot, bijvoorbeeld in de inkomsten uit de Europese emissiehandel en dergelijke. Minister, hebt u er zicht op of er eventueel meerinkomsten zijn die structureel kunnen worden ingezet om de factuur te verlagen?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u, collega’s, voor de steun voor een aantal zaken waarop ik straks zal ingaan.
Collega Aerts, ik vind dat u het debat op een serieuze manier moet voeren. U moet mij niet geloven, maar misschien moet u wel eens kijken naar de fact check van de VRT. Daar zie je heel duidelijk dat het Vlaamse aandeel in de energiefactuur naar beneden is gegaan. U moet eens bekijken wat het federale aandeel is.
Ik ga dat debat hier niet overdoen. Maar ik vind wel dat we correct moeten blijven, dat iedereen voor zijn eigen deur moet vegen en dat iedereen zijn verantwoordelijkheid moet nemen, ook de mensen van het Vlaams Belang. Verantwoordelijkheid nemen betekent ook in de raad van bestuur van de VREG gaan zitten, waar jullie recht hebben op een zitje, en daar mee de druk opvoeren. Dat noemt men verantwoordelijkheid nemen en opkomen voor de Vlamingen.
Twee, wat hebben wij gedaan? Collega Aerts, u zegt dat er nog niet veel is gedaan. Maar we hebben wel al een aantal premies verhoogd. Ik verwijs naar de buitenmuurisolatiepremies, denk maar aan het glas en aan nog een aantal andere premies. We hebben die verdubbeld in 2021. Het effect daarvan zal pas dit jaar of volgend jaar te zien zijn in de cijfers, wanneer de mensen beginnen te renoveren en die premies aanvragen.
Vlaanderen heeft een renovatieplan, in tegenstelling tot alle andere regio's in het land. Samen met Zweden staan we wat dat renovatieplan betreft aan de top van Europa. We hebben daarvoor middelen uitgetrokken: 300 miljoen euro. Dus als u zegt dat er niets gebeurt, ben ik het daar niet mee eens. Ik vind het niet serieus hoe het debat hier wordt gevoerd. Is het werk af? Nee. Ik heb dat ook altijd hier en in de commissie gezegd: het werk is niet af en we zullen blijven zoeken naar middelen.
En inderdaad, collega Van Rooy, wat is er mis met isolatie? Het is toch niet erg dat je vanuit de Vlaamse overheid middelen, budgetten en een renovatieplan voorziet en dat je er een turbo op zet om de Vlaming, die met de baksteen in de maag geboren is, verder aan te moedigen om te isoleren. Dat is goed voor zijn factuur op lange termijn, structureel, maar dat is ook goed voor de waarde van het huis. En ik denk dat je daar toch niet iets op tegen kunt hebben. En inderdaad, die energiefactuur moet ook naar beneden. We zijn daarmee bezig.
Voor dit jaar gaan de distributienettarieven met 20 procent naar beneden. Dat is op zich een goede evolutie, maar het werk is niet af. We hebben 200 miljoen euro gevonden, deels vanuit het Energiefonds om groenestroomcertificaten op te kopen. Dat is ook nog voor dit jaar. We hebben ook beslist dat we de warmte-krachtcertificaten zullen afbouwen. Er komen er dus geen nieuwe meer voor nieuwe of vernieuwde installaties. Op kruissnelheid zou dat nog eens 170 miljoen euro betekenen om uit die energiefactuur te halen.
We zijn bezig met een grotere oefening in de schoot van de regering. Ik wil hier ook geen ballonnetjes oplaten, want daar heeft niemand iets aan. De afgelopen weken hebben we tien à twaalf ballonnen gezien, en dat is ook niet goed, vind ik. We zijn die oefening al even aan het maken, maar ik heb altijd gezegd dat het juridisch robuust moet zijn. Eender welke ingreep we doen, ik wil er niet op worden teruggefloten door een of andere instantie. Dat vind ik een heel belangrijk punt. We zijn dat aan het bespreken in de schoot van de Vlaamse Regering. Alle coalitiepartijen willen alles op alles zetten om dingen verder uit die factuur te halen.
Tot slot: de tariefstructuur is helaas een exclusieve bevoegdheid van de VREG. Noch de regering, noch het parlement heeft daar helaas iets aan te zeggen. Maar dat betekent niet dat we – of liever, het parlement, want ik mag niet te veel op de regulator zeggen ... We moeten onze controlefunctie gebruiken en het parlement moet mee de druk opvoeren. De studie heeft nu ook aangetoond dat dat toch wel een grote impact zal hebben bij bepaalde huishoudens en dat het nu niet het moment is om zo’n capaciteitstarief in te voeren. We moeten dat goed bekijken – er is een hoorzitting – en aanpassen, bijsturen waar nodig. Ik ben dan ook heel blij dat het parlement hier kamerbreed, unaniem zegt: ‘Dit is eigenlijk nog niet klaar. We zullen dat niet invoeren.’ (Applaus bij de N-VA)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, dank u wel. Ik onthoud drie belangrijke engagementen van u. U gaat de energiefactuur van de gezinnen verder verlichten door de extra middelen te gebruiken die vanuit de grote vervuilende bedrijven in het Klimaatfonds worden gestort.
Ten tweede zult u inzetten op extra ondersteuning van gezinnen om ervoor te zorgen dat ze allemaal zonnepanelen op hun dak kunnen krijgen en in een energiezuinige woning kunnen wonen. Dat is een beleid op lange termijn dat ervoor zorgt dat de facturen op lange termijn ook onder controle blijven.
Ten derde zult u de overwinsten van de overgesubsidieerde zonnepanelenparken van voor 2013 aanpakken waar dat kan en mogelijk is.
Ten vierde, collega’s, wat betreft de VREG en het capaciteitstarief, is het hervormen van dat tarief nog altijd nuttig. Het gaat om 3,3 miljard euro extra die anders in de factuur van elke Vlaming zal verdwijnen. Maar het is heel duidelijk dat het capaciteitstarief zoals dat nu voorligt, moet worden aangepast. Het gaat over de impact op sociaal zwakkere gezinnen en over de manier waarop het piekvermogen wordt bereikt zodat een modaal gezin dat ’s avonds thuiskomt, kookt, tv kijkt en ondertussen de wasmachine laat draaien, daarvoor niet wordt afgestraft. De VREG heeft huiswerk te maken, en we zien elkaar daarvoor terug in de commissie Energie binnen twee weken.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Iedereen moet voor zijn eigen deur vegen, minister Demir. Ik ben blij om dat eens van u te horen, want ik en veel Vlamingen met mij zijn dat vingerwijzen naar zowel de VREG als de hopeloze bende van Vivaldi meer dan beu. Het is een feit dat u minister van Energie in Vlaanderen bent en u hebt een bepalende impact op een heel groot deel van de energiefactuur, maar u bent ook de minister die mee is gestapt in de fanatieke elektrificatie. U bent toch de minister die alle Vlamingen verplicht om vanaf 2029 elektrisch te rijden. U zorgt er dus mee voor dat de energiefactuur van talloze mensen op die manier onbetaalbaar wordt.
Ik herhaal dus en concludeer met spijt in het hart dat u het capaciteitstarief niet principieel in de vuilnisbak gooit. Er is uitstel maar geen afstel. Ik concludeer ook dat u niet ingaat op de 200 euro per jaar aan heffingen die u nu als minister zou kunnen schrappen uit de energiefactuur van alle Vlamingen. Minister Demir, dat doet u niet, waarvan akte. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, ‘popom popom popom popom’. (Jos D’Haese zingt een melodietje en maakt handgebaren.)
Dat is wat mijn collega Raoul Hedebouw dacht toen hij de Federale Regering met slepende voeten naar een energieakkoord zag lopen. Maar als ik dit hier bezig zie, komt er ander muziekje in me op: ‘tete tererere tete tere, tete tererere tete tere’. (Jos D’Haese zingt een melodietje en maakt handgebaren.)
Het is onwaarschijnlijk. De energiemarkt staat in brand. De mensen kunnen hun facturen niet betalen, en het enige wat we hier horen, is dat we er al maanden mee bezig zijn, dat we er nog weken over zullen doen en dat we misschien eens zullen zien of de mensen hun huis kunnen isoleren. Maar dat heeft niets te maken met de facturen die vandaag onbetaalbaar zijn geworden, en daarop komt er geen antwoord.
Ik heb het hier al gezegd, maar ik denk echt dat u de woede van de mensen over die hoge energieprijzen onderschat. Als jullie niet in beweging komen, zullen we die woede laten horen. Ik roep iedereen op om op 27 februari in Brussel mee basta te zeggen tegen dit beleid en te eisen dat er eindelijk maatregelen komen om die energiefacturen structureel te verlagen. (Applaus van Lise Vandecasteele)
De heer Tobback heeft het woord.
Ik excuseer me bij de collega’s: ik heb mijn dansje niet ingeoefend, dus het zal voor een volgende keer zijn. (Gelach)
Maar dat gezegd zijnde en in alle ernst, minister en collega’s, ik denk dat ook na dit debat het risico zeer groot is dat de regering de Vlamingen aan het verliezen is in de discussie over transitie gekoppeld aan de kosten. Ik wil eerlijk zijn. De Vlaamse Regering heeft een aantal goede ambities: elektrificatie, meer elektrische wagens, meer elektrische warmtepompen en noem maar op. Dat zijn allemaal zaken die het levenscomfort en de milieukwaliteit ten goede komen. Maar een instrument zoals het capaciteitstarief bewijst dat ze het probleem van de verkeerde kant aanpakt, want dat is een instrument dat dient om de last ervan in de nek van de burger te schuiven, en in de eerste plaats van die burgers die vandaag al een veel te zware last dragen. Dat is waarom het principieel totaal onaanvaardbaar is om dat te doen.
U zegt allemaal dat we iets moeten doen aan het capaciteitstarief. Als er juridische middelen zijn, als er juridisch advies nodig is, collega's van de meerderheid, laten we dat dan samen vragen. Vanuit Vooruit zijn we bereid eender welk decretaal voorstel mee te steunen dat zorgt dat dit niet gebeurt en dat de last niet in de nek van de burgers wordt geschoven. Ik wil met u die verantwoordelijkheid nemen. Ik hoop dat u ze ook wilt nemen. (Applaus bij Vooruit)
De actuele vragen zijn afgehandeld.