Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Janssens heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, het schandaal met betrekking tot seksuele wanpraktijken door medewerkers van Oxfam en andere ngo's neemt steeds grotere proporties aan. Eerst raakte bekend dat medewerkers van Oxfam zich ten tijde van de hulpmissie in Haïti in 2010, toen dat land getroffen werd door een zware aardbeving, bezondigd hebben aan allerlei seksuele wanpraktijken. De feiten werden jarenlang in de doofpot gestopt. Erger nog, wie de feiten aan het licht wou brengen, werd geïntimideerd of zelfs bedreigd.
Intussen blijkt dat de toestanden in Haïti geen geïsoleerd incident waren. Er zijn ook al tientallen andere meldingen binnengekomen waarbij Oxfammedewerkers beticht worden van seksueel grensoverschrijdend gedrag ten aanzien van andere medewerkers of mensen in de regio waar ze hulp aan zouden moeten bieden.
Ook een andere organisatie, een andere ngo, Artsen Zonder Grenzen, is intussen met gelijkaardige feiten in het nieuws gekomen.
We zijn in het Vlaams Parlement al enige tijd bezig met praktijken aan het licht te brengen of in elk geval te bediscussiëren die vallen onder grensoverschrijdend gedrag, in de sport, in de cultuursector en dergelijke. Toen was de verontwaardiging altijd groot en stonden de vraagstellers hier in een rijtje aan te schuiven. Maar nu het gaat over leden van blijkbaar een zogenaamde progressieve vereniging blijft het hier wel heel erg stil in het parlement en sta ik hier zelfs als enige vragen te stellen.
Minister-president, u weet dat de Vlaamse Regering talrijke ngo's subsidieert, waaronder Oxfam. Dat gebeurde de voorbije jaren met projecten in onder andere Mozambique en Niger, maar dat gebeurde ook door de toenmalige Vlaamse Regering in 2010 in Haïti waar de hele heisa mee is gestart. Welke initiatieven neemt u ten aanzien van de samenwerking met Oxfam en andere ngo's in het licht van de praktijken die nu aan het licht zijn gekomen?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Mijnheer Janssens, ik wil er in de eerste plaats op wijzen dat de feiten die zijn gebeurd en de feiten die worden toegeschreven aan Oxfam Great Britain, niet alleen totaal onaanvaardbaar zijn, maar – wat mij betreft – ook haaks staan op de humanitaire missie, op de ethische verwachtingen die je mag koesteren ten aanzien van een organisatie die zich opstelt als een ngo die humanitaire missies onderneemt in het zuiden van de wereld.
Dit gezegd zijnde, worden de feiten toegeschreven aan Oxfam Groot-Brittannië. Anderzijds is het zo dat wij – dat weet u – geen structurele subsidiëring verstrekken aan Oxfam Solidariteit, aan Oxfam België. We hebben dat tweemaal gedaan in de recente tijd, zoals u aanhaalde in uw vraag, voor Niger en voor Mozambique. Ik heb me geïnformeerd op het terrein. Die noodhulp is gecoördineerd aangewend door Oxfam Nederland en niet door Oxfam Groot-Brittannië.
Ik heb ook contact gehad met Oxfam. De algemeen secretaris van Oxfam Solidariteit heeft mij een brief gestuurd. Ik lees hem niet helemaal voor, maar citeer een stuk: “Zodra Oxfam België in 2011 op de hoogte werd gebracht dat een aantal medewerkers van Oxfam Great Britain in Haïti wegens zware fouten waren ontslagen, hebben we een intern onderzoek gelanceerd om te garanderen dat er geen enkele betrekking was op het fonds van de Belgische overheid, hetgeen werd bevestigd. Zelf heeft Oxfam een grondige evaluatie doorgevoerd en hebben we een aantal maatregelen genomen om seksueel wangedrag en misbruik te voorkomen.” Hij somt een aantal maatregelen op die ik binnen dit korte tijdsbestek niet zal voorlezen, maar ik kan de brief bezorgen, als u dat wilt.
Oxfam komt eerstdaags bij mij op het kabinet om een en ander te bespreken en om te zien of de ‘code of conduct’ die bestaat – dat is er een van het Internationale Rode Kruis – moet worden aangescherpt. Nog eens, ik ga er eigenlijk van uit dat je voor die organisaties niet nog eens bijkomende garanties moet vragen, maar het is in deze omstandigheden wel wenselijk om dat te doen. Normaal mag je ervan uitgaan dat daar de ethische regels zouden worden nageleefd, dat die mensen zich gedragen zoals het hoort.
Ik zal in alle geval de samenwerking met Oxfam niet stopzetten. De mensen die de regels hebben overtreden, moeten op de strengst mogelijke manier worden aangepakt, en waar er strafrechtelijke feiten zijn gebeurd, moeten zij ook worden vervolgd. Maar ik wil de vele idealisten en de vele vrijwilligers die betrokken zijn bij die organisaties, niet treffen met een algemene sanctie. (Applaus bij de meerderheid)
Minister-president, de toestanden die aan het licht zijn gekomen en waaruit blijkt dat die wijdverbreid zijn binnen de organisatie, zijn niet alleen te betreuren maar totaal onaanvaardbaar en schandalig.
In het licht daarvan hebben andere landen gepaste maatregelen genomen. Ik verwijs naar het Verenigd Koninkrijk waar de regering heeft gezegd dat ze geen nieuwe subsidies meer zal geven aan dergelijke organisatie. Ik verwijs ook naar Zwitserland, dat zelfs de geldkraan volledig heeft dichtgedraaid omdat ze met dergelijke organisatie in eerste instantie niets meer te maken willen hebben. Ze moeten eerst volledige klaarheid geven over wat er zich allemaal heeft afgespeeld en welke maatregelen men neemt om de interne controle aan te scherpen. Ik ben het daarmee eens.
Ik zou aan deze Vlaamse Regering willen vragen dat we, tot wanneer we volledige klaarheid hebben over de situaties die zich hebben afgespeeld en tot wanneer we volledig zicht hebben op de interne controleprocedures die men moet verbeteren, de subsidiëring aan Oxfam minstens tijdelijk opschorten. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Ik heb al geanticipeerd op de vraag die ik mocht verwachten. Ik heb al gezegd dat ik de samenwerking met Oxfam niet zal stopzetten. Ik voeg eraan toe dat we geen structurele subsidiëring geven; dat zou eventueel een andere situatie zijn waarbij we echt tussentijds moeten evalueren.
Oxfam komt naar het kabinet. Ik ga het intern onderzoek dat ze hebben gevoerd, opvragen. Ik ga nog eens vragen of er voldoende garanties zijn binnen de organisatie dat ethische codes worden nageleefd, dat er een ‘code of conduct’ wordt opgelegd, maar ik ga ngo’s die aan noodhulp doen, ngo's die samenwerken met het Zuiden niet in hun algemeenheid straffen vanwege het feit dat er rotte appels zijn in de organisatie die, ik herhaal, moeten worden aangepakt, die als ze strafrechtelijke feiten hebben gepleegd, ook moet worden vervolgd, maar we gaan de samenwerking met ngo's – en ik voer straks een open gesprek met de heer Declercq daarover – daaromtrent niet stopzetten.
Minister-president, het gaat om machtsmisbruik van hulpverleners die mensen die ze zouden moeten helpen, seksueel hebben misbruikt. Toestanden die blijkbaar wijdverspreid zijn binnen de organisatie, niet alleen in Haïti, maar ook in Europa. Ik vraag me dan af hoe de collega's in dit parlement zich nog geloofwaardig willen uiten in de Commissie Grensoverschrijdend Gedrag wanneer het gaat over wantoestanden, seksuele wantoestanden, in de sport, in de cultuursector, in de media als ze zich hier blijkbaar in stilzwijgen hullen wanneer het gaat over wantoestanden gepleegd door hulpverleners in het buitenland. Ik vind dat totaal onaanvaardbaar en ik zou willen eisen dat we de rapporten die u gaat opvragen, ook in het parlement ter inzage krijgen en dat we die zullen bespreken in de commissie en dat daar te gepasten tijde de nodige conclusies zullen uit worden getrokken. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vraag is afgehandeld.