Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, het is voorlopig nog onduidelijk of, wanneer en in welke vorm de kilometerheffing voor gewone wagens er komt, maar er is wel één zekerheid. Van alle partijen in dit Vlaams Parlement is alleen het Vlaams Belang daar van in het begin tegenstander van geweest en wel om verschillende redenen, waarvan ik er enkele noem.
Ten eerste bestaat de kilometerheffing de facto al door de hoge accijnzen. Op een moment dat de gele hesjes terecht protesteren tegen de hoge brandstofprijzen komt deze Vlaamse Regering met een nieuwe belasting op autorijden. Dat is, wat ons betreft, absurd.
Ten tweede zullen vooral de werkende Vlamingen slachtoffer zijn van een dergelijk kilometerheffingssysteem, vooral dan die Vlamingen die vanuit de uithoeken van het land, Limburg of West-Vlaanderen, naar Antwerpen of Brussel moeten om hun brood te verdienen. Als Limburger, maar ook als Vlaams Belanger, is dat wat mij betreft totaal onaanvaardbaar.
Ten derde is het openbaar vervoer in dit land nog altijd geen degelijk alternatief. Ook wat dat betreft zijn vooral de Limburgers en de West-Vlamingen het slachtoffer, want in die provincies is het openbaar vervoer abominabel.
Ten vierde zou er nu zelfs sprake zijn van een gebiedsdekkende kilometerheffing, op elke Vlaamse weg dus. De automobilist op de Antwerpse ring zal moeten betalen, maar ook de gepensioneerde plattelandsbewoner die naar zijn huisarts rijdt. Dat is wat mij betreft totaal absurd.
U weet dat u vorig jaar in juli binnen de Vlaamse Regering een akkoord bereikt hebt over de kilometerheffing. In augustus vorig jaar is er dan een consortium aan de slag gegaan om een studie uit te werken, en die zou nu alleen nog maar uitgaan van de gebiedsdekkende kilometerheffing, niet meer de lokale heffing op filegevoelige plaatsen, maar een kilometerheffing op alle Vlaamse wegen. Ik zou graag van u weten of dat inderdaad het geval is, wie daartoe de beslissing genomen heeft en of de Vlaamse Regering achter de keuze voor een gebiedsdekkende kilometerheffing staat.
Minister Weyts heeft het woord.
Ik hoef hier het debat over de kilometerheffing niet te voeren, eenvoudigweg omdat er niets veranderd is. De beslissing was om het dossier beslissingsrijp te maken voor een volgende Vlaamse Regering en dat wij nu een soort van architectuurnota uitschrijven, een soort van keuzemenu, op basis van een lopende studie.
Op een bepaald moment heeft dat studiebureau een keuze gemaakt, in die zin dat ze zich afvroegen of ze het systeem verder moesten uitwerken op basis van een gebiedsdekkend kilometerheffingssysteem of op basis van een kilometerheffing die we enkel in stedelijke centra zouden toepassen. Ze hebben voor de eerste variant gekozen, eenvoudigweg omdat dat de ruimste keuze is. Dat wil niet zeggen, zoals u insinueert en ons probeert wijs te maken, dat je dan overal zult moeten betalen, want in een deel van het gebied kun je gewoon een nultarief hanteren. Dat bestaat vandaag ook, mijnheer Janssens. De kilometerheffing voor vrachtwagens is ook gebiedsdekkend, maar op heel veel wegen is het tarief nul. Dat biedt het voordeel dat je nieuwe heffingen kunt invoeren, wanneer je alsnog nieuwe stukken wilt betrekken, zonder dat je de hele regelgeving moet gaan omgooien.
Het systeem bestaat dus al en het lijkt me dan ook evident dat het studiebureau op die weg is doorgegaan. Los van uw tegenkantingen, denk ik dat de kilometerheffing een oplossing kan zijn voor de fileproblematiek. In tegenstelling tot accijnzen, die een domme belasting zijn, is de kilometerheffing een mobiliteitsmaatregel, die ons toelaat mensen te belonen wanneer ze zich buiten de file verplaatsen, zodat mensen die naar hun werk kunnen, tenminste kunnen doorrijden en er uiteindelijk ook profijt uit halen. Dat is het debat ten gronde. Het zal voor een andere keer zijn en in dit geval ook voor een volgende Vlaamse Regering.
Minister, wij blijven ons verzetten tegen die kilometerheffing omdat er enerzijds geen garantie is dat ze de files zal kunnen oplossen en er anderzijds geen garantie is dat ze zogenaamd budgetneutraal zal zijn en dat ze de Vlaming niet meer zal kosten dan wat die op dit moment al moet betalen aan verkeersbelasting en belasting op de inverkeerstelling (BIV). Ik denk dus dat we ons tegen een dergelijk asociale maatregel moeten blijven verzetten. Met het Vlaams Belang zijn we in dit parlement misschien wel de enige, maar we zijn niet de enige hierbuiten, want ook de mobiliteitsorganisatie VAB zei onlangs in een interview dat de kilometerheffing gewoon een extra taks is, als er niet geïnvesteerd wordt in een openbaar vervoer dat een echt alternatief vormt. Dat is inderdaad wat deze Vlaamse Regering voorbereidt: een extra taks om de automobilist nog verder uit te persen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
Collega's, er is al veel over de kilometerheffing gesproken. Die zal er ten vroegste komen, indien een volgende Vlaamse Regering daarover beslist, tegen het einde van de volgende legislatuur of de legislatuur daarna. Dat betekent dus dat er ondertussen vijf à zes jaar tijd is om veel meer dan vandaag fors te investeren in alternatieven, in openbaar vervoer, in veilige fietspaden, en om te zorgen voor een ander ruimtelijkeordeningsbeleid, waarbij we ervoor zorgen dat mensen gaan wonen en werken op plaatsen die ook bereikbaar zijn zonder auto, en waarbij we zorgen voor een regeling voor mensen voor wie de auto onmisbaar is voor werk, zodat ze gecompenseerd worden.
Als die voorwaarden niet vervuld worden, is een kilometerheffing een ordinaire belastingverhoging, waar sp.a absoluut nooit voor zal tekenen. Een kilometerheffing kan er dus alleen maar komen als je daarmee mensen kunt overtuigen om te kiezen voor alternatieven voor de wagen, die er dan ook effectief zijn. (Applaus bij sp.a)
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, mijn fractie blijft onverminderd een voorstander van die kilometerheffing, op het moment dat ze inderdaad sturend is. Ik moet eerlijk zeggen: op dat vlak hebt u een weg afgelegd. Het zal inderdaad aan de volgende Vlaamse Regering zijn, maar dat een essentieel onderdeel van de oplossing voor de files bij een kilometerheffing ligt, daar zijn wij van overtuigd. Uiteraard moet daar een robuust openbaar vervoer naast staan en moeten we ervoor zorgen dat mensen die hun woon-werkverkeer en woon-schoolverkeer met de fiets kunnen en willen doen, dat ook in alle veiligheid kunnen doen.
Wat mijn fractie betreft, willen wij onverminderd naar die oplossingen zoeken. En dan zal die kilometerheffing daar een van de onderdelen van zijn.
De heer Van Miert heeft het woord.
Ook namens onze fractie, minister: steun voor een kilometerheffing voor personenwagens als filebestrijder. Maar er zijn toch twee belangrijke opmerkingen. De budgetneutraliteit is ook voor onze fractie heel duidelijk een punt en een vereiste. Het kan niet zijn dat het een platte belastingverhoging is. Ik heb begrepen dat dat ook vanuit uw kant geen optie is. Maar als we zien wat de BIV en de jaarlijkse verkeersbelasting een gebruiker kosten, denk ik dat er ook nog andere flankerende maatregelen nodig zullen zijn om die budgetneutraliteit te bereiken.
Laat ons ten tweede alstublieft wegblijven van die die zwarte doosjes, die OBU’s (On Board Unit). We gaan niet in alle auto's nog eens zo’n doosje installeren? Kijk naar onze buren. In Frankrijk heeft men deze week de tolheffing gekoppeld aan nummerplaatlezers. Zo kunnen we toch op een moderne manier met die tolheffing omgaan. Dus ja, ondersteuning, maar belastingneutraliteit.
De heer De Kort heeft het woord.
Minister, als we willen zorgen voor meer draagvlak bij de bevolking, dan zullen we het echte probleem van de onzichtbare files moeten aanpakken. Onzichtbare files, dat zijn mensen die zich willen verplaatsen, maar zich niet meer kunnen verplaatsen, omdat er geen alternatieven zijn – openbaar vervoer – zoals in sommige provincies, in Limburg en West-Vlaanderen. Het zal echt van belang zijn om daar verder aan te werken.
Ik ben er ook van overtuigd dat u daar in het Vlaamse Mobiliteitsplan, dat nu nog moet worden goedgekeurd, verder aan werkt, misschien in het geheim, en dat daarin een aantal maatregelen zijn opgenomen waardoor er meer draagvlak bij de bevolking zal kunnen worden georganiseerd. Voor ons moet het einddoel van de slimme kilometerheffing zijn dat er meer mensen mobiel zijn, dat er meer mobiliteit komt met minder auto's, veiliger, rechtvaardiger en klimaatbestendiger.
De heer Keulen heeft het woord.
Ik heb het hier al talloze malen ingebracht in debatten over de al dan niet slimme kilometerheffing: mensen ‘pitsen’, mensen pijn doen als ze geen kans hebben op alternatieven om hun verkeersgedrag aan te passen, daar doen wij niet aan mee. Ik heb me daar altijd heel duidelijk over uitgelaten. Wij zijn daar heel koele minnaars van. Er moet over die alternatieven dus niet alleen gesproken worden. Er moet ook volop in worden geïnvesteerd.
Wat we vandaag gehoord hebben over de sneltramverbinding Hasselt-Maastricht is zo’n belangrijke stap, want vooral de forenzen richting Brussel en Antwerpen vanuit Limburg en West-Vlaanderen hebben vandaag inderdaad geen alternatieven. Dat zijn mensen die voor 1300, 1400, 1500 euro per maand hun dagelijks brood in Brussel of Antwerpen komen verdienen.
We kunnen daar heel veel intellectuele tekeningen bij maken, maar die mensen mogen niet de dupe worden. En dus is het zaak om niet alleen intellectueel oefeningen te doen rond slimme of andere kilometerheffingen, maar ook om te zorgen voor de alternatieven, met ook de nodige aanpassingen op het vlak van de fiscaliteit. Want die moet dan voor ons op het einde ook neutraal zijn.
Wel, het is heel eenvoudig: als de Vlaamse Regering zo’n heffing invoert, dan zal die budgettair neutraal zijn, of die zal er niet zijn. En die zal er ook toe kunnen leiden dat we de buitenlanders eindelijk mee laten betalen voor het gebruik van onze wegen. In Zwitserland of Frankrijk is het de normaalste zaak van de wereld dat we allemaal mee betalen. De buitenlanders die allemaal door ons landje razen, en meestal zelfs niet gaan tanken – ze tanken niet, dus ze betalen ook geen accijnzen, en ze zorgen niet voor enige inkomsten – zullen nu ook iets bijdragen.
Zodoende kunnen we de verkeersbelastingen voor de Vlamingen afschaffen, en kunnen we ook zorgen voor extra investeringen, zowel in weginfrastructuur als in alternatieven. Als we dat verstandig aanpakken, dan denk ik dat we die extra investeringen in alternatieven zelfs naar voren kunnen trekken, met financiële constructies. Als je als regering de beslissing neemt om die kilometerheffing in te voeren, dan kun je al van in het begin een consortium aanduiden dat zorgt voor de financiering van investeringen in alternatieven, dat gefinancierd zal worden met latere inkomsten van die kilometerheffing. Met enige creativiteit is dat allemaal mogelijk.
Maar als je de files echt wilt oplossen of aanpakken, dan zul je wel de moed nodig hebben om ook moeilijke beslissingen te gaan nemen, en niet iedereen naar de mond te praten. Dat zul je wel moeten doen; je zult wel enige moed nodig hebben. Het is heel gemakkelijk om te zeggen wat er allemaal niet moet, en waar je allemaal tegen bent. Dat is heel gemakkelijk. Maar ik denk we soms ook weleens in de wind moeten gaan staan, om dan uiteindelijk op lange termijn de vruchten daarvan te kunnen plukken voor iedereen.
Minister, ook het argument om buitenlanders mee te laten betalen gaat niet op voor de kilometerheffing. Er zijn andere EU-landen die buitenlanders laten meebetalen via een vignet of via een ander tolsysteem, bijvoorbeeld Slovenië of Oostenrijk. (Opmerkingen van minister Ben Weyts).
Ook Duitsland heeft een akkoord met de Europese Commissie voor de invoering van een tolsysteem. En dus zeggen wij: werp uw plannen voor een dergelijke dure kilometerheffing in de vuilnisbak, en laat buitenlanders mee betalen via een vignet of via een ander tolsysteem. Dat is inderdaad, wat het Vlaams Belang betreft, de essentie. Buitenlanders laten meebetalen? Ja. Maar onze eigen mensen nog verder belasten? Absoluut neen. (Applaus bij het Vlaams Belang).
De actuele vraag is afgehandeld.