Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, er is de voorbije dagen nogal wat te doen geweest, er zijn zelfs acties gevoerd op het terrein – aan uw deur, niet aan die van mij logischerwijs, en aan onze gezamenlijke deur van dit parlement – door mensen die zich, en ik denk grotendeels terecht, nog altijd onheus behandeld voelen door wat er met de hele saga rond de zonnepalen is gebeurd, en ook door de compensatieregeling die ondertussen is voorgesteld door de Vlaamse Regering. Ik denk dat in heel veel gevallen hun gevoel pijnlijk terecht is, omdat de facto heel wat mensen, en precies diegenen die het meest zijn meegegaan in de aansporing van de Vlaamse overheid de voorbije jaren om te investeren in duurzame energie, om dat maximaal te doen, met zonnepanelen, met warmtepompen, met volledige elektrificatie, dat die mensen, die ten eerste door het debacle van de terugdraaiende meter en de valse beloftes daarrond, maar evengoed nog altijd door het feit dat de compensaties die voorzien zijn, eigenlijk voor hen, per definitie, onvoldoende zijn en niet zullen volstaan om hun verlies te dekken, gelijk hebben. Het is bijzonder pijnlijk dat precies diegenen die het meest gedaan hebben wat wij vroegen, diegenen zijn die het hardst in de kou zullen blijven staan. Ik denk dus dat die vraag gehoord moet worden, dat daar correcte oplossingen voor gevonden moeten worden. Wij mogen niet als Vlaamse overheid zitten wachten tot de rechtbanken het nog een keer in onze plaats beslissen. Ik wou deze vraag toch absoluut stellen om u, minister, en heel de Vlaamse Regering op te roepen – want het zal niet alleen van u afhangen, neem ik aan – om een sluitende, correcte oplossing te vinden waarbij die mensen zich correct en rechtvaardig behandeld voelen en waarbij we niet iedereen die we proberen op te roepen om mee te stappen op die kar van de verduurzaming, als eerste in de kou laten staan. Eigenlijk is dat door en door onheus.
Minister Demir heeft het woord.
Collega Tobback en collega’s, in de commissie hebben we ook vaak de discussie gevoerd. Ik kan alleen maar herhalen dat het dossier van de terugdraaiende teller nooit de schoonheidsprijs zal winnen. De beslissingen die in 2019 genomen werden en ook het arrest van het Grondwettelijk Hof, kan ik niet veranderen. Ik heb gekozen om daar vrij snel tot een redelijke oplossing te komen, om dat uit te werken binnen deze nieuwe realiteit. Ik denk dat ik dat ook gedaan heb, rekening houdend met het algemeen belang. Laten we niet vergeten dat je toch ook altijd rekening moet houden met mensen die geen zonnepanelen hebben, want de middelen komen natuurlijk uit de algemene middelen. Is dit een gedroomde oplossing? Neen, ik had het ook allemaal liever anders gezien. Ik heb ook gelezen in uw ingediende vraag dat u verwijst naar de maximale premie en u spreekt over 1500 euro. Dat is niet juist, dat is bijna het minimum. De maximale premie kan oplopen tot 4360 euro. Laten we de ongerustheid in dit dossier niet nog groter maken. Afhankelijk van verschillende parameters kan dat wat meer oplopen. Ik heb dit natuurlijk uitgewerkt samen met de administratie en met de mensen op mijn kabinet. Ik heb ook advies gevraagd aan de Raad van State. Ik zal dat nog doen. We zijn al een eerste keer naar de Raad van State geweest. Dat is een gunstig advies geweest. De Raad van State heeft daar geen opmerkingen over gegeven.
Ik ga de fouten uit het verleden niet herhalen. Ik ben ervan overtuigd dat dit met dat rendement van 5 procent en een terugverdientijd van ongeveer tien jaar een redelijke oplossing is in het kader van het algemeen belang, waar je rekening zult moeten houden met veel elementen.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, dit is geen pleidooi voor absurde rendementen. U hoeft daar geen euro meer aan te besteden dan absoluut noodzakelijk is. Maar het is wel noodzakelijk dat er een oplossing wordt gevonden voor wie op dit moment echt wel met een zeer negatieve rekening wordt geconfronteerd. Dat gaat dan niet over absurde rendementen. Dat gaat over het feit dat, wanneer je inderdaad een investering hebt gedaan om met zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp of met elektrische verwarming… Eigenlijk heeft de Vlaamse Regering dat in de vorige legislatuur impliciet aangemoedigd. Dat zijn geen absurde rendementen. Op dit ogenblik zijn dat absurde verliezen. Daar moet u iets aan doen. Dat hoeft geen overcompensatie te zijn, dat hoeft geen oversubsidiëring te zijn. Dat moet een correcte, faire compensatie zijn voor mensen die beslissingen hebben genomen op basis van informatie die hun door de Vlaamse overheid ter beschikking was gesteld en die niet is nagekomen omdat de engagementen van de Vlaamse overheid niet konden worden nagekomen. Daar moet u dus iets aan doen. Dat gaat niet over oversubsidiëren. Dat is wat dat betreft heel simpel. Dat is geen vraag om gekke dingen te doen. Dat is in het verleden inderdaad op allerlei manieren uit de hand gelopen, maar vandaag moet u wel de mensen die u – niet u maar de Vlaamse Regering – op een bepaalde weg heeft geleid, niet in de steek laten met een rekening die in het rood staat. Het gaat niet over 5 of 10 procent rendement, het gaat over procenten verlies, en dat kan toch echt niet de bedoeling zijn.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Collega Tobback, ik wil toch ook wel duidelijk maken dat we wel de juiste cijfers gebruiken. We hebben het hier over meer dan 4000 euro en niet over 1500 euro, omdat het afhankelijk is van het vermogen en van het jaartal. (Opmerkingen van Bruno Tobback)
Ik vind dat belangrijk voor het verslag.
Het wordt inderdaad in stukjes behandeld. Hier gaat het over de investeringspremie die je krijgt voor diegenen die de digitale meter hebben gecombineerd met zonnepanelen. Dan gaat het over het gelijkheidsprincipe. Als we straks zeggen dat we hun meer geven dan de anderen, riskeer je opnieuw dat je de toets van de Raad van State niet kunt doorstaan. Als wordt bevestigd dat deze toets gelukt is, dan is dit al oké.
En dan heb je inderdaad het punt van de warmtepompen. Daar zijn we mee bezig. Daarover wordt advies gevraagd. Dat moet ook naar de Raad van State enzovoort. We hadden het vanmorgen over de prioritaire uitrol. Er zullen nog zaken komen. We zijn er wel degelijk mee bezig, maar alles moet stevig juridisch onderbouwd worden.
Voor de investeringspremie geldt het gelijkheidsprincipe, dat voor iedereen een bepaald getal is in functie van het jaartal en van het vermogen. Dat is goedgekeurd door de Raad van State.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, de demarche van die actiegroep is alleen maar het zoveelste hoofdstuk in de zonnepanelentragedie die honderdduizenden Vlaamse gezinnen heeft getroffen. De actiegroep ‘Belofte maakt schuld’ was maandag nog hier aan het Vlaams Parlement om een zonnepaneel te overhandigen aan – als ik mij niet vergis – de kabinetschef van de voorzitter.
Inderdaad.
Dat deden ze uit protest tegen de miserie die de Vlaamse meerderheidspartijen over de Vlaamse gezinnen hebben afgeroepen. Dit toont alleen maar aan dat de storm niet gaat liggen. Dat is begrijpelijk, als je kijkt naar de verbroken beloftes, de dubbele aanrekening van netkosten, de financiële verliezen voor honderdduizenden gezinnen enzovoort. Dan is de rechtszaak die men nu wil aanspannen tegen de Vlaamse overheid, alleen maar een nieuw bewijs van het feit dat de bevolking zwaar tilt aan de verbroken belofte van de Vlaamse Regering. Dat is terecht, want burgers moeten kunnen vertrouwen op de beloftes van de overheid.
Daarom wil ik u vragen of u bereid bent om te aanvaarden dat die compensatiepremie voor heel veel mensen niet volstaat. Bent u dientengevolge bereid om eindelijk af te stappen van de verplichte installatie van de digitale meter?
De heer Danen heeft het woord.
Het is gekend dat er een heel grote groep is getroffen, maar er is ook een grote groep die extra zwaar is getroffen. Collega Tobback zei het al, en ik heb dat ook al vaker gezegd. Het gaat om mensen die meer zonnepanelen hebben geplaatst in functie van hun toekomstig gebruik, omdat ze een warmtepomp plaatsen of een elektrische wagen gaan kopen, of wat dan ook. Zij zijn extra zwaar getroffen. Ik wil u ook vragen, minister, om inspanningen te doen om hen op een goede manier te compenseren.
Maar ik wil nog een ander element aanbrengen: het gaat over mensen die een rechtsvordering aanspannen jegens de Vlaamse overheid. Zij zien automatisch af van die premie. Wel, ik vind dat een gevaarlijk idee. Ik begrijp het juridisch wel, maar ik ben het er totaal mee oneens. Als iemand naar de rechtbank gaat, zeg je eigenlijk dat men die premie niet kan krijgen. Ik denk dat u daarmee moet stoppen. Ik denk dat mensen ten volle het recht hebben om naar een rechtbank te gaan, en dat je die rechtsgang niet mag belemmeren. Als mensen naar de rechtbank willen gaan, dan kunnen ze dat doen, maar dan moeten ze daarnaast ook wel een beroep kunnen doen op die premie. Als u hiermee verdergaat, zult u zich nog veel meer miserie op de hals halen, en zullen mensen nog extra hard protesteren. Want de mensen die nu naar de rechtbank gaan, zijn alleszins de mensen die zwaar getroffen zijn. Als ze dan ook nog eens zien dat ze geen premie krijgen, dan valt dat echt niet te aanvaarden. Bent u bereid om dat terug te schroeven?
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Ik wil graag in naam van collega Bothuyne even tussenkomen, die niet aanwezig kan zijn. Minister, u hebt zelf daarnet al verwezen naar het feit dat er hier geen schoonheidsprijs zal zijn, het zal eerder omgekeerd zijn. Ik begrijp ook nog enigszins de boosheid van de mensen. Anderzijds denk ik dat het heel positief is dat er gewerkt wordt aan een oplossing. Zeker wat betreft de warmtepomp hebben wij van begin af aan ook duidelijk gesteld dat hier ook een oplossing moet komen. Maar zo zijn er nog een aantal systemen, ik denk bijvoorbeeld aan de pocketvergisters. Hebt u zicht op de impact van die pocketvergisters? Want die blijkt ook significant te zijn. De vraag is of en hoe u ook daarvoor in extra ondersteuning wilt voorzien.
De heer De Meester heeft het woord.
Minister, mensen blijven enorm kwaad over die gebroken beloftes van de terugdraaiende teller. Er dreigt nu een rechtszaak, maar eigenlijk hoeft het helemaal niet tot een rechtszaak te komen. Vanmorgen in de commissie Energie hebben we een boeiende discussie gehad – niet waar, collega Gryffroy? – over een constructief voorstel van decreet van de PVDA dat een oplossing biedt: schrap die verplichting om een digitale meter te installeren, en geef mensen gewoon de vrije keuze voor een terugdraaiende teller.
Natuurlijk zult u dan uit uw pijp moeten komen om die Europese slimmemeterdoelstelling van 80 procent te halen. Dat zegt ook de Raad van State in zijn advies. Maar wat mij betreft doen we dat niet door die slimme meter te verplichten, maar door mensen positief te stimuleren. Het is zeer moeilijk om een draagvlak op te bouwen voor duurzame energie als je de mensen een slechte regeling door hun strot duwt, die financieel heel nadelig is.
De meerderheidspartijen hebben dat wetsvoorstel vanmorgen weggestemd, en dat is heel jammer. Maar ik wil toch ook graag uw mening horen, minister. Wat denkt u van het voorstel om de slimme meter niet te verplichten, maar mensen de vrije keuze te geven?
Minister Demir heeft het woord.
Collega’s, ik bespreek eerst de vergoeding waarover veel collega’s zijn tussengekomen. Het advies van de Raad van State lezen we tegenwoordig natuurlijk heel goed. (Opmerkingen van Tom De Meester)
We hebben dat advies goed geanalyseerd. We zien dat men ons gunstig adviseert over de berekening op basis van een referentiesituatie, omdat een individuele berekening onwerkbaar is. De Raad van State stelt ook dat bij het bepalen van de premies werd uitgegaan van een rendement van 5 procent voor prosumenten op hun investering, dus een terugverdientijd van tien jaar. De Raad noemt dit geen onredelijke afweging en kan principieel ook instemmen met de verantwoording daarvan. Dus ik denk dat dat al belangrijk is.
De Raad maakt ook geen fundamentele bezwaren tegen de vermelde uitrolstrategie van de Vlaamse overheid. Het dossier zal nog een vierde keer naar de Vlaamse Regering gaan, nadat we ook een advies hebben gekregen van de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA). Ik heb ook gezegd dat ik het belangrijk vind dat het voldoende juridisch robuust is, zodat we dit niet nog eens meemaken. En dan gaat het nog een laatste keer naar de Raad van State, collega Danen. Ik wil dat nog even afwachten om te kijken wat we daar eventueel nog moeten aanpassen.
Het is toch de bedoeling dat dat voor het einde van juni doorlopen is, zodat we dan een aanvraagloket kunnen openen in juli. Zo kunnen mensen daar hun aanvraag indienen en hun betaling ontvangen.
Wat de digitale teller betreft, collega's, daarover waren ook verschillende tussenkomsten. Ik heb gezegd dat we daarover met Europa in gesprek zijn. Dat is geen evident verhaal, voor alle duidelijkheid. We zullen nog even moeten wachten wat daarvan de uitkomst zal zijn. En dat er nog aandachtspunten zijn: dat zal de komende jaren nog vaak zo zijn, denk maar aan de dubbele afrekening die is gebeurd naar aanleiding van de eindafrekening. Dat is gewoon verschrikkelijk. We hebben daarom ook de VREG en de raad van bestuur een brief geschreven om te zeggen: doe daar iets aan, dit kan toch niet? Er moet blijkbaar decretaal een initiatief worden genomen. Dat moet dus nog verrekend worden. Ik heb ook gevraagd, zonder allerlei beloftes te doen, om te kijken wat er nog kan gebeuren voor bepaalde groepen – er is bijvoorbeeld naar de warmtepompen verwezen –, maar ook dat moet natuurlijk juridisch voldoende robuust zijn. We zijn dus nog naar al die zaken aan het kijken. Dit is een dossier dat nog heel lang zal meegaan, denk ik. Hoe verschrikkelijk dit ook is, ik krijg, voor alle duidelijkheid, ook niet de zonnepanelen, voorzitter, maar wel altijd nog heel veel mails, want de mensen zijn terecht nog altijd heel boos.
Wij kregen een kapot zonnepaneel, dus daar konden we ook niets mee doen …
U kunt er misschien een paar bestellen, voor hernieuwbare energie. (Minister Zuhal Demir lacht. Opmerkingen van Bruno Tobback)
Dus, dat het nog even zal duren om al die losse eindjes tot een goed einde te brengen, dat is zo. We zijn er ook fulltime mee bezig, ook de administratie, ook het kabinet. Ik begrijp dat veel van die mensen ontgoocheld zijn en zeggen dat ze in het systeem van de terugdraaiende teller veel meer hadden, enzovoort. Dat is zo. Maar er is natuurlijk dat arrest van het Grondwettelijk Hof. Daar kan ik niet omheen. Ik kan daar ook niet daar nog meer zaken aan toevoegen, want dit kost al 500 miljoen euro. Wat ik wel ga doen, is eerst kijken wat er terugkomt van de Raad van State, en dan een aantal losse eindjes tot een goede regeling trachten te brengen. We werken daar nog aan, en dat zal de komende weken en maanden – ik denk het hele jaar – nog wel de nodige aandacht vergen.
De heer Tobback heeft het woord.
Ja, minister, ik twijfel niet aan het engagement, maar eerlijk gezegd: zonnepanelen zijn op dit moment wereldwijd, jaar na jaar, veel sneller aan het groeien dan eender wie ooit had verwacht. Het is op dit moment zowat de goedkoopste en meest vooruitstrevende en meest vooruitgaande vorm van elektriciteitsproductie. Warmtepompen zijn in Vlaanderen een alternatief voor al die woningen die nog met mazout verwarmen, en noem maar op. Al die technologie is dus op een geweldig positieve, hoopgevende manier aan het boomen, alleen in Vlaanderen slagen we erin om er een zeer slechte reputatie – en een zeer zure smaak in de mond bij veel mensen – aan te geven, omdat veel beloften op een domme manier gemaakt zijn en niet konden worden gehouden.
Ik hoop echt wel dat deze Vlaamse Regering het engagement wil aangaan om er ten eerste voor te zorgen dat mensen niet naar een rechtbank moeten gaan om gecompenseerd te worden voor dingen die beloofd werden, maar dat ze ten tweede ook voluit wil investeren in het mogelijk maken van die toekomstige technologieën, in het realiseren van die toekomstige technologieën, en om er opnieuw een positief verhaal van te maken, zoals het dat in bijna al onze buurlanden al is. Alleen bij ons heeft men het op een onvoorstelbare manier om zeep geholpen, doordat men eigenlijk vooral aan het proberen is om erop te bezuinigen in plaats van er voluit in te investeren, bijvoorbeeld in een versterkt elektriciteitsnet.
Minister, als u de doelstellingen wilt halen, maak er dan opnieuw een positieve investering en een positief verhaal van. Het kan, het kan overal, maar u hebt een geweldige achterstand om in te halen. Maak die beloften waar, en laat het niet aan de rechtbank over.
De actuele vraag is afgehandeld.