Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Viroloog Marc Van Ranst waarschuwde naar aanleiding van de negenhonderd doden in Madagaskar ten gevolge van de mazelen voor een mogelijke opmars van mazelen en voor een toenemend wantrouwen ten opzichte van vaccinatie.
We merken dat steeds meer fake news zich via sociale media verspreidt, waarbij er foutieve informatie wordt gegeven. Vaccinatie zou gelinkt worden aan een toename van autisme en onvruchtbaarheid, en zou de kans vergroten op het ontwikkelen van kanker. Dat baart natuurlijk wel zorgen. We zien in Europa een verviervoudiging in 2018 van de gevallen van mazelen. Vlaanderen doet het wel goed, maar Wallonië en Brussel minder. Brusselse artsen waarschuwen ook voor een toename. Alleen al deze maand zijn er meer gevallen dan heel het afgelopen jaar. Dat zegt toch al iets.
Daarenboven gaan we natuurlijk ook op reis naar Frankrijk, Italië en Griekenland, waar we ook een enorme toename zien.
Ik heb u daarover al meerdere malen in de commissie vragen gesteld. Dat was ook naar aanleiding van de studie van de UGent en de KU Leuven, waaruit onder andere bleek dat een op de vijf jonge moeders denkt dat ze hun kind niet hoeven te vaccineren tegen ziekten die niet of nog weinig voorkomen. Dat baart mij toch ook wel echt zorgen. Ik denk dat hoe dan ook een proactieve communicatie noodzakelijk is.
Welke maatregelen gaat u nemen tegen dit wantrouwen ten opzichte van vaccinatie om die opmars van mazelen tegen te gaan?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Professor Van Ranst waarschuwt terecht voor het risico dat de mazelen steeds meer opduiken. Op Europees niveau zie je dat het aantal gevallen vorig jaar toch behoorlijk groot was. Onder de 82.000 mensen met mazelen vielen uiteindelijk 70 sterfgevallen te noteren. Dat is een serieuze uitdaging.
Vlaanderen heeft zich al een aantal jaren, ook in het kader van de nieuwe gezondheidsdoelstelling van een levenslang vaccinatiebeleid, ingeschreven in de internationale ambitie om mazelen de wereld uit te helpen. Dat betekent dus ook dat Vlaanderen al jaren voortdurend probeert om dat levenslang vaccinatiebeleid via campagnes onder de aandacht te brengen, bijvoorbeeld in het kader van de Vaccinatieweek in april, die dit jaar specifiek over mazelen gaat. Ook in de publieke opinie probeert Vlaanderen daar een draagvlak voor te creëren.
Ik geef u even de Vlaamse cijfers: vorig jaar hadden we in Vlaanderen 41 gemelde gevallen, in 2016 en 2017 waren dat er 37. Wij interpreteren dat als het resultaat van volgehouden inspanningen. In de Vaccinatieweek gaan wij opnieuw aandacht vragen voor de vaccinatie tegen mazelen, want het is een zeer besmettelijke ziekte. Als er op bevolkingsniveau niet genoeg mensen gevaccineerd zijn, ontstaat het risico dat de ziekte zich bij een uitbraak opnieuw verspreidt.
Wij zien dat de eerste vaccinatie bij jonge kinderen in Vlaanderen op een meer dan behoorlijke 96,2 procent ligt. Voor de tweede vaccinatie ligt het cijfer op 93,4 procent, iets onder de geambieerde doelstelling van 95 procent. Wij merken ook – om iets meer op uw concrete vraag in te gaan – dat het debat over vaccinaties hier en daar terug opduikt, maar Kind en Gezin en het Agentschap Zorg en Gezondheid zien dat nog niet als problematisch. Ze merken wel dat vaccinatoren meer vragen krijgen en meer uitleg moeten geven, maar ze ervaren dat nog niet als problematisch of als iets wat ouders ervan zou weerhouden om hun kinderen te laten vaccineren. We moeten er in Vlaanderen alert voor zijn, maar ik heb het gevoel dat het anders leeft in de Vlaamse publieke opinie dan in andere delen van het land.
Precies omdat we weten dat we die vaccinatieambities echt moeten halen, hebben we ook beslist dat de gratis vaccins die huisartsen via Vaccinnet kunnen aanvragen en die bestemd zijn voor kinderen en jongeren, ook voor volwassenen gebruikt mogen worden. Nog niet zo lang geleden hebben we het signaal gegeven dat dokters de voorraad ook voor volwassenen mogen gebruiken, als dat nodig zou zijn. Ik geef u ook nog het cijfer voor 2019 mee: de administratie meldt mij – mazelen is een ziekte waar meldingsplicht voor geldt – dat we op dit moment elf gevallen hebben, waarvan twee clusters, een van vijf gevallen en een van twee gevallen. U weet dat wij zeer snel ter plaatse gaan en dat wij proberen om een vorm van relatieve quarantaine te organiseren om verspreiding in te dijken, als er zich gevallen voordoen.
Vlaanderen scoort op het vlak van vaccinaties inderdaad heel goed, maar het Agentschap Zorg en Gezondheid heeft toch ook wel enkele werkpunten aangegeven, waaronder het vervolgvaccin voor mazelen. Daar zou Vlaanderen toch wel een tandje mogen bijsteken.
Dat wantrouwen moeten we toch ook wel goed in de gaten houden, denk ik. Ik heb u ooit eens een vraag gesteld over vaccineren tegen griep bij zorgverleners. Uit uw antwoord bleek toen dat bijna de helft van de zorgverleners op spoeddiensten zich niet liet vaccineren omdat ze niet geloofden dat het henzelf of anderen zou beschermen. Dat zijn volgens mij toch wel rode vlaggen waar we rekening mee moeten houden. Ziektes bedreigen namelijk niet alleen je eigen leven, maar ook dat van de mensen rondom jou. Dergelijk gedrag lijkt me dan ook zeer gevaarlijk en ook asociaal, en het is zeker iets om in het oog te houden. (Applaus bij de N-VA)
Wie wenst aan te sluiten, moet wel gevaccineerd zijn.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Ik zou me willen aansluiten bij collega Saeys, en natuurlijk ook bij de minister: dit is zeer belangrijk en we moeten toch waakzaam blijven. We hebben de discussie inderdaad al heel regelmatig gevoerd in de commissie. Naar aanleiding van de huidige berichtgeving denk ik dat dit een blijvende problematiek is. Zeker en vast zijn de valse geruchten en de valse verhalen dat. Ik hoorde deze ochtend ook nog professor Van Damme. De geruchten blijven de ronde doen dat de vaccins schadelijke stoffen bevatten, dat ze schadelijk zijn in plaats van beschermend, dat ze zelfs in hoge mate zink en andere stoffen zouden bevatten. Die verhalen zouden we toch moeten tegenhouden.
Minister, hoe gaan we dus toch proberen, ook naar aanleiding van het griepvaccin, om die valse geruchten, om dat vals nieuws dat zich toch wel zeer snel verspreidt via de sociale media, in te dijken, voor dat iets is wat we niet meer kúnnen indijken?
De heer Bertels heeft het woord.
We hebben in het kader van de gezondheidsdoelstellingen inderdaad een levenslang vaccinatiebeleid, en dat is een goede zaak, denk ik. Ook dat we elk jaar opnieuw een campagne voeren met betrekking tot het vaccinatiebeleid, is een goede zaak. De minister heeft er ook naar verwezen. Dat moeten we ook blijven doen. We moeten ook zeker desinformatie die verschijnt met betrekking tot vaccinaties met correcte informatie tegengaan. Minister, u hebt het zelf aangegeven: we moeten heel alert zijn. Ik neem dat u ook hebt bedoeld dat, indien we het percentage van de vaccinatiedoelstelling niet halen, we dan onmiddellijk kunnen reageren. Het is in dat kader dat ik een bijkomende vraag heb. U hebt ook verwezen naar de vervolgvaccins die worden toegediend, die ter beschikking worden gesteld. Zijn daar cijfers over? Worden die vervolgvaccins ook al gebruikt?
Mevrouw Van den Brandt heeft het woord.
Mazelen is een ziekte die kindjes niet alleen ziek maakt, maar voor een aantal kindjes ook dodelijk kan zijn. We zijn erin geslaagd om die ziekte onder controle te krijgen net omdat alle ouders hun kindjes lieten vaccineren. De eerste oproep is dus: ouders, laat jullie kinderen alsjeblieft vaccineren.
Minister, u zegt terecht dat we in Vlaanderen een hoge vaccinatiegraad hebben. Dat verschilt voor Brussel en Wallonië. Als het over Brussel gaat, is het in de bureaus van Kind en Gezin, waarvoor u wel mee bevoegd bent in Brussel, dat ook die Brusselse kindjes vaccins kunnen krijgen. En het is in Brussel, in onze hoofdstad, dat we vaststellen dat er echt een opmars is van die ziekte en dat er dus iets moet gebeuren.
Mijn vraag is dus heel specifiek: zult u daar iets doen om de vaccinatiegraad toch op te krikken, om ervoor te zorgen dat we een opmars van mazelen in onze hoofdstad koste wat het kost tegengaan?
Ik heb, zoals ik u heb gezegd, Kind en Gezin een tijdje geleden al eens bevraagd om te weten of men signalen krijgt dat de drempels hoger worden of dat er vragen worden gesteld die aanleiding geven tot het niet vaccineren van kinderen. Kind en Gezin heeft me gezegd dat ze daar wel meer vragen over krijgen, maar dat dat nog niet tot een situatie komt waarin mensen zouden weigeren om hun kind te laten vaccineren. Dat is echter wel een signaal dat we alert moeten zijn. De vraag van mevrouw Saeys is in die zin ook terecht. Ik denk dat we ons goed moeten realiseren wat ook bij de totstandkoming van de gezondheidsdoelstelling naar voren is geschoven: wij willen mensen de kans geven om zich te laten vaccineren, maar er is geen verplichting. Je moet dus proberen objectief te informeren en mensen toch ook duidelijk te maken dat het ook voor hun kind een goede zaak zou zijn. Maar ze zijn daar natuurlijk vrij in. Vaccinatie voor mazelen is zeker niet verplicht. Ik ben me er dus echt wel bewust van dat we zeer alert moeten blijven en goed moeten voelen op het terrein wat er aan het gebeuren is.
Mevrouw Van den Brandt, in Brussel is de boodschap, denk ik, dat Kind en Gezin uiteraard dezelfde strategie toepast. Het is daar ook gratis. Ook wat we daar doen in het algemeen met betrekking tot mazelen, is conform de aanpak in de rest van Vlaanderen. Ik ben me echter wel bewust van het feit dat we daarover het best ook nog eens met het Office de la Naissance et de l’Enfance (ONE) en partners samenzitten, om te bekijken of er ter zake nog initiatieven nodig zijn op Brussels niveau. Dat is in het algemeen. Als het gaat over preventie: dat is altijd wel een issue. Ook in screeningsprogramma’s merk je dat die afstemming nodig is. Ik ben dus echt wel bereid om aan Kind en Gezin te vragen om daar met de Franstalige collega’s ook nog eens het juiste contact over te hebben.
Het signaal in de publieke opinie en van autoriteiten is belangrijk, waarbij wordt gezegd dat dat fake news is, dat het gewoon niet correct is dat men dat blijft geven. U hebt naar een grote autoriteit verwezen. Het is ook belangrijk dat autoriteiten dat ook publiek blijven zeggen want de overheid kan wel van alles zeggen, maar je moet toch ook mensen hebben die dat ook met een grote autoriteit kunnen doen.
Collega's, tot slot wil ik u nog graag even triggeren. De voorzitter vroeg zich af wat zijn vaccinatiestatus was. Nu heeft hij al een respectabele leeftijd, dus ik kan niet specifiek over zijn situatie spreken. Maar er zijn er toch onder u die perfect kunnen weten wat hun vaccinatiestatus is, want ze kunnen Vitalink consulteren en kunnen via de databank van Vaccinnet hun vaccinatiestatus kennen. Als ik van deze primetime kan gebruik maken om dat toch nog eens onder de aandacht te brengen, dan doe ik dat met veel overtuiging. (Applaus bij de meerderheid)
Een kleine noot, minister. U zei zelf dat vaccinatoren daar veel meer vragen over krijgen. Ik kan alleen maar oproepen om daarop in te gaan, daar proactief over te communiceren en te peilen naar wat de mening daarrond is zodat men eventueel ‘fake news’ kan tegengaan.
De actuele vraag is afgehandeld.