Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de open brief van de cultuursector
Verslag
De heer Brusselmans heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega’s, afgelopen maandag bereikte ons de zoveelste communicatieve flater in dit hele coronaverhaal. Er bereikte ons het bericht dat er zich onder de 94 Vlaamse vaccinatiecentra ook enkele cultuurhuizen, culturele centra en evenementenhotspots bevinden.
Vlaanderen zou natuurlijk Vlaanderen niet zijn, mocht dat niet bedisseld zijn zonder medeweten van die cultuurinstellingen zelf. Misschien is dat voor bepaalde politici nog altijd moeilijk te begrijpen, maar ik zal u een geheim vertellen: zoiets leidt tot onvrede, tot terechte onvrede. Niet alleen werden die instellingen door de lokale besturen gewoon gepasseerd als zijnde ‘niet relevant’, ze zijn door deze beslissing de facto ook gesloten tot eind oktober voor alle culturele activiteiten.
In de cultuursector, die samen met de horeca toch tot de zwaarst getroffen sectoren behoort, leeft natuurlijk al langer een gevoel van uitzichtloosheid. Dat sommige cultuurcentra nu echter tot 31 oktober de deuren moeten sluiten, doet de frustratie uiteraard alleen maar toenemen.
Betekent dat dat er geen begrip is binnen die sector? Natuurlijk niet. Betekent dat dat die sector niet wil helpen? Absoluut niet. De sector staat te springen om te helpen. Iedereen wil hier zo snel mogelijk van verlost zijn, maar dat moet wel op een ordelijke en respectvolle manier verlopen.
Nu zou u zich kunnen wegstoppen achter die beslissing, want dit werd inderdaad allemaal besloten door de lokale besturen. Maar als minister van Cultuur bent u niet alleen de hoeder van het cultuurbeleid maar ook een ambassadeur van het cultuurbeleid, zegt u zelf. Men verwacht van u dat de belangen van de sector verdedigd worden bij de collega’s en bij de andere beleidsniveaus.
Mijn vraag aan u, minister-president, is dan ook heel eenvoudig.
Wat zult u doen om ervoor te zorgen dat er voldoende alternatieven zijn voor de culturele centra, bijvoorbeeld wat betreft de locatie om hun culturele activiteiten te laten doorgaan, om ervoor te zorgen dat de sector niet weer als laatste de knop moet omdraaien van stand-by naar actief?
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Minister-president, de culturele sector is een van de zwaarst getroffen sectoren en heeft keiharde klappen gekregen. Ik denk dat we dat hier kamerbreed beseffen. Gelukkig, met een vaccinatiecampagne die hopelijk snel op kruissnelheid zal komen, is er licht aan het einde van de tunnel en zullen we onze vrijheid ooit terugwinnen.
Dat is ook zo voor de cultuursector. Ze hopen dus volop om in het najaar activiteiten te kunnen plannen, om te kunnen organiseren, om de dingen te kunnen doen waar ze goed in zijn. We hebben er vorige week in de commissie Cultuur ook over gesproken. U hebt toen gezegd dat u verwacht midden maart uitsluitsel te kunnen geven over de zomerfestivals.
Maar nu hebben om en bij de tweehonderd artiesten en theatergezelschappen een open brief opgesteld. Ze benoemen daarbij de bittere pil die ze moeten slikken, na alle inspanningen die al van hen werden gevraagd. Ze vragen daarin om een duidelijk perspectief. Ze vragen een duidelijk exitplan. Ik stel hierbij ook luidop aan u de vraag: kunt u een exitplan geven aan hen?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, ik heb ook kennis genomen van die open brief. Ik kan u misschien eerst wat feitelijke gegevens geven. Er zijn 94 vaccinatiecentra in Vlaanderen gepland, waarvan er 10 in culturele infrastructuren zullen worden opgericht. Concreet gaat het om cultuurcentra in Lier, Diest, Vilvoorde, Bredene en Bilzen en om gemeenschapscentra in Putte, Borgloon, Sint-Gillis-Waas, Kortenberg en Oud-Heverlee. Als we kijken naar het totale aantal culturele centra – meer dan 150 – in Vlaanderen, en tellen we daar nog de andere theater-, concert- en andere zalen bij, dan lijkt het al bij al billijk dat sommige gemeenten een deel – want het gaat telkens maar over een deel – van hun culturele infrastructuur ter beschikking stellen. Ter vergelijking: voor de sportinfrastructuur spreken we over een 25-tal locaties.
Mijnheer Brusselmans, zoals u aangaf, ligt de beslissing voor het oprichten van een vaccinatiecentrum bij de lokale besturen. Zij zijn het best op de hoogte over de mogelijkheden voor een ideale locatie.
In de gemeentes waar vaccinatiecentra in culturele infrastructuur worden ondergebracht, wordt er wel gekeken naar alternatieven voor eventueel reeds geboekte acts. Zo vermeldt de site van het cultuurcentrum van Lier het volgende: “We werken volop aan een alternatief aanbod op andere locaties”. In De Standaard reageren verschillende cultuurschepenen, zoals die van Vilvoorde en Diest, dat er wordt gewerkt aan een alternatieve programmering op verschillende locaties. Vorige zomer zagen we daar reeds mooie voorbeelden van.
Ik wil nog wijze op een mooi citaat van Leen Vanderschueren in De Standaard: “We denken dat onze maatschappelijke rol nu voorrang heeft en zien dit als een crisisdienst. Tegelijk willen we wel waakzaam blijven voor de kunstenaars. Als de vaccinatie vroeger klaar zou zijn dan in oktober, dan moet worden gekeken of er sneller mogelijkheden zijn om weer opvoeringen te programmeren.”
Ik heb heel wat maatregelen in het leven geroepen om de sector te helpen overleven. Professionelen kunnen ondertussen aan het werk blijven. Er kunnen nieuwe creaties worden gemaakt en livestreamoptredens kunnen doorgaan. Met de culturele activiteitenpremie, waarover we vorige week in de commissie uitvoerig van gedachten hebben gewisseld, is dit actief ondersteund. Ik denk vooral aan de start van Podium 19, morgenavond om 21 uur.
Wat de roep om een perspectief betreft, begrijp ik de hoge nood van de cultuursector. Ik heb die nood altijd ondersteund en ik zal dat blijven doen om de sector te zien opleven. Wat het perspectief betreft, mogen we ons niet vergissen. Er is wel degelijk perspectief voor de cultuursector. In oktober 2020 hebben mijn kabinet en de administratie, in samenspraak met de virologen, een plan uitgewerkt om de heropstart en de versoepeling mogelijk te maken. De tweede golf heeft dat helaas doorkruist. Het exitplan is er en wordt momenteel nog wat verder verfijnd. Op 26 januari 2020 is op mijn kabinet nog een overleg met de brede sector en de experts gepland. Het is belangrijk dat het zal gebeuren zodra het kan. Ik kan geen tijd op dat perspectief plakken. We weten waar de curve zich moet bevinden om verder te kunnen versoepelen.
We moeten ervoor zorgen dat de vaccinatiecentra zo snel mogelijk starten. Ik zal me tot 1 maart 2020 niet moeien of zeggen dat we dat niet in de culturele centra zullen doen. Ik engageer me wel om die tien lokale besturen te contacteren en te zien dat er tegen de culturele heropstart alternatieven zijn. Het is nu alle hens aan denk en het is belangrijk dat we al die vaccinatiecentra tegen 1 maart 2020 up and running hebben. We moeten dat nu niet doorkruisen, maar zodra dat is gestart, kunnen we in overleg met de lokale besturen bekijken of er alternatieven voorhanden zijn. Het gaat, om alles in de juiste context te plaatsen, om vijf culturele centra en vijf gemeenschapscentra.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor het antwoord. Ik ben blij te horen dat de schepenen van Cultuur aan alternatieven werken en dat u contact met die lokale besturen zult opnemen. U stelt het probleem wat in perspectief en u hebt ergens een punt, maar de frustratie en de ongelukkige communicatie passen natuurlijk in iets veel groters, namelijk de grote ontevredenheid over het gebrek aan perspectief. Dat is er niet enkel in de cultuursector. U hebt het in uw antwoord zelf aangehaald. In de sportsector zijn de sporthallen momenteel in beslag genomen als test- of vaccinatiecentra. De frustratie is groot. Horeca Vlaanderen heeft verklaard op 1 maart 2021 weer te willen openen. Dat wordt openlijk gesteund door Vlaamse volksvertegenwoordigers van uw partij. Op Twitter verklaren zij dat dit, uiteraard met maatregelen, moet kunnen. Ik hoor dezelfde oproep in de open brief van de cultuursector. Die sector wil deze lente openen, met maatregelen, protocollen en alles wat nodig is om ervoor te zorgen dat het veilig is. Ze willen openen. De mensen willen weer van cultuur genieten. De mensen snakken naar die vrijetijdsbesteding en de sector wil dat bieden. Alternatieven als Podium 19 zijn lovenswaardig, maar zullen nooit de echte ervaring kunnen vervangen.
U kunt geen startdatum geven waarop het exitplan begint, maar u kunt wel al een plan uitwerken en dat volledig aan de mensen geven. U bent het nog aan het afwerken, maar u moet toch op voorhand kunnen zeggen welke stappen moeten worden gezet vanaf het moment waarop het kan. Dat is een perspectief.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Minister-president, ik ben het absoluut eens met uw visie op culturele centra.
Mijnheer Brusselmans, ik denk dat u hier spijkers op laag water zoekt. We moeten de lokale autonomie respecteren. Ik heb trouwens gelezen dat culturele centra zelf vragende partij zijn om als vaccinatiecentrum te kunnen optreden. Zo kunnen ze eigenlijk een nieuw publiek naar zich toe trekken dat er, normaal gezien, niet over de vloer komt.
Het is dus eigenlijk een vorm van promotie om het publiek te verleiden om langs te komen na corona. Dat kan ik enorm waarderen.
Minister-president, achter de schermen is men al langer bezig met het verwerken van de protocollen om ooit te kunnen opstarten. Dat gebeurde in de schoot van een klankbordgroep en ik begrijp dat die klankbordgroep volgende week bij u komt. Wanneer zult u concreet kunnen communiceren?
De heer Vandaele heeft het woord.
Het antwoord van de minister-president bevestigt mijn vermoeden. Slechts vijf van de vaccinatiecentra worden ondergebracht in culturele centra, dan nog eens vijf in gemeenschapscentra. Al bij al gaat het dus om een stuk of tien. Doe daar misschien nog de casino's van Oostende en Blankenberge bij, maar al bij al blijft het beperkt.
We moeten natuurlijk prioriteiten stellen. Wat ons betreft, is het een absolute prioriteit om zoveel mogelijk mensen op een zo comfortabele manier te kunnen vaccineren. Dan kom je onvermijdelijk wel eens in een cultuurhuis, een sporthal of een school terecht. Hierover steen en been klagen, is geen oplossing. Creatief zoeken naar andere plekken om op te treden, is wel een oplossing. Vele culturele gezelschappen doen dat ook.
Voor de rest moeten we zo snel mogelijk vaccineren zodat ook onze culturele sector weer volop kan draaien.
Mevrouw Segers heeft het woord.
We moeten er alles aan doen om de cultuur- en de brede eventsector te redden, om de vele tienduizenden cultuurwerkers te helpen zodat ze niet kopje-onder gaan. Tegelijk is het vandaag essentieel om alle Vlamingen perspectief te geven op het normale leven dat we kenden voor corona, een leven in vrijheid. Dat kan wanneer we erin slagen alle Vlamingen zo snel mogelijk te vaccineren.
Vorige week hoorde ik op alle banken veel goede wil om de expertise van de eventsector te betrekken bij de uitrol van de vaccinatiecentra. Als we heel creatief zijn, kunnen we ook nadenken over een manier waarop we de cultuursector daarbij kunnen betrekken. Ik heb al verschillende cultuurmakers, bijvoorbeeld Jef Neve, horen suggereren om de cultuursector op de een of andere manier in te schakelen in de vaccinatiecentra. Dat kan een win-winsituatie zijn: het kan vaccineren minder stresserend maken, en het kan ook een duwtje in de rug zijn voor de cultuurwerkers. Tegelijk is een perspectief bieden essentieel.
Minister-president, kunt u niet samenzitten met de cultuursector om te bekijken hoe we ook hen kunnen inschakelen in de vaccinatiecentra en hun zo perspectief bieden?
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Ik heb begrip voor de reactie uit de cultuursector, maar ik wil toch ook benadrukken dat de cultuursector hier zeker niet wordt geviseerd. Er zijn ook 25 sportcentra die zullen worden gebruikt als vaccinatiecentrum. Het gaat binnen die vaccinatiestrategie om samenwerking en solidariteit om iedereen zo snel mogelijk gevaccineerd te krijgen.
Mijnheer Brusselmans, u zegt dat die centra nergens betrokken zijn geweest. Er zijn toch ook culturele centra die de beslissing mee verdedigen en blij zijn dat ze op die manier kunnen bijdragen aan die vaccinatiestrategie. Het doel is om iedereen zo snel mogelijk gevaccineerd te krijgen, want dat is ook in het belang van de sport- en de cultuursector en van het culturele leven. Het is niet alleen maar solidariteit onder de sectoren zelf, maar ook tussen de gemeenten in zo'n eerstelijnszone. Als er in een gemeente in een eerstelijnszone een sportcentrum of een cultureel centrum wordt gebruikt als vaccinatiecentrum, kan er binnen die eerstelijnszone ook worden gekeken naar alternatieven over de gemeentegrenzen heen om ruimte te voorzien voor culturele en sportieve activiteiten.
Minister-president, bent u bereid om met de lokale besturen en de betrokken culturele centra te praten om hen aan te moedigen in de zoektocht naar alternatieven die u hebt aangekondigd, en te bekijken hoe er bijvoorbeeld aan eventuele meerkosten voor buitenactiviteiten of activiteiten op andere locaties kan worden tegemoetgekomen? Kunt u ter geruststelling van de sector opnieuw bevestigen dat alle huidige steunmaatregelen blijven lopen zolang deze crisis duurt?
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister-president, de cultuursector reageerde inderdaad ongerust op het bericht dat een aantal vaccinatiecentra in culturele centra zouden plaatsnemen, dat ze daarmee hun voorstellingen uitgesteld zagen worden tot 31 oktober. Opnieuw een bittere pil, maar ze reageren ook met veel begrip dat dit nu eenmaal moet.
Nu, u gaf daarnet aan dat er een aantal alternatieven op tafel liggen. Mijn vraag is heel concreet: wat met de uitgestelde en geannuleerde voorstellingen die kosten met zich hebben meegebracht? Worden die artiesten op de een of andere manier ook gecompenseerd?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Bedankt voor de bijkomende vragen en opmerkingen. Als u van mij perspectief vraagt door te zeggen dat het op die concrete datum allemaal gaat gebeuren, dan kan ik dat niet geven. Dat geef ik niet. Dat hangt allemaal af van hoe het virus verder doorgaat. U weet dat er twee criteria zijn die van belang zijn: het aantal besmettingen en het aantal hospitalisaties. Dat zijn de twee parameters die in het oog worden gehouden. Als die een bepaalde waarde bereiken, kan er aan versoepeling worden gedaan. Dat zit in het protocol dat we hebben opgesteld, dus de sector heeft dat perspectief. Dinsdag wordt dat nog wat gefinetuned, de grote lijnen zijn daarvan gekend. Ik neem aan dat we daar na dinsdag over kunnen communiceren, als er tenminste geen grote dingen meer komen. Maar voor alle duidelijkheid: dat houdt geen datum in. Ik kan spijtig genoeg het voortwoekeren of het onder controle krijgen van het virus niet voorspellen.
Wat de eventsector betreft: zij hebben zelf initiatieven genomen om hun diensten aan te bieden aan de verschillende eerstelijnszones die een vaccinatiecentrum inrichten. We zitten wekelijks samen met de cultuursector, dat weet u. Ik neem aan dat de cultuursector iets vergelijkbaars kan doen. Daarvoor mogen ze op mijn steun rekenen.
Mijnheer Van de Wauwer, ik denk dat de lokale besturen al heel veel steun krijgen van de Vlaamse Regering, ook voor de ondersteuning van culturele activiteiten. Ik moet het ook nog allemaal aan de belastingbetaler verantwoorden. De meeste van die eerstelijnszones bestaan uit een aantal gemeentes, dus als men daarrond culturele activiteiten wil organiseren, ga ik ervan uit dat dat door hen wordt gedragen. Voor alle duidelijkheid: volgens het belfortprincipe nemen wij de volledige kost van de lokale besturen voor het inrichten van die vaccinatiecentra voor onze rekening. Laat daar geen twijfel over bestaan.
Wat de uitgestelde activiteiten betreft: het is niet de Vlaamse overheid die heeft gezegd dat er tien plaatsen moeten zijn waar die vaccinaties in culturele centra gebeuren. Ik ga ervan uit dat de lokale besturen die die beslissing hebben genomen, wel een regeling zullen treffen met de betrokken culturele organisaties. Maar zoals ik al zei, ik ga met die tien betrokken lokale besturen contact opnemen, om te zorgen dat het culturele leven daar mee opstart met de rest van het culturele leven in Vlaanderen.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Minister, collega’s, de essentie van mijn betoog is natuurlijk de wijze waarop er gecommuniceerd of niet gecommuniceerd wordt in de brede maatschappij. De regels worden stilzwijgend verlengd tot 1 maart door de Federale Regering. De cultuurcentra zullen gesloten zijn tot eind oktober, zonder overleg. De horeca leeft uitzichtloos verder, die situatie is niet langer leefbaar. En dan zegt u mij dat ik spijkers zoek op laag water? Wel, ga dat eens uitleggen aan de burger, de burger die bijvoorbeeld afgelopen weekend naar de nieuwjaarsreceptie van Open Vld zat te kijken, dat niets verschilt tegenover vroeger. Een bekende Vlaming wordt ervoor betaald, er is een liveband om de aandacht af te leiden van de inhoud, en je hebt wereldvreemde politici die samen gezellig drinken en de Vlaming uitlachen door exact te doen wat al maanden verboden is voor ons allemaal, voor het gepeupel: gezellig samenzijn en het glas heffen op de toekomst.
Misschien wilt u dat nog proberen, maar ik krijg dat echt niet meer uitgelegd. Ik zou mij in uw plaats gewoon schamen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Collega Brusselmans, ik denk dat u een hele plenaire hebt nagedacht om die ene zaak te kunnen aangrijpen en het over die nieuwjaarsreceptie te kunnen hebben. Ik vind dat eigenlijk echt triestig.
Nu, ik wil in deze donkere tijden positief blijven. Ik wil jullie danken voor de creativiteit. Voorzitter, ik dacht dat ik het woord had?
U hebt het woord.
Ik denk dat het belangrijk is om in deze tijden ook creatief te zijn. De lokale besturen zijn dat, de burgemeesters die constant in de eerste linie staan zijn dat, de culturele centra zijn dat. Het stomste wat we kunnen doen, collega Brusselmans, is elkaar de zwartepiet toespelen.
Minister-president, ik onthoud dat u volgende week duidelijkheid zult verschaffen over dat zogenaamde exitplan, uiteraard zonder specifieke datum. U bent Dame Fortuna niet, u hebt geen glazen bol, maar toch dank ik u daarvoor.
De actuele vragen zijn afgehandeld.