Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, deze regering heeft, zoals u al meermaals hebt aangegeven, voor het eerst een heus en een echt energiearmoedeprogramma opgesteld. Dat is zeer heuglijk nieuws en goed werk. Maar er verschijnt vandaag een rapport van het Rekenhof dat aanhaalt dat er een aantal verbeterpunten zijn. Met name zou het programma dat de Vlaamse Regering heeft opgezet, er niet voldoende in slagen om de energiearmoede terug te dringen.
Mijn vraag is dan ook heel evident: wat zal de Vlaamse Regering doen om energiearmoede verder terug te dringen?
Ik veronderstel dat u daar een uur voor nodig hebt, minister. U hebt echter maar twee minuten.
Minister Tommelein heeft het woord.
We hebben uiteraard adviezen en we hebben ook rapporten, maar nog voor die rapporten verschijnen, hebben we al een evaluatie van het energiearmoedeplan gedaan aan de hand van een groot stakeholdersoverleg. In de komende weken verwachten we de aanbevelingen daarvan te kunnen omzetten en aan de slag te gaan.
Ondertussen is er uiteraard al heel wat gebeurd. Eerst en vooral hebben we de premies verhoogd voor de sociale doelgroepen. We hebben de sociale energielening, waarbij we de terugbetalingstermijn hebben verlengd tot tien jaar, zodat de mensen maandelijks kunnen terugbetalen in lagere schijven. Daardoor kunnen ze de lening terugbetalen met wat ze besparen op hun factuur. Het resultaat is zeer goed. Vorig jaar hadden we 713 leningen aan die sociale doelgroep, vandaag is dat al bijna 1300. Dat betekent dat dit voor de sociale energieleningen het dubbele is. En het jaar is nog niet ten einde, we zijn nog niet eens half oktober.
Mensen kunnen op vraag hun energiepremie gebruiken als een eenmalige afbetaling op de lening. Met de verlaging van de energieheffing hebben we ervoor gekozen om 280.000 mensen die een sociaal tarief hebben voor elektriciteit, helemaal geen heffing meer te laten betalen.
De energiescans zijn bijgestuurd. De eerste scan is nu meer gericht op snelle resultaten. De verruiming van de taken van de energiehuizen komt eraan, we willen mensen nog beter informeren en begeleiden. De communicatie naar de OCMW’s heeft ervoor gezorgd dat we vorig jaar 5 procent meer minimale levering van aardgas hebben gehad. We passen de armoedetoets toe op alle nieuwe regelgeving. Er loopt een campagne over renoveren om mensen aan te sporen gebruik te maken van de premies. We hebben een campagne specifiek gericht op eigenaars-verhuurders, aangezien zij verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van de woning.
Energiearmoede, mijnheer Schiltz, staat natuurlijk niet op zichzelf. Wie de energiefactuur niet kan betalen, heeft meestal ook wel andere problemen. We zijn de eerste met een energiearmoedeplan, dat bovendien goed wordt gemonitord en voortdurend bijgestuurd. We zullen de aanbevelingen van het Rekenhof ter harte nemen en we werken verder op de ingeslagen weg.
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, dat klinkt veelbelovend, maar in uw laatste punt haalt u een heikel thema aan. Energiearmoede staat vaak niet op zich, en gaat vaak gepaard met algemene armoede. In die zin is het van kapitaal belang dat u goed samenwerkt met minister van Armoedebestrijding Homans.
Kunt u eventueel nog aangeven welke samenwerkingsmogelijkheden u daar ziet?
De heer Beenders heeft het woord.
Mijnheer Schiltz, ik sluit me aan bij uw laatste punt. Het staat niet op zichzelf. Energiearmoede heeft meestal ook te maken met andere factoren. Die energiefactuur is ook niet alleen een Vlaams verhaal. Het is ook een federaal verhaal, waar beslissingen worden genomen die initiatieven die u neemt, minister, nadelig beïnvloeden, waardoor die factuur in plaats van verlaagt door initiatieven die u neemt, verhoogt.
Minister, u hebt in het verleden al gezegd dat u met federaal minister Peeters afspraken wilt maken om de leesbaarheid van de factuur te hervormen. Bent u ook bereid om een soort van interfederaal overleg te plannen om de betaling van die factuur op de verschillende niveaus te bespreken, zodat er initiatieven zoals een btw-verlaging terug op tafel kunnen komen. Als de factuur voor iedereen daalt, zal ook de energiearmoede dalen.
De heer Danen heeft het woord.
Het rapport van het Rekenhof was eigenlijk duidelijk. Daarin waren een aantal hiaten opgesomd, onder andere het bereiken van de doelgroep en de harmonisering van de doelgroep. Dat zijn eigenlijk twee elementen waar de commissie al tientallen keren over heeft gepraat, niet alleen in deze legislatuur maar ook in de vorige, toen ik weliswaar zelf niet in de commissie zat.
Minister, mijn vraag is heel duidelijk. Of liever, ik wil een suggestie doen en een vraag stellen. Mijn suggestie is om het Rekenhof zelf in de commissie te vragen. Ik volg daarin de voorzitter die zegt dat we daar een uur over zouden kunnen spreken. Dat kan misschien niet in dit plenum, maar wel in de commissie.
Ik wil u de vraag echter stellen. Rond de harmonisering van de doelgroepen hebt u namelijk gezegd dat de eerste gesprekken bezig zijn.
Wat is de huidige stand van zaken? Waar wilt u naar toe werken? Wanneer denkt u dat de gesprekken afgerond zullen zijn?
De heer Gryffroy heeft het woord.
Naar analogie met de vorige vraag, waarbij de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) opmerkte dat er te weinig data aanwezig is, lees ik ook een beetje hetzelfde in het rapport van het Rekenhof. Het Rekenhof klaagt duidelijk een gebrek aan een eenduidige definitie van cijfers over energiearmoede aan. Naargelang de bron leven 70.000 tot meer dan 400.000 gezinnen in energiearmoede. Dat bemoeilijkt uiteraard het in kaart brengen van de problematiek. Ook een soms gebrekkige gegevensuitwisseling tussen distributienetbeheerders, OCMW’s, beleidsmakers enzovoort maakt het moeilijk resultaten van maatregelen te meten.
Hoe zou u starten met een goed beleid rond data en hoe gaat u de verschillende stakeholders samenbrengen zodat we kunnen werken met dezelfde meetresultaten omtrent de problematiek van energiearmoede?
Het reglement zegt dat u 1 vraag stelt aan de minister, geen 3. U kunt natuurlijk zeggen dat alles met alles te maken heeft, maar dan kunt u evengoed 27 vragen stellen.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Ik denk dat niemand kan ontkennen dat er nog nooit zoveel aandacht is geweest voor energiearmoede als onder deze regering. In het Actieplan Energiearmoede worden effectief maatregelen genomen om deze belangrijke problematiek tegen te gaan.
Ook dit rapport van het Rekenhof verdient wat meer aandacht dan enkel hier, dus ik denk dat we het in de commissies inderdaad opnieuw ter hand zullen moeten nemen.
Ik lees een aantal belangrijke aanbevelingen die ons beleid nog verder kunnen versterken, minister. Zo zegt het Rekenhof dat de premies die er nu zijn, ondanks de versterking ervan, nog altijd substantieel te laag zijn om effectief het verschil te maken voor mensen in energiearmoede om te gaan investeren. Het Rekenhof lijkt te suggereren dat we de premies moeten optrekken, terwijl u net lijkt te plannen om ze af te bouwen. Ik hoor graag uw reactie daaromtrent.
Wij zijn er voorstander van om stevige energierenovatiepremies te behouden in de toekomst.
Eerst en vooral pleeg ik uiteraard regelmatig overleg rond energiearmoede met collega Homans. Het is duidelijk dat wij daar zoveel mogelijk proberen om de violen gelijk te stemmen. Het is ook juist dat er rond energiearmoede heel veel overleg nodig is, net omdat dat geen geïsoleerd probleem is.
Mijnheer Beenders, wat de energiefactuur betreft, weet u dat ik als Vlaams minister rechtstreeks bevoegd ben voor twee zaken. Enerzijds ben ik bevoegd om de energieheffing te bepalen, die voor een gemiddeld gezin dit jaar naar 5 euro is gebracht, een substantiële vermindering. Ik heb daarnet al gezegd dat 280.000 gezinnen zelfs geen energieheffing meer hoeven te betalen. Anderzijds ben ik bevoegd voor de groenestroomquota. Ook dat is ondertussen in orde en de markt van de groenestroomcertificaten is ondertussen onder controle..
Voor heel wat andere zaken van die factuur ben ik inderdaad niet bevoegd. Dat betekent niet dat ik niet overleg over de leesbaarheid van de factuur en ook niet dat ik niet aandring bij al mijn collega’s, maar ook bij andere spelers en stakeholders om die factuur betaalbaar te houden. Mijn standpunt is dus duidelijk: de elementen uit de factuur waarop ik invloed kan hebben, probeer ik sowieso onder controle te houden en zeker niet te verhogen.
Mijnheer Danen, voor de energieheffing hebben we de doelgroepen al geharmoniseerd. We hebben gezegd dat we de doelgroepen voor de energieheffing gaan harmoniseren en we moeten inderdaad zoveel mogelijk proberen na te streven dat we voor de verschillende doelgroepen gelijkaardige benamingen hebben.
Mijnheer Gryffroy, ik herhaal dat een database ongelooflijk belangrijk is. Dat is een instrument dat het dagelijkse beleidsmanagement mogelijk maakt. Ik stel inderdaad vast dat zo’n database nog te weinig voorhanden is en ik denk dat we daar verder in moeten investeren en dat we verder moeten proberen die data zo veel mogelijk onmiddellijk ter beschikking te hebben, zodat we de juiste beslissingen kunnen nemen.
Mijnheer Bothuyne, ik heb daarnet al gezegd dat er verschillende elementen zijn bij het benaderen van energiearmoede. Zoals u weet zijn wij de eerste regering met een energiearmoedeplan, dat bovendien bestaat uit 34 maatregelen. De premies verhogen voor sociale doelgroepen is er daar inderdaad een van. Die premies hebben we ook effectief verhoogd.
Ik ben daarnet mijn betoog begonnen met te zeggen dat niet alles afhankelijk is van premies, er zijn nog altijd heel veel mensen die de investering zouden kunnen doen met de bestaande premies en daar rendabiliteit en voordeel uit kunnen halen maar die nog altijd overtuigd zijn van het feit dat het niet echt nodig is en dat ze daar geen rendement uit kunnen halen. Zij maken daar geen prioriteit van terwijl men die mensen op het terrein kan voorrekenen dat zij met het aanvragen van de premies en het uitvoeren van een aantal werken, meer comfort en meer voordeel op hun factuur zullen hebben terwijl ook hun woning er effectief op vooruit gaat. Vandaar dat we acties ondernemen ten aanzien van de eigenaars-verhuurders om ervoor te zorgen dat de zaken verbeteren.
Ik denk dat premies een element zijn maar zij zijn volgens mij niet het enige dat mensen zal overtuigen om een aantal zaken te doen.
Ik steek niet onder stoelen of banken dat ik de taak van de energiehuizen op dat vlak tijdens de komende periode ongelofelijk belangrijk vind. We hebben de taak van de energiehuizen omgeturnd, dat waren voornamelijk kredietverstrekkers voor leningen. Ik heb daarnet al gezegd dat het aantal sociale leningen ten opzichte van vorig jaar is verdubbeld van ruim 700 naar 1300 en er komen er nog bij. Zij slaan dus aan wat vooral te maken heeft met het feit dat de energiehuizen veel beter advies kunnen geven aan de mensen over wat ze moeten doen en hoe ze dat moeten doen. En binnenkort komen daar nog de woningpas en het EPC+-systeem bij, elementen die de mensen heel duidelijk zullen aantonen waar voordeel kan worden gehaald uit het investeren, het isoleren en het werken aan energie-efficiëntie.
Het doet me plezier dat heel veel mensen overtuigd zijn van het feit dat het moet gebeuren, maar ik besef, samen met u en met anderen, dat er nog heel veel werk aan de winkel is. We blijven daar verder op doorgaan.
Collega’s, jullie hebben gehoord dat de minister een breed palet van maatregelen aankondigt en uiteraard moeten wij ons als parlementsleden van onze taak kwijten door te controleren in welke mate die maatregelen efficiënt zullen zijn.
Zoals gebruikelijk bij dit soort debatten pikt elke partij daar haar favoriete instrument of hoek uit: voor de N-VA moeten er meer data zijn, voor sp.a moeten we de energieprijzen naar beneden halen en voor CD&V moeten er meer subsidies komen. Wel, collega’s, armoede is een complex en enorm probleem. En ik hoop dat wij ook na de verkiezingen van zondag met zijn allen verder zullen vechten om armoede te bestrijden.
De energiehuizen hebben hun bereik vergroot maar energiearmoede is meestal de eerste indicatie van verdere armoede. Wanneer wij er dus niet in slagen om alle diensten en iedereen die te maken heeft met zowel energie en huisvesting als met armoede onder één dak te brengen of mensen in armoede één aanspreekpunt aan te bieden om uit de problemen te geraken, zullen wij dit probleem nooit kunnen oplossen. Minister, uw maatregelen zijn een belangrijke opstap maar ik denk dat wij de komende maanden nog een stapje verder moeten gaan.
De actuele vraag is afgehandeld.