Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Kennes heeft het woord.
Minister, collega’s, het Agentschap Inburgering en Integratie is nog erg jong, het bestaat twee à drie jaar, en toch is het nu al geconfronteerd met heel wat personeelsevoluties. Er zijn op een bepaald moment mensen aangeworven om het hoofd te bieden aan de uitdagingen van de asielcrisis, van de grote instroom, van mensen die moesten worden ingeburgerd. Recent is echter aangekondigd dat van de 681 voltijdsequivalenten (vte’s) er alweer 170 moeten afvloeien. Het gaat redelijk snel, en we maken ons daar toch wat zorgen over.
We hebben een tijdje geleden vernomen dat er financiële tekorten zijn bij het agentschap en we begrijpen dat die moeten worden aangepakt, maar de uitdaging van de inburgering en de integratie is nog altijd zeer groot. Het is niet omdat de asielcrisis onder controle is dat er momenteel niet nog altijd veel mensen worden erkend. De procedures leiden nog altijd tot erkenningen en mensen moeten dan nog bijkomend integreren in onze samenleving.
Er is sterk ingezet op de problematiek van de taalverwerving, dat is heel belangrijk, maar natuurlijk gaat het veel verder wanneer we spreken over integratie. Onze zorg is dat we nu redelijk snel afscheid zullen moeten nemen van die 170 mensen, maar dat de uitdagingen nog altijd zeer groot zijn. We willen toch ook garanties dat er geen nieuwe wachtlijsten ontstaan in de verschillende domeinen – de maatschappelijke oriëntatie, taalkennis enzovoort. De uitdaging is zeker nog niet helemaal overwonnen, dat zal nog vele jaren een uitdaging blijven voor Vlaanderen. Maar toch vertrekken er 170 mensen. Ik zou daar graag wat zekerheid over krijgen.
Minister Homans heeft het woord.
Mijnheer Kennes, net als u heb ik kennisgenomen van de bijzondere ondernemingsraad van maandag, die de intentie tot herstructureringen heeft aangekondigd. Het voordeel van deze procedure is natuurlijk is dat er voor de afbouw van personeel ook intens zal worden overlegd met de vakbonden.
Vanaf het uitbreken van de asielcrisis in 2015 hebben we onmiddellijk in extra, weliswaar tijdelijke, middelen voorzien om enerzijds het aanbod te kunnen blijven garanderen maar anderzijds te voorkomen dat er wachtlijsten zouden ontstaan. In 2016 heeft het agentschap ongeveer 18.000 trajecten opgestart. Dat was 52 procent meer dan in 2014. Wat u hier nu zegt, dat nu pas heel veel mensen hun weg vinden naar dat traject, klopt niet. Dat blijkt ook uit de cijfers. De extra middelen die het agentschap in 2016 en 2017 in het kader van de asielcrisis heeft gekregen, waren tijdelijk. Dat gold niet alleen voor het agentschap, maar ook voor andere ministers met andere bevoegdheden, en dat is ook altijd op die manier gecommuniceerd, ook aan de mensen die in het kader van de asielcrisis extra zijn aangenomen.
Nu de asielcrisis sterk gedaald is – we kunnen dat niet ontkennen, het is gewoon de realiteit – is het ook logisch dat extra tijdelijke medewerkers afvloeien, maar ik deel wel uw bezorgdheid dat het afbouwen van personeel nooit leuk is. Het heeft echter geen zin om personeelsleden die tijdelijk zijn aangeworven te blijven betalen wanneer er geen extra trajecten voorhanden zijn. Dat is heel moeilijk.
Ik deel uw bezorgdheid over het ontstaan van eventuele wachtlijsten. We hebben het agentschap ook in 2018 nog extra middelen gegeven in het kader van de asielcrisis: 3,2 miljoen euro, om exact te zijn. Ik heb zowel aan de raad van bestuur als aan de regeringscommissaris de boodschap gegeven om in heel dit proces van eventuele herstructurering absoluut aandacht te hebben voor het feit dat de afbouw van personeel niet zou impliceren dat er wachtlijsten zouden zijn.
Ik wil tot slot nog meedelen dat we op geen enkel moment tijdens deze legislatuur hebben bespaard op het agentschap. Integendeel, de gewone toelage zonder de asielmiddelen in 2015 bedroeg 35,2 miljoen euro, in 2018 zal dat 45,6 miljoen euro zijn. Ik denk dat dit toch wel een meer dan significante stijging is van de middelen.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is goed dat er wordt gekozen voor het collectief ontslag omdat dit meer garanties biedt voor het personeel, dat is een belangrijk element. In augustus waren al acht mensen ontslagen. We moeten voorkomen dat dat op via een salamitechniek gebeurt. De duidelijkheid heeft zijn voordelen.
Minister, kunt u garanderen dat het ontslag enkel te maken heeft men de verminderde instroom van asielzoekers en niet gekoppeld is aan de financiële tekorten waar we ook over hebben gehoord? Het lijkt me belangrijk dat daar duidelijkheid over bestaat.
Dat zijn twee zaken waarmee het agentschap wordt geconfronteerd: enerzijds de tekorten, die natuurlijk moeten worden weggewerkt, en anderzijds de verminderde instroom.
De heer Caron heeft het woord.
Minister, het is een vreemde match. Integratie en inburgering staan boven op de agenda, en toch gaan er 170 mensen weg, of moeten ze weg. Maar aan de andere kant zien we dat er een financieel tekort voor het agentschap dreigt van 3 miljoen euro, oplopende, als het enkele jaren zo doorgaat, tot 18 tot 19 miljoen euro. Dat is veel te veel. Het is een vreemde match. En het vreemde wordt nog versterkt doordat de waarnemend voorzitter van het agentschap onlangs ontslag heeft gegeven vanwege de gang van zaken. Dat is, minister, reden genoeg om de gang van zaken juist af te stemmen op de noden van de inburgeraars en de mensen die integreren. Dat kan volgens ons alleen gebeuren door een doorlichting door middel van een externe audit. Dergelijk financiële tekorten en die grote ontslagen bij een overheidsagentschap zijn niet normaal. Overigens worden ook de middelen bij Welzijn voor de vluchtelingen dit jaar afgebouwd. Wij hebben dus grote vragen bij het beleid ter zake.
De heer Wouters heeft het woord.
Ik zal misschien voor een deel de minister moeten herhalen, maar, collega’s, het is zeer duidelijk dat er tijdens de asielcrisis extra middelen werden vrijgemaakt om tijdelijk – en ik druk op het woord ‘tijdelijk’ – meer medewerkers aan te trekken. We kunnen niet ontkennen dat er nu een forse daling is in de asielstroom. Daardoor moet en kan logischerwijs het aantal tijdelijke medewerkers worden afgebouwd. Op het agentschap zelf is er nooit bespaard, integendeel, collega’s: voor 2018 maakt minister Homans zelfs nog extra middelen vrij om te investeren in onder andere ICT en huisvesting.
De heer De Loor heeft het woord.
Ik wil hier vanuit de sp.a nog aan toevoegen dat wij de bezorgdheden en bekommernissen die de heer Kennes heeft geuit, absoluut delen. Sp.a pleit voor een kwalitatieve dienstverlening. Die moet verzekerd worden.
Minister, ik heb uw antwoord gehoord. Maar ik stel vast dat er in de sector heel luide en felle kritiek klinkt, gaande van financieel wanbeleid tot een mislukte en dure fusieoperatie. En er is, bovenal, het argument dat het gaat om een ideologische afbouw van het integratiebeleid. Dat baart mij heel ernstige zorgen. Minister, sp.a vraagt garanties voor de goede en performante werking van het Agentschap Integratie en Inburgering. Vandaar mijn vraag: ik had graag van u vernomen hoe u dat gaat verzekeren.
Mijnheer De Loor, het Agentschap Integratie en Inburgering zet uiteraard – de naam zegt het zelf – ook in op integratie. Maar er zijn nog heel veel andere beleidsdomeinen waar integratie ook een heel belangrijk deel van uitmaakt. Ik denk aan Welzijn, aan Onderwijs, aan de extra middelen die ik heb vrijgemaakt voor de lokale besturen, aan Werk, en ik kan zo voortgaan. Dat is natuurlijk niet een exclusieve taak van het agentschap.
Er is in het verleden een financieel tekort ontstaan. Men kan dat niet ontkennen, het is zo. U zult in de begroting 2018 zien dat er 5,5 miljoen euro extra naar het agentschap gaat. Dat is niet alleen bestemd voor de herstructurering, maar ook voor de investering in ICT, huisvesting en dergelijke meer.
Hoe zijn de tekorten ontstaan? U weet dat het agentschap is ontstaan in 2015. Het was een heel ingewikkelde en complexe fusieoperatie van niet minder dan twintig entiteiten of organisaties. Het was natuurlijk de bedoeling om door deze fusie efficiëntiewinsten te boeken. Ik bedoel dat niet alleen financieel, maar ook op het vlak van de dienstverlening: kunnen we nog een betere dienstverlening bieden aan onze cliënten of aan de mensen die naar ons komen?
Ze zijn natuurlijk ingehaald door de realiteit op dat moment. Ze hebben heel de oefening van die fusie eventjes opzij moeten leggen, om zich – in mijn ogen terecht – te focussen op die instroom van asielzoekers die zij met raad en daad willen bijstaan. Ze hebben dat ook gedaan.
Ik deel uw bekommernis. Ik heb daarnet ook al gezegd dat ik absoluut niet wil dat deze operatie zou leiden tot wachtlijsten.
In het verleden hebben we ook altijd ingespeeld op de actualiteit. We hebben altijd extra middelen vrijgemaakt en ook gekregen van de collega's, waarvoor dank.
Mijnheer Kennes, stel u voor dat er opnieuw een opstoot is van de instroom. Dan zullen wij natuurlijk bij de begrotingscontrole 2018 boven op de 3,2 miljoen euro die we nu al extra hebben, los van de dotatie, extra middelen vragen.
We blijven het monitoren, want ik ben het volledig met u eens dat het creëren van wachtlijsten absoluut niet de bedoeling kan zijn en dat het agentschap een goede dienstverlening moet geven aan alle nieuwkomers die zich in Vlaanderen willen vestigen.
Voorzitter, ik heb een aantal slotbedenkingen.
Ik vind het goed dat we kiezen voor dat collectief ontslag in het kader van de rechtszekerheid, ook voor de medewerkers. Ze wisten dat het tijdelijk was. Het is belangrijk dat de financiële problemen waarmee het agentschap op dit moment kampt in de begroting worden aangepakt. Maar dat mag zeker niet verder worden afgewenteld op het beleid en op het personeel. Dat is erg belangrijk.
Ik stel vast dat de minister de bekommernis deelt. Er is de afvloeiing van 170 mensen, wat procentueel toch zeer veel is. Tegelijk zijn er nog altijd erkenningen – geen nieuwe instroom, maar ik bedoel vooral erkenningen van vluchtelingendossiers – die nog heel wat werk met zich zullen meebrengen voor de inburgerings- en integratiesector in Vlaanderen. De minister wil er mee over waken dat er geen nieuwe wachtlijsten ontstaan.
De actuele vraag is afgehandeld.