Verslag plenaire vergadering

De heer Janssens heeft het woord.

Minister, er was de voorbije dagen redelijk wat commotie over het rekeningrijden dat deze Vlaamse Regering nog zou willen invoeren en dat zowat alle partijen, behalve het Vlaams Belang, steunen. Ik anticipeer alvast op uw standaardantwoord dat jullie voorstander zijn van een systeem waarbij buitenlanders die gebruikmaken van de Vlaamse wegen mee betalen voor onze infrastructuur: dat kan via de invoering van een wegenvignet voor buitenlanders. Zo’n wegenvignet stond overigens in het Vlaams regeerakkoord. U hebt het alleen niet ingevoerd.

Wij zeggen neen. Wij zijn geen voorstander van een nieuwe belasting op het autogebruik. Door de hoge accijnzen op brandstof is dit land al kampioen inzake rekeningrijden en dus zeggen wij absoluut neen tegen een dubbele kilometerheffing. Wij zeggen zeker ook neen tegenover een Big Brother-systeem waarbij de overheid via de smartphone of een bakje in de wagen elke gereden meter kan meevolgen. Wat ons betreft is dat een onaanvaardbare aanslag op de privacy van de autogebruiker. Bovendien is zo’n gebiedsdekkende kilometerheffing uniek in de wereld. U wilt blijkbaar pionier zijn in het bedenken van nieuwe, unieke belastingen.

Om samen te vatten, er bestaan nu al te veel taksen en accijnzen op het bezit en het gebruik van de auto. Er is geen enkele garantie dat zo’n kilometerheffing de files in Vlaanderen zal verminderen, maar er is wel een garantie dat het heel wat werkende Vlamingen, vooral Limburgers en West-Vlamingen, meer zal kosten. Er zijn geen degelijke alternatieven in het openbaar vervoer en nu wil men ook de overheid laten meerijden in de auto.

En dus luidt de vraag?

Minister, ik zie dus alleen maar negatieve elementen in dat systeem van rekeningrijden en daarom wil ik u vragen waarom u in hemelsnaam alsnog dit nieuwe belastingsysteem wilt invoeren. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Van Miert heeft het woord.

Dank u, mijnheer de jubilaris – dat mag ik vandaag toch zeggen.

Minister, collega’s, als wij de Vlamingen van één idee niet meer hoeven te overtuigen dan is het van de idee dat de gebruiker betaalt, ook naargelang de plaats of de tijd. We zijn dat allang gewoon voor vele zaken, waaronder bellen en dataverbruik in dal- en piekuren.

We zijn het gewend voor ons energieverbruik. Toen de nachttarieven werden ingevoerd gingen de Vlaamse huismoeders in de nachturen volop aan de slag met hun wasmachines en droogtrommels. We kennen het ten slotte ook voor de afvalverwerking. Heel wat streken werken immers met het diftar-systeem (differentiatie tarieven), waarbij je belast wordt naargelang van de hoeveelheid die je met de afvalophalers meegeeft.

Het systeem dat wij onze openbare weg of het gebruik ervan kunnen belasten naar tijd, gebruik of plaats is niet nieuw voor de Vlaming. Ik denk dan ook dat we de Vlaming er wel van zullen kunnen overtuigen dat het een goed systeem is, zeker als je daar de voordelen naast zet die het systeem met zich meebrengt: dankzij het systeem dringen we de files terug, werken we aan onze klimaatdoelstellingen en laten we buitenlanders ook mee betalen voor onze infrastructuur. Ik denk dus dat het een goed idee is, maar we moeten wel vermijden, minister, dat alles weer op een hoopje gegooid wordt. In die zin was ik afgelopen weekend niet erg trots – beschaamd is niet het juiste woord – toen ik zag hoe de sociale media en de pers met het gegeven van de kilometerheffing omgingen en er grotere en minder grote onwaarheden bij sleurden.

Ik heb één vraag voor u. In welke mate zijn er binnen de Vlaamse Regering al concrete beslissingen genomen? In welke mate hebben jullie binnen die Vlaamse Regering de voorwaarden al vastgelegd waaronder jullie een eventuele kilometerheffing voor personenvervoer willen invoeren?

De heer Vandenbroucke heeft het woord.

Als het over de mogelijke invoering van een kilometerheffing voor personenwagens gaat, dan hebt u altijd gezegd dat u het nodige zult doen om dat dossier beslissingsrijp en beslissingsklaar voor de volgende Vlaamse Regering te maken. Met andere woorden: voor de verkiezingen van 26 mei 2019 wordt er geen beslissing genomen. Het is de volgende Vlaamse Regering die beslist of er een kilometerheffing komt en die zal beslissen of die overal komt of alleen op filegevoelige plaatsen. Ze zal beslissen of die altijd moet worden betaald of alleen op filegevoelige momenten, over welk tarief het wordt, of er sociale correcties komen en dergelijke meer.

U hebt een werkgroep samengesteld om dit voor te bereiden, u hebt een aantal studies besteld. Sindsdien druppelt er informatie naar de pers over wat er allemaal uit deze onderzoeken blijkt. Zo vernamen we eind december 2018 dat alleen nog maar de optie van een volledig gebiedsdekkende kilometerheffing op tafel zal worden gelegd. Als er een kilometerheffing komt, dan komt die met andere woorden overal in Vlaanderen en op alle wegen. De afgelopen weken las ik een ander artikel waarin men inging op de vraag hoe men zal controleren waar en wanneer men rijdt. Dat zou men via de smartphone willen doen.

Ik heb daar twee fundamentele bedenkingen bij. Ik vind het een akelige gedachte dat de overheid en eventueel private bedrijven samenwerken en via mijn smartphone constant weten waar ik ben. Ten tweede heb ik het gevoel dat hier aan sluipende besluitvorming wordt gedaan. U zegt dat u het dossier beslissingsrijp zal maken voor een volgende Vlaamse Regering, maar wij lezen dat de werkgroep blijkbaar beslist heeft dat de kilometerheffing gebiedsdekkend wordt en dat die via de smartphone zal worden opgevolgd.

In welke mate is die informatie naar boven gekomen? Zijn ze politiek door u gevalideerd? Zijn dat beslissingen van u?

Minister Weyts heeft het woord.

We hebben nog drie plenaire vergaderingen te gaan voor de verkiezingen. Je zou denken dat men daar gebruik van maakt om de Vlaamse Regering te ondervragen over de zaken die zij heeft beslist, eerder dan over zaken die zij niet beslist heeft.

Ik heb de afgelopen dagen veel onzin over die kilometerheffing, ook via de sociale media, mogen lezen, over tarieven die zouden worden ingevoerd, de manier van betalen, tracking, Big Brother … Ik begrijp wel dat sommige collega’s niet graag hebben dat iedereen weet waar zij zich bevinden. Ik heb daar alle begrip voor. Ik kan u voor alle duidelijkheid geruststellen, want er is niets beslist. Alleen het studiebureau is momenteel bezig om een architectuurnota te maken. Dat is een menu waaruit een volgende Vlaamse Regering kan kiezen indien zij beslist tot de invoering van de kilometerheffing. Zij kan kiezen uit een hele brede waaier van methodes, tarieven en dekkingen om die kilometerheffing desgevallend toe te passen.

We hebben wel beslist over recordbudgetten investeringen in mobiliteit, investeringen in alle vervoersmodi, in fietsen met plus 55 procent … We hebben wel beslist over doortastende maatregelen die zorgen voor een verlaging van het aantal verkeersdoden, maar we hebben niets beslist over de kilometerheffing. We hebben dus ook niets beslist – en gelukkig maar – over de voorstellen die door links of extreemrechts geformuleerd zijn.

Groen heeft de verdienste om een concreet voorstel op tafel te leggen over de kilometerheffing dat voor een grote belastingverhoging zal zorgen, namelijk 1,1 miljard euro netto belastingverhoging erbij. Anderzijds hebben we gelukkig ook niets beslist over het voorstel van extreemrechts dat een kilometerheffing via een vignet wil. Het Vlaams Belang heeft dit beslist, dus hoor ik vandaag ook graag de prijs die men voor dat vignet zal moeten betalen. Als ik het goed begrijp, zal dat niet leiden tot een vermindering van de files, want diegenen die zich buiten de files verplaatsen, zullen daarvoor niet beloond worden. Iedereen zal immers hetzelfde bedrag betalen. Dat is dus oneerlijk. Het is een belastingverhoging, maar niet voor de rijken die veel met de wagen rijden. Marc Coucke zal u dankbaar zijn, want voor hem zal het een belastingverlaging zijn. Voor diegenen die de auto alleen op zondag of een keer per week gebruiken, zoals de gepensioneerden, zal dit echter een belastingverhoging betekenen. Eerlijk is anders. Men betaalt een forfaitair bedrag en er is geen enkel effect op de files. Dat is ook een voorstel waarover we gelukkig niet hebben beslist.

Er is niks beslist door de Vlaamse Regering. Maar als je het mij vraagt, zijn er duidelijk drie voorwaarden voor de invoering van zo’n kilometerheffing: een kilometerheffing kan enkel en alleen als het niet leidt tot een verhoging van de belastingen, ook niet op een heimelijke wijze zoals het Vlaams Belang voorstelt; buitenlanders betalen mee; de file wordt effectief aangepakt doordat je wordt beloond als je je verplaatst buiten de file-uren. Dat zijn drie duidelijke voorwaarden, die ik alleszins vooropstel voor de invoering van de kilometerheffing.

Minister, ik begrijp dat u een beetje gefrustreerd bent, waarschijnlijk door de kritiek van vele Vlamingen op het invoeren van die nieuwe belasting die u met de kilometerheffing in Vlaanderen wilt doorvoeren. U hebt het daar moeilijk mee.

Wij hadden het over een wegenvignet voor buitenlanders. Het stond in uw Vlaams regeerakkoord: “In afwachting van een kilometerheffing kunnen wij in Vlaanderen een wegenvignet voor buitenlanders invoeren.” U hebt het niet gedaan en nu zegt u hier ook nog dat u er trots op bent, want ‘u hebt niets beslist’. U had dat kunnen beslissen en buitenlanders laten meebetalen voor het gebruik van onze Vlaamse infrastructuur.

Ik wil het nu eindelijk eens van u en uw partij horen. Ik hoor in Limburg Steven Vandeput, de man die het woord mag voeren voor uw partij in Limburg, zeggen dat de kilometerheffing er niet kan komen omdat Limburgers absoluut het gelag niet mogen betalen. Minister, ik wil het dus van u horen: ofwel zegt u dat met de N-VA in de volgende regering de kilometerheffing er niet komt, ofwel moet u tegen uw Limburgse afdeling zeggen dat ze moet stoppen met de kiezers voor te liegen. (Applaus bij het Vlaams Belang)

Collega's, ik heb duidelijk iets anders gehoord dan mijn collega van het Vlaams Belang. Ik heb onze minister wel duidelijk horen zeggen onder welke voorwaarden er een kilometerheffing voor personenvervoer kan komen: geen extra belasting, enkel en alleen als het fileverminderend werkt, en vooral de buitenlandse chauffeurs laten betalen. Het is dan ook heel onwaarschijnlijk dat mijn collega van het Vlaams Belang net voor mij komt vertellen dat hij dat allemaal niet heeft gehoord of net het tegenovergestelde heeft gehoord.

Minister, ik heb wel begrepen dat de beslissingen, de voorwaarden die hier al zijn besproken of zijn opgelegd, binnen deze Vlaamse Regering nog vrij beperkt zijn en dat u vooral wacht op de resultaten van een studie die dan de volgende legislatuur kan worden meegenomen als leidraad.

Minister, ik heb nog een bijkomende kleine vraag. Is het dan uitgesloten dat we met dezelfde poorten gaan werken die de vrachtwagens nu gebruiken of zullen we volledig inzetten op de tracking met gps-signalen?

Minister, ik dank u voor het heldere antwoord.

U zegt dat er helemaal niets is beslist. Ik begrijp dat die werkgroep, dat studieconsortium, aan een volgende Vlaamse Regering maar één optie voorlegt en dat is een gebiedsdekkende heffing, dat die ook niet de optie voorlegt van het detecteren van waar mensen zijn, maar dat dat moet gebeuren via de smartphone.

Er zal dus één optie voorliggen: komt er een heffing of niet, op welke manier, waar, wanneer? Daar zal een volgende Vlaamse Regering helemaal vrij in zijn.

Minister, ik heb nog een concrete vraag. Een jaar geleden hebt u in de commissie Mobiliteit gezegd – eigenlijk is het de secretaris-generaal van het departement die het heeft gezegd – dat als er een kilometerheffing zou komen, die in het beste geval in 2024 operationeel zal zijn. Dat is op het einde van de volgende legislatuur. Is er ondertussen studiewerk verricht dat uitwijst dat indien een volgende Vlaamse Regering daartoe een beslissing zou nemen, die kilometerheffing er vroeger kan komen of dat die er per definitie pas later zal kunnen komen?

De heer de Kort heeft het woord.

Minister, op het gebied van mobiliteit hebt u de voorbije legislatuur verdienstelijk werk gemaakt van de kilometerheffing voor vrachtwagens. U hebt ook stappen vooruitgezet met de studie voor de kilometerheffing voor personenwagens, zoals was afgesproken.

Minister, voor onze fractie is het van belang dat voor het verder uitbouwen van een draagvlak voor de kilometerheffing, we niet telkens lekken krijgen in de pers want dan kunnen we niet op een goede manier van gedachten wisselen. De gedachtewisseling van vandaag draagt niet bij tot het opbouwen van een draagvlak bij de Vlaming.

En ik denk, minister, dat het ook van belang zal zijn dat elke Vlaming die echt een keuze voor de toekomst moet maken om zich anders te verplaatsen, ook een beroep moet kunnen doen op alternatieven. Bijgevolg denk ik dat er in de toekomst vanuit onze fractie toch een vraag zal zijn naar meer budget en ruimte voor de fiets en voor het openbaar vervoer.

De heer Keulen heeft het woord.

Voorzitter, goede collega’s, minister, ik blijf bij mijn standpunt van drie weken geleden en van de drie weken daarvoor, want we praten eigenlijk met intervallen van drie weken over een onderwerp waarover de regering ondertussen nog niet veel nieuws beslist heeft. Iedereen houdt zich aan zijn lijn. Maar voor ons is het duidelijk dat diegenen die ‘uithoekerig’ wonen, om die term nog eens te gebruiken, de inwoners van perifere provincies, West-Vlaanderen en Limburg, voor hun woon-werkverkeer zeker niet de dupe mogen worden van die kilometerheffing voor personenwagens. Want vandaag is er voor die mensen, buiten de wagen, geen enkel alternatief.

De heer Rzoska heeft het woord.

Voorzitter, minister, ja, mijn partij is voorstander van een slimme kilometerheffing voor auto’s. Dat is geen geheim. En we willen het op een andere manier aanpakken dan die kilometerheffing voor vrachtwagens, die dom is en die geen rekening houdt met tijd en plaats. En ja, minister, mijn partij heeft de moed gehad om een berekend programma op tafel te leggen. Ik wacht nog altijd op dat van uw partij. En het gaat zelfs verder, minister. Gisterenavond heb ik op een debat vernomen dat enkel de sp.a en wij de moed hebben gehad om ons model te laten berekenen door het federaal planbureau. De N-VA heeft zelfs niet de moed om zijn kilometerheffing door te laten rekenen door het federaal planbureau. Dus op dat vlak heb ik van u absoluut geen lessen te leren.

En ik doe een beroep op u, voorzitter. We hebben deze morgen uw huldezitting gehad, heel terecht. Maar het stoort mij dat er lekken zijn in de pers. Meestal ben ik daar een grote fan van. Maar ik ben ook fan van een goed politiek debat, van een goed parlementair debat. Ik doe dus een beroep op u, voorzitter: laat ons hetgeen nu al door die werkgroep aan studiemateriaal is afgeleverd, voor het parlement brengen, zodat we, zoals collega Dirk de Kort zegt, daar een deftig parlementair debat over kunnen voeren. Want op deze manier gaan we het draagvlak voor die slimme kilometerheffing, die nodig is op het vlak van mobiliteit, onderuithalen.

Mijnheer Rzoska, u moet daar niet geagiteerd over doen: alle verdienste dat u inderdaad een voorstel op tafel hebt gelegd, net zoals het Vlaams Belang. Maar het verschil zit hem erin dat u ook openlijk toegeeft dat daar een belastingverhoging aan vasthangt van 1,1 miljard euro. Dat is een duidelijke keuze die u maakt.

Mijnheer Janssens, u hebt het over ‘kiezers niet voorliegen’. Vervolgens zegt u: wij gaan een heffing invoeren alleen voor buitenlanders. Dan moet u toch ook, in alle openheid en eerlijkheid, aan alle kiezers zeggen dat dat niet kan. Dezelfde heffing voor buitenlanders moet je ook invoeren voor de binnenlanders. Dat is eerlijkheid. Dus stop met die leugen. (Opmerkingen van Stefaan Sintobin)

Ik heb u een duidelijke vraag gesteld: wat is het tarief dat u zult heffen met dat vignet? En dat vignet zal een belastingverhoging zijn voor minstens een paar categorieën van mensen. Ik denk aan de gepensioneerde, die enkel op zondag de wagen buitenhaalt. Voor hem zal dat een belastingverhoging zijn. (Opmerkingen van Stefaan Sintobin)

Mijnheer Sintobin, minister Weyts heeft het woord.

Maar inderdaad, voor Marc Coucke zal dat een belastingverlaging zijn. Voor al diegenen die rijk zijn, die veel met de wagen rijden, zal dat een belastingverlaging zijn.

Daarom de vraag: kunt u zeggen welk concreet bedrag u wilt heffen met uw voorstel? Wat ons betreft, is het heel duidelijk: er is niets beslist door deze Vlaamse Regering. Mocht het aan mij liggen, ik zou zeggen dat er drie uitdrukkelijke voorwaarden verbonden zijn aan de invoering, desgevallend, van zo’n kilometerheffing. Ten eerste: geen belastingverhoging, ook niet heimelijk, zoals u voorstelt. Ten tweede: buitenlanders laten meebetalen. Ten derde: zorgen dat het effect heeft op de files, dat je mensen kunt belonen als ze zich buiten de file verplaatsen. Dat is tenminste een efficiënte heffing, waar wij voor staan.

Tot slot de vraag van collega Vandenbroucke met betrekking tot de timing: uiteindelijk zal ook dat vanzelfsprekend afhangen van de keuzes die gemaakt worden in het menu. Wat je op het terrein moet investeren en infrastructureel moet veranderen, zal natuurlijk zijn impact hebben. Dus opnieuw is dat afhankelijk van de beslissingen die genomen worden door de volgende Vlaamse Regering. Ik herhaal: ter zake is in deze Vlaamse Regering nog niks beslist. (Applaus)

Minister, ik betreur het dat de N-VA blijkbaar niet kan zeggen dat ze die nieuwe belasting niet wil invoeren, want wij vinden dat de automobilist al voldoende uitgeperst wordt voor het bezit en het gebruik van zijn auto. Als uw partij daar nog eens een belasting aan wil toevoegen, dan doen wij daar absoluut niet aan mee. Dan zeggen wij desnoods als enige Vlaamse partij: de werkende Vlaming nog meer pijn doen in zijn portemonnee, de automobilist nog meer uitpersen dan vandaag de dag al gebeurt, ook al zijn er geen degelijke alternatieven via het openbaar vervoer: daar doen wij absoluut niet aan mee!

Daarom starten wij ook een petitie tegen uw kilometerheffing. Ik roep niet alleen Steven Vandeput in Limburg maar alle Limburgers, West-Vlamingen en alle andere Vlamingen die die nieuwe N-VA-belasting niet zien zitten, op om onze petitie te ondertekenen op stopkilometerheffing.be. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer de Kort haalde het al aan dat op deze manier een slimme kilometerheffing die effectief een middel kan zijn tegen congestie en alle andere voordelen die daarnet zijn opgesomd, op een hoopje worden gegooid. De hatelijke politieke saus die erover wordt gegoten, maakt een eerlijke discussie helemaal onmogelijk. In die optie volg ik u helemaal, mijnheer de Kort.

Laat het duidelijk zijn: ook de N-VA heeft altijd duidelijk gesteld dat dit geen extra taks of belasting mag zijn voor de werkende mens, voor de ondernemende Vlaming.

Minister, ik denk dat Vlaanderen er klaar voor is. Ik heb de voorbeelden al gegeven. Maar we moeten verleiden en begeleiden met flankerende maatregelen, met een vorm van taxshift zodat het geen platte belasting is. Dat zal ook nooit gebeuren met de N-VA in deze regering. (Applaus bij de N-VA)

Een kilometerheffing kan nooit een doel op zich zijn, maar kan alleen een middel zijn om mensen te stimuleren om wat meer de auto langs de kant te zetten, om wat meer te kiezen voor de alternatieven. Dat betekent dus dat voor ons, socialisten, een kilometerheffing er alleen maar kan komen als die alternatieven er zijn. Dat betekent dus dat er geen kilometerheffing kan komen vooraleer er is geïnvesteerd in meer en beter openbaar vervoer, in meer veilige fietspaden, in meer gedeelde mobiliteit, in meer overstapparkings aan de rand van onze steden. Zonder die alternatieven is een kilometerheffing een ordinaire belastingverhoging. Daar past sp.a feestelijk voor. (Applaus bij sp.a)