Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het EK voetbal en gokreclame op de VRT
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Collega’s, voor zeer veel Vlamingen is sport een moment van verbinding, zeker deze week nu de straten gekleurd zijn met onze Belgische driekleur. Samen hopen dat je ploeg wint, samen juichen voor het succes van de Rode Duivels, dat is wat ons verbindt. Maar die sportvreugde staat onder druk, dat moment van gedeeld plezier, verlies en onschuld. Een Europees kampioenschap (EK) eindigen met hoge persoonlijke schulden? Neen, dat zou niet mogen gebeuren. Toch is het realiteit. Steeds meer mensen lopen dat risico omdat zij in een moment van vreugde worden verleid tot het plaatsen van een gokje, tot het vergokken van hun geld. Dat is precies wat gokbedrijven doen met advertenties tijdens de wedstrijd, met valse sms-berichten voordat de wedstrijd begint, en met onlineadvertenties op websites met nieuws over sportprestaties. Geld inzetten om te laten zien dat je supportert, dat je gelooft in jouw team, dat is wel een heel verleidelijke manier om iemand gokverslaafd te maken.
Het zijn helaas niet alleen de grote binnen- en buitenlandse spelers die massaal investeren in gokreclame en mediabedrijven die vele miljoenen reclame-inkomsten werven dankzij die gokbedrijven, maar ook Sporza van de VRT doet eraan mee. We vinden dat dat gedaan moet zijn. Te veel families in Vlaanderen ondervinden de verwoestende impact van een verslaving aan gokken. Daarom stel ik u de vraag in welke mate u bereid bent om werk te maken van verdere beperkingen dan wel een volledig verbod op gokreclame voor de VRT, maar ook met uitbreiding naar alle Vlaamse media.
De heer Annouri heeft het woord.
Collega’s, hoera, het EK is begonnen. Minister, morgen spelen de Belgen tegen Denemarken. Wat denkt u? Wint Denemarken morgen? (Imade Annouri houdt zijn computer omhoog met daarop gokreclame.)
Die vraag wordt gesteld op de website van Sporza met reclame om te gokken. Dat is een probleem, minister. We weten uit het verleden dat mensen heel hard uitkijken naar heel grote sporttoernooien, dat veel meer mensen naar de wedstrijden kijken, maar ook dat het gokken toeneemt en daarmee stijgt ook het problematische gokken. Ik vertel niets nieuws. Tijdens het WK 2018 heeft een recordaantal mensen geld ingezet en is er een recordaantal mensen daarmee in de problemen gekomen.
Er is een tweede probleem: reclame voor gokken zien, doet gokken. Dan kun je een hele discussie voeren over wat we met die reclame moeten doen. Voor mij staat het wel als een paal boven water dat de reclame voor gokken geen plaats heeft op de openbare omroep. In 2018 heb ik daarover al een brief geschreven omdat er voor de wedstrijden, toen om 15 uur, om 17 uur en ’s avonds, reclame was voor Unibet. Daar is op ingegrepen. De reclame is verwijderd tijdens de tv-uitzendingen. De logica was dat ook kinderen en jongeren overdag kijken en ze zijn een van de grote slachtoffers. U bent ook minister van Jeugd. Ook zij worden dan verleid om te gokken en komen daarmee in de problemen. Die reclame is verdwenen van de televisie, maar anno 2021 is die nog overal online zichtbaar en ook op de website, ook overdag. Jongeren blijven nog altijd botsen op die reclame voor gokken. Je kunt die wegklikken. Ik heb dat daarnet gedaan, maar naast het andere beeld staat er gewoon opnieuw reclame voor gokken. Je wordt van de ene reclame naar de andere geduwd.
Wat mij betreft moet er gewoon een totaalverbod komen voor gokreclame op de website van de openbare omroep. Ik ben heel benieuwd naar uw mening daarover. De Vlaamse Regering is ook verantwoordelijk voor preventie. Ze maakt geld en middelen vrij om ervoor te zorgen dat jongeren niet in de valstrik trappen en om gokverslaafden te helpen. Het is dan toch absurd dat de openbare omroep de deur openzet en reclame toelaat voor gokken. Bent u het met me eens dat gokreclame geen plaats heeft bij de openbare omroep?
Minister Dalle heeft het woord.
U weet dat ik in mijn hoedanigheid van minister van Media, maar ook als minister van Jeugd, bijzonder bezorgd ben over alle vormen van verslaving en van gokken in het bijzonder. Dat is iets wat steeds nieuwe vormen aanneemt, namelijk online gokken, maar ook gokken via gaming bijvoorbeeld. Dat moet van heel nabij worden opgevolgd. Ik ben het met jullie eens dat dat een zaak is die absoluut onze aandacht verdient.
De vraag is nu of een totaalverbod aan de orde is. U weet, collega’s, dat dat een zaak is waarover we in dit parlement niet kunnen beslissen. Dat is een federale bevoegdheid. Het is een verantwoordelijkheid die de federale overheid moet bekijken. Ik denk samen met jullie dat dat heel grondig moet worden bekeken. Ik heb dat ook al opgenomen met collega, minister Van Quickenborne. Ik weet dat er in De Kamer verschillende voorstellen over circuleren. Dat verdient absolute aandacht op het federale niveau.
Ik kom tot de situatie bij de VRT. Binnen het huidige wettelijke kader is dat nog altijd niet verboden. We hebben in de nieuwe beheersovereenkomst een heel duidelijke doelstelling ingeschreven die er vroeger niet in stond, namelijk KPI 7, die bepaalt dat de VRT tegen begin 2022, dus begin volgend jaar, een strikter beleid uitwerkt op het vlak van commerciële communicatie inzake gokken ten opzichte van de bestaande regelgeving. Dat is een heel duidelijke bepaling om te zeggen dat er een strikter beleid moet komen. De VRT is dat striktere beleid momenteel aan het voorbereiden. Begin 2020 moet de omroep daarmee klaar zijn, maar in tussentijd heeft hij niet stilgezeten en al een aantal maatregelen genomen om daar behoedzaam mee om te gaan. Zo is er bijvoorbeeld, zoals u zelf aangaf, rond de uitzendingen van het EK Voetbal en van de Olympische Spelen geen gokreclame te zien. Op sporza.be is dat wel het geval, maar de VRT heeft dat gedaan in een beperkend kader. Men laat me weten dat er bijvoorbeeld op de landingspagina van Sporza geen promotie voor kansspelen te zien is. Er is ook voorzien in een rotatie zodat je niet alleen die boodschappen ziet.
Maar ik ben het ermee eens dat dit absoluut prioritair is. De VRT heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid om daarrond een beleid uit te werken. Ik verwacht ook dat ze dat tegen begin 2022 absoluut zullen doen.
Minister Segers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het klopt dat ik in de vorige legislatuur ook een voorstel van decreet had ingediend waarna bleek dat we dit best federaal oppakken. Ik ben verheugd te horen dat u bereid bent om dat met uw federale collega's op te pakken en te gaan naar een volledig verbod.
U bent natuurlijk wel verantwoordelijk voor de VRT en dat is inderdaad in de beheersovereenkomst opgenomen naar aanleiding van onze kamerbrede resolutie. Op televisie is de gokreclame weg, maar op Sporza tv online is ze nog steeds zeer massief zichtbaar. Meer nog, er is ook een commentator die regelmatig voor Sporza werkt die optreedt in reclamespotjes.
Dus, als we weten dat reclame voor gokken een onmiddellijke trigger is voor mensen die kampen met een gokverslaving en voor mensen die ex-verslaafden zijn, dan moeten we dit echt stoppen. Bent u bereid om, niet alleen de VRT maar ook andere private mediabedrijven, aan te manen om te stoppen met gokreclame?
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. U hebt terecht verwezen naar de beheersovereenkomst met de VRT waarin inderdaad wordt gesproken over een strikter beleid. Maar om expert Arne Nilis aan te halen: “Een strikter beleid wil niet zeggen dat de deur toegedaan wordt.” Dat is wat mij betreft echt wel de lat die de openbare omroep moet leggen: die deur moet toe. Er zijn inderdaad de afgelopen jaren wat stappen vooruit gezet, maar vandaag de dag is er een commentator die vóór wedstrijden die op Sporza worden uitgezonden en hij in de studio zit, reclame maakt om te gokken en dat wordt nog eens uitgezonden op de livestream van Sporza. Je hebt reportages over het probleem van gokken op de openbare omroep en wat zie je daarboven? Een banner die u vraagt en aanzet om extra te gaan gokken. Dat is natuurlijk de wereld op zijn kop.
Er werd mij vanuit de openbare omroep al enkele keren gezegd dat er langlopende contracten zijn met die gokbedrijven waar men niet zomaar onderuit kan. Weet u hoelang die contracten nog lopen? Tot wanneer hangt men eraan vast ?
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, minister, we moeten zeker kijken wat de federale overheid zal ondernemen inzake het algemene kader, maar toch is het goed dat onze openbare omroep – en het staat inderdaad in de beheersovereenkomst – hierin het voortouw neemt. Als men mikt op begin 2022, is het goed om een plan klaar te hebben.
Mevrouw Segers, het is inderdaad belangrijk dat ook de commerciële omroepen zich hiervoor engageren, lijkt me. Ik denk dat we er misschien ook wel begrip voor moeten hebben dat ze dit doen volgens een stappenplan met een afbouwscenario, want hier gaat natuurlijk inkomstenverlies mee gepaard.
Zeker de VRT heeft onzes inziens een taak wat betreft het bestrijden van verslavingen in het algemeen, ook redactioneel trouwens. Het is toch een goede zaak dat zij die taak willen opnemen. Dat is prima voor ons.
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Als we de verhalen horen van mensen die verslaafd zijn geweest aan gokken en van de families van gokverslaafden, dan kunnen we niet anders dan concluderen dat we alles in de strijd moeten gooien om dit soort van verschrikkelijke situaties tegen te gaan.
De heer Vandaele heeft volledig gelijk dat de VRT daarin een pioniersrol heeft te vervullen, een voorbeeldfunctie. De beheersovereenkomst zegt dat we een beleid mogen verwachten tegen 2022 dat strikter is omtrent gokreclame. Wat ons betreft, mag dat verder gaan dan strikter zijn. Ik kan geen enkel argument verzinnen waarom gokreclame op een openbare omroep noodzakelijk zou zijn. Wat mij betreft, mag de VRT die boodschap absoluut meenemen in dat striktere beleid.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Dank u wel, minister. We zijn vanuit onze fractie ook tevreden met het antwoord en met het engagement dat u opneemt, omdat we allemaal ook wel beseffen dat de gokproblematiek een groot probleem is dat aangepakt moet worden. Het gokreclameverbod voor de VRT is geen oplossing, dus ik denk dat we echt naar een globale aanpak moeten streven en dat er ook nood is om het verder aan te pakken op federaal niveau, met nadien eventueel zelfs een samenwerkingsovereenkomst, waarbij alle partners betrokken zijn, om het gokken te gaan ontmoedigen en dat beleid ook uit te dragen.
We zijn ook blij dat de VRT daar al stappen in heeft ondernomen en dat ze ook duidelijk bezig zijn met de uitvoering van KPI 7 uit de nieuwe beheersovereenkomst, wat toch ook een belangrijk aspect is. Vanuit onze fractie, minister, doen we ook de oproep om dit thema ook met de commerciële partners en de commerciële zenders te gaan bespreken, want het zou natuurlijk een verkeerd signaal zijn dat zij de vrijgekomen gokreclame van de VRT gaan overnemen. Ook vanuit onze fractie stellen we dus de vraag om dat verder op te nemen.
Minister Dalle heeft het woord.
Dank u wel, voorzitter en collega’s. Ik wil even preciseren dat mijn vraag aan de federale overheid is om dit effectief heel grondig te bekijken. Een volledig verbod op reclame voor kansspelen is een van de voorstellen die op tafel liggen, maar ik denk dat men het zeer grondig moet bekijken en dat er minimaal een nieuw evenwicht nodig is.
U kent de discussie. Er zijn argumenten dat de legale kansspelen nog een belangrijke rol te spelen hebben om te vermijden dat mensen hun toevlucht zoeken tot illegale kansspelen of zaken die niet georganiseerd zijn. Ik denk dat dat een debat is dat federaal grondig moet worden gevoerd. Maar ik ben ook van oordeel dat er zeker een nieuw evenwicht moet worden gevonden en dat er nu nog te veel mogelijkheden voor gokreclame zijn.
De verantwoordelijkheid van de publieke omroep ter zake is groot. We hebben dat ook voor de eerste keer heel duidelijk ingeschreven in de beheersovereenkomst van de VRT. Ik verwacht dat de VRT daar de komende maanden werk van maakt en dat ze daarbij niet alleen intern, maar ook extern breed consulteert. Ik denk dat met name de Kansspelcommissie daarin gekend moet worden. Ook ons eigen Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD), dat ter zake heel wat expertise heeft, kan daar een nuttige actor zijn, naast natuurlijk contacten met de betrokken spelers, die ook gekend moeten worden. Ik ga er dus van uit dat er tegen begin 2022 effectief een strikter beleid naar voren wordt geschoven.
Ook de andere omroepen en mediaorganisaties en -ondernemingen in ons land en in Vlaanderen hebben daar effectief een verantwoordelijkheid te spelen, maar ik denk ook wel dat we vanuit de overheid eerst ons eigen huiswerk moeten maken en dat de publieke omroep daar eerst het voorbeeld moet geven. Wanneer dat het geval is, denk ik dat het ook zinvol is om te kijken naar de andere spelers, om met hen ook te bekijken of daar verdergaande stappen kunnen zijn of dat de VRT daar misschien een mooi voorbeeld kan zijn voor hun werking. Maar ik denk dat we daarvoor effectief het resultaat moeten afwachten van wat de VRT doet.
Collega Annouri, ik heb geen overzicht van alle contracten ter zake met de firma's die bezig zijn met gokken. Dat is hier vandaag ook aan bod gekomen, dat ik effectief geen exhaustief overzicht heb van alle contracten en een kopie daarvan. Dat is al in een ander debat aan bod komen, maar alle gekheid op een stokje. Ik ben het wel niet eens met het uitgangspunt dat op een moment dat gokreclame nog toegestaan is, de private omroepen en mediabedrijven daar alle mogelijkheden kunnen hebben en dat de VRT niets kan doen. Dat vind ik geen juist uitgangspunt. De VRT heeft een gemengde financiering en doet ook een beroep op reclame-inkomsten om de eigen werking te financieren. En zolang daar geen algemeen verbod is, moeten ze hun verantwoordelijkheid nemen via een strikter beleid. Maar ik volg niet dat we de VRT hier moeten kortwieken op het vlak van hun inkomsten en alle mogelijkheden aan de private spelers laten. Daarover zijn we het oneens, denk ik.
Maar over de grond van de zaak kunnen we het eens zijn, namelijk dat dit een ernstige problematiek is, die zeker ook door mediabedrijven moet worden opgenomen en dat de VRT daar een voorbeeldrol in te spelen heeft. We verwachten ook van de federale overheid dat daar een nieuw evenwicht gevonden wordt, waarbij effectief de bescherming van de consument en van kinderen en jongeren vooropstaat.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ook dank aan de collega’s voor de kamerbrede eensgezindheid dat we gokreclame aan banden moeten leggen. Gokverslaving verwoest levens en families, en reclame is een rechtstreekse trigger.
Goed dat u vindt dat we het debat op federaal niveau grondig moeten voeren. En u hebt gelijk, minister, we moeten ook durven nadenken over wat de rol van de Nationale Loterij hierin is. Maar op federaal niveau kunnen we bijvoorbeeld ook zeker en vast naar NMBS kijken, in navolging van wat bijvoorbeeld de MIVB al heeft gedaan om reclame te weren in de bussen en stations.
In Vlaanderen kunnen we heel veel. We moeten ernaar streven dat de VRT volledig reclamevrij wordt. Ik weet dat het gaat om 3 miljoen euro opbrengsten. Daarom is het minstens even belangrijk dat we ook die oefening maken voor de commerciële omroepen. We moeten met hen in gesprek gaan.
Maar we kunnen nóg meer. Behalve De Lijn zouden we ook de lokale besturen kunnen sensibiliseren om in de contracten met de JCDecaux’s, de grote outdoorbedrijven, een soort van normering te maken. Ik dank u.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, wat mij betreft, is iedereen vrij om te doen wat hij, zij of hen willen. Maar net zoals ik mij eigenlijk niet meer kan inbeelden dat er op televisie ooit reclame was voor sigaretten, denk ik dat de toekomstige generaties het niet zullen kunnen begrijpen dat wij op televisie reclame hebben toegelaten voor gokken. Want er is een een-op-eenverband tussen die gokreclame, die alomtegenwoordig is, en het ontbreken van waarschuwingen en van het wijzen op de risico’s enerzijds, en het feit dat gokken op dit moment mensenlevens vernielt anderzijds. En dan vind ik wel dat het een oplossing is als de VRT een totaalverbod zou invoeren. Want dat zou op zijn minst symbolisch heel belangrijk zijn. En als mensen en jongeren nu gaan naar een overheidszender, een openbare omroep waarin ze vertrouwen hebben, en zien dat er reclame wordt toegelaten, dan zal het allemaal toch wel niet zo erg zijn met die risico’s?
Het minste dat we kunnen doen, als er dan toch niet vanuit de meerderheid kan worden gewerkt aan een totaalverbod voor de openbare omroep, is ervoor zorgen dat er op die openbare omroep veel meer reportages komen die ervoor zorgen dat de jongeren, de mensen, worden gewaarschuwd voor de risico’s van dat gokken. Want de gevolgen zullen in de toekomst nog veel groter zijn en dan is de opdracht nog veel groter.
De actuele vragen zijn afgehandeld.