Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de ambitie om meer diverse opinies aan bod te laten komen bij de VRT
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, afgelopen zomer kwam men wel ergens te lande het blauwe busje van de VRT tegen. Men kon aan VRT-schermgezichten antwoorden op de vraag: ‘Wat vind je van de VRT?’. Behalve die rondgang door Vlaanderen heeft de VRT online meer dan tienduizend mensen bevraagd en ook nog eens een representatieve enquête gedaan onder de Vlamingen met dezelfde vraag. Daaruit bleek dat acht op de tien Vlamingen heel tevreden zijn over de VRT maar ook dat 9 percent heel kritisch staat tegenover de VRT. Verder bleek ook dat een op de drie het merk VRT eigenlijk niet kent. Bij jonge mensen, mensen met een migratieachtergrond en kortgeschoolden is dat zelfs een op de twee. Dit zijn toch aandachtspunten.
De VRT heeft onmiddellijk de koe bij de horens gevat en is met die resultaten aan de slag gegaan. Ze heeft een actieplan opgesteld met zes belangrijke actiepunten die ze vanaf nu wil uitrollen.
Minister, hoe staat u tegenover die zes actiepunten die de VRT naar voren schuift? Zijn ze volgens u het juiste antwoord op de werkpunten die naar boven zijn gekomen uit die brede bevraging?
De heer Slootmans heeft het woord.
Zoals mevrouw Segers al zei, publiceerde de VRT afgelopen week de resultaten van het VRT-onderzoek ‘Jouw VRT’ waarbij maandenlang werd gepeild naar wat de Vlaming van zijn openbare omroep verwacht. Die bevraging mondde vervolgens uit in een actieplan van welgeteld zes A4'tjes, collega's, als je de foto's en illustraties buiten beschouwing laat.
Los van de appreciatie over het onderzoek en de onderzoeksmethoden, zijn de resultaten opmerkelijk te noemen. Zo lezen we – tenminste als we de VRT mogen geloven en u weet dat wij dat blindelings doen – dat 77 procent van de Vlamingen tevreden is over de VRT. ‘Acht op de tien Vlamingen tevreden over de VRT’ kopten ze. ‘Fier over de VRT’. Het had een beetje weg van ‘Wij van wc-eend zijn dolenthousiast over wc-eend’.
Wat wel vreemd is aan die 77 procent, minister, is dat men in datzelfde onderzoek eigenlijk concludeert dat een op de drie Vlamingen, zoals mevrouw Segers ook al zei, zegt dat ze de VRT niet kent. Dat gaat mijn wiskundige capaciteiten te boven: een op de drie kent ze niet, maar 77 procent is wel tevreden.
Een andere en toch wel veelzeggende conclusie is dat 88 procent van de Vlamingen aangeeft dat er wel degelijk een probleem is bij de VRT als het aankomt op het aan bod laten komen van verschillende meningen. Anders gezegd, de Vlaming stuurt de VRT eigenlijk naar huis met een stevige kerstbuis op twee van haar hoofdvakken: onpartijdigheid en opiniediversiteit. Surprise, surprise.
Die buizen zijn allesbehalve nieuw. De VRT sleept die al jaren mee. Volgens het nieuwe ontwerp van ‘knipdecreet’ van minister Weyts betreffende de hogescholen zou ze het allang verkorven hebben, maar dat is een zijsprongetje. De vraag is nu vooral wat ze met die conclusies en met die buizen gaat doen. Minister, dat is meteen ook mijn vraag aan u: welke stappen gaat de VRT nu concreet ondernemen om nu eens eindelijk de omroep te worden waar elke mening inderdaad telt? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister Dalle heeft het woord.
Collega’s, dank u wel voor de vragen. Als publieke omroep heeft de VRT de taak om alle Vlamingen, en ook alle Brusselaars, op een goede manier te bereiken. Dat is zo ook uitdrukkelijk opgenomen in de beheersovereenkomst. Elke organisatie, elk bedrijf moet ook de eigen werking in vraag durven te stellen. Dat is ook wat is gebeurd met dat ‘Jouw VRT’-traject. Op een vrij verfrissende, vrij innovatieve manier hebben ze de Vlaming daarover bevraagd, enerzijds door een wetenschappelijke bevraging van 2620 Vlamingen, een kwantitatieve studie, anderzijds door met de caravan de boer op te gaan en over heel Vlaanderen en Brussel de mensen te bevragen. Bijna 10.000 mensen zijn zo bevraagd. Er zijn ook heel wat kwalitatieve gesprekspanels ingericht.
De resultaten van dat onderzoek zijn enerzijds zeer hoopgevend. Er is al verwezen naar een aantal cijfers. Bijna acht op de tien Vlamingen zijn tevreden of zeer tevreden over de VRT. Ook vinden bijna acht op de tien Vlamingen het zeer belangrijk dat we in Vlaanderen een sterke openbare omroep hebben. Naast die positieve elementen zijn er echter inderdaad ook een aantal zaken die moeten aanzetten tot reflectie en nieuwe actie. Collega Slootmans, een daarvan is inderdaad dat een derde van de bevraagde respondenten zegt het corporate merk VRT niet te kennen. Het gaat dan inderdaad vooral over kortgeschoolde mensen, mensen met een migratieachtergrond en ook jongeren. Op basis van diverse van die elementen is men inderdaad gekomen tot een actieplan met een zestal punten. Ik kan als minister van Media alleen maar vaststellen dat die zes actiepunten daadwerkelijk een antwoord trachten te bieden op dit onderzoek en ook naadloos aansluiten bij een aantal van de aandachtspunten en doelstellingen die we hebben geformuleerd in de beheersovereenkomst van de VRT. Ik denk dan bijvoorbeeld aan betrouwbare informatie als kernopdracht van de VRT, aan kwaliteitsvolle ontspanning, aan het versterkt inzetten op digitalisering, personalisatie en dergelijke meer. Dat zijn zaken die stuk voor stuk ook hun grondslag vinden in strategische doelstellingen van de beheersovereenkomst of in de KPI’s die we hebben geformuleerd.
Men heeft ook specifiek wat die zesde doelstelling betreft, inzake de diversiteit aan meningen en ook diversiteit op het scherm, bevraagd: 88 procent van de bevraagde mensen zegt het eigenlijk heel belangrijk te vinden dat diverse meningen aan bod kunnen komen. Diversiteit, dat gaat dan zowel over de meningen die aan bod komen als over de beeldvorming op het scherm. Ter zake zijn er diverse acties die de komende maanden en jaren zullen worden uitgerold. Ik verwijs naar het voorbeeld van het 50:50-programma van de BBC. Dat gaat over de pariteit tussen mannen en vrouwen op het scherm. Dat wordt niet alleen bij de nieuwsdienst, maar bij alle redacties uitgerold, om ervoor te zorgen dat die pariteit of bijna-pariteit tussen man en vrouw op het scherm een realiteit is. Ook het voornemen om een persoon met een handicap als schermgezicht te hebben, is een van die doelstellingen, en ga zo maar door.
Daarnaast gaat het inderdaad ook over pluralisme en diversiteit in de meningen. Alle meningen moeten aan bod kunnen komen. Ter zake zijn diverse concrete acties aangekondigd. Men zal bijvoorbeeld werken met een zogenaamde ‘blend club’ van 150 medewerkers die daar ook expliciet aandacht aan besteden. Men zal vanuit de webstudio ook proberen om meer meningen van het terrein binnen te trekken in de studio. Ook met @nws.nws.nws op Instagram wordt dat getracht.
Concluderend kan ik dus zeggen dat ik tevreden ben met deze actie van de VRT, met ‘Jouw VRT’, zowel over de toegepaste methode van een rechtstreekse dialoog met de Vlamingen als over de zes actiepunten, die naadloos aansluiten bij de beheersovereenkomst.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
Collega Slootmans, u hebt blijkbaar een ander onderzoek gelezen dan wat ik en de minister hebben gelezen. De VRT doet haar job goed. Dat blijkt toch wel overduidelijk uit deze degelijke studie. Ze neemt haar taak op om op een betrouwbare manier te informeren. Negen op de tien Vlamingen zegt dat ze de VRT belangrijk vinden voor informatie, om hen te helpen de wereld te begrijpen.
Anderzijds zegt men dat de VRT te weinig inzet op creativiteit en ontspanning, net wat jonge mensen en die kortgeschoolden heel belangrijk vinden. Zeker als het gaat over die informatierol, zijn dat precies ook de groepen die vaker gevoeliger zijn voor desinformatie en fake news. Ook daarin heeft de VRT een belangrijke rol te spelen. Maar dat is geen van de zes actiepunten.
Minister, wat kunt u doen vanuit uw positie als minister van Media, maar ook van de VRT, om ook op dat vlak de VRT bij te staan, te ondersteunen, om precies naar die specifieke doelgroepen beter te kunnen werken.
De heer Slootmans heeft het woord.
Minister, ik begrijp uit uw ‘blend club’-antwoord dat ze ons aan de Reyerslaan toch absoluut willen doen geloven dat ze de Vlaming deze keer echt wel begrepen hebben en dat ze nu toch echt wel stappen zullen zetten om die diversiteit aan kleuren die ze constant propageren ook door te trekken naar een diversiteit aan opinies.
Vergeef me mijn wantrouwen, minister, maar die belofte horen wij al sinds de eerste beheersovereenkomst, een kwarteeuw geleden. Het Mediadecreet legt het hun al op van in 1997 onder uw voorganger Van Rompuy en er is nog geen dag voorbijgegaan zonder dat ze er galant hun broek aan hebben geveegd. Getuige het laatste VRT-onpartijdigheidsonderzoek – waaruit ik straks graag citeer, als u dat wenst –, getuige de besluiten van de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM), getuige de arresten van de Raad van State in 2009, die nog niets aan actualiteitswaarde hebben ingeboet.
Minister, mijn vraag aan u is dan ook heel concreet: welke garanties geeft u ons dat het deze keer wél menens is en dat de VRT nu eindelijk de omroep wordt van álle Vlamingen en niet alleen van een klein links progressief bobo-clubje zonder draagvlak in Vlaanderen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, de resultaten van de bevraging zijn inderdaad vrij positief voor onze openbare omroep. 83 procent van de Vlamingen kijkt vooral naar de openbare omroep voor informatie. Dat versterkt wat in de beheersovereenkomst staat en wat we ook altijd beklemtonen, namelijk dat dit toch de eerste opdracht is en blijft voor de VRT: betrouwbare informatie aanbrengen.
En uiteraard moeten wat ons betreft alle geledingen van de samenleving aan bod komen op die openbare omroep en moeten ook alle Vlamingen zich in die openbare omroep herkennen.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Voorzitter, minister, we mogen inderdaad toch wel zeggen dat dit een heel goed rapport is voor de VRT. De VRT staat voor kwaliteit en betrouwbare informatie. Dat is een heel belangrijke rol van een openbare omroep, om inderdaad te zorgen voor betrouwbare informatie en fakenieuws aan te pakken.
Maar we zitten inderdaad met het probleem dat de VRT iets te weinig diverse groepen bereikt. En dan, minister, vond ik het toch wel schrijnend dat gisteren, op een moment dat racisme zo hard ter sprake kwam en die groepen ondervertegenwoordigd zijn in vele geledingen, maar ook op de openbare omroep, er in Extra Time vijf witte mannen daarover zitten te debatteren. Dat is toch echt nog een aandachtspunt, minister, waar heel snel een extra tand moet worden bij gestoken als we willen dat die openbare omroep een weerspiegeling is van onze samenleving, die ook bij die jongeren van buitenlandse afkomst aantrek vindt. Minister, kunt u ervoor zorgen dat er op dat vlak zeker een tandje wordt bij gestoken?
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Minister, dit is inderdaad een goed rapport voor de VRT, mijn felicitaties daarvoor aan de mensen van de VRT. Maar zoals bij elk goed rapport zijn er een aantal aandachtspunten. Zo worden sommige groepen slecht bereikt zoals jongeren, mensen met een migratieachtergrond en laaggeschoolden. Dat heeft vaak ook te maken met de vraag of zij zichzelf herkennen wanneer ze naar die televisieprogramma’s kijken. Minister, mijn concrete vraag is dan ook of de VRT voldoende werk maakt van, of nog meer werk kan maken, van die schermgezichten, de herkenbaarheid van die schermgezichten en de diversiteit binnen die schermgezichten.
Minister Dalle heeft het woord.
Collega’s, ik dank u voor de bijkomende vragen en opmerkingen. Diversiteit gaat niet alleen over het eigen personeelsbestand maar effectief ook over wat men op het scherm ziet. In de beheersovereenkomst gaat het over een drietal categorieën: de verhouding man/vrouw waarbij men quasi naar een pariteit gaat op het scherm, migratieachtergrond, en personen met een handicap. Dat is een constant aandachtspunt voor alle redacties, zeker ook voor de sportredactie.
Collega Meuleman, ik stel vast dat daar wel een mooi traject is afgelegd. Ik heb ook al gerapporteerd over de cijfers van het programma ‘Van hier tot in Tokio’ waar effectief heel wat vrouwelijke commentatoren aan bod zijn gekomen. Het is inderdaad bij elk panel een aandachtspunt om daarnaar te kijken. De redactie moet geval per geval inschatten hoe ze dat doet maar ik stel wel vast dat er een grote vooruitgang in wordt gemaakt.
Collega Slootmans, diversiteit gaat inderdaad ook over diverse opinies, over pluralisme binnen de publieke omroep. Het verschil tussen de vorige beheersovereenkomsten en de huidige is dat we met de VRT hebben afgesproken – dat is een van de doelstellingen uit de beheersovereenkomst – dat er naast een interne monitoring bij de VRT door de verschillende mechanismen die daar bestaan, gaande van de redactieraad tot de onafhankelijke redactie en journalisten, ook een externe monitoring komt. We hebben daar ook de nodige concrete stappen voor gezet. Zoals in de beheersovereenkomst staat, hebben we gezegd dat het de VRM is die dit monitort. We hebben hen de nodige middelen gegeven om dat te doen. Zij hebben een overheidsopdracht uitgeschreven die intussen gegund is aan de Universiteit Antwerpen en het Elektronisch Nieuwsarchief (ENA). In het kader van de jaarlijkse monitoring van de beheersovereenkomst zullen zij effectief die analyse maken op een wetenschappelijk onderbouwde manier. Ik denk dat dat wel het grote verschil is. In het verleden werd dit niet op die wijze extern nagegaan. Ik kijk zeker ook uit naar de resultaten van die monitoring.
Het grote aandachtspunt in dit traject is effectief het bereiken van een aantal doelgroepen: jongeren, kortgeschoolden en mensen met een migratieachtergrond die niet altijd toegang vinden tot de producten van de VRT. De VRT heeft zelf aangegeven dat ze goed scoren op het vlak van informatie. Uit de studie blijkt inderdaad dat de Vlaming hen associeert met kwaliteit en degelijkheid. Op het vlak van ontspanning en creativiteit scoren zij wat minder. Dat is ook een van de redenen waarom zij bijvoorbeeld minder aansluiting vinden bij jongeren.
Een ander punt, en dat is eigenlijk iets wat binnen het relanceprogramma Vlaamse Veerkracht centraal staat, is de digitalisering. Ik trap een open deur in wanneer ik zeg dat kinderen en jongeren veel minder kijken naar lineaire televisie. Zij kijken veel meer via digitale media, smartphone, sociale media. Het actieplan rond media-innovatie en digitale transitie is dan ook uitzonderlijk belangrijk. Ik heb vanmorgen nog samengezeten met bijna honderd CEO’s en leiders uit de mediasector die eigenlijk heel veel interesse hebben in een van de projectoproepen die vorige vrijdag door de Vlaamse Regering is goedgekeurd en die begin volgend jaar wordt gelanceerd over de digitale transitie van de mediasector. Het moet voor de VRT inderdaad de bedoeling zijn om niet alleen topkwaliteit te maken maar ook aanwezig te zijn bij al die doelgroepen, zeker ook via digitale dragers. Vandaar dat we binnen dat relanceplan voorzien in een bedrag van 11 miljoen euro die zullen worden gecofinancierd door bedrijven en door de Vlaamse overheid om dat mogelijk te maken.
Collega's, ik ben ervan overtuigd dat de VRT er op die manier kan in slagen om nog meer dan vandaag ook bij die doelgroepen aanwezig te zijn en ervoor kan zorgen dat de VRT er effectief is voor alle Vlamingen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Dank u wel, minister. De VRT bereikt keer op keer alle KPI’s en de cijfers die vastgelegd zijn in de beheersovereenkomst, en krijgt daarvoor bij de presentatie van het jaarverslag eigenlijk ook keer op keer applaus op alle banken en zelfs appreciatie van het Vlaams Belang. Ik snap de hardheid nu dus niet helemaal.
Ik wil hier niet per se staan als fan van de VRT. Maar we weten uit elk onderzoek dat een sterke openbare omroep een aanjager is van een sterk commercieel medialandschap en op die manier ook belangrijk is voor onze democratie. Het is dus in ons aller belang om een sterke openbare omroep te hebben. De VRT vecht daar elke dag voor. Uit deze studie bleken een aantal pijnpunten. De VRT toont zich bereid om onmiddellijk de koe bij de horens te vatten, ook inzake diversiteit. Ze doet dat niet alleen. Zo heb ik vandaag op SBS, op Play4 en Play5, enorm grote inspanningen gezien om de diversiteit van ons Vlaanderen te tonen, zelfs in Dancing with the Stars.
Ik wil dus nogmaals een oproep doen aan u, minister. We gaan, verder dan de relancemiddelen, de VRT moeten ondersteunen om al die doelstellingen waar te maken.
De heer Slootmans heeft het woord.
Minister, ik heb u om staalharde garanties gevraagd om van de VRT nu eindelijk eens de omroep te maken waarbij elke Vlaming en elke mening telt. Die hebt u mij niet gegeven. Al jaren, al decennia, vertelt men op de VRT dat het tij nu echt wel aan het keren is en dat ze nu inderdaad een afspiegeling willen zijn van Vlaanderen. Telkens krijgen we nul op het rekest. Ik neem samen met u de proef op de som. Weet u hoeveel het Vlaams Belang, dat al twaalf peilingen op rij de grootste politieke formatie is van het land, het afgelopen jaar te gast was in een programma als Terzake? 5,8 procent. Weet u hoeveel uw partij, CD&V, daar zat? 28 procent. In De Zevende Dag kreeg het Vlaams Belang 4 procent van de politieke schermtijd, in De Ochtend 3,1 procent van de zendtijd en in de ontspanningsprogramma’s 0,8 procent, minister. Dat zijn de cijfers. Dat zijn de feiten. Zolang die niet veranderen, zijn slogans als ‘elke mening telt’, monitoring of ‘blend clubs’, allemaal praat voor de vaak. Wij verwachten dan ook wezenlijke actie, minister, en geen zoveelste riedeltje van gratuite aankondigingspolitiek. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vragen zijn afgehandeld.