Verslag plenaire vergadering
Verslag
Algemene bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van decreet van Andries Gryffroy, Robrecht Bothuyne, Willem-Frederik Schiltz, Wilfried Vandaele, Tinne Rombouts en Inez De Coninck tot wijziging van het decreet van 3 april 2020 tot afwijking van diverse bepalingen van het Energiedecreet van 8 mei 2009, het decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, gecoördineerd op 15 juni 2018, en de uitvoeringsbesluiten ervan, en tot dekking van de kosten voor elektriciteitsverbruik, verwarming of waterverbruik voor de eerste maand van tijdelijke werkloosheid ten gevolge van de coronacrisis.
De algemene bespreking is geopend.
De heer Tobback heeft het woord.
Collega’s, dit voorstel van decreet is eigenlijk een heel simpel voorstel van decreet, maar tegelijk ook een heel jammer decreet. Ik denk dat het op zich logisch zou moeten zijn dat wanneer je in een noodsituatie terechtkomt – in dit geval dan mooi administratief ‘civiele noodsituatie’ genoemd – je bescherming biedt aan je burgers. Daarvoor dient zo’n instrument. Je gebruikt die bescherming dan niet alleen bij een acuut noodgeval, maar ook bij alle gevolgen van dat acute noodgeval. Die bescherming zou geen gunst en geen uitzondering moeten zijn, maar een automatisme. Die zou gegarandeerd en vanzelf aanwezig moeten zijn. In de eerste plaats zou die beschikbaar moeten zijn voor diegenen die het zwakste zijn en de grootste impact dreigen te ondervinden van zo’n civiele noodsituatie. Dat was ook het idee dat aan de oorspronkelijke situatie ten gronde lag, namelijk dat wanneer er een civiele noodsituatie wordt afgekondigd, het ook automatisch zo is dat je niet meer afgesloten kunt worden van elementaire voorzieningen zoals licht en verwarming.
Wat dit voorstel van decreet jammer genoeg doet, is dat automatisme schrappen. Het maakt van dat automatisme een gunst. Los van het feit dat er een burgerlijke noodsituatie wordt afgekondigd, moet die gunst apart worden toegekend door de Vlaamse Regering wanneer ze dat gepast acht. Mij lijkt dat dat in alle situaties wanneer we met een civiele situatie geconfronteerd worden, gepast is. Voor de collega’s in de meerderheid is dat blijkbaar niet zo. Omdat er in het voorbije jaar van corona gigantische misbruiken zijn vastgesteld? Niet bij mijn weten. Ze zijn in elk geval niet aangetoond in de commissievergadering en ze zijn ook nergens omschreven in de memorie van toelichting. Omdat energie- of gasleveranciers immense verliezen leden? Bij mij weten ook niet en ook dat is niet als motivatie in de commissie gegeven. We hebben daar geen cijfers over gezien, die zijn nergens aangetoond. Zijn er problemen geweest? Ja, er zijn problemen geweest. Er zijn een aantal moeilijkheden geweest. Hebben een aantal mensen schade geleden? Ongetwijfeld. Is dat een reden om het automatisme en de automatische bescherming te schrappen voor diegenen die de meeste schade hebben geleden, die geconfronteerd worden met tijdelijke werkloosheid, met inkomensverlies, met de onmogelijkheid om te gaan werken en het verbod zelfs om te gaan werken, want hun hele sector is afgesloten? Is hun verlies groter dan wat er aan praktische overlast bij een aantal beheerders van het distributienet en bij een aantal leveranciers van elektriciteit en gas is geweest? Ik denk dat het ontegensprekelijk is dat de onzekerheid, de moeilijkheden, de schade en de last bij die zeer grote groep kwetsbare burgers veel groter was en zou moeten opwegen tegen de nadelen van wat ik in de commissiebespreking ‘het apparaat’ heb genoemd. In de commissie is me door een aantal collega’s verweten dat ik een ideologische redenering maak. Eerlijk gezegd, denk ik dat ik een vrij simpele, menselijke redenering maak, een van menselijk bestuur.
De ideologische redenering, dat zijn degenen die zeggen dat je mensen maar weerbaar moet maken, zonder daarbij uit te leggen hoe men dan tegen zo’n situatie van een burgerlijke noodtoestand – wanneer men eigenlijk verplicht zijn eigen zaak, zijn eigen winkel, de plaats waar men werkt, gesloten heeft, men naar huis is gestuurd en op een uitkering is gezet –, weerbaarheid kan hebben, op het moment dat er ook iemand langskomt om te zeggen dat de elektriciteitsmeter wordt afgesloten.
Er zit inderdaad nogal wat ideologie achter dit voorstel van decreet. Dat is de ideologie van het wantrouwen in diegenen die het moeilijk hebben. Dat is de ideologie van een politieke meerderheid, namelijk de politieke redenering dat het apparaat van leveranciers en distributienetbeheerders belangrijker is en prioritair moet zijn ten opzichte van de belangen van kwetsbare burgers. Dat is inderdaad de ideologie van het gevoel: we gaan ze niets geven, want als we ze een vinger geven, dan nemen ze een arm. Dat is de ideologie van: ze moeten maar hun plan trekken, want anders hebben we er last mee.
Dit is inderdaad een zeer ideologisch voorstel van decreet. Maar dat is de ideologie die door deze drie meerderheidspartijen, de N-VA, CD&V en Open Vld, in dit voorstel van decreet is ingeschreven en die ik inderdaad schokkend vind, omdat er geen enkele grondige reden is om niet de omgekeerde volgorde van maatregelen te volgen. Ik kan mij gerust voorstellen dat er misbruiken mogelijk zijn. Ik en de Vooruitfractie zijn perfect bereid om maatregelen te voorzien die in het geval van misbruik de gunsten kunnen laten vervallen en die kunnen toelaten dat de Vlaamse Regering kan optreden tegen misbruik, maar wel tegen bewezen misbruik, en vertrekkende vanuit het principe van het vermoeden van onschuld en het belang van de burger en het recht van de burger om in de eerste plaats automatisch een beroep te kunnen doen op bescherming, en daar niet om te moeten smeken en bidden bij de regering en hopen dat men het zal willen inzien.
Wat mij vooral verbaast, is dat men na een jaar corona en in de volle wetenschap dat civiele noodsituaties in dit land in de voorbije veertig jaar extreem uitzonderlijk zijn, op dit moment dit soort regeling en dit soort van voorstel van decreet nodig vindt om te nemen. Want het is niet zo dat er slag om slinger civiele noodsituaties worden afgekondigd. Het is niet zo dat dat voor de komende generatie dag na dag en jaar na jaar tot gigantische misbruiken en gigantische problemen gaat leiden. Dat is niet zo. Nog eens, dit is puur een voorstel van decreet van ideologie, van wantrouwen tegen mensen, van gemakzucht voor grote instellingen, die de last en de miserie doorschuiven naar diegenen die dan maar moeten vragen om een gunst, nadat er iets op hun dak is gevallen waar zij eigenlijk nul impact en nul greep op hebben. Want voor alle duidelijkheid, het is ook die regering die de burgerlijke noodtoestand zelf afkondigt. Niemand heeft daarom gevraagd, niemand – ook niet degenen die daarnaast ook nog eens niet in staat zijn om elektriciteits- of gasrekeningen te betalen.
Ik vind dit een bijzonder spijtig, maar spijtig genoeg ook heel typerend, voorstel van decreet van deze meerderheid. En het zal u ondertussen wel heel duidelijk zijn dat de Vooruitfractie hier met veel overtuiging tegen zal stemmen.
De heer Pieters heeft het woord.
Met dit voorstel van decreet lijkt het erop dat de regering nog meer bevoegdheden naar zich toe wil trekken en een nog grotere impact wil hebben. De delegatie die u ons vraagt, is in feite toestemming geven voor willekeur. U hebt het laag op met dit parlement.
Het terugdraaien van de bestaande regeling heeft geen zin, omdat het parlement bewezen heeft dat het indien nodig snel kan werken, ook met de oppositie. Een civiele noodsituatie zoals deze pandemie zal zich niet om de haverklap voordoen. Deze situatie duurt nu al een jaar, maar in de toekomst kunnen die situaties ook veel korter duren. En ze zullen – laat ons hopen – ook niet zo heel veel voorkomen.
Deze meerderheid wenst een vorig jaar inderhaast in consensus genomen maatregelen nu snel snel terug te draaien. Het lijkt ons niet nodig om te gaan morrelen aan bestaande regelgeving en de macht toe te kennen aan de regering. Controle van de regering is hier beter dan vertrouwen.
Het Vlaams Belang kan niet akkoord gaan. Dat is ideologisch niet van onze aard. Duidelijkheid en goed bestuur vormen hier het probleem. Het Vlaams Belang zal dan ook tegen dit voorstel van decreet stemmen.
De heer Danen heeft het woord.
In het begin van de pandemie dachten sommigen dat covid de grote gelijkmaker zou zijn: iedereen samen in het bad. Niets is minder waar gebleken. De kwetsbaren zinken sneller en hebben veel minder handvatten om het hoofd boven water te houden. Waarom zeg ik dat? Omdat het dat is waar dit voorstel van decreet niet over gaat.
Met dit parlement hebben we vorig jaar bewezen dat we snel konden schakelen. We hebben een aantal decreten goedgekeurd op tal van domeinen, ook op het vlak van Energie, om mensen te beschermen: tegen afsluiting, tegen willekeur. We hebben ook een premie goedgekeurd die de mensen zouden krijgen om voor een deel tegemoet te komen aan hun kosten. Het parlement heeft heel snel gewerkt, ook in andere domeinen. Op het vlak van Onderwijs werden nooddecreten vlot door het parlement gejaagd – en dat bedoel ik positief.
Wij hebben ook goedgekeurd dat er een koppeling werd gemaakt tussen de noodsituatie en het niet kunnen afsluiten van gas, water en elektriciteit. Dat is belangrijk. Tijdens de pandemie moesten de mensen thuis blijven. Er waren ook weinig plekken waar ze naartoe konden. Stelt u zich eens voor dat u uw job verliest, dat uw financiële situatie heel precair is, en dat dan nog de dreiging van een afsluiting u boven het hoofd hangt. Dat vonden wij allemaal samen niet oké. Daarom hebben wij die koppeling goedgekeurd. En wat ligt vandaag voor? ‘Laat die koppeling los. Los het beschermingsmechanisme.’ Wel, daar zijn wij niet mee akkoord. Onze fractie is niet bereid om een mandaat aan de regering te geven om die koppeling los te maken en eventueel terug vast te nemen wanneer het haar belieft.
Misschien is deze regering – ik zeg het in de voorwaardelijke wijs – het vertrouwen waard en gaat ze daar niet op een domme manier mee om. Maar we weten niet wat hierna komt. Zal een volgende regering dit doen? Of misschien zullen volgende regeringsleden denken dat ze de mensen toch wat harder moeten aanpakken? Als we dit goedkeuren, laten we die koppeling helemaal los. Daarom vindt onze fractie een decretale verankering van die koppeling, van het niet afsluiten in een noodsituatie, logisch en nuttig. Daarom zullen we tegen dit voorstel van decreet stemmen. Want zoals u in de commissie zei: vertrouwen is goed, maar controle is, zeker in deze setting, veel beter.
De heer Schiltz heeft het woord.
Collega’s, dit is zo’n dossier waarbij een aantal goedbedoelde sociale motiveringen doorslaan. Want wat gebeurt er? Als je niet kunt worden afgesloten en je kunt je rekening niet betalen, dan word je niet afgesloten. Maar je schulden blijven wel doorlopen. Stel dat op een bepaald ogenblik die noodsituatie stopt en dat daar ineens een schuldenberg staat te wachten waarvan je van je leven niet meer van bekomt. Is dat dan sociaal beleid? Neen, dat is het niet.
Mensen kunnen vandaag ook zonder noodsituatie in de problemen komen. Gelukkig wonen wij in een land en in een regio die bezorgd is voor mensen die het moeilijk hebben. Er zijn lokale adviescomités die de OCMW’s en de netbeheerders bijstaan bij het schuldbeheer van mensen die in de problemen komen. Ze zoeken uit of er een afbetalingsplan nodig is, waar de schulden zijn ontstaan. Je helpt de mensen in de miserie niet door hun schulden te laten opstapelen tot die berg onoverkomelijk is en er een persoonlijk faillissement dreigt.
U mag wat deze regering doet asociaal noemen. Maar ik heb, in de situatie waarin we nu zitten en nu de civiele noodsituatie nog een tijd nodig is om andere redenen dan deze, liever dat onze normale sociale beschermingsmechanismen in werking kunnen treden wanneer mensen in de problemen komen.
Daarnaast remedieert dit voorstel van decreet niet alleen aan die situatie. Het regelt ook de situatie waarbij vennootschappen die in faling gaan of die hun facturen niet betalen en waarbij de curator vaak niet in staat is om de rekeningen deftig af te sluiten omdat de netbeheerder en de leverancier het toegangscontract niet kunnen afsluiten. Dat is dan niet een sociaal maar een zeer economisch aspect.
Dus, collega’s, we kunnen van idee verschillen en de toekomst zal uitwijzen wie gelijk heeft. Maar voor Open Vld is sociaal beheer of sociaal bestuur niet te verdedigen waar wij mensen in de schuldenput storten.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Wij hebben hierover in de commissie al uitgebreid gedebatteerd. Er zijn twee belangrijke elementen. Collega Tobback, ik denk dat wij met onze beide fracties samen enkele jaren geleden het sociale energiebeleid en waterbeleid hebben vormgegeven. Nu keren wij eigenlijk naar dat beleid terug, met bijvoorbeeld de lokale adviescommissies (LAC’s), die een aanpak op maat kunnen bieden voor mensen met problemen met hun facturen voor nutsvoorzieningen. Het systeem heeft bewezen dat het werkt. Het werkt op maat. Het geeft vertrouwen aan mensen die op lokaal niveau actief zijn. Ik kan maar heel moeilijk begrijpen dat wij dat systeem nu als duivels zouden brandmerken.
Ik begrijp dat de collega’s van de oppositie het moeilijk hebben met het geven van een delegatie aan de regering om noodmaatregelen te nemen. Maar ik begrijp niet dat die collega’s uit dezelfde fracties komen die op federaal niveau in de discussies over de pandemiewet wel een delegatie voor nog veel verregaander maatregelen geven aan de Federale Regering. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat hier een lichte vorm van hypocrisie aanwezig is in het debat. Collega Danen heeft gelijk als hij zegt dat controle soms goed is maar dat vertrouwen beter is. Het is niet omdat hier een voorstel van decreet wordt goedgekeurd, dat wij als parlement onze controlerende bevoegdheid verliezen, integendeel. Die controlebevoegdheid blijf a fortiori van kracht. Ik hoop dat de collega’s ook in de toekomst die bevoegdheid naar behoren zullen uitoefenen, zoals ook dit parlement het tot op vandaag heeft gedaan.
Wij gaan met onze fractie dit voorstel van decreet goedkeuren, want het zet het sociale energiebeleid weer op het juiste spoor, met een aanpak op maat voor de mensen die in problemen komen.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Collega Danen, u maakt een kapitale fout in uw eerste opmerking. Het eerste voorstel van decreet, nummer 257, is inderdaad ingediend in het begin van de pandemie. Het was vooral bedoeld om de mensen te beschermen tegen bezoeken van de distributienetbeheerder bij de mensen thuis. Het was niet de bedoeling dat ze niet konden afgesloten worden omdat het crisis was. Dat was de insteek. Wij zitten intussen in een situatie dat het wel kan, op een veilige manier.
Er zijn twee groepen. Er zijn de ondernemingen. Als een bedrijf in faling gaat, en het moet afgesloten worden, dan moet dat fysiek gebeuren. Anders blijven de facturen oplopen en die komen terecht in de schuldenberg. Ten tweede zijn er de gezinnen. Ik dacht dat wij nog altijd het systeem hadden van de budgetmeter. Ik zie nergens in het voorstel van decreet dat wij de budgetmeter gaan afschaffen. U zegt dat wij in een noodsituatie zelfs geen budgetmeter mogen gaan plaatsen thuis. Is het dan beter dat de schulden blijven oplopen? Achteraf gaat u dan zeggen dat u zelfs een oplossing hebt voor de aflossing van die schulden, namelijk door kwijtschelding. Sorry, dat gaat niet op. Wij geven de mogelijkheid om een budgetmeter te plaatsen, waardoor de schulden zoveel mogelijk ingeperkt worden.
Dat is juist het meest sociale aan dit geheel. Men kan dat al dan niet doen met een delegatie. Zoals de heer Bothuyne zegt, gebeuren er op het federale niveau veel straffere dingen wanneer het gaat over een delegatie. We spreken hier niet over het afpakken van vrijheden, voor alle duidelijkheid, maar puur over een beschermende maatregel waarbij dat wordt gedelegeerd aan de regering. Dit parlement met 124 parlementsleden is toch volwassen genoeg om dat te controleren. Zo niet, heeft het ook geen zin meer om te bestaan.
Het eerste decreet, nummer 257, was een sanitaire maatregel en geen maatregel om niet te willen of kunnen afsluiten.
De budgetmeter bestaat ook nog. Het is net de bedoeling om mensen te doen overschakelen naar een budgetmeter wanneer dat nodig is.
De heer Danen heeft het woord.
Wij hebben het decreet nummer 257 gesteund om twee redenen: om de mensen te beschermen die moesten afsluiten of een budgetmeter moesten plaatsen en om mensen te beschermen tegen afsluiting. Dat was voor ons even belangrijk. Als jullie dat hebben goedgekeurd om de eerste reden en wij om beide redenen, dan kan ik daar niets aan doen.
Het gaat er niet om dat wij in principe tegen budgetmeters als dusdanig zijn. Soms is een budgetmeter nodig en nuttig. Maar het gaat hier over het in delegatie geven aan de regering terwijl het parlement perfect hetzelfde werk kan doen. Om die redenen stemmen wij tegen dit voorstel van decreet.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het voorstel van decreet. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2020-21, nr. 705/1)
– Er zijn geen opmerkingen bij de artikelen 1 tot en met 5.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemmingen over de artikelen en over het voorstel van decreet houden.