Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer D’Haese heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, morgen is er een nieuw Overlegcomité en de ballonnetjes worden al opgelaten: cafés sluiten, cultuur dicht, nieuwe bubbels invoeren, alleen winkelen. Zelfs een nieuwe lockdown zou niet helemaal zijn uitgesloten. We zijn in elk geval vertrokken voor een nieuwe fase in het jojopandemiebeheer dat we de afgelopen twee jaar hebben gezien: op, af, op, af, en niemand die nog kan volgen.
Welke structurele maatregelen zijn intussen genomen? Er is natuurlijk de vaccinatiecampagne die loopt, en dat is heel goed, maar we weten intussen dat we er alleen daarmee niet geraken. Daarom wil ik hier vandaag een oproep doen om veel meer in te zetten op een preventief beleid en om dat meer te baseren op testen. We zitten vandaag in een situatie waarbij heel wat mensen besmet zijn zonder ziek te worden en dus het virus doorgeven zonder dat ze er zelf erg in hebben. Dat is redelijk gevaarlijk voor de verspreiding van de pandemie. De enige manier om dat tegen te gaan, is zorgen dat die mensen zichzelf veel meer testen.
Steven Van Gucht zei het al: ‘Eerst een testje, dan een feestje.’ Dat is waar we naartoe moeten. Als we naar een cultuurvoorstelling gaan, naar het theater, naar de cinema: eerst een zelftest. Als we op bezoek gaan naar de familie: eerst een zelftest. Dat is waar we vandaag naartoe moeten.
Die zelftesten zijn cruciaal om de pandemie plat te krijgen, maar toch zijn ze vandaag nog steeds betalend. Het is een drempel voor heel veel mensen om ze frequent te gebruiken.
In het Verenigd Koninkrijk zijn zelftesten vandaag gratis beschikbaar voor de bevolking. De heer Van Gucht zei vandaag dat gratis zelftesten een goed idee zijn. Minister, mijn vraag aan u is dus: hoe staat u daar tegenover? Welke maatregelen wilt u nemen om te zorgen dat we die zelftesten veel breder kunnen inzetten?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, ik denk dat in deze pandemie naast vaccineren de testen inderdaad ook een belangrijke rol spelen. U weet dat er verschillende testen zijn: de PCR-testen, de antigeentesten en de zelftesten. De zelftesten kunnen inderdaad een rol spelen in de private sfeer. Als u eens met mensen wilt samenkomen, zeker met kwetsbare mensen, kan dat ertoe bijdragen. Ook kunnen ze repetitief worden ingezet, bijvoorbeeld op werkplekken. Dat is op zich een goede zaak, maar ik zou toch ook willen vragen om geen vals gevoel van veiligheid daaromtrent te creëren. We hebben aan de Risk Assessment Group (RAG) een nieuw advies gevraagd omtrent het inzetten van zelftesten in onze globale teststrategie.
Waarom zeg ik dat we toch moeten oppassen, zeker op dit ogenblik, nu we worden geconfronteerd met die nieuwe variant? Omdat zelftesten nooit in de plaats mogen komen van andere maatregelen als een compensatie voor verhoogd contactgedrag. Het ene mag niet in de plaats van het andere komen. Men moet zich er ook rekenschap van geven dat de gevoeligheid van die zelftesten minder groot is. Het zijn ook zelftesten, wat betekent dat de afname ook mee bepalend is voor het mogelijke resultaat daarvan. Er is zopas ook een studie verschenen van de KU Leuven, UZ Leuven en het Interuniversitair Micro-elektronicacentrum (imec) waarin wordt gewaarschuwd voor zelftesten, omdat mensen die al twee dagen besmet waren in de periode voordien al even besmettelijk waren als nadien, maar dat werd nog niet door die zelftesten gedetecteerd. Ze waren dus negatief, maar ze waren eigenlijk valsnegatief. Die studie is vandaag verschenen. Als u wilt, maak ik ze graag over.
Laten we dus toch voorzichtig zijn wat dat betreft. Het is ook daarom dat we dat advies aan de RAG hebben gevraagd: hoe moeten we dat nu in onze teststrategie inpassen? U weet dat we dat al doen voor de quarantaineduur. Die kan worden verkort indien men met een zelftest werkt. We moeten dat echter op een goede manier doen en mogen de mensen geen vals gevoel van veiligheid geven. Ik zeg dus niet dat ze niet mogen worden ingezet. Ik zeg wel dat men erover moet nadenken op welke manier men ze gebruikt.
De betaalbaarheid is een belangrijk element. De kostprijs van die zelftesten is al enorm gezakt ten opzichte van een aantal maanden geleden. Die bedraagt 3 tot 5 euro. Voor mensen die een verhoogde tegemoetkoming hebben, zijn die zelftesten ter beschikking voor 1 euro. Ik denk dus dat er al belangrijke stappen zijn gezet om ze toegankelijk te maken, niet alleen financieel, maar ook als het erover gaat waar en op welke manier men ze kan kopen. Vooraleer daar verdere stappen in te zetten en dat verder te includeren in onze bredere teststrategie, zou ik echter willen wachten op het advies van de RAG.
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, bedankt. Uiteraard staan de zelftesten niet alleen. Ze zijn een onderdeel van heel het instrumentarium tegen de pandemie. Er zijn veel zaken die moeten gebeuren: het versterken van het contactonderzoek, het versterken van het testen van symptomatische gevallen, het versterken van de eerste lijn, van de zorg. Ook moet er bijvoorbeeld voor worden gezorgd dat mensen die in quarantaine gaan, geen loonverlies lijden. Dat zijn allemaal belangrijke dijken tegen het coronavirus. Zelftesten worden vandaag echter wel door u en door heel veel andere ministers aangemoedigd, terecht. Ik denk dat u er toch niet omheen kunt dat de prijs een drempel blijft. Ik ken mensen die vandaag in Nederland gaan zoeken naar de meest goedkope testen. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat mensen online moeten zoeken hoe ze daar op de goedkoopste manier aan kunnen geraken. Als je dan ziet dat men in een land als het Verenigd Koninkrijk die testen gratis aan de bevolking gaat aanbieden, dat men die thuis opgestuurd krijgt als men die nodig heeft, dan denk ik: dat is wat wij nodig hebben om ervoor te zorgen dat we dat echt kunnen veralgemenen.
Natuurlijk heb je geen honderd procent zekerheid, maar zonder zelftest heb je dat natuurlijk nog veel minder. Mijn vraag is dus heel concreet. U hebt daar nog niet op geantwoord. Wat vindt u van het voorstel om de zelftesten gratis te maken voor de burger? Wilt u dat morgen mee bespreken?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, u verwijst er terecht naar dat sinds 8 april van dit jaar mensen met een verhoogde tegemoetkoming, de meest kwetsbaren, vier sneltesten per persoon om de veertien dagen kunnen afhalen, en dat voor 1 euro. Ik hoor van lokale apothekers dat die maatregel nog niet goed is ingeburgerd en dat die bekendmaking breder zou kunnen worden gedaan.
Minister, laat ons er werk van maken om dit meer kenbaar te maken, zodat mensen met een beperkt inkomen daar effectief van kunnen gebruikmaken. Minister, op welke manier kunnen we vanuit het agentschap Zorg en Gezondheid meer bekendheid geven aan dit systeem?
Mevrouw Goeman heeft het woord.
Minister, ik ben het met u eens, in die zin dat ik denk dat zelftesten inderdaad een extra – met de nadruk op extra – dam zijn in de strijd tegen corona. In het verleden – eind 2020 – heeft de Vlaamse Regering al eens 1,1 miljoen zelftesten aangekocht, voor scholen, zorginstellingen en bedrijven. Het is niet helemaal duidelijk wat daar toen mee is gebeurd. Minister, is het de bedoeling om dat opnieuw te doen, aanvullend, voor in onze scholen, onze kinderdagverblijven, eventueel ook in de zorginstellingen? En worden daar op dit moment dan draaiboeken voor ontwikkeld: wie moet er worden getest, hoe vaak moeten zij worden getest? Heel veel mensen in de scholen, in de crèches, in de zorginstellingen zitten op dat antwoord te wachten.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Dat zelftesten een belangrijk element zijn, staat volgens mij echt buiten kijf. Er is een oproep gedaan voor de eindejaarsperiode: eerst een testje, dan een feestje. Ik vind het heel goed dat men mensen aanspoort om toch een test te doen alvorens men aan de tafel aanschuift.
Wat betreft de betaalbaarheid klopt het dat mensen met een verhoogde tegemoetkoming slechts 1 euro moeten betalen. Maar ik treed de collega bij: dat is nog onvoldoende gekend bij de mensen. Ik wil ertoe oproepen om enerzijds het gebruik ervan breder bekend te maken, maar anderzijds ook te wijzen op het correct gebruik ervan. Want professor Goossens heeft nog maar recent aangetoond dat bij hem plots iedereen positief was getest met de zelftest, gewoon omdat die bij een verkeerde temperatuur werd afgenomen. Dat is toch ook een zeer belangrijk element om mee te nemen.
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Minister, onze fractie sluit zich heel uitdrukkelijk aan om dat inderdaad op korte termijn te beslissen, om niet te veel adviezen af te wachten, maar daar morgen op het Overlegcomité werk van te maken.
Het gaat inderdaad om slechts één plak uit de plakken kaas waar we altijd over spreken, en we moeten die niet groter maken, maar ook niet kleiner dan het is. Ik zie alle experten op Twitter en op andere plaatsen aanraden om daarmee aan de slag gaan. Dan moeten wij hier niet zeggen: ‘Wees vooral voorzichtig.’ Uiteraard moeten we een mondmasker dragen, afstand houden enzovoort. Maar die plak kaas is ook een absolute meerwaarde en sluit uit dat we misschien andere, meer ingrijpende maatregelen moeten nemen op middellange termijn.
En een andere van die maatregelen, minister, zijn de FFP2-maskers. Ik heb u dat vorige week gevraagd. Experten geven steeds meer aan dat dit het moment is om over te schakelen op dat type masker. Bent u van plan om daar een versnelling in te voeren? Wilt u daarmee aan de slag gaan?
Wat ons betreft moeten de zelftests absoluut gratis zijn. Minister, de prijs is vandaag nog altijd hoger dan een brood. Voor heel wat mensen is het dus onhoudbaar om die meerdere malen in te schakelen. Wij pleiten absoluut, samen met de collega's, voor gratis zelftests.
De heer Sintobin heeft het woord.
In de wereld van sommigen is gratis natuurlijk het ideaal. Maar gratis bestaat niet, ik denk dat we het daarover ondertussen eens zijn.
Minister, u hebt gelijk: we moeten opletten dat we met die zelftest geen vals gevoel van veiligheid creëren.
Collega's, niet zozeer de betaalbaarheid vormt een probleem – de minister heeft het zelf gezegd: er worden extra steunmaatregelen gegeven aan mensen die het echt nodig hebben – maar wel de betrouwbaarheid. Die betrouwbaarheid lijkt mij een nog groter probleem. Maar ik verwijs ook naar de beschikbaarheid. We moeten streven naar een bredere beschikbaarheid van de sneltest. Want als ik me niet vergis, wordt die enkel op een paar plaatsen aangeboden.
Wat een risico inhoudt, is de verantwoordelijkheidszin van de mensen. Ik ken mensen – en ongetwijfeld kent iedereen wel zulke mensen – die niet in quarantaine wíllen gaan, al was het maar om geen loonverlies te lijden of om de feesten te kunnen doorkomen. Mensen die positief testen en geen symptomen hebben, zullen mijns inziens geen PCR-test laten afnemen en zullen andere mensen kunnen besmetten.
We moeten de bevolking er dus op een of andere manier bewust van maken dat ze absoluut, bij de minste symptomen, een zelftest en later een PCR-test moeten laten afnemen.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, ik heb een heel concrete vraag voor u over de sneltest. Dat is natuurlijk een zelftest die door een erkende zorgverlener wordt afgenomen, zoals de apotheker. We hebben daar heel veel gebruik van gemaakt, zeker de voorbije maand, toen men de testcapaciteit niet meer kon volgen. Minister, zult u ervoor zorgen dat wie een zelftest heeft afgenomen en daarvoor een positief resultaat heeft gelogd, ook een beroep zal kunnen doen op een herstelcertificaat? Dat is vandaag een lacune in onze teststrategie. En wanneer de voorspellingen over omikron uitkomen, dan zouden we weleens alle testcapaciteit waarover we beschikken moeten kunnen benutten.
Vandaag krijgt men geen herstelcertificaat wanneer men een dergelijke test heeft afgelegd. Dat is gebaseerd op een Europese verordening, maar wij kunnen daar zelf natuurlijk wel binnenlandse gevolgen aan koppelen die anders zijn dan de Europese. Nederland bijvoorbeeld doet dat. Wanneer men daar een zelftest heeft afgenomen die positief is, dan krijgt men een jaar lang een herstelcertificaat.
Minister, zult u dit zo snel mogelijk met uw collega’s oplossen?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, ‘eerst een testje, dan een feestje’: dat lijkt me een belangrijk adagium voor de komende dagen wanneer we kerst we vieren, hopelijk met niet te veel mensen samen maar wel met wie u dierbaar is, die u koestert, bij wie u geborgenheid vindt. Dat staat echter de andere zaken niet in de weg, en dat wil ik hier toch even duidelijk zeggen, zeker nu de omikronvariant in opmars is.
De boodschap voor de komende dagen en weken blijft dan ook om enige voorzichtigheid aan de dag te leggen. En daarom is mijn antwoord: enerzijds en anderzijds. Enerzijds kan het daar inderdaad ook toe bijdragen, we hebben het er daarnet over gehad. Maar anderzijds moeten we ook geen vals gevoel van veiligheid creëren.
Collega Vaneeckhout, u zegt dat alle experten het erover eens zijn, maar uit het rapport van het Interuniversitair Micro-elektronicacentrum (imec) en de KU Leuven dat ik vandaag heb gelezen, blijkt dat een hoge virale lading uitgeademde lucht de eerste twee dagen na besmetting niet door de zelftesten wordt opgepikt. Het is belangrijk om daar rekening mee te houden en ons te beroepen op de adviezen die we zullen krijgen van de Risk Assessment Group om te weten hoe we die op een duurzame manier in onze teststrategie moeten onderbrengen.
Collega Goeman, wat de voorzieningen – onderwijs enzovoort – betreft, ging het niet over zelftesten maar over sneltesten. Die zijn nog altijd beschikbaar en worden nog altijd geleverd aan voorzieningen. De voorbije periode is de vraag naar zelftesten opnieuw toegenomen, onder andere voor de bezoekregeling in woonzorgcentra en andere. Op zich is dat een goede zaak. Het gaat over een instrument dat we ter beschikking hebben gesteld en dat nog altijd ter beschikking is.
Collega Parys, het herstelcertificaat kunnen wij niet regelen, dat is Europese regelgeving die in België wordt toegepast. Het CST geldt ook enkel voor België en niet voor het buitenland en reizen. Wat dat betreft, moeten we ons ook daar houden aan de Europese afspraken en kunnen we dat in eigen land niet zomaar aanpassen, heb ik begrepen.
Wat de betaalbaarheid betreft – en ik ben het op dat vlak eens met mevrouw Saeys en mevrouw De Rudder – heb ik daarstraks al gezegd dat er een regeling is voor verhoogde tegemoetkoming van 1 euro. Dat is niet de drempel, maar de bekendmaking daarvan is natuurlijk wel een issue. Het feit dat de vraag wordt gesteld en dat we dit nog eens opnieuw onder de aandacht kunnen brengen, geeft ons ook de gelegenheid om dat opnieuw bekend te maken.
De heer D’Haese heeft het woord.
Ik wil in elk geval de mensen van Groen bedanken voor hun steun aan het voorstel voor die gratis testen. Minister, ik snap uw terughoudendheid niet goed. Natuurlijk is het geen zaligmakende oplossing. Natuurlijk gaat dit samen met contacttracing, met ventilatie, met het versterken van de zorg – uiteraard. Maar waarom zo dralen, waarom zo tijd nemen, waarom zo twijfelen om hier nu ook volop op in te zetten om die golf plat te krijgen? Als het gaat over het invoeren van een CST – dat is ook niet zaligmakend, dat is ook maar een deel van de oplossing – dan is er geen probleem, dan gaat u er volle bak voor. Als het gaat over het verplichten van vaccins, dan gaat u er ook volle bak voor. Maar als het gaat over zorgen dat mensen zich niet op kosten moeten jagen om zichzelf te testen, om zichzelf en hun omgeving te beschermen, om mensen een extra wapen te geven om hun naasten te beschermen, dan geeft u niet thuis. Ik vind dat bijzonder jammer en ik hoop echt dat er morgen op het Overlegcomité toch wordt beslist om die zelftesten gratis te maken. (Applaus bij de PVDA en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.