Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Orry Van de Wauwer, Joris Nachtergaele, Stephanie D'Hose, Paul Van Miert, Vera Jans en Piet De Bruyn betreffende de mogelijke invoering van de doodstraf voor homoseksualiteit in Oeganda.
De bespreking is geopend.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Collega’s, elke mens heeft fundamentele rechten en vrijheden, die verankerd zijn in internationale rechten en verdragen. Geen enkel individu mag gediscrimineerd worden op grond van ras, godsdienst, etnische afkomst, levensbeschouwing of seksuele geaardheid. Hier in Vlaanderen hebben holebi’s en transgenders veel verworven rechten en heel veel gelijke rechten. Maar die rechten garanderen nog niet altijd een volledige maatschappelijke aanvaarding. Bijvoorbeeld op het vlak van welbevinden bij jonge holebi’s en transgenders is er nog werk aan de winkel.
Voor CD&V stopt het verdedigen van de rechten van holebi’s en transgenders niet aan onze grenzen. Vlaanderen wil binnen zijn buitenlandse bevoegdheden de verantwoordelijkheid opnemen op het vlak van mensenrechten, dus ook vrouwen- en holebirechten. Daarom heb ik, samen met de collega’s van de meerderheid, deze resolutie opgesteld.
De Oegandese minister van Ethiek en Integriteit heeft op 10 oktober 2019 het voornemen aangekondigd om de wet tegen homoseksualiteit opnieuw in te voeren, met inbegrip van de doodstraf. Verschillende leden van het Oegandese parlement toonden zich onmiddellijk zeer gretig bereid om dit initiatief mee te steunen. Ondertussen heeft de regeringswoordvoerder snel bevestigd dat de regering niet van plan is om nieuwe wetgeving over de lgbtq+-activiteiten in te voeren. Je zou denken dat dit geruststellend is. Maar de reden voor deze resolutie is dat homoseksualiteit in Oeganda nog steeds opgenomen staat in het strafwetboek. Met dit strafwetboek schendt Oeganda mensenrechten. Het stelt homoseksualiteit strafbaar met een levenslange opsluiting in de gevangenis. Mensen worden er gestraft om wie ze zijn en om van wie ze houden.
Een andere reden is dat niet alleen de homofobe retoriek bij de Oegandese autoriteiten toeneemt, ook de aanvallen en geweldplegingen op holebi’s nemen toe. In 2019 alleen al zijn er vier mensen vermoord in Oeganda vanwege hun seksuele voorkeur.
Inderdaad, collega’s, er zijn nog meer dan zeventig landen in de wereld waar homoseksualiteit strafbaar is: er staan geldboetes, gevangenisstraffen of zelfs de doodstraf op. Is deze resolutie specifiek tegen Oeganda dan nodig? Absoluut, want met deze resolutie laten we zien dat het Vlaanderen menens is met de mensenrechten. Dankzij de goedkeuring zal de Vlaamse Regering immers, bij elk contact met de Oegandese autoriteiten, de eerbiediging van de mensenrechten eisen, elke mogelijke schending van lgbtq+-rechten in Oeganda veroordelen, samen met de internationale gemeenschap de oprukkende homofobie in alle derde landen een halt toeroepen en in haar internationale betrekkingen en internationaal beleid de universele waarden van gelijkheid van alle individuen, ongeacht hun geaardheid, uitdragen en duidelijk maken.
Daarnaast zal de Vlaamse Regering ook aan de Federale Regering verzoeken om er in haar betrekkingen met Oeganda en in haar ontwikkelingsbeleid op aan te dringen homoseksualiteit uit de strafwet te halen en tijdens de VN-Veiligheidsraad te vragen om de rechten van de Oegandese lgbtq+-gemeenschap te garanderen. Dit is een unieke kans, maar ook een unieke verantwoordelijkheid die België op dit moment heeft. Voorzitter – en ik rond af –, ik zou heel graag de collega’s van de meerderheid willen bedanken die dit initiatief mee hebben ingediend, maar ook de collega’s van Groen en sp.a om dit voorstel van resolutie mee goed te keuren in de commissie. De PVDA was toen niet vertegenwoordigd, maar ik vermoed dat zij deze resolutie vandaag ook met volle overtuiging zal goedkeuren. Ik hoop dat ook het Vlaams Belang dat zal doen. Die fractie heeft zich in de commissie nog onthouden, maar krijgt nu een nieuwe kans om deze resolutie goed te keuren. Het gaat zelfs om een derde kans, na de tegenstemming in het Europees Parlement. Dankzij een unanieme goedkeuring kunnen we kamerbreed aantonen dat het Vlaanderen menens is op het vlak van mensen en dat de rechten van holebi’s en transgenders voor ons belangrijk zijn, niet alleen bij ons thuis in Vlaanderen, maar ook elders in de wereld. (Applaus bij CD&V, de N-VA, Open Vld, Groen, sp.a en de PVDA)
De heer Deckmyn heeft het woord.
Collega’s, ik ben blij dat collega Van de Wauwer mij een tweede, een derde en zelfs een vierde kans wil geven. Het gaat echter niet om kansen geven, maar om argumenteren, om kijken naar wat er voorligt en naar hoe we dat in overeenstemming kunnen brengen met wat wij denken.
U hebt heel goed gehoord wat wij hieromtrent in de commissie hebben gezegd. Ik heb het voorstel van resolutie dat voorligt, heel goed gelezen. Het zit goed in elkaar, collega, dat moet ik zeggen. Ik wil ook benadrukken dat het Vlaams Belang tegen elke vorm van geweld of vervolging is tegen holebi’s overal ter wereld. Daar hoef je mij geen tweede, derde of vierde kans voor te geven. Ik heb duidelijk gesteld wat ons standpunt hieromtrent is.
Een voorstel van resolutie is dus zeker een goed signaal om aberraties ter zake, zoals in Oeganda nu, aan de kaak te stellen. Ik denk dat dergelijke zaken over het algemeen zwaar op de korrel genomen mogen worden. Ik ga zelfs verder – en ik hoop dat jullie ook in mijn redenering meegaan. Ook in veel islamitische landen, waar de sharia heerst en er van holebirechten helemaal geen sprake is, integendeel, ook daar zijn er problemen. Ook daar zou wel eens een voorstel van resolutie over mogen worden geschreven, al heb ik zo’n voorstel vooralsnog niet gezien.
Zoals ik al zei, kan ik mij bijna vinden in het voorliggende voorstel, ware het niet dat men in dit voorstel een algemene stellingname bepaalt tegen de doodstraf, die meteen ook wereldwijd moet gelden. Dat vind ik eerlijk gezegd te ver gaan, aangezien er landen zijn, zoals de Verenigde Staten, waar de doodstraf in bepaalde staten wel nog wordt uitgevoerd. Dat zijn nochtans democratieën, waar men nog altijd het recht heeft om op een democratische manier zelf te beslissen of men al dan niet de doodstraf wil handhaven.
Het is intellectueel niet eerlijk om een algemeen verbod op de doodstraf wereldwijd te willen bepleiten in een voorstel van resolutie dat terecht de mogelijke invoering van de doodstraf voor homoseksualiteit in Oeganda wil aanklagen. Daarom dient het Vlaams Belang een amendement in, dat ik ook in de commissie heb ingediend, waarin we er ons eigenlijk akkoord mee verklaren om dit voorstel van resolutie goed te keuren mits het schrappen van de overweging dat het Vlaams Parlement “zich uitdrukkelijk kant tegen de doodstraf in alle omstandigheden”.
Het ligt dus aan u allemaal. Het voorstel van resolutie kan unaniem worden goedgekeurd. Ik geef u een kans om ervoor te zorgen dat het Vlaams Belang dit voorstel goedkeurt als u ook ons amendement goedkeurt. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Voor alle duidelijkheid: het amendement van de heren Deckmyn en Slagmulder is niet op de banken rondgedeeld, maar is wel te vinden op de webstek van het Vlaams Parlement.
De heer De Bruyn heeft het woord.
Voorzitter, collega's, als in het voorstel van resolutie opgeroepen wordt om de doodstraf wereldwijd te bestrijden, te bekampen en te vooroordelen, dan is dat omdat wij die mening zijn toegedaan. We kunnen daarover van mening verschillen en dat is respectabel, maar het is voor mij en mijn partij een principe waar wij al jarenlang, sinds het ontstaan van de partij, uiting aan hebben gegeven. Wat ons betreft is dit weloverwogen in het voorstel van resolutie opgenomen en hoort het daar thuis.
Aansluitend op wat de heer Van de Wauwer heeft gezegd, wil ik u even laten kennismaken met Samuel, wat eigenlijk een schuilnaam is. Samuel is een mensenrechtenverdediger in Oeganda die heel specifiek werkt met en voor holebi's en transgenders. Samuel is wel verplicht om een schuilnaam aan te nemen in het bijzonder homofobe klimaat dat in zijn land helaas nog altijd bestaat. Maar hij moet meer doen dan dat. Hij heeft een secretariaatje dat niet meer is dan een kamer die hij ergens huurt, maar nooit langer dan voor twee of drie maanden want dat is zo ongeveer de tijd die men nodig heeft om te lokaliseren van waaruit de activiteiten die hij steunt, worden georganiseerd. Dan is het hoog tijd om te verhuizen. Samuel neemt ook nooit twee dagen na elkaar dezelfde weg van huis naar kantoor of van kantoor naar huis om diezelfde reden. Het maakt het te gemakkelijk voor zijn vele vijanden om hem op te sporen.
Ik had gisteren kort contact met Samuel en hij liet me weten – beseffende dat ook een resolutie van het Vlaams Parlement haar beperkingen heeft – dat dit soort van initiatieven voor hen meer dan welkom en meer dan zinvol zijn. Hij liet mij ook weten dat helaas de voorbije 2 weken 125 holebi's werden gearresteerd en opgesloten in de Luziragevangenis. Van die 125 werden er ondertussen 92 na betaling van een zeer zware borg, die we eigenlijk een vorm van afpersing kunnen noemen, weer vrijgelaten. De andere 33 wachten nog op een zeer onzeker lot.
Dames en heren, wegens dit soort situaties – u kunt het misschien wat sentimenteel vinden, maar ik geloof in de kracht van voorbeelden en verhalen – en om dit soort mensen te steunen in het werk dat ze doen, wil ik u namens mezelf en namens mijn fractie oproepen om dit voorstel van resolutie straks met overtuiging en uit overtuiging goed te keuren. (Applaus bij de meerderheid en sp.a)
De heer Bex heeft het woord.
Ik wil mijn collega’s uit de meerderheid bedanken omdat wij op zo’n constructieve manier rond dit thema konden samenwerken. Ik stel voor om dat in de toekomst verder te blijven doen, zeker rond internationale thema’s waar de verschillen waarschijnlijk vaker kleiner zijn dan rond andere thema’s in dit parlement.
Ook de Groen-fractie is verontwaardigd en bezorgd over het politieke discours in Oeganda, dat aanzet tot haat en dat discriminatie en holebifoob geweld inspireert. Onlangs werd er een gelijkaardige resolutie als die die nu voorligt, goedgekeurd in Europees Parlement. Het lijkt er inderdaad op dat onder de internationale druk de Oegandese regering lijkt te zwichten en niet zal doorgaan met deze wet. De heer Van de Wauwer heeft er echter al naar verwezen dat ook zonder dit wetsvoorstel de situatie voor holebi’s in Oeganda zwaar problematisch is. Holebi’s zijn er tweederangsburgers en hebben er geen sociale rechten.
Mijnheer Deckmyn, het is inderdaad zo dat dat probleem zich niet alleen in Oeganda stelt, maar in zeventig andere landen ter wereld. Er zijn nog negen landen waar de doodstraf effectief van toepassing is voor holebi’s. Ik denk dat het zeer belangrijk is dat die fundamentele afwijzing van de doodstraf ook in deze resolutie is opgenomen.
Wij zullen steeds blijven strijden tegen discriminatie op basis van seksuele geaardheid. We zullen deze resolutie ook volledig goedkeuren, maar ik wil dit parlement ook oproepen om in de toekomst en ook naar die zeventig andere landen zeer waakzaam te blijven. Ik wil de Vlaamse Regering ook oproepen om daarvoor in alle diplomatieke initiatieven, waar dat mogelijk is, actie te ondernemen. (Applaus bij de meerderheid, Groen, sp.a)
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Een van onze belangrijkste grondrechten is het non-discriminatiebeginsel. Vandaag gaat het over discriminatie op grond van seksuele geaardheid. Ondanks alle vooruitgang tijdens de laatste decennia worden lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders in de wereld nog steeds met discriminatie geconfronteerd, zowel in de wetgeving als in de praktijk.
In Europa gaan we heel vaak prat op onze verwezenlijkingen op het gebied van holebi- en transgenderrechten, met recht en reden. Al is er nog heel wat ruimte voor verbetering. Als het over transgenders gaat, spelen verschillende Europese landen een voortrekkersrol in de strijd voor gelijke rechten. Wereldwijd blijven holebirechten echter een bijzonder heikel thema, maar in deze resolutie hebben we het, beste collega’s en mijnheer Deckmyn, over homoseksualiteit in Oeganda. De wereld kwam dit op pijnlijke wijze in 2009 te weten met het wetsvoorstel dat seks tussen personen van hetzelfde geslacht strafbaar maakte, met de doodstraf tot gevolg. Dit kon gelukkig globaal op hevig protest rekenen. Deze internationale druk leek tijdelijk zijn effect niet gemist te hebben, al werd het wetsvoorstel niet afgevoerd, maar alleen bevroren.
Later werd het voorstel opnieuw ingediend en in 2014 door president Museveni ondertekend, waarna het later opnieuw werd verworpen door het Grondwettelijk Hof van Oeganda. Dan denk je dat het stilaan wel welletjes is geweest met die misselijkmakende wet, maar nee. In oktober 2019 heeft de staatssecretaris voor Ethiek en Integriteit het wetsvoorstel opnieuw willen invoeren. Gelukkig liet de woordvoerder van president Museveni weten dat de regering dit niet zou ondersteunen omdat de huidige wetgeving rond de strafbaarheid van homoseksualiteit voor haar volstaat.
Dit is opnieuw een hevig signaal. Ik hoop dat wij ook een hevig signaal kunnen sturen, dat we deze resolutie kamerbreed kunnen steunen en dat we dit anno 2019 niet meer kunnen laten gebeuren. Sterker nog, het is onze plicht om als deel van de internationale gemeenschap deze intenties niet onopgemerkt te laten voorbijgaan. (Applaus)
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Geachte collega’s, het is voor ons vanzelfsprekend dat mensen in vrijheid moeten kunnen leven, ongeacht hun geaardheid. Dat is spijtig genoeg, zoals we al gehoord hebben, niet zo in vele delen van de wereld. Mensenrechten zijn nochtans universeel, ondeelbaar en onvervreemdbaar. Ze gelden overal ter wereld. Ze gelden voor iedereen.
We zijn dan ook zeer blij dat vandaag in de plenaire vergadering iets op tafel komt waardoor we die normen en verplichtingen, die voortvloeien uit de internationale mensenrechtenverdragen, zeer ernstig nemen en waardoor we opkomen voor gelijke rechten voor de lgbtq-gemeenschap, en vooral voor het afkeuren van de doodstraf.
Het is spijtig genoeg ook niet de eerste keer dat de autoriteiten in Oeganda aankondigen een wet in het land in te voeren die homoseksualiteit strafbaar maakt. Meer nog, men wil er de doodstraf voor invoeren. Het is dus alle hens aan dek om overal zo veel mogelijk signalen te geven dat we dit niet pikken. Sp.a wil een sterke promensenrechtendiplomatie bij elke vorm van internationaal optreden van de Vlaamse Regering, of het nu bilateraal of internationaal is. Wij vinden het zeer belangrijk dat wij ons als Vlaanderen profileren als progressieve regio en dat we er zelfs een voortrekker van zijn. Het is door voorstellen van resolutie als dat van vandaag dat we die taak kunnen opnemen. We gaan dit voorstel van resolutie dan ook voor 100 procent steunen. Wij hopen dat dit goedgekeurd kan worden. (Applaus bij sp.a, de N-VA, CD&V, Open Vld, Groen en de PVDA)
De heer D’Haese heeft het woord.
Wij hebben geen lang betoog voorbereid. Wij danken de collega’s voor het initiatief. Het is evident dat we dat voorstel gaan steunen. We gaan dat verder niet omstandig toelichten. De collega’s hebben dat goed gedaan. Op onze voorstem kan iedereen rekenen.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de stemming over het amendement en de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.