Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, ik citeer: “Voldoende en gezond voedsel is een van de basisvoorzieningen waarover iedereen zou moeten beschikken. Toch hebben meer (…) mensen hier geen of onvoldoende toegang toe. Een structurele preventieve armoedebestrijding is noodzakelijk om toegang tot alle basisvoorzieningen te realiseren.”
Dat is de aanhef van de projectoproep 1 euromaaltijden, laat mij het het meest zichtbare project noemen inzake armoedebestrijding van deze legislatuur. Dat was 2015. Als sp.a hebben wij ons steeds kritisch opgesteld tegenover dit project. Wij hadden heel grote vragen over de structurele impact van deze projecten op het gebied van armoedebestrijding. Wij hadden vragen over het bereik. We hadden vragen over de appreciatie door de doelgroep. We hadden heel veel vragen. Tussentijdse evaluaties, onder andere door het Kinderrechtencommissariaat, die deze kritiek mee onderschreven en voedden, hebt u steeds afgewimpeld als 'voorbarig '.
Vandaag is het januari 2019, het moment waarop een alerte ambtenaar de Vlaamse administratie opbelt om te weten te komen dat de projecten 1 euromaaltijden eigenlijk al zijn stopgezet per 31 december 2018. Geen communicatie. Geen tussentijdse evaluatie. Nochtans waren die twee dingen, tussentijdse evaluatie en voortijdige communicatie, opgenomen in de projectoproep. Nochtans had u de deur voor een verlenging ook al opengezet. Op 14 oktober 2015 antwoordde u op een vraag van collega De Bruyn dat de projecten drie jaar subsidie zouden krijgen en dat ze eventueel verlengd zouden worden bij een nieuwe projectoproep na drie jaar.
Collega's, het wordt eigenlijk wel een beetje gek. Op het moment dat men zegt dat de maatregel stopt per 31 december, gaat men vervolgens evalueren zodat een volgende regering alsnog een nieuw project kan uitschrijven.
Mijn vraag is heel simpel. Minister, hoe rijmt u die vaudeville met een structureel armoedebeleid dat zo broodnodig is?
Minister Homans heeft het woord.
Mijnheer Van Malderen, het wordt inderdaad een klein beetje te gek. U hebt het zelf gezegd, maar dat geldt dan voor uw uitspraken en niet voor die van mij.
De projecten zijn geenszins in alle stilte en abrupt stopgezet. U weet – en ik heb dat ook altijd heel openlijk gecommuniceerd – dat het over experimentele projecten ging waarvan de steden en gemeenten ook op voorhand wisten dat de financiële bijdrage van Vlaanderen voor drie jaar zou zijn.
U staat daar nu te lachen. Ik heb van een schepen uit Leuven gelezen, Bieke Verlinden van uw partij, dat ze verbaasd was en dat ze van niks wist. Van alle 22 projecten die een financiële ondersteuning van Vlaanderen hebben gekregen, is er uiteraard ook een ministerieel besluit met de begindatum en een einddatum. Ik heb toevallig dat van Leuven bij waarin als begindatum staat 15 december 2015 en als einddatum 14 december 2018. Dat lijkt me redelijk logisch.
Wat de projectoproep zelf betreft, stond er heel duidelijk in dat de financiële ondersteuning maximum voor drie jaar was. Er stond ook heel duidelijk in dat projecten die verder lokaal verankerd en structureel zouden worden voortgezet nadat de financiële steun van Vlaanderen zou stoppen, betere punten zouden kunnen krijgen.
Er zijn verschillende projecten die al vroeger dan 14 december 2018 afgelopen waren – want Leuven was een van de laatste die intekende –, soms al van eind 2017 en die, mijnheer Van Malderen, zo braaf zijn geweest om de werking gewoon lokaal te verankeren en zelf, zoals de projectoproep ook had gevraagd, verder te zetten. Dat is niet min. Het gaat over Antwerpen, Sint-Truiden, Heist-op-den-Berg, Wachtebeke, Boom, CAW Zuidwest-Vlaanderen enzovoort. Ik geef maar een aantal voorbeelden want er zijn er nog. Het was dus van in het begin zeer duidelijk gecommuniceerd.
Er zijn wel degelijk voortgangsrapportages, elk jaar opnieuw, want elk jaar opnieuw vroeg u ook de cijfers op. Ik kan alleen maar cijfers hebben als er tussentijdse voortgangsrapportages zijn. Ik kan u zeggen dat er tegen maart van dit jaar een grote rapportage zal zijn van de verschillende projecten, dat we zullen nagaan of ze in hun doelstellingen geslaagd zijn. U weet dat het veel breder gaat dan enkel een gezonde en goedkope maaltijd: ook gezinsondersteuning, huistaakbegeleiding enzovoort. Als ze daar niet in geslaagd zijn, zullen we nagaan hoe dat komt. En dan sluit ik inderdaad niet uit, als het puur om financiële redenen is, dat er bijkomende financiële steun vanuit Vlaanderen kan zijn.
Voorzitter, ik rond af. Mijnheer Van Malderen, u zegt dat u altijd heel kritisch bent geweest.
Sta me toe om te zeggen dat u eigenlijk drie jaar aan een stuk – en dat is uw volste recht – de projecten met de grond gelijk gemaakt hebt.
Bedankt voor dat compliment.
Ik stel nu vast dat u het eigenlijk zeer waardevolle initiatieven vindt. Dus eigenlijk beter laat dan nooit.
Minister, u moet uw antwoord eens praktisch toepassen. Beste leerlingen, beste ouders, beste kinderen in een gezin in armoede, de minister steunt het project waar u nu al een tijdje naartoe gaat zo hard dat het stopgezet wordt. Vervolgens wordt het geëvalueerd. Een volgende regering kan dan een nieuw project opstarten. Mensen in armoede vragen zekerheid. Initiatiefnemers vragen zekerheid. U geeft die niet.
Ten tweede, minister, dit parlement heeft eind december een begroting goedgekeurd waarin op een habbekrats na hetzelfde budget als vorig jaar werd ingeschreven. Een budget met 1 euromaaltijden en dus blijkbaar volgend jaar een budget zonder 1 euromaaltijden.
Mijn vraag is eigenlijk heel simpel. Inderdaad beter laat dan nooit. Hoe zult u de middelen die vrijkomen na het stopzetten van die 1 euromaaltijden, aanwenden om eindelijk werk te maken van structurele armoedebestrijding in Vlaanderen?
De heer De Bruyn heeft het woord.
Collega Van Malderen, ik vind uw geflipflop – en ik heb even nagedacht of ik woord zou gebruiken – werkelijk stuitend. De minister heeft het al gezegd en ik kan het enkel herhalen: de manier waarop u drie jaar lang veel tijd en energie, en wat mij betreft zelfs veel misleiding – en ook over dit woord heb ik nagedacht – aan de dag hebt gelegd om projecten die waardevol en zinvol waren, te minimaliseren, bagatelliseren en ridiculiseren, om vervolgens de grote verontwaardiging tentoon te spreiden die we hier daarnet hebben mogen aanschouwen, vind ik degoutant. Als u werkelijk ooit de moeite had gedaan om de projectoproep zoals die gelanceerd is, te lezen tot en met de laatste letter, dan had u geen enkele van de vragen die u hier nu hebt gesteld met enig respect voor uzelf kunnen stellen. Ik vind het werkelijk stuitend. (Applaus)
Mevrouw Franssen heeft het woord.
De 1 euromaaltijden zijn in deze voorbije legislatuur waarschijnlijk het meest besproken onderwerp inzake armoedebestrijding. U stelt: we zullen bekijken in welke mate de projecten kwetsbare gezinnen hebben kunnen bereiken en toeleiden naar de hulpverlening. Wij zijn nooit tegen de 1 euromaaltijden geweest. We hebben altijd gezegd dat het een en-en-verhaal is.
Maar we hebben meer dan anderhalf jaar geleden reeds gezegd dat de meest succesvolle projecten die projecten zijn die verbonden zijn aan bestaande, laagdrempelige werkingen, waar er al veel contact is met de mensen in armoede. Het antwoord is er dus eigenlijk al. Dat is ook het antwoord dat de kinderrechtencommissaris heeft gegeven. Ik vind het wel een spijtige zaak dat op dat vlak niet tussentijds bijgestuurd werd, want eigenlijk kennen we het antwoord al op de evaluatie.
Mijn vraag luidt dus als volgt. Zult u de adviezen van het Kinderrechtencommissariaat nu wel meenemen in de evaluatie, die dan kan dienen voor uw opvolger?
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Ik sluit me volledig aan bij die laatste tussenkomst. Minister, u had een ongezien hoog aantal bevoegdheden. U had de armoede echt kunnen aanpakken. Wij pleiten en hebben altijd gepleit voor structurele maatregelen. In de plaats daarvan koos u voor de 1 euromaaltijden. Sinds het begin van de legislatuur vragen wij u om die maaltijden ook op school aan te bieden. Dat werd de laatste jaren inderdaad bijgevallen door de kinderrechtencommissaris, door CD&V en door anderen. Vandaag blijken die 1 euromaaltijden stopgezet te worden. Het is aan de volgende regering om te kiezen welk project zij opstart. Zo hossen wij van het ene jaar naar het andere, van de ene legislatuur naar de andere zonder dat die armoede echt aangepakt wordt.
Ik heb een vraag voor u. Er werd gezegd: of die 1 euromaaltijden worden verdergezet of niet, hangt af van de beslissing van de steden en de gemeenten. U hebt er een aantal opgesomd, zoals Sint-Truiden en Wachtebeke. Maar hebt u ook cijfers over hoeveel van de deelgenomen steden en gemeenten de maaltijden zullen verderzetten en hoeveel niet?
Minister Homans heeft het woord.
Collega’s, ik dacht dat ik duidelijk was geweest in mijn antwoord, maar blijkbaar dus niet. De 1 euromaaltijden worden niet stopgezet. Ze worden in de mate van het mogelijke, indien de lokale besturen het wensen, verdergezet.
Mevrouw Moerenhout, hoeveel steden en gemeenten? Ik krijg die vraag hier nu vandaag voorgelegd. U weet dat we niet zo heel veel tijd hebben. De administratie gaf me de voorbeelden van de gemeenten die ik opgesomd heb: Boom, Antwerpen, Heist-op-den-Berg, Wachtebeke, Sint-Truiden, CAW Zuid-West-Vlaanderen. Maar er zijn er nog.
Het juiste aantal van de lokale besturen die de financiële ondersteuning van 60.000 euro op drie jaar van de Vlaamse overheid hebben overgenomen, ken ik niet, maar het is een goede zaak.
Mevrouw Franssen, u begint over het advies van de kinderrechtencommissaris. We hebben daar een zeer uitgebreid debat over gehad in de commissie. Dat was goed en nodig. Sta me toe om een aantal kanttekeningen te maken bij het rapport van de kinderrechtercommissaris. Er is geen enkel project fysiek bezocht. Ze waren ook nog niet afgelopen. Het advies was om te stoppen met de 1 euromaaltijden en om op de school gratis maaltijden te brengen. Eigenlijk zegt Groen – ik wil niet spreken voor mevrouw Franssen omdat ik weet dat ze een andere insteek heeft – om te stoppen met de 1 euromaaltijden. Mevrouw Moerenhout, ook uw voorzitter, mevrouw Almaci, zei op Twitter: ‘Homans is fail want de 1 euromaaltijden worden stopgezet’. U bent altijd zeer kritisch geweest, iets minder kritisch en op een positieve manier – zo ken ik u ook – dan de heer Van Malderen. (Opmerkingen van Bart Van Malderen)
Mijnheer Van Malderen, elke keer hebt u die projecten – u kunt ermee staan lachen, maar ik vind dat niet om te lachen – met de grond gelijkgemaakt. Het is ook niet de eerste keer dat er in deze plenaire vergadering een actuele vraag over wordt gesteld. Uiteraard mag dat. In de commissie is er ook al heel veel over gezegd. U hebt het eigenlijk constant belachelijk gemaakt. Ik vind dat heel jammer voor die mensen, niet alleen voor wie er professioneel aan verbonden was, maar ook voor alle vrijwilligers die er zich voor hebben ingezet en voor alle lokale besturen die het zelf willen voortzetten met eigen middelen. Vlaanderen heeft eigenlijk de opstartkosten betaald, die 60.000 euro. U weet dat vooral de opstart van zo'n project veel geld kost en dat het dan verder structureel lokaal kan worden verankerd.
Mevrouw Moerenhout, uit de rapportage die begin maart 2019 wordt verwacht, zal blijken hoeveel van de 22 lokale besturen dit nog zullen voortzetten. Ik kan u die cijfers nu nog niet geven. Die rapportage is wel degelijk belangrijk. Er zijn ook steeds tussentijdse evaluaties en rapportages geweest. We wachten dus die rapportage af.
Stel nu dat er een gemeente is die wat moeilijkheden heeft ondervonden met de opstart, die bijvoorbeeld geen goede locatie of niet voldoende vrijwilligers vond, maar het toch graag wil voortzetten, dan sluit ik niet uit dat die nog voor een jaar ondersteuning uit Vlaanderen kan krijgen. De projectoproep was echter heel duidelijk. U zult blijven beweren – dat is uw volste recht, maar dan liegt u, mijnheer Van Malderen – dat lokale besturen en initiatiefnemers niet op de hoogte waren, maar dan moet u uw mandatarissen en mevrouw Verlinden in het bijzonder, het MB – dat ze persoonlijk ook heeft gekregen – met de einddatum van 14 december 2018 bezorgen. U kunt het meenemen en opnieuw aan haar overhandigen. (Applaus bij de N-VA)
Minister, ik heb de mail gekregen van de Vlaamse administratie. Ik heb zelf een aantal projecten gebeld. De reden dat u hier niet kunt antwoorden op de vraag in hoeveel gevallen het wordt voortgezet, is louter en alleen te wijten aan het feit dat ze niet zijn bevraagd. U hebt die info niet omdat ze niet bevraagd zijn. Dat is tekenend voor het falend stop-and-gobeleid dat u voert. U faalt in informatie geven aan het parlement, zoals ook gebeurd is bij de begroting. U faalt om een zeker kader te geven aan de initiatiefnemers. Maar u faalt vooral ten aanzien van de vele duizenden armen die het elke maand moeilijk hebben om rond te komen. U faalt in het voeren van een structureel armoedebeleid, dat broodnodig is.
Ik wil de paar seconden die me resten, gebruiken om op te roepen om de middelen die vrijkomen door het stopzetten van de 1 europrojecten eindelijk te gebruiken – na bijna vijf jaar wachten – voor het voeren van een structureel armoedebeleid in Vlaanderen. Inderdaad, minister, beter laat dan nooit! (Applaus bij sp.a en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.