Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de acties rond het klimaat en de maatregelen die de minister neemt in de aanloop naar de klimaattop COP26 in Glasgow
Verslag
De heer Steenwegen heeft het woord.
Minister, zondag waren er heel veel mensen in Brussel. Tienduizenden mensen hadden een heel duidelijke boodschap, ook aan deze Vlaamse Regering en aan u, minister: de boodschap dat het huidige beleid tekortschiet en dat we in actie moeten komen. Kom nu eindelijk eens in actie! U bedreigt met het huidige beleid of het tekort aan beleid echt onze toekomst. U en deze Vlaamse Regering zijn dit voorjaar in de klimaatzaak veroordeeld voor het schenden van de zorgplicht en de mensenrechten van onze burgers.
En wat was de reactie van deze Vlaamse Regering? Geen enkele. Deze zomer was er een rapport van de Verenigde Naties dat heel alarmerend is en dat zegt dat het zelfs nog erger is dan de worstcasescenario’s, dat het nog forser en sneller gaat. Dat is wat we vandaag waarnemen. Daarop komt er geen enkele reactie van deze regering.
Deze zomer hadden we de overstromingen in Wallonië. Nog nooit is er zoveel menselijk leed veroorzaakt met een directe link naar de klimaatverandering hier bij ons. Zoveel doden, zoveel schade. En wat doet onze Vlaamse Regering? Niets.
Minister, over enkele weken is er de conferentie in Glasgow, waar veel wereldleiders bijeen zullen komen om nieuwe afspraken te maken, en dat is ook nodig. Het is echt belangrijk. Parijs heeft goede doelstellingen opgeleverd, maar de engagementen om die na te komen, gaan we niet aan. Dus moeten we ons beleid veranderen.
Minister, u hebt aangekondigd dat er een ministerraad komt over klimaat. Komt die ministerraad er nog voor de top van Glasgow? Gaat de Vlaamse Regering gebruikmaken van de #klimaatraad om haar beleid en klimaatplan bij te sturen, zodat de verhoogde doelen van Europa worden nagekomen?
De heer D'Haese heeft het woord.
Minister, het klimaatbeleid in ons land bestaat uit taksen en facturen voor de brede werkende klasse, en langs de andere kant miljoenen subsidies voor de grote bedrijven. Dat klimaatbeleid is failliet.
U zegt dan: “Het kan niet anders, het moet allemaal haalbaar en betaalbaar zijn.” Minister, bent u al eens in Verviers geweest? Bent u aan die mensen al eens gaan uitleggen dat ons beleid vandaag niet haalbaar is? Hebt u dat al eens uitgelegd aan de mensen van Pepinster, van Verviers, van de Maasgemeenten, van Vlaams-Brabant? Zij merken vandaag in de praktijk dat ons klimaatbeleid niet haalbaar is en niet betaalbaar is.
De gevolgen van het klimaatbeleid vandaag zijn niet betaalbaar en niet haalbaar voor de mensen die ze meemaken. Het klimaatbeleid zelf is niet betaalbaar voor de mensen die al die facturen en al die taksen moeten ophoesten. Dat is het echte haalbare en betaalbare dat vandaag niet wordt gerealiseerd.
Minister, de vraag is natuurlijk wat er niet haalbaar en niet betaalbaar is. Wat is er niet haalbaar aan investeringen in een sterk openbaar vervoer in plaats van één op vijf bushaltes in Vlaanderen te schrappen? Wat is er niet betaalbaar aan investeren in publieke hernieuwbare energie? Iedere euro die je erin stopt, brengt onmiddellijk op, zodra de zon begint te schijnen. Wat is er niet realistisch aan investeren in isolatie voor mensen die geen lening kunnen aangaan, die de investeringen niet op tafel kunnen leggen?
Dan moeten er natuurlijk andere keuzes worden gemaakt, en dat is exact waarom er afgelopen zondag zoveel volk op straat was, veel meer volk dan wie ook had verwacht. Dan moeten er andere keuzes worden gemaakt en dan moeten we stoppen met het vingertje te wijzen naar de mensen en de jongeren die op straat komen voor het klimaat. We moeten stoppen met het vingertje te wijzen naar de mensen die vandaag nog de auto nodig hebben om op hun werk te raken. Dan moet het beleid eindelijk eens naar zichzelf kijken en maatregelen nemen.
Minister, gaat u reageren op de boodschap van die tienduizenden mensen die vorige zondag in Brussel waren? Gaat u uw ambities aanscherpen? Welke boodschap gaat u meenemen naar Glasgow? (Applaus van Lise Vandecasteele)
Minister Demir heeft het woord.
Ik ben in Voeren geweest, ik ben in Wallonië geweest, ik heb de afgelopen maanden verschillende bezoeken gedaan. Het allereerste wat deze regering heeft gedaan, is het klimaatadaptatieplan. De collega's van Wallonië hebben dit zelfs opgevraagd. Ze hadden daar geen adaptatieplan.
Uiteraard moet de CO2-uitstoot naar beneden. Als we de gevolgen van de klimaatverandering hier in Vlaanderen willen opvangen, als we ons allemaal en onze huizen willen beschermen, dan gaan we wel moeten investeren in dat klimaatadaptatieplan. Dat is ook de reden geweest waarom we vorig jaar de Blue Deal hebben goedgekeurd, en waarom deze regering 500 miljoen euro uittrekt om te investeren, om ons te beschermen tegen de lange droogteperiodes en tegen de hevige regenbuien.
Dat is ook de reden waarom er sinds vorig jaar al heel wat infrastructuurwerken in Vlaanderen bezig zijn: het verdiepen en verbreden van rivieren, buffercapaciteit, opvangcapaciteit, circulair watergebruik, ook in bedrijven, ook in de industrie. We investeren ook 200 miljoen euro louter en alleen in het aanleggen van natte natuur. Dat is wat Vlaanderen doet. Dat is het allereerste wat we hebben gedaan, want dat is wat we nu heel concreet moeten doen om ons allemaal te beschermen tegen die klimaatverandering.
Ja, wij moeten ook die CO2 naar beneden halen. Ik denk dat daar geen discussie over bestaat. Dat is ook de reden waarom Vlaanderen bijvoorbeeld een zeer ambitieus renovatieplan heeft. Daarmee zullen we de gezinnen ondersteunen, ook met financiële middelen. We hebben daar 300 miljoen euro voor vrijgemaakt. We hebben een verplichte renovatie ingevoerd voor niet-residentiële woningen. Dat gaat van isolatie tot andere zaken.
Is dat echter het enige? Neen. Dat is ook de reden waarom de minister-president in zijn Septemberverklaring heeft aangekondigd dat er een speciale ministerraad over het klimaat moet worden georganiseerd.
Ik ben coördinerend minister. Ik wil zo veel mogelijk doen, en het liefst zo snel mogelijk. Ik denk dat mijn boodschap ter zake heel duidelijk is. We moeten dat op een slimme manier doen, want het moet inderdaad wel betaalbaar zijn, beste collega’s. We moeten er goed over waken dat we niet gaan oversubsidiëren: 20 miljard euro in hernieuwbare energie en kijk waar vandaag staan. U moet het mij dus niet kwalijk nemen dat ik wel vind dat we moeten gaan voor die maatregelen die het meest renderen. Die speciale ministerraad zijn we op dit moment aan het bekijken. Het liefst van al doen we die voor de top van Glasgow. We zijn een datum aan het zoeken.
Ik heb heel de samenleving ook gemobiliseerd. Ik heb in de zomer reeds aan de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad), de adviesraden, zelfs de Vlaamse Jeugdraad, en het expertenpanel inzake klimaat advies gevraagd over welke bijkomende maatregelen er nog kunnen worden genomen in Vlaanderen om ons klimaatplan wat robuuster te maken. Men moet dat advies tegen 15 oktober aan ons overmaken. Ik wacht dat advies dus af. Ik zal dan ook die adviezen met de collega’s binnen de Vlaamse Regering bespreken, en dan moeten we natuurlijk zo veel mogelijk doen, het liefst zo snel mogelijk. Het moet echter betaalbaar zijn. Als je immers de gele hesjes in Frankrijk ziet, dan denk ik dat niemand dat wil. Ik verwijs ook naar de bestormingen van deze week. Collega’s, ik blijf erbij: gascentrales, dat is federaal, dat zijn jullie collega’s die daarvoor zijn. Ook dát is fossiel. Ik zou ook een oproep willen doen: in deze tijd waarin we naar klimaatneutraliteit moeten gaan, hebben we niet de luxe om duurzame energie uit te sluiten.
De heer Steenwegen heeft het woord.
Minister, dank u wel. De top in Glasgow is een vervolg op die van Parijs in 2015. Ik weet niet of u dat weet, maar België heeft toen een prijs behaald, uitgereikt door de Europese milieubeweging. Dat was de prijs ‘Fossiel van de dag’. De reden was dat we er toen nog niet in waren geslaagd ... (Opmerkingen)
Laat collega Steenwegen uitspreken, alstublieft. (Opmerkingen)
Ja, maar dat geldt ook voor u, collega Rzoska.
De heer Steenwegen heeft het woord.
Minister, dat was omdat we er nog niet in waren geslaagd, na zes jaar, om binnen België tot een afspraak te komen over wie welke maatregelen en welk aandeel op zich zou nemen. De vraag is dus: willen we onszelf die oneer nog eens aandoen? Of gaan we nu, in de aanloop naar Glasgow, wél proberen om snel tot een ‘burden sharing’ te komen? Welke stappen hebt u al gezet om tot die verdeling van de lasten te komen? Welke maatregelen of acties zult u nog nemen om daartoe te komen, zodat we vóór Glasgow tot een overeenkomst ter zake kunnen komen?
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, u hebt veel gezegd, maar u hebt vooral de vraag niet beantwoord. Binnenkort start de top in Glasgow. Afgelopen zondag was er een enorme mobilisatie van mensen uit heel België. Jong en oud hebben samen meer ambitie gevraagd. Mijn vraag is wat u naar Glasgow zult meenemen. Wat zult op tafel leggen? U hebt gezegd dat u zo veel mogelijk wilt doen, maar dat is niet waar. U hebt een Vlaams Energie- en Klimaatplan opgesteld waarin de achterhaalde Europese doelstellingen niet eens worden gehaald. De EU legt nu iets hogere doelstellingen op, maar dat is nog altijd niet wat nodig is om de klimaatontaarding tegen te houden. U blijft rond de pot draaien en zeggen dat het allemaal haalbaar en betaalbaar moet zijn. Ik herhaal dat de haalbaarheid en de betaalbaarheid ook zit bij de slachtoffers en bij de mensen die het huidig klimaatbeleid al met taksen op de facturen moeten betalen. De vraag is heel concreet. Welke doelstelling zal Vlaanderen in Glasgow op tafel leggen? Daar wordt verwacht dat alle landen van de wereld op tafel leggen wat zij zullen doen om de klimaatcrisis te voorkomen. Welk aandeel zult u daarin opnemen?
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, de sprekers vooraan hebben over één zaak alleszins gelijk. Het klimaat is bijzonder belangrijk en staat hoog op de agenda. De tienduizenden mensen die afgelopen zondag hebben betoogd, hebben opnieuw een duidelijk signaal gegeven. De overstromingen en de wereldwijde extreme weersfenomenen zorgen ervoor dat we echt niet kunnen wachten om te handelen.
De Vlaamse Regering handelt ook. Er is een Vlaams Energie- en Klimaatplan, waarvan we allemaal weten dat het moet worden aangescherpt. Wanneer de Europese doelstellingen voor 2030 worden geofficialiseerd, zullen we meer moeten doen dan nu het geval is. Dat vergt ook samenwerking met de andere deelstaten en met de federale overheid.
Minister, het verwondert me dat de vraagstellers niet hebben gerefereerd aan de hier kamerbreed goedgekeurde resolutie over wat de Vlaamse en de Belgische houding tijdens COP26 moet zijn. Eigenlijk is de vraag op welke manier u uitvoering zult geven aan die resolutie, die duidelijk aangeeft wat de Vlaamse en Belgische ambities moeten zijn om tegemoet te komen aan de vragen die in Glasgow zullen worden gesteld. Zult u ervoor zorgen dat we voor COP26 in Glasgow een intra-Belgische verdeling van de lasten en de lusten van het klimaatbeleid hebben?
De heer Pieters heeft het woord.
Voorzitter, vanwege de uit de pan swingende energieprijzen zitten miljoenen Vlamingen met de handen in het haar, maar de Vlaamse volksvertegenwoordigers aan de linkerzijde willen nog maar eens een onrealistisch klimaat- en energiebeleid doordrukken. We moeten realistisch blijven. Wat we hier in Vlaanderen kunnen doen, is zeer beperkt. Groen heeft de federale ministerpost in handen en dat kan echt een impact hebben om de CO2-uitstoot van dit land te laten dalen. We moeten afstappen van de gasinstap, want daarmee legt Groen de verantwoordelijkheid bij de burger. Hier wordt een symboolpolitiek gevoerd die enkel in de richting van nog meer overhaaste en ondoordachte verkwanselingen van belastinggeld zal leiden. Het is diezelfde gedachtegang die ons met de historische schuldenput van de groenestroomcertificaten heeft opgezadeld.
Minister, wat zult u doen om te garanderen dat de klimaatconferentie geen aanvullende lasten oplegt aan de mensen die het vandaag al moeilijk hebben om hun rekeningen te betalen?
De heer Muyters heeft het woord.
Minister, ik zie hier een minister die de ambitie heeft om een aantal bijkomende maatregelen te nemen. We moeten echter eerlijk zijn. Zelfs al Vlaanderen de meeste maatregelen in heel de EU had genomen, zou dat de overstromingen in Wallonië niet hebben voorkomen. We moeten die maatregelen absoluut nemen, maar we moeten niet doen alsof dat de oorzaak van de overstromingen is. Dat is bij de haren gegrepen. COP26 is er om ervoor te zorgen dat niet enkel in Vlaanderen of zelfs niet enkel in de EU, maar overal in de wereld maatregelen worden genomen.
Om ervoor te zorgen dat we tijdens COP26 niet opnieuw het fossiel worden, hebben de meeste partijen, niet enkel in het Vlaams Parlement, maar ook in de andere parlementen, een kader uitgetekend waarmee ze alle op COP26 aanwezige ministers een leidraad meegeven in verband met de standpunten die ze namens België kunnen innemen.
Dat is de goede weg, denk ik, die we kunnen bewandelen om iets te kunnen doen aan het klimaat.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, een twintigtal minuten geleden waren hier twee collega's – uw partijgenoot Vanlouwe en collega Keulen – kwaad over Polen dat de Europese regels niet volgde en daarvoor zou moeten worden gesanctioneerd. Ik moet u toch wel zeggen, ook ter attentie van collega Muyters, dat ook Vlaanderen de Europese doelstellingen en ambities tot nader order niet haalt, zelfs niet de aangescherpte. Ik wil mij dus aansluiten bij die twee collega's die heel hard riepen dat Vlaanderen zijn deel zou doen, zijn taak zou doen, zijn afspraken zou nakomen. Het zou al heel veel zijn.
En ter attentie van collega Pieters: het zou bijvoorbeeld geholpen hebben als de Vlaamse Regering inzake renovatie van woningen haar doelstellingen gehaald had. Dan hadden heel wat Vlamingen niet met hun handen in het haar maar met warme handen en voeten in de zetel gezeten. Dan hadden zij met een gerust gemoed naar de winter kunnen kijken, wat nu niet het geval is. Dus mijn ambitie en mijn oproep aan u, minister, is om die doelstellingen te halen. Verbind u daartoe, neem concrete maatregelen, en leef dat na. Het is heel simpel. Het staat op papier.
Minister Demir heeft het woord.
Bedankt, collega's. Er is in de eerste ronde ook verwezen naar de klimaatzaak en de uitspraak van de rechter. En dat is, denk ik, ook de frustratie bij heel wat mensen: dat de doelstellingen uit het verleden totaal niet zijn gehaald. Dat we die tanker moeten keren, daar ben ik het volledig mee eens. Oké, jullie spreken misschien over die min 35 procent, en dat dat veel te weinig is voor Vlaanderen. Europa zegt nu ook dat het meer moet zijn. Maar misschien moeten we wel eens beginnen. En dat is wat we sinds vorig jaar met het afkloppen van het klimaatplan hebben gedaan. De renovaties zijn daarin met stip aangescherpt. We kijken ook naar mobiliteit, met de vergroening van onze bussen, maar ik kijk ook naar hoe we die minder kilometers kunnen invullen die ook in het klimaatplan staan. Ook de landbouw en de economie zullen maatregelen moeten nemen, collega's.
Wat ten tweede de 'burden sharing' betreft, hebben we natuurlijk heel wat contacten met de collega's. Sta me toe te zeggen dat het niet altijd vlot gaat. Ik moet eerlijk zeggen dat collega Henry, die nu voorzitter is, dat heel goed doet. Maar federaal is het echt wel problematisch. Sta mij toe om ook dat mee te geven. Men kan niet vanuit federaal niveau zeggen dat ze gigantische doelstellingen willen, en dan achterover leunen als we spreken over welke maatregelen we dan gaan nemen. Ik vind dat dat getuigt van heel weinig respect naar elkaar. Op dat gebied heb ik wel vertrouwen in de heer Henry, die vanuit Wallonië de bekommernissen deelt die wij ook in Vlaanderen hebben, ook richting haalbaarheid. Want ik vind dat, als je een doelstelling vooropstelt, je ze potverdorie ook moet halen. Ten tweede is er ook de bekostiging, maar dat is een andere kwestie, waar we ook wel voldoende aandacht voor moeten hebben.
De resoluties die hier in het Vlaams Parlement werden goedgekeurd, zullen we natuurlijk ook meenemen. Maar we zullen op de klimaattop vanuit Europa ook wel onze stem moeten laten horen richting de andere grootmachten. Dat staat ook in de resolutie, denk ik. Kijk maar naar China, dat nu nog 43 bijkomende steenkoolcentrales gaat oprichten. Kijk naar Amerika, waar Joe Biden – sommigen hier in dit halfrond zijn er fan van – nog olie- en gasvelden gaat ontginnen. En dan is er een Federale Regering die gascentrales wil bouwen. En aan de bevolking zeggen we: we gaan die stookolieketels toch uitfaseren. Het parlement heeft dat hier goedgekeurd. Groen heeft gisteren aan mij nog de vraag gesteld dat je houtkachels moet gaan verbieden. Kijk, ik vind dat je als overheid zelf het goede voorbeeld moeten geven, dat je vanuit de overheid moet zeggen: wij kiezen voor die duurzame energie. We gaan niet met oogkleppen werken, en we gaan alles bekijken in het kader van properheid, betaalbaarheid en alles wat je wilt. (Opmerkingen van Jeremie Vaneeckhout)
Wat zegt u?
U moet daar niet op antwoorden, minister Demir. Collega Vaneeckhout, u hebt het woord niet. Gaat u verder, minister Demir.
Dank u wel, voorzitter.
En dat is natuurlijk wel de contradictie in onze samenleving, waarbij de burgers – en u zult die mails ook wel krijgen – zeggen dat ze hun houtkachel niet meer mogen aansteken, dat ze hun stookolieketel moeten vervangen, terwijl wij intussen gascentrales plannen. Zij vragen zich af hoe dat te rijmen valt. Ik kijk ook naar mezelf, ik vind gewoon algemeen dat we als beleidsmakers goed moeten nadenken wat we vragen van de bevolking en daarbij zelf het goede voorbeeld moeten geven.
En ja, Vlaanderen investeert in windenergie. U mag dat checken. Ik heb de afgelopen jaren enorm veel vergund en zal dat ook blijven doen inzake windenergie. Ik besef heel goed dat we een probleem hebben met zonne-energie. Collega Vaneeckhout heeft daar even naar verwezen. Door het arrest van het Grondwettelijk Hof, waarbij de federale overheid in beroep is gegaan tegen de Vlaamse regeling, hebben wij geprobeerd om zo snel mogelijk tegemoet te komen met een vergoeding, maar het vertrouwen is weg. We zullen dat vertrouwen opnieuw moeten opbouwen. Dat is ook de reden waarom we volgende week met alle partners die met hernieuwbare energie bezig zijn, zullen uitpakken met een grootschalige campagne, waarbij we de juiste informatie zullen meedelen.
Ik besef dat daar nog wel wat werk is, maar ik denk dat het een kwestie van tijd is om op Vlaams niveau ons werk te doen rond hernieuwbare energie. De minister-president organiseert een minsterraad over het klimaat waarbij alle collega’s uit de regering maatregelen naar voren zullen moeten brengen. En dan hoop ik inderdaad dat we in Glasgow het Vlaamse beleid kunnen verdedigen, maar ook zullen kunnen zeggen dat de inspanningen van iedereen moeten komen.
Intussen moeten we hier in Vlaanderen verder werken aan klimaatadaptatie, want nogmaals, ik ben het ermee eens dat we weg moeten van fossiele brandstoffen en dat die CO2 naar beneden moet, maar men zal hier in Vlaanderen de Vlamingen en de huizen beschermen door een fatsoenlijk klimaatadaptatieplan uit te voeren. Daar zitten zeventig punten in die we sinds vorig jaar één voor één uitvoeren. Ik heb dat plan ook bezorgd aan de Waalse collega’s. Het is wel essentieel, maar in dit halfrond wordt natuurlijk vergeten dat we daar de komende jaren een half miljard euro aan besteden.
De heer Steenwegen heeft het woord.
Minister, collega Muyters, er wordt vaak verwezen naar het kleine aandeel dat wij hebben op wereldschaal, maar wat is onze historische verantwoordelijkheid? Hoeveel heeft West-Europa historisch op wereldschaal uitgestoten aan CO2? Dat ligt veel hoger dan ons aandeel vandaag. Wij hebben dus ook een historische verantwoordelijkheid en een verantwoordelijkheid om nu op te treden en aan de slag te gaan. Wij zijn de veroorzakers van het probleem en dus moeten wij het ook aanpakken. Dat hebt u niet gezegd. Er is altijd de idee of het riedeltje dat wat wij doen, niets betekent maar dat klopt niet.
Minister, wat het bestaande klimaatplan betreft, is nog niet de helft van de maatregelen die erin staan en die in uitvoering moesten zijn, in uitvoering. U hebt zelf een rapportage gemaakt. Kijk die eens goed na en u zult zien dat er eigenlijk heel weinig van in huis komt.
Ik zou echt willen vragen om met die jongeren te praten. Het was ook de vraag van de jongeren vorige zondag om in gesprek te gaan met u, zodat zij hun maatregelen kunnen voorleggen en mee kunnen denken over oplossingen. Ik wil u vragen u te verbinden tot de doelen van Europa in Glasgow. (Applaus bij Groen)
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, we hebben de enorme overstromingen gezien in Wallonië, we hebben de grote klimaatmars van gisteren gehad, maar voor u verandert dat blijkbaar niets. U blijft vasthouden aan uw achterhaalde doelstellingen en u zegt nu dat we er eindelijk eens mee moeten beginnen. Bent u misschien vergeten dat u de afgelopen vijftien jaar mee in deze regering zat, mee dit non-beleid hebt gevoerd? Dit is niet de eerste klimaatbetoging. Die bordjes die hier toevallig in het parlement rondslingeren, zijn niet voor de eerste keer gemaakt. (Jos D'Haese toont het bord uit de betoging dat eerder in de vergadering door Filip Brusselmans aan hem was overhandigd.)
Ik loop al tien à vijftien jaar mee in dit soort van klimaatmarsen. Als u die ambitie op tafel wilt leggen, spreek ze dan verdorie ook uit. Trek die ambitie op en maak dat wij als Vlaanderen, binnen België, binnen Europa, in deze wereld mee bijdragen aan de klimaatoplossing!
En de mooie stickers op de achterkant, beste collega’s, kan iedereen bestellen op redfox.be. (Applaus van Lise Vandecasteele)
De actuele vragen zijn afgehandeld.