Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de kilometerheffing voor auto's in Vlaanderen
Verslag
De heer Claes heeft het woord.
Minister, in maart 2018 verklaarde de heer Bart De Wever in een debat dat rekeningrijden in Vlaanderen in de toekomst onvermijdelijk zou worden. Zijn ministers in de Vlaamse Regering geven daar al snel gehoor aan, want in de zomer van 2018 kunnen we al lezen dat de Vlaamse Regering een akkoord heeft bereikt voor het invoeren van een kilometerheffing. Alle partijen hier toen aanwezig, van Groen tot N-VA, waren daar voorstander van; alleen het Vlaams Belang tekende protest aan. Naarmate er meer naar buiten kwam over die kilometerheffing en de tarieven bekend werden, brak er ook bij de bevolking terecht protest uit tegen die pestbelasting. Na een succesvolle campagne van mijn partij op sociale media, die minister Weyts zich nog wel zal herinneren, trok hij zijn staart in en verklaarde hij een maand voor de verkiezingen dat de kilometerheffing voor die legislatuur en de volgende begraven was.
Minister, groot was dan ook mijn verbazing toen we vorige week via de krant konden vernemen dat u, op uitnodiging van de Brusselse Regering, waar uw partij ook deel van uitmaakt, toch ingaat op de vraag om een plan uit te werken voor het invoeren van een kilometerheffing in Brussel en Vlaanderen. Mijn vraag luidt dus: wat is het nu? Een maand voor de verkiezingen wordt verklaard dat die kilometerheffing er niet komt, om dan, zes maanden na die verkiezingen, net het tegenovergestelde te doen. Ikzelf en de mensen thuis willen weten of die kilometerheffing er nu gaat komen, of niet.
De heer De Witte heeft het woord.
Minister, ik wil de tijdlijn nog iets gedetailleerder dan mijn collega hernemen. Ik vind dat de Vlaamse Regering zich in dit dossier gedraagt als een windhaan, zoals we dat nog niet vaak gezien hebben. Ik geef u enkele citaten uit de pers. Op 27 maart zegt Bart de Wever: “Rekeningrijden wordt onvermijdelijk.” Op 1 april 2019: “Open Vld, CD&V en N-VA zijn allemaal voor een kilometerheffing.” Een maand later, op 28 april, één maand voor de verkiezingen, zegt Gwendolyn Rutten, uw partijvoorzitter: “In naam van de hardwerkende Vlaming, zeggen wij neen tegen een kilometerheffing.” Steven Vandeput van de N-VA zegt: “De kilometerheffing komt er nooit.” Op 7 november 2019 zegt minister van Mobiliteit Lydia Peeters: “Het huidige Vlaams regeerakkoord voorziet niet in een kilometerheffing.” Dat lijkt mij een duidelijk standpunt. Op 8 november staat geen woord over de kilometerheffing in de beleidsnota. En afgelopen vrijdag, op 22 november zegt de minister: “Ik ben bereid om te luisteren zolang de mensen die geen alternatief hebben, gespaard worden.”
Minister, hoe vaak gaat uw regering nog veranderen van standpunt? En wat betekent het om geen alternatief te hebben?
Mijn vrouw en ik wonen in Hasselt, vlak bij het station. Mijn vrouw werkt in Tessenderlo. Ze heeft een alternatief: als ze om 8 uur op haar werk op het industrieterrein wil zijn, kan ze de bus nemen aan het station van Hasselt, die vertrekt om 6.32 uur. Anderhalf uur is ze dus onderweg met de bus voor 20 kilometer. Wat is er nu van? Komt die kilometerheffing er of niet? Wat is dat precies, een alternatief?
Minister Peeters heeft het woord.
Collega's, ik kan heel kort en heel duidelijk zijn, maar dat weet u. Het regeerakkoord heeft nergens iets opgenomen over een kilometerheffing. Dat betekent dan ook dat deze regering geen kilometerheffing zal invoeren. Duidelijker dan dit kan niet.
Mijnheer De Witte, u zei dat u verwijst naar de beleidsnota, maar ook in de beleidsnota leest u nergens dat ik een kilometerheffing wil invoeren. In sommige krantenartikels leest u blijkbaar iets anders. Mijn partij heeft altijd volgehouden dat een kilometerheffing niet kan worden ingevoerd zolang er niet voldoende alternatieven zijn – inzake alternatieven spreken we over het collectief en openbaar vervoer. Het mag ook geen platte belastingverhoging zijn, het moet sturend zijn, en het zou een slimme kilometerheffing moeten zijn. Aan niet een van die vier voorwaarden is vandaag voldaan. Ze liggen op tafel. Het is dan ook duidelijk dat er voor ons geen kilometerheffing komt.
U kunt dan wel zeggen dat in het verleden de ene partij dit zei en de andere dat. We hebben allemaal een enorm probleem met files en congestie. In het regeerakkoord kunt u ons antwoord daarop lezen. Wij kiezen enerzijds voor de modal shift, weg van de weg en voor alternatieve en duurzame vervoersmodi, en anderzijds willen we volop investeren in capaciteit, maar ook in fietsinfrastructuur enzovoort. Dat is een heel duidelijk standpunt.
U verwijst naar de beleidsnota en het regeerakkoord en naar wat ik in de commissie van 7 november heb gezegd als antwoord op de vraag om uitleg van mevrouw Brouwers, maar klaarblijkelijk hebt u dat toen niet goed gehoord. Toen is de vraag gesteld: wat met het voorstel van Brussel om een kilometerheffing in te voeren? Daarop heb ik heel duidelijk geantwoord dat we er in Vlaanderen niet aan denken een kilometerheffing in te voeren.
Als men mij vraagt: wilt u met Brussel praten over randparkings of allerlei andere mogelijkheden? Dan zeg ik uiteraard: ik wil naar iedereen luisteren, ik wil met iedereen praten, maar luisteren naar en praten met mensen wil natuurlijk niet zeggen dat ik een kilometerheffing ga invoeren. Dat is heel duidelijk.
Het staat niet in het regeerakkoord, het staat niet in de beleidsnota. Voor mij zijn dat twee elementaire zaken, dus wat mij betreft wordt er geen kilometerheffing ingevoerd.
Dank u, minister, voor uw duidelijkheid. Er komt dus geen kilometerheffing. We zullen u aan uw woord houden. Tegelijk staat er op de site van de Vlaamse overheid over de kilometerheffing dat uw voorganger, minister Weyts, daarover een studie heeft besteld. Die studie is afgerond en de bevindingen zouden nu in een eindrapport worden verwerkt. Dat eindrapport kunnen we in het najaar van 2019 verwachten, nu dus.
Minister, hoe staat het met dat rapport? Wanneer kunnen we het effectief ontvangen en inkijken?
Minister, dank voor uw verduidelijking, maar ik vraag me dan toch af wat die journalist heeft begrepen van uw woorden. In Het Laatste Nieuws staat wel duidelijk dat u zegt: ik wil erover babbelen. Als u erover wilt babbelen, maar al op voorhand zegt dat er geen sprake is van een invoering, dan lijkt me dat wel tijdverlies.
Het grote punt zijn natuurlijk de alternatieven. Zo'n kilometerheffing is voor ons een ordinaire vlaktaks. De CEO in zijn A6 betaalt exact evenveel als een gewone werkmens. Dat vinden wij niet oké, dat is een immens probleem. Voor de alternatieven doet u veel te weinig. Nog altijd meer dan een op twee bussen rijdt te laat, tienduizend ritten zijn afgeschaft. Daarvoor willen wij andere maatregelen die veel doortastender zijn.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, het is goed dat u de puntjes nog eens op de i zet. Over hetzelfde onderwerp heb ik twee weken geleden een vraag gesteld in de commissie. Toen ging het over de vraag of Brussel een kilometerheffing gaat invoeren, al dan niet samen met Vlaanderen. Indien dat niet doorgaat, komt er dan een stadstol? Als Brussel dit eenzijdig doet, dan zullen wij alle juridische middelen vanuit Vlaanderen aanwenden, eventueel bij Europa, of een alarmbelprocedure starten om de Vlaamse pendelaars te beschermen tegen eenzijdige Brusselse beslissingen op dat vlak.
Wat de alternatieven betreft, wil ik nog eens duidelijk het volgende zeggen. CD&V heeft ook altijd gezegd dat een kilometerheffing – zeker een slimme kilometerheffing – op termijn allicht een mogelijkheid is om files te bestrijden, maar dan moeten eerst alle alternatieven er ook zijn. Dat is ook net iets dat we met Brussel verder moeten afspreken. Hoe zult u verder met Brussels minister Van den Brandt afspreken? Komt er nu een memorandum of understanding daarover, over fietssnelwegen enzovoort?
Collega’s, ik ga echt streng toezien op de spreektijden. Die worden hier dikwijls overschreden, vooral op de banken, niet zozeer op het spreekgestoelte, door de ministers of de vraagstellers. U hebt welgeteld één minuut om een gebalde uitspraak te doen. U kunt dat misschien niet zien. U kunt misschien op voorhand al eens oefenen of u binnen de minuut blijft. In ieder geval, vanaf nu ga ik echt heel streng zijn en erop toezien dat de spreektijden echt wel een klein beetje worden gerespecteerd.
De heer Bex heeft het woord.
Collega’s dit debat gaat over de luchtkwaliteit en over vlotte mobiliteit. Op dat vlak delen Vlaanderen en Brussel dezelfde doelstellingen. We willen allemaal werken aan een modal shift. Het zijn trouwens de inwoners van de armste wijken die profiteren van die betere lucht. Hoe moeten we dat doen? Daar zijn natuurlijk een pak maatregelen voor nodig. Een van de maatregelen die Brussel voorstelt, is het doorvoeren van een slimme kilometerheffing. Voor alle duidelijkheid, dat mag geen verhoging van belastingen betekenen, maar dat moet een verschuiving van belastingen betekenen.
Minister, wij zijn verheugd dat u het debat wilt aangaan met uw collega, minister Van den Brandt, over hoe die modal shift in Vlaanderen en in Bussel kan worden gerealiseerd. Wij pleiten ervoor om ter zake geen taboes te hanteren. Heel veel wetenschappers zeggen dat een slimme kilometerheffing werkt. U hebt met de Vlaamse Regering inderdaad een studie besteld. Wanneer zult u die studie bekendmaken, zodat we het debat verder kunnen voeden met inhoud? (Applaus bij Groen)
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, collega’s, laat duidelijk zijn dat je files niet bestrijdt met extra belastingen. Dat is ook altijd het standpunt geweest van onze partij, Open Vld. Daarvoor moet je andere dingen doen: performant vraaggestuurd openbaar vervoer, spitsstroken, vooral ook de deelmobiliteit en de digitale tools om die klantvriendelijk te organiseren. Ik wil ook alle collega’s de volgende wetenschap meegeven: op landniveau bestaat nergens een kilometerheffing. Je hebt een péage, je hebt Mautvignetten, maar dat dient dan om oudere voertuigen uit het verkeer te halen of middelen te genereren voor het onderhoud van de weg, maar nooit om files te bestrijden. Vergis u dus niet: files bestrijd je niet met extra belastingen.
Mevrouw Goeman heeft het woord.
Brussel reikt Vlaanderen inderdaad opnieuw de hand om samen te werken aan een afgeslankte kilometerheffing. Minister Peeters, u hebt inderdaad al een paar keer gezegd dat de Vlaamse Regering geen kilometerheffing wil omdat de mensen geen alternatief hebben voor de auto. Dat snappen wij. Een kilometerheffing kan ook voor ons alleen als er ook wordt geïnvesteerd in alternatieven, zodat het geen belastingverhoging wordt. In Brussel hebben wij dat gedaan, maar ik denk dat de voorbije weken is gebleken dat ter zake voor u nog zeer veel werk op de plank ligt. Brussel wil ondertussen aan een aantal bezorgdheden tegemoetkomen. Minister Van den Brandt zegt inderdaad dat ze met kleine stapjes begint. In een eerste fase gaat het alleen om automobilisten waar de meeste files staan, desnoods enkel tijdens de spits en enkel in en rond Brussel. Versta ik het nu echter goed dat u toch een koud ‘njet’ geeft om verder na te denken over dit scenario?
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Mijnheer Claes, u verbaast me. In de commissievergadering van 7 november heeft zowel de minister als ikzelf, namens de N-VA, gezegd dat wat ons betreft de kilometerheffing er niet komt. U was daar voorzitter. Blijkbaar hebt u niet opgelet tijdens die vergadering. (Opmerkingen van Bart Claes)
Collega De Witte, u was blijkbaar ook niet aanwezig op dat ogenblik om daar het standpunt te verdedigen.
Voor alle duidelijkheid, ik heb daar aan de minister het volgende gevraagd, en aangezien u het vandaag vraagt, stel ik haar opnieuw die vraag. Minister, sla die hand van Brussel in verband met die kilometerheffing af. Wij willen die niet. Mijnheer Claes, u moet zo niet doen. In het verleden hebben wij inderdaad de opening gebracht. Wij hebben nooit gesproken over een belastingverhoging. We hebben over een verschuiving gesproken, onder bepaalde voorwaarden, en zolang de voorwaarden niet vervuld zijn, gaan we zelfs aan die verschuiving niet werken. Als u spreekt over een succesvolle campagne, dan hebt u het over een campagne waarin u de waarheid hebt verdraaid. We hebben nooit gepleit voor een kilometerheffing in de vorm van een belastingverhoging. Minister, nu zijn de voorwaarden niet vervuld, dus alstublieft, als u gaat praten met Brussel, laat duidelijk weten dat wij tegenstanders zijn van een kilometerheffing. (Applaus bij de N-VA)
Ik zal nog even het verschil duidelijk maken tussen wat Brussel wil en wat deze Vlaamse Regering wil. In het Brussel regeerakkoord staat dat men een kilometerheffing wil invoeren. Dat staat niet in ons regeerakkoord. Dat regeerakkoord is twee maanden geleden afgesloten, het is een overeenkomst tussen partijen. Een overeenkomst strekt tot wet, en dat blijf ik respecteren.
In 2017 heeft mijn voorganger inderdaad een studie besteld over de kilometerheffing. Die studie is nog niet definitief opgeleverd. Wat ik wel weet, is dat die studie een heel participatief project heeft doorlopen. Daar zijn heel wat stakeholders bij betrokken die daar kennis van hebben. Ik hoor her en der dat er op dit ogenblik absoluut geen draagvlak is om een kilometerheffing in te voeren. En zelfs wanneer het een slimme en volledig gebiedsdekkende kilometerheffing zou zijn, zou die leiden tot extra vervoersarmoede, en dat ik iets dat ik absoluut niet wil. Onze partij heeft zich altijd tegen een kilometerheffing uitgesproken zolang er niet voldoende alternatieven zijn en zolang niet is bewezen dat het gewoon een platte belastingverhoging is die nog zou kunnen leiden tot vervoersarmoede.
Ik heb op 4 november samengezeten met minister Van Den Brandt uit de Brusselse Regering. Mobiliteit stopt nu eenmaal niet aan de grenzen en ik vind het dan ook heel belangrijk dat er overleg, dialoog en samenwerking is. We hebben een heel constructief gesprek gehad, wat minister Van Den Brandt in De ochtend nog eens duidelijk heeft bevestigd. In de toekomst zullen we in elk geval moeten samenwerken. Wanneer zij echter haar regeerakkoord wil respecteren en een kilometerheffing wil invoeren, zullen wij vanuit Vlaanderen moeten bekijken of dat niet zorgt voor een extra benadeling van de Vlaamse pendelaars. Ik zal daar waakzaam over blijven.
Dat neemt niet weg dat ik bij mijn standpunt blijf dat mobiliteit niet stopt aan de grenzen. Ik wil in de toekomst dan ook op een constructieve manier blijven samenwerken met mijn collega’s uit de Brusselse en de Federale Regering. (Applaus bij Open Vld en CD&V)
Minister, ik kijk uit naar die studie die er ongetwijfeld aankomt maar ik wil nogmaals benadrukken dat het Vlaams Belang, net als de meerderheid van de Vlamingen, absoluut gekant is tegen die kilometerheffing. De mobiliteit van onze burgers is enorm belangrijk en ja, het openbaar vervoer moet daar een rol in spelen en zelfs de fiets maar ook de auto moeten een deel van die oplossing blijven. Ik wil dan ook vragen om die constante aanval op onze automobilisten eindelijk te stoppen. Zij betalen al enorm veel belastingen, nog meer zal het voor meer mensen totaal onbetaalbaar maken. Ik wil er ook op aandringen dat u ook geen verdoken kilometerheffing zou heffen in de vorm van een uitbreiding van de lage-emissiezone zoals we eerder deze week konden vernemen, waardoor weldra honderdduizenden en in de toekomst miljoenen Vlamingen in de toekomst nog eens extra zullen moeten betalen om hun eigen wagen op onze eigen wegen te kunnen gebruiken.
Het Vlaams Belang zal zich altijd blijven verzetten tegen die nieuwe belastingtsunami van een steeds meer bemoeizieke regering. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister, ik dank u voor uw duidelijk standpunt hier. Ik hoop dat dat ook zo duidelijk blijft in de toekomst en in de pers.
Mijnheer Bex, onze afdeling in Brussel heeft de impact berekend van de kilometerheffing daar en het gaat over 12 euro per dag of 200 euro per maand. Voor ons is dat geen manier om het mobiliteitsprobleem op te lossen. Wij denken dat je op die manier net de mensen die het kunnen betalen, het recht geeft op mobiliteit en de mensen die het moeilijk hebben in de wijken waar u over spreekt, het recht op mobiliteit afneemt. Het alternatief is in de steden een veel beter openbaar vervoer, ook voor de mensen die naar Brussel komen, en dat is vandaag nog zeer ondermaats.
De actuele vragen zijn afgehandeld.