Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de benoeming van de nieuwe gouverneur voor de provincie Oost-Vlaanderen
Actuele vraag over de ruzie binnen de regering over de benoeming van een gouverneur voor de provincie Oost-Vlaanderen
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister-president Bourgeois.
De heer De Loor heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega’s, het zag er goed uit. Het zag er goed uit, want tijdens de vorige legislatuur was er hier in dit huis een kamerbrede consensus over een nieuwe, open procedure voor het aanstellen van provinciegouverneurs. De sleutelwoorden daarbij waren ‘maximale transparantie’ en ‘een rol voor dit Vlaams Parlement’, zodat de procedure objectief zou kunnen verlopen.
Maar tijdens de voorbije weken bleek overduidelijk dat er opnieuw politiek getouwtrek was over de aanstelling van de Oost-Vlaamse provinciegouverneur, met gisteren een serieuze coup de théâtre. Er was één kandidate die haar kandidatuur terugtrok omdat de resultaten van het assessment gelekt waren in de pers. Dan was er de voorzitster van Open Vld, die openlijk zei dat er fouten zijn gemaakt in de procedure en die aanstuurt op het overdoen van de procedure.
Collega's, we stellen ons de vraag hoe deze Vlaamse Regering er in hemelsnaam in geslaagd is om politiek getouwtrek en een politiek moddergevecht te organiseren omtrent deze aanstelling.
Minister-president, kunt u garanderen dat er geen fouten zijn gemaakt in deze procedure die tot gevolg kunnen hebben dat de procedure nietig wordt verklaard en moet worden overgedaan? (Applaus bij sp.a)
De heer Rzoska heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega's, de afgelopen dagen deden pijn aan de ogen. Ze deden pijn aan de ogen en raken, wat mij betreft, de fundamenten van de politiek. Het schouwspel dat we in de kranten en de media hebben gezien, is eigenlijk een voedingsbodem voor en een voeder van antipolitiek.
Hoe is het anno 2018 mogelijk dat, na de afspraak van vijf jaar geleden over een procedure, sommigen daar hun broek aan vegen als de uitslag hun niet aanstaat? Hoe is het anno 2018 mogelijk dat sommige partijvoorzitters vanuit een radiostudio een Vlaamse Regering beginnen te gijzelen omdat de uitslag hun niet aanstaat? Hoe is het mogelijk, anno 2018, dat een lid van dit parlement, Herman De Croo – hij is er niet –, vindt dat het een traditie en een recht is van zijn partij om een gouverneur te benoemen? Dan zijn we zeer ver heen. Dan zijn we zeer ver heen. Hoe is het mogelijk dat de resultaten van een assessment gewoon in de krant staan? Ook dat mag worden gezegd.
En dan, minister-president, kom ik bij u, want u bent toch diegene die tijdens de vorige legislatuur als minister heeft meegewerkt aan die nieuwe procedure. Een nieuwe open, transparante procedure, waarbij zeer velen het eens waren om op die manier de gouverneur te benoemen.
Ik heb eigenlijk maar één heldere vraag voor u: gaat de Vlaamse Regering de gestarte procedure afwerken en dus binnenkort een nieuwe gouverneur voor Oost-Vlaanderen benoemen? Dat is, wat mij betreft, de enige essentiële vraag die op tafel ligt. (Applaus bij Groen)
De heer Depoortere heeft het woord.
Minister-president, wat een triest en beschamend politiek schouwspel was het waar de burgers de afgelopen dagen getuige van waren. Het was een schouwspel waarbij twee regeringspartijen via de media, al dan niet voor de camera’s, hun gelijk probeerden te halen. Het is net alsof de oude politieke cultuur, met de politieke benoemingen, terug is van nooit weggeweest. Het leidt mij tot de conclusie dat de procedure die in 2014 werd vastgelegd, te halfslachtig is om tot goede resultaten te leiden. Wij vragen dus een objectieve rekrutering voor dergelijke belangrijke posten. Mijn vraag is duidelijk, eenvoudig en klaar, en ik denk dat de burger er ook recht op heeft: hoe zult u die knoop ontwarren en – misschien nog belangrijker – wanneer zult u hem doorhakken?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, de procedure is gevoerd conform het besluit tot aanstelling en selectie van de gouverneur. Ze is gebeurd na een open oproep en na een selectie door een onafhankelijk selectiebureau op basis van vastgelegde criteria, criteria met een competentieprofiel dat we inderdaad, collega De Loor, samen besproken hebben. Ik heb in de vorige regeerperiode een conceptnota naar het parlement gebracht en daarna is het volledige competentieprofiel, zowel de waardegebonden als de vaktechnische competenties, vastgelegd. Dat is vervolgens opgenomen in de functiebeschrijving die door de Vlaamse Regering is goedgekeurd op 23 maart van dit jaar.
Op basis van die procedure heeft het selectiebureau vijftien kandidaten geschikt bevonden. Het besluit bepaalt dat de Vlaamse Regering uit die lijst van geschikt bevonden kandidaten de meest geschikte kiest. Ik openbaar geen enkel geheim als ik zeg dat de regering daarover nog niet tot een consensus gekomen is. Die consensus is nodig, want ingevolge de Bijzondere Wet tot hervorming der instellingen beslissen wij per consensus. Ik kan dus geen zaken ter stemming leggen binnen de regering. We moeten het met zijn allen eens zijn.
Als u dus vraagt wanneer wij een beslissing zullen nemen, dan moet ik vandaag zeggen dat ik dat niet weet, maar het zal vermoedelijk op een vrijdag zijn, collega’s. Ik kan wel bevestigen dat de procedure stopzetten niet kan. Dat wil ik heel duidelijk maken. Stopzetten kan niet, dat zou alleen kunnen als de regering beslist dat geen enkele van de vijftien – ondertussen dertien – kandidaten geschikt is. Ik denk dat we daar op een juridisch motiveringsprobleem botsen. We hebben een zeer sterke motiveringsplicht. Bovendien botsen we ook op een intellectueel correct probleem, als we als regering zeggen dat er van de vijftien geschikt bevonden kandidaten geen enkele geschikt is. Dan zetten we de deur naar procedures open.
De procedure is volledig verlopen conform het boekje, conform het besluit en conform de principes die vastgelegd in de conceptnota en besproken zijn in het parlement. Het extern bureau heeft er bovendien voor gezorgd dat er een uniforme standaard gehanteerd werd ten aanzien van elk van de kandidaten, met inhoudelijke richtlijnen die nageleefd zijn, met nabesprekingen door de hoofdassessor. Die laatste stond trouwens altijd mee aan het roer en heeft ervoor gezorgd dat de leidraad en de criteria voor iedereen gelijk waren, zodat wij een dossier hadden waarop wij onze beslissing konden baseren.
Stopzetten is dus geen optie. Stopzetten zou vergen dat de regering zou beslissen dat geen enkele van die kandidaten geschikt is, en dat is, wat mij betreft – dat moge duidelijk zijn –, niet aan de orde.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord, maar ik word er niet veel wijzer van. Ik vind dat het hoog tijd wordt om klare wijn te schenken, omdat er heel veel onduidelijkheden zijn. Ik hoor enerzijds van een coalitiepartner van u dat er fouten zijn gemaakt in de procedure. U zegt dat er geen fouten zijn gemaakt. ‘Er is geen rangschikking, er is wel een rangschikking.’ Ik vraag me af wat het nu is, minister-president. Wat is het nu?
Moet dit leiden tot een optimalisering van deze procedure? Wij zijn met sp.a van oordeel van wel, zodat de transparantie veel beter wordt en zodat ook het parlement een maximale rol krijgt toebedeeld. Daar gaat het voorstel van resolutie over dat collega Vandenbroucke daarnet heeft aangekondigd.
Dan wil ik het nog hebben over de fouten. Als resultaten van assessments zomaar in de pers worden gegooid en de privacy daarmee wordt geschonden, is dat dan oké voor de procedure? En als er bij monde van een aantal Open Vld-vertegenwoordigers wordt gezegd dat de regels ‘en cours de route’ zijn veranderd en de bepalingen zijn veranderd, dan stel ik mij daar vragen bij. En niet alleen ik, maar heel Vlaanderen stelt zich daar vragen bij.
Vandaar dat ik nog eens terugkom op mijn vraag: kunt u garanderen dat er geen fouten zijn gemaakt in deze procedure die tot gevolg kunnen hebben dat ze nietig wordt verklaard en dat ze moet worden overgedaan? (Applaus bij sp.a)
Minister-president, als ik uw antwoord goed beluister, dan moet ik eigenlijk vaststellen dat de Vlaamse Regering haar eenheid op dit moment kwijt is. U zegt in mijn ogen zeer terecht dat u vasthoudt aan die procedure. Zo heb ik toch uw woorden begrepen. U zegt: ‘Ik sta garant voor de kwaliteit van die procedure. We hebben ze met zijn allen hier afgesproken. We hebben ze gevolgd.’ U zegt dus luid en duidelijk: ‘Ik hou vast aan die procedure.’
Een van uw coalitiepartners uit openlijk kritiek op die procedure. Eigenlijk komt u hier dus voor een parlement een beslissing die al dan niet genomen is en die al lang had moeten worden genomen, verdedigen. Spreekt u eigenlijk namens heel de Vlaamse Regering? Ik verwacht van de minister-president die het parlement toespreekt, dat hij namens heel die regering spreekt.
Ik ga mijn vraag dus herformuleren. Houdt de Vlaamse Regering vast aan de procedure en gaat u dus binnenkort een gouverneur benoemen?
Minister-president, collega's, waar de Vlamingen wakker van liggen, is dat de oude politieke cultuur van politieke benoemingen blijkbaar nog altijd standhoudt in 2018. De discussie gaat er niet over dat de resultaten al dan niet in de pers zijn verschenen. Wat zou dat in godsnaam een schending van de privacy zijn? Voor mijn part mogen alle resultaten van de shortlistkandidaten openbaar worden gemaakt.
Laat het ons eenvoudig stellen, minister-president. Wie het beste scoort volgens de assessmentprocedure, zou moeten worden benoemd zonder dat men rekening houdt met de partijkaart die de mevrouw of de mijnheer in kwestie heeft.
Minister-president, wanneer zult u die knoop doorhakken? U spreekt over vrijdag. Ik hoop dat dit overmorgen is, en niet volgende maand.
Collega Rzoska, wees ervan overtuigd: ik spreek namens de hele regering in deze zaak. Ik ben niet verantwoordelijk voor wat buiten de regering wordt gezegd door andere mensen. Ik spreek namens de regering en ik heb u gezegd hoe het verloop van de procedure is geweest en waar we staan. Ik verklap geen enkel geheim als ik zeg dat we niet tot een consensus zijn gekomen. Ik hoop dat de gemoederen wat zullen bedaren, dat we wat tijd kunnen vinden om alsnog tot een beslissing te komen.
Ik kan u intussen wel zeggen, collega's, dat er geen problemen zijn inzake continuïteit van het bestuur.
Er is een waarnemend gouverneur aangesteld, die bevoegdheid heeft vanaf 1 november, de dag van het vertrek van de afscheidnemend gouverneur, zodat er continuïteit is, zodat er geen enkel hiaat is, zodat alle functies, zowel voor de Federale als voor de Vlaamse Regering, kunnen worden uitgeoefend.
Ik betreur, met u, de heisa. Ik betreur, met u, de commotie die daarrond is ontstaan. En dit vooral omdat het ging om een procedure, een primeur, bij uitstek een procedure waarvan iedereen, ook dit parlement, wilde dat het een gedepolitiseerde uitkomst zou krijgen. Dat is alsnog niet gelukt, collega’s. Maar die procedure is wat mij betreft correct uitgevoerd. Er is geen enkele rechtsgrond om die procedure stop te zetten, op risico van procedures bij de Raad van State.
We moeten ook niet, mijnheer De Loor, spreken over een rangschikking. Het besluit bepaalt niet dat er een rangschikking is. Wat bepaalt het besluit wel? Ik herhaal wat ik gezegd heb. Het selectiebureau selecteert de kandidaten die geschikt zijn. Uit die geschikte kandidaten kiest de regering de meest geschikte kandidaat. Er is geen rangschikking gemaakt. Maar op elk van die competenties halen de kandidaten een score. Het is dan aan de regering om te beslissen wie op dat vlak het meest geschikt is, aan de hand van de criteria die zijn vastgelegd, die in de conceptnota stonden en die in het besluit van de Vlaamse Regering staan, opgenomen in het functieprofiel, in de functieomschrijving.
Ik hoop dus dat, na alle heisa, na alle discussie, de gemoederen wat kunnen bedaren. Ik hoop dat we hier na verloop van tijd uit kunnen geraken. Nogmaals: voor het bestuur in de provincie Oost-Vlaanderen, voor de coördinatie van de veiligheidsaspecten, voor de coördinatie van de complexe projecten, de taken van de gouverneur, de contacten met de lokale besturen, voor de coördinatie van de buitendienst van de Vlaamse overheid, de relaties, de hiërarchische – voor zover die er nog zijn – voogdijrelaties bij de gemeentebesturen, is er geen enkel probleem, aangezien er op dit ogenblik een waarnemend gouverneur is, met volheid van bevoegdheid. (Applaus bij N-VA)
Minister-president, het is hoog tijd om klare wijn te schenken. U zegt – en dat stond ook in de oorspronkelijke procedure – dat er geen rangschikking wordt opgesteld. Nochtans zegt de minister van Binnenlands Bestuur dat de eerst gerangschikte kandidaat de kandidaat is die door haar wordt voorgedragen. Dat zegt zij. En dat zegt hijzelf ook in een interview op TV OOST. Minister-president, ik nodig u uit om dat eens samen met mij te bekijken.
Collega's, het valt mij op dat deze Vlaamse Regering opnieuw collectief naar de vernieling gaat. Maar jammer genoeg sleurt ze vijftien kandidaten die geschikt zijn om provinciegouverneur te worden in Oost-Vlaanderen, mee in die val. En dat is doodjammer. Dat is doodjammer, minister-president, voor alle Oost-Vlamingen. Dat is ook doodjammer voor de politiek in haar globaliteit. En dat is ook doodjammer voor die vijftien kandidaten, want zij werden alle vijftien geschikt bevonden. En ten slotte is het ook doodjammer, minister-president, voor diegene die uiteindelijk wél zal worden aangesteld als provinciegouverneur van Oost-Vlaanderen. Want hij of zij zal zich nooit kunnen ontdoen van het politieke gekrakeel, het politieke moddergevecht en het getouwtrek dat hiermee gepaard is gegaan. En dat is bijzonder jammer. (Applaus bij sp.a en Groen)
Minister-president, ik leer van u dat de voltallige Vlaamse Regering vasthoudt aan de procedure. En de afgelopen week in het politieke landschap, met een benoeming van een directeur bij de Nationale Bank, met deze vaudeville, heeft de politiek in haar algemeenheid – en ik weet dat die u na aan het hart ligt – geen goed gedaan.
En ik moet eerlijk zeggen, collega's van Open Vld, dat ik het onvoorstelbaar vind dat jullie buiten langs alle kanten toeteren en dat jullie hier, in dit halfrond, waar het te doen is – híér zit het politieke debat – onder de banken kruipen. Jullie kruipen onder de banken en komen eigenlijk zelfs niet tussen. Ik vind dat onvoorstelbaar! Dit parlement verdient beter, mijnheer Somers. Dit parlement verdient beter! (Applaus bij de oppositie)
Die politieke benoemingen, dat is een oud zeer, en daar moeten we van af. Ook van die provinciegouverneurs moeten we eigenlijk ‘in the long run’ af.
Mijnheer Somers, ik heb voor u een citaat mee uit een boekje dat u hopelijk goed kent, het tweede burgermanifest van Guy Verhofstadt. Hij eindigt zijn grote nieuwe politieke droom zo. Ik citeer: “Geen beheersposten in parastatale en overheidsbedrijven. Geen politieke benoemingen. Geen cumul van politieke mandaten. Geen verrijking. Geen cliëntelisme. Geen nepotisme. Geen leugens.” Mijnheer Somers en collega’s van Open Vld, ik hoop dat u dat boekje, dat ik uit de bibliotheek heb gehaald – het zijn een paar gele papiertjes – toch nog eens goed leest, want wat u deze week hebt gedaan, is antipolitiek voeden. (Applaus bij Groen en sp.a)
Minister-president, ik herhaal mijn oproep. U hebt een shortlist van vijftien kandidaten. Benoem de kandidaat die het hoogst scoort volgens de assessmentprocedure. Zo moeilijk kan dat niet zijn, zeker als u zelf zegt dat er geen unanimiteit moet zijn in de regering, enkel een consensus. Dat is bij mijn weten nog altijd een verschil.
Ten slotte, als de traditionele partijen spreken of klagen over de toenemende kloof tussen burger en politiek, dan hebt u dat enkel aan uzelf te danken. Door een dergelijke werkwijze, door deze politieke benoemingen, door deze moddergevechten, al dan niet voor camera’s, zorgt u ervoor dat de kloof tussen burger en politiek inderdaad alleen maar groter wordt. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vragen zijn afgehandeld.