Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, de gasprijs staat vandaag op recordhoogte. De prijs heeft nog nooit zo hoog gestaan en de bedragen die gezinnen daarvoor betalen gaan dit jaar maal drie. Mensen betalen bijna drie keer zoveel voor gas als in het begin van het jaar. De energieprijzen, de elektriciteitsprijzen zijn nog nooit zo hoog geweest. En er zit heel weinig beterschap aan te komen. Dit is niet meer normaal, minister. Dit is geen normale situatie meer voor gezinnen. De afgelopen herfst zijn de voorschotten al serieus verhoogd en nu beginnen ook de afrekeningen te komen. Ik heb er gisteren nog een gekregen van Luc, een gepensioneerde. Hij had een afrekening van meer dan 1.100 euro, te betalen van een pensioentje.
Deze energiecrisis, minister, duwt mensen in de miserie. Het begint nu pas echt koud te worden. De winter komt eraan, de kerstperiode komt eraan. En er is voor de energieprijzen geen beterschap in zicht. Alle analisten zeggen hetzelfde: de recordprijzen gaan nog maanden blijven aanhouden. Dan stelt zich de vraag welke maatregelen er genomen worden. Federaal had men de grootste energiehervorming ooit aangekondigd. Ik weet niet of u dat nog weet. Ze gingen van alles doen met heffingen en accijnzen en zo verder. Wat is daarvan het resultaat? 8,76 euro voor een gemiddeld gezin.
En u, minister, hebt ook een en ander aangekondigd. Het maakt dit jaar nul euro verschil voor gezinnen, volgend jaar 43 euro. Minister, 43 euro zie je op de grafiek niet eens staan. En dit gaat alleen over gas. Daar moet nog elektriciteit bijkomen. Minister, het is volgens mij glashelder: de huidige maatregelen volstaan niet om deze crisis te bedwingen. Mijn vraag is bijgevolg wat u nog meer gaat doen. Bent u bereid om nog meer maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat mensen niet overkop gaan in deze crisis? (Applaus van Lise Vandecasteele)
Minister Demir heeft het woord.
Collega, we hebben hier vorige week nog de discussie gevoerd naar aanleiding van het faillissement van de Vlaamse Energieleverancier. Het is toen ook even over de hoge gas- en elektriciteitsprijzen gegaan. Net zoals u zijn we daar heel erg mee begaan. Het heeft natuurlijk op de eerste plaats te maken met wat er zich op de internationale markt afspeelt. De laatste maanden zijn de prijzen heel fors en op zeer korte tijd de hoogte ingegaan. Het gaat om een hoogte waarvan onze regulator zegt dat niemand zich had kunnen voorstellen dat dit zou gebeuren.
Op Vlaams niveau kunnen we ook volgend jaar die 200 miljoen euro uit die elektriciteitsfactuur trekken. We hebben vorige week met de Vlaamse Regering ook een Energiearmoedeplan goedgekeurd met 18 zeer concrete maatregelen. We gaan ook structureel ingrijpen, in die zin dat we fossiele subsidies aan het afbouwen zijn. Op kruissnelheid zullen we in de toekomst 170 miljoen euro uit die factuur kunnen halen. We zijn een gasheffing op ondernemingen aan het uitwerken om ervoor te zorgen dat wat we daar nemen, we terug kunnen geven aan de factuur van de gezinnen.
We hebben ook beslist, collega’s, om de zonnepanelenpremie te behouden. Normaal ging die degressief naar beneden. We zijn van oordeel dat lokaal produceren van groot belang is. Daarom investeren we ook in windenergie. Ik ben ook heel blij dat we de doelstelling rond windenergie hebben gehaald, collega’s. Daar stopt het natuurlijk niet bij.
We gaan vooral moeten zorgen dat er zo weinig mogelijk aan energie moet worden uitgegeven. Dat betekent: renovatie, isolatie, massaal. We hebben daar heel wat budgetten tegenover staan. De stijgende Europese CO2-prijs – het is niet alleen in Vlaanderen maar in heel Europa – zal ik aankaarten bij de Europese Commissie (EC). Wie daar echt vat op kan hebben is de EC. Ook op de intra-Belgische vergaderingen zal het dossier aan bod komen.
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, ik ben ook voor hernieuwbare energie en voor meer isolatie, maar dat helpt de mensen deze winter natuurlijk niet. Ik heb de indruk dat u de ernst van de situatie niet inziet. Ik heb de indruk dat u niet weet wat dit met gezinsbudgetten doet. Als zo’n afrekening van 1000 euro na alle hoge voorschotten toekomt, weet u wat dat doet met een budget? Dat duwt mensen in de miserie. Ik heb de indruk dat u de ernst van de situatie niet ziet.
U zegt wat u allemaal al gedaan hebt, maar mijn vraag is: wat gaat u nog meer doen? Die 43 euro van volgend jaar is een druppel op de hete plaat. U kunt ze op deze grafiek niet eens zien, die 43 euro.
Wat gaat u meer doen? Ik heb een concreet voorstel: haal de groenestroomcertificaten uit de energiefactuur, doe daar een audit op om te zorgen dat u de woekerwinsten afrondt. Dan kunnen we al een groot verschil maken.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Voorzitter, eerlijk gezegd is dit een verschrikkelijke zaak voor al die gezinnen, u hebt dat goed aangeduid op de grafiek, mijnheer D’Haese. Wat u tot nader orde op ons niveau doet, minister, is inderdaad een druppel op een hete plaat.
Maar, dit gezegd zijnde, ik pik het echt niet meer dat partijen – er zullen er zo dadelijk nog aan bod komen – die zich verzetten tegen kernenergie en ervoor gezorgd hebben dat de kerncentrales dichtgaan, hier nu het hoge woord gaan voeren over de hoge energieprijzen. Ja, mijnheer D’Haese, we moeten ook wat verder in de toekomst kijken.
Nu zitten we met een gigantisch probleem, maar het zal nog een groter probleem worden voor die gezinnen in de verdere toekomst als hier een sfeer blijft heersen dat we niet meer moeten investeren in kernenergie en daar is de PVDA ook schuldig aan, want u, met uw partij, bent ook tegen kernenergie. Ik aanvaard van u geen enkele kritiek meer op hoge energiefacturen, want zonder kernenergie zullen de facturen nog stijgen in de toekomst.
De heer Aerts heeft het woord.
Voorzitter, collega, u moet eens naar de Franse prijzen kijken, nochtans is Frankrijk een kernenergieland, maar de facturen zitten bij de hoogste van Europa. Ik denk niet dat daar het probleem zit.
Dat de elektriciteitsfactuur blijft stijgen, is natuurlijk wel een probleem en hakt erin bij vele Vlaamse gezinnen. We hebben er hier al een aantal keer over gediscussieerd. We hebben toen ook een heel aantal voorstellen neergelegd om die factuur te ontvetten. Het grootste deel bestaat uit belastingen en Vlaanderen heeft daar een verpletterende verantwoordelijkheid. Er zijn voorstellen neergelegd, die zijn van de tafel geveegd, die zijn door Groen neergelegd, maar ook door Vooruit. U bent ons niet gevolgd, helaas.
Nu zijn er 85 organisaties die uw inspanningen voor de verlaging van de elektriciteitsfactuur te weinig vinden. Onder die 85 zitten studiebureaus, de academische wereld, Test-Aankoop, energiecoöperatieven, allemaal. Ze hebben deze week nog een breed gedragen voorstel en pleidooi neergelegd om de elektriciteitsfactuur nu eindelijk eens te hervormen. Minister, hoe gaat u met dit pleidooi aan de slag? Welke inspanningen gaat u nu eindelijk leveren?
De heer Gryffroy heeft het woord.
De hoge prijzen zijn uiteraard dramatisch voor iedereen. De groenestroomcertificatenkosten daar uithalen, helpt voor een stukje bij de elektriciteit maar lost uw grafiek niet op. Uw grafiek kunt u oplossen door wat wij nu proberen al maanden te doen: inzetten op minder verbruik. Ieder kilowattuur die men niet verbruikt, is de goedkoopste en de groenste.
Daarom zetten we in op heel wat zaken: de Energielening+ en de rentesubsidie. We hebben nu een unieke premie waarvoor 50 procent van de mensen in aanmerking komt met een tegemoetkoming variërend tussen de 25 en de 35 procent. Daar moeten we verder op inzetten.
Minister, ik heb het gevoel dat mensen niet weten wat we allemaal al hebben beslist in hun voordeel. Misschien moeten we daar wat meer communicatiestrategie voor uitwerken, zodat de mensen beter zien wat we hen aanbieden om minder kilowatturen te verbruiken.
De heer Tobback heeft het woord.
Als ik collega Gryffroy en de minister bezig hoor, dan denk ik dat zij zich niet realiseren of niet onder ogen willen zien dat alle zogenaamde realisaties inzake renovatie, isolatie en hernieuwbare energie eigenlijk ver achterlopen op wat we zouden kunnen doen. De ambities van deze regering op dat vlak – als ze er al zijn – worden in vele gevallen niet waargemaakt. Als ik bijvoorbeeld alleen al maar kijk naar de opnamegraad van de energieleningen, die is schrijnend laag. Veel te weinig mensen worden daarmee geholpen en in ieder geval veel minder dan ermee zouden kunnen worden geholpen als we men daar proactiever in was.
Maar zelfs dan is dat inderdaad – en collega D’Haese heeft daarin gelijk – geen oplossing voor deze winter. Dat is de realiteit. Als deze regering iets wil doen... En ze kan niet alles doen, ze kan niet de hele grafiek compenseren, maar het is wel zo dat er in de energiefactuur in Vlaanderen nog altijd dingen zitten die eigenlijk belastingen zijn die we op een andere manier zouden kunnen financieren en die voor een aantal bedrijven helemaal niet gelden, maar als subsidie worden uitgekeerd. Ik wil de Vlaamse Regering ertoe oproepen om daar sneller en daadkrachtiger in te zijn en veel creatiever andere manieren te zoeken om te financieren dan de lasten door te schuiven naar gezinnen via de elektriciteits- en gasrekening.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, collega's, de facturen tikken inderdaad aan. Voor heel veel gezinnen zijn die bijzonder zwaar om dragen. We moeten kijken naar de best mogelijke en de structureel mogelijke oplossingen om daar iets aan te doen.
Minister, het is goed dat u kosten uit die energiefactuur zult halen, liefst zoveel mogelijk wat ons betreft, en dat u zult inzetten op energiebesparing, zoals collega Gryffroy heeft gezegd. Daarbij gaan we verder dan de platgetreden paden.
Maar we moeten vooral proberen energieonafhankelijk te worden. We moeten proberen onafhankelijk te worden van gas en andere olierijke producten voor onze energiebevoorrading. En dat kan het best met uw bevoegdheid, minister, met hernieuwbare energie. We moeten onze ambities inzake hernieuwbare energie optrekken. Zowel in zon als in wind en zeker in zon is er nog heel wat potentieel in Vlaanderen. De terugverdientijden zijn kort en als we daarop gaan werken met onze bevoegdheden kunnen we het verschil maken voor de factuur van de mensen en voor de bevoorradingszekerheid van dit land.
Minister, zult u de ambities inzake hernieuwbare energie optrekken? Dat is de goedkoopst mogelijke energie voor de mensen.
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel, collega's. Er werden hier een aantal zaken vooropgesteld waarover we het allemaal eens zijn. Energiebesparende maatregelen is iets voor op lange termijn. Het zal niet helpen voor de komende maanden, maar we moeten daar wel in investeren en er budgetten voor vrijmaken. Dat moet ook proactiever, want vorig jaar werden een aantal premies inderdaad niet opgenomen. Daarom ook hebben we ze hervormd.
We halen kosten uit die energiefactuur, collega’s D’Haese. U zegt dat dat niet genoeg is en het is inderdaad maar een stip op uw tekening. Maar ik kan helaas niet toveren. Ik kan geen geld bijdrukken – anders zou ik het graag doen. Maar dit is wel de weg die we als Vlaamse Regering verder moeten bewandelen: jaar per jaar moeten we door die factuur gaan en er zaken uithalen.
Ik wil iets nogmaals onderlijnen. Het is wel deze regering die de gasheffing op ondernemingen aan het uitwerken is. Dat is niet evident, maar het is een goede beslissing die we met deze regering hebben genomen. We rekenen daarbij op een aantal miljoenen – zo'n 45 à 50 miljoen euro – die jaarlijks via de ondernemingen naar die elektriciteitsfactuur worden gebracht. We zullen dat al in augustus invoeren. Dat is vrij snel en dat is ook goed. Waarom doen we dat? Uit de studie blijkt dat, als je zoiets doet, ondernemingen veel sneller de switch zullen maken naar duurzame energie.
Ja, laten we dat hopen, want we zijn ook bezig met de energiebeleidsovereenkomsten met de ondernemingswereld, waar we inderdaad veel meer de nadruk leggen op zonne-energie. Ik ben ook bezig met een project waarbij ik heel wat bedrijven stimuleer om hun daken vol te leggen met zonnepanelen omdat we ook het zonnedelen mogelijk hebben gemaakt. Dat is cruciaal. Ik heb die bedrijfsleiders gezegd dat het goed is voor hun bedrijf zelf om die zonnepanelen te plaatsen voor duurzame energie, terwijl de dagen en uren dat zij die energie niet nodig hebben zij dat voordeel in natura aan hun werknemers kunnen geven. Dat kan vanaf nu. We zijn nu met een project bezig waarbij we dat met een tiental bedrijven mogelijk maken. Ik hoop dat er een veelvoud van projecten zal komen, om op die manier aan werknemers een voordeel in natura te geven.
Maar, collega’s, we moeten correct zijn, we moeten eerlijk zijn. De reden waarom die gigantische stijging er is, heeft te maken met de schaarste op de markt, maar ook met de geopolitiek. Ik kan dat met de collega’s in de intra-Belgische overlegmomenten aankaarten. We zullen dat ook aankaarten in de Europese Commissie, om bijkomende maatregelen te nemen om de impact van de koolstofmarkt op de elektriciteitsprijzen te reduceren. Dat zullen we doen, we zullen die problematiek aankaarten.
Maar u kunt van mij niet verwachten, collega D’Haese, dat ik tussen nu en een paar maanden miljarden euro’s kan vinden. Anders zou ik het wel doen. Ik heb hier al verschillende pistes die u suggereert bewandeld. Juridisch is het heel moeilijk om dat erdoor te krijgen. Dat is ook de reden waarom we wat terughoudend zijn ten aanzien van het systeem dat Europa naar voren brengt, om alles wat met gebouwen en transport te maken heeft onder het Intelligent Transportsysteem (ITS) te brengen. Dat moet goed worden bekeken, want volgens ons zal dat toch een impact hebben op de elektriciteitsfactuur. Ik maak mij daar grote zorgen over. Als dat systeem erdoor komt, denk ik dat het heel wat gezinnen nog bijkomende problemen zal bezorgen.
Wij halen dingen uit de factuur. Ik zie dat de federale collega’s daar ook mee bezig zijn. Men is op federaal vlak ook bezig met de uitbreiding van het sociaal tarief. Voor de rest moeten we voortwerken en jaar na jaar bekijken hoe we de factuur lichter kunnen maken en hoe we faillissementen van energieleveranciers onder controle krijgen.
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, u zegt dat u niet kunt toveren. Maar jullie kunnen wel toveren als het over een andere sector gaat. De voorbije jaren werden honderden miljoenen euro’s geïnvesteerd om de energierekeningen van grote bedrijven en van grote vervuilers te financieren. Dan konden jullie wel toveren. Dat kon het geld wel rollen. Maar als het erom gaat ervoor te zorgen dat gezinnen overeind blijven, dan kunnen jullie niets doen, terwijl Nederland en Spanje en al die regio’s in Europa straffe maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat de factuur effectief naar beneden gaat. Waar blijft de Vlaamse Regering, die altijd heel veel ambitie wil tonen, dan? Het enige wat ik hier hoor, is dat de mensen niet goed genoeg hebben begrepen wat jullie allemaal voor hen hebben gedaan. Wat een wereldvreemd debat over zonnedelen en isolatie, terwijl er een tsunami van facturen zit aan te komen deze winter! Ik weet niet of het gaat sneeuwen en of het een witte kerst zal worden, maar als het van deze regering afhangt, minister, wordt het een koude en heel kille kerst. (Applaus van Lise Vandecasteele)
De actuele vraag is afgehandeld.