Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Pira heeft het woord.
Voorzitter, als het over klimaatmaatregelen gaat, wordt vaak gezegd dat ze onhaalbaar zijn omdat ze onbetaalbaar zijn. Dat doembeeld kunnen we vanaf nu in de schuif steken. Vorige week is een studie verschenen waarin de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) de kosten en de financiële gevolgen van onze ruimtelijke ordening heeft berekend. Die studie wijst net het tegenoverstelde uit, namelijk dat het ons handenvol geld kost niet in te grijpen. Indien we wel ingrijpen en de betonstop wel uitvoeren, zou dat ons ongelooflijk veel besparen. We zouden jaarlijks 1,7 miljard euro besparen.
Minister, aangezien we korte termijn zo veel kunnen besparen, zou ik u willen vragen welke kortetermijnmaatregelen u kunt nemen om de dagelijkse inname van de ruimte en de dagelijks oplopende kosten het hoofd te bieden.
Minister Van den Heuvel heeft het woord.
Mevrouw Pira, ik wil u bedanken voor deze actuele vraag, die me nog eens de gelegenheid biedt om het belang van de bouwshift te benadrukken. Ik denk dat de studie bekende resultaten heeft opgeleverd. Ze bevestigt wat we al een tijdje weten, namelijk dat verspreid wonen om allerlei redenen duurder is dan compact wonen. Die redenen staan nog eens mooi opgesomd.
Het is een problematiek die we kennen en we kennen de resultaten van de studie, maar ik wil eerst en vooral benadrukken dat we een beetje hygiënisch moeten omspringen met dit debat. Er wordt regelmatig gezegd dat de betonstop een versnelling van de inname van de ruimte veroorzaakt. Ik zou iedereen willen aanraden een beetje op te letten met de terminologie. Het gaat niet om een betonstop, maar om een bouwshift. Zolang we die betonstop blijven bagatelliseren of zelfs dramatiseren, brengen we heel wat angst te weeg bij de Vlaamse bevolking. We voeden eigenlijk wat we willen tegenhouden. Er moet een stop komen op de inname van de ruimte in Vlaanderen, en dat doen we niet door bij de bevolking het angstgevoel te creëren dat de bouwshift eigenlijk een harde betonstop is en dat niets meer mogelijk zal zijn. Het is een bouwshift. Er zal in Vlaanderen nog veel worden gebouwd, maar dan op de juiste manier en op de juiste plaats. Op de juiste plaats betekent dat we dichter bij elkaar bouwen en op de juiste manier betekent dat we energie- en waterzuinig bouwen.
Ik denk dat het heel duidelijk is dat we niet stilzitten. U vindt misschien dat de strategische visie niet veel voorstelt, maar ik wil even benadrukken dat de Vlaamse Regering in juni 2018 over een duidelijke kentering in de ruimtelijke ordening in Vlaanderen heeft beslist. De Vlaamse Regering heeft in het kader van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) een strategische visie goedgekeurd waarin een duidelijke afname van de inname van de ruimte staat, van 6 hectare naar 3 hectare tegen 2025 en dan naar 0 hectare in 2040. Dat is tien jaar eerder dan de EU van ons verwacht.
Er zijn vier decreten waarin we dat willen verankeren. Ik heb geen enkel probleem om te zeggen dat we in maart geen decretale verankering hebben kunnen bereiken.
Dit is een gevoelig thema. Het gaat over de eigendom van de Vlaming en over een duidelijke kentering in de maatschappelijke omgang met ruimtelijke ordening. Het is dan ook zeer belangrijk dat het een juridisch robuust systeem is. We winnen er niets mee om het heel snel door te voeren als we achteraf procedures aan ons been hebben en de decreten uiteindelijk vernietigd worden. We hebben binnen de Vlaamse ministerraad gekozen om een robuust systeem te ontwikkelen, wat we onmiddellijk gedaan hebben, en ik ben ervan overtuigd dat de volgende Vlaamse Regering met een sterke basis zal kunnen verder werken.
We zitten echter niet stil, want we willen verder werken aan sensibilisering en een groter draagvlak. We hebben twee weken geleden in Brasschaat de onlinetool gelanceerd om met voorbeelden te tonen hoe verdichting tot aangenaam wonen kan leiden. We hebben de lerende netwerken binnen de Vlaamse overheid. We hebben eergisteren oproepen gelanceerd voor onthardingsprojecten, waar heel wat lokale besturen concreet werk van kunnen maken.
Mevrouw Pira, u mag ten slotte ook de maturiteit bij de lokale besturen niet onderschatten. U bent burgemeester geweest en ik heb de voorbije jaren altijd ondervonden dat u geloof hecht aan sterke lokale besturen. Ik ben er dan ook van overtuigd dat zij inspanningen leveren om tot een goede beleidsplanning te komen op ruimtelijk vlak.
Kortom, we kennen de resultaten van de studie. Die zijn juist en ik deel de bekommernis om de ruimte-inname in Vlaanderen te stoppen. We zitten echter niet stil, getuige de drie acties die ik daarnet heb opgesomd.
Minister, dat waren veel woorden om eigenlijk de realiteit te bedekken. U staat nog nergens met de betonstop. U hebt de handdoek op 1 maart in de ring gegooid. U hebt vijf jaar verloren, terwijl deze studie net aantoont dat je jaarlijks 1,7 miljard euro kunt winnen als je de betonstop doorvoert.
Minister, ik heb de indruk dat u de situatie op het terrein onderschat, want die is alarmerend. Een tijd geleden verloren we dagelijks 6 hectare open ruimte. Dat hadden er nu al 5 moeten zijn, maar het zijn er meer dan 6 geworden.
U hebt echter nog tijd, minister. Het duurt nog even vooraleer er een volgende Vlaamse Regering is, maar de kosten lopen ondertussen wel op. Ik stel voor, zoals ik ooit al eens eerder heb voorgesteld, om de slechts gelegen woonuitbreidingsgebieden tijdelijk te bevriezen.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, het blijft mij toch wel verwonderen dat u het licht van de zon blijft ontkennen. We moeten niet van 6 naar 3 hectare, maar van 7 naar 3 hectare. De grondinname is immers alleen maar versneld onder deze regering. Als u daarnaast echt correct wilt communiceren, moet u ook maar eens ophouden het belang van de eigendom van de Vlamingen als argument in te roepen, want ook die 1,7 miljard euro belastinggeld die we jaarlijks te veel uitgeven vanwege de manier waarop we onze grond gebruiken, is eigendom van die Vlamingen.
Het doet me wat denken aan de kikker die in stilte gekookt wordt. Jaar na jaar na jaar geven we miljarden euro Vlaams belastinggeld uit aan slecht beleid, en alles wat u daarop te zeggen hebt is dat de Vlaamse Regering dat slecht beleid een klein beetje zal proberen te vertragen. Telkens als iemand zegt dat er iets moet gebeuren, zegt de regering dat het veel geld zal kosten. Wel, het is nu klaar en duidelijk: niets doen kost de Vlaamse belastingbetaler ook geld. Of u het nu bouwshift, taxshift of betonstop noemt, u bent in tsjeverige gemeenplaatsen in ieder geval veel sterker dan uw voorgangster. Voer nu toch eens beleid, want jaar na jaar lopen er miljarden euro Vlaams belastinggeld weg.
Goed, de boodschap is duidelijk. U hebt uw punt gemaakt.
De heer Vandaele heeft het woord.
Niets doen kost meer dan nu de extra inname van open ruimte te stoppen. Dat zal wel kloppen op de lange termijn, collega’s, maar als we vandaag harde bestemmingen omzetten naar zachte bestemmingen en we daar een correcte vergoeding voor willen bieden, dan hebben we vandaag wel grote bedragen nodig. Dat is een kanttekening.
Ook wij hadden natuurlijk gehoopt dat we deze legislatuur nog een aantal concrete stappen hadden kunnen zetten. Ik denk dan aan de verhardingsstop, de zonevreemde bossen en de uitbreidingsgebieden. Dat is helaas niet meer gelukt, maar ook voor mijn partij is het duidelijk dat dit thema niet weg is en dat het dus zeker op tafel komt na de verkiezingen.
De heer Ceyssens heeft het woord.
Mijnheer Tobback, het steekt bij u dat de CD&V-ministers wel doen wat de socialistische ministers op Ruimtelijke Ordening nooit gedaan hebben, en dat is werk maken van die ruimtestop. We verschillen van mening over de manier waarop. U zegt: ‘Doe maar op, eigendom telt niet, daar gaan we los overheen. Dat mensen daarvoor individueel de rekening betalen: ‘so be it’, laat maar zijn.’ Dat gaat voor ons dus niet.
Wij hebben gezegd dat we het op een deftige en onderbouwde manier zouden doen, met een duidelijk Instrumentendecreet. Natuurlijk wilden we dat het sneller ging, maar de feiten zijn anders. Onuitwisbaar zijn er deze legislatuur fundamenten gelegd. Dat dossier hoeft volgende legislatuur niet opnieuw op de tafel te komen, er kan volgende legislatuur aan voortgewerkt worden want er zijn deze legislatuur stevige fundamenten gelegd.
Minister Van den Heuvel heeft het woord. Twee minuten alstublieft.
Ik waardeer het parlement, voorzitter. En ik wil ook een volledig antwoord geven. Op ‘den Antwerp’ maken ze doelpunten op drie minuten tijd, hè.
De spreektijd is om! (Gelach)
Voorzitter, in alle ernst wil ik toch nog benadrukken dat we in dit parlement eigenlijk allemaal dezelfde bekommernis delen. Iedereen is ervan overtuigd dat de ruimte-inname moet verminderen en dat we naar een stop in 2040 moeten gaan. Dat is heel duidelijk.
Niets doen, is het duurst. Daar ben ik ook volledig mee akkoord. Maar zoals collega Ceyssens zegt, gaat het om de manier waarop. Het is een belangrijke kentering en we moeten daar respectvol en zorgvuldig mee omgaan.
In die vier decreten waren er handvaten, mijnheer Vandaele. Ik betreur samen met u dat we dat deze legislatuur niet hebben rond gekregen. Het zou mooi gestaan hebben op mijn palmares. Verdenk mij er dus niet van dat ik dat heb tegengehouden. Maar het moet absoluut op een robuuste manier gebeuren. Collega's, ik ben ervan overtuigd dat de handvaten er nu zijn zodat de volgende regering kordaat de ruimtestop effectief kan realiseren.
Minister, ik denk dat u een element onderschat en dat is het element tijd. Het moet vooral snel gaan. Hoe trager het gaat, hoe meer geld het kost. Dat is net het probleem van uw regering geweest en ook van de jaren voordien. Onze ruimtelijke ordening kost ons dus niet alleen elke dag open ruimte maar ook handen vol geld.
Dit is aan Open Vld gericht, want zij zijn zo gevoelig voor belastingen: dat kost elke Vlaming handen vol geld want het is een verspreide kost. Het maakt het mislukken van de betonstop nog schrijnender en nog onverantwoorder. Ik hoop uit de grond van mijn hart dat de volgende regering eindelijk komaf kan maken met die vreselijke fouten die in de jaren tachtig gebeurd zijn. (Applaus bij Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.