Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de doeltreffendheid van de autokeuring, naar aanleiding van de berichtgeving over roetfilterfraude
Actuele vraag over de aanpak van roetfilterfraude
Verslag
De heer Parys heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, minister, de VRT heeft deze week aan het licht gebracht dat er heel wat auto’s rondrijden met een roetfilter die niet langer werkt of die niet langer aanwezig is in die auto.
Dat heeft een aantal consequenties. Eerst en vooral voor ons leefmilieu. Dat is ook de reden waarom zo’n roetfilter verplicht is. Er zouden een aantal duizenden auto’s bij betrokken zijn. Op Europees niveau spreken we over tien- of honderdduizenden auto’s die zonder roetfilter zouden rondrijden en toch niet worden gedetecteerd in de keuringen.
Minister, ik ben er zeker van dat u er straks iets dieper op zult ingaan, maar u hebt een aantal maatregelen afgekondigd. U gaat ervoor zorgen dat de meetapparatuur beter wordt afgesteld. U gaat visuele inspecties doen en, als er vragen zijn over de aanwezigheid van een roetfilter, bekijken of er een attest bij een erkende garage kan worden gehaald van de aanwezigheid en de werking van zo’n roetfilter. Dat is heel goed. Maar uiteindelijk, zelfs als de meetapparatuur is afgesteld en als alle autokeuringscentra juist kunnen detecteren wat die uitstoot van zo’n dieselwagen juist is, dan is er toch nog altijd een ander probleem. Dat is een Europees probleem. Uit een rapport van de autokeuringscentra zelf blijkt heel duidelijk dat de Europese norm, waar heel Europa aan moet voldoen, te hoog is.
Minister, bestaat de intentie om op Europees vlak te bekijken hoe we die norm kunnen vaststellen op wat eigenlijk correct zou moeten zijn? Anders zijn we hier één probleem aan het oplossen, maar hebben we eigenlijk niets gedaan aan de grote oorzaak ervan: dat de normen op dieselauto’s en de uitstoot die zij mogen produceren eigenlijk te laks zijn.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, na de wereldwijde dieselgate dacht ik dat we het gehad hadden. Maar nu is er een Europees roetfilterschandaal. En het is echt een schandaal op Europees vlak.
Vlaanderen doet daarbij blijkbaar toch ook zijn duit in het zakje. Frauderende garagisten die zomaar bij gehomologeerde Euro 5- en Euro 6-motoren die roetfilter weghalen, al dan niet met medeweten van de eigenaars – dat is een vraag die we kunnen stellen –: dat is illegaal. De Vlaamse Automobilistenbond (VAB) zegt dat er in België alleen al ongeveer 140.000 van die wagens zouden kunnen rondrijden, waarbij de uitstoot dus plots met 95 procent stijgt.
Ik vind dat ongelooflijk, en het jammere is natuurlijk dat onze keuringsinstanties dat niet kunnen opmerken, door de verouderde testen. Minister, sinds de jongste staatshervorming is Vlaanderen, bent u bevoegd voor de autokeuring. Nu we daar toch al een drietal jaar voor bevoegd zijn, gaan we de autokeuring eindelijk eens grondig evalueren en moderniseren?
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, mijn collega’s hebben het al geschetst. Soms betreur ik het weleens dat onderzoeksjournalistiek verdwijnt, maar de VRT heeft opnieuw aangetoond dat onderzoeksjournalistiek nog altijd werkt. Ik denk dat heel wat mensen toch wel behoorlijk geschrokken zijn toen ze zagen dat die roetfilter, eigenlijk toch een wettelijke verplichting, niet enkel op een zeer gemakkelijker manier kon worden verwijderd, maar ook nog eens kon worden weggeschreven uit de software, en dat men dan ook nog eens zonder enig probleem door een keuring geraakte. Minister, ik denk dat we na dieselgate inderdaad opnieuw met een huizenhoog probleem zitten, zeker als je weet dat die roetfilter ongeveer 90 procent van het roet en fijnstof binnenhoudt, en dat dat zonder roetfilter gewoon zonder enig probleem in de lucht wordt geduwd, waardoor je natuurlijk op het vlak van de gezondheid een groot probleem krijgt.
Minister, nu weet ik dat u een zeer grote fan bent van die zesde staatshervorming. U hebt die omarmd op alle mogelijke momenten, en eigenlijk is dit ook uw bevoegdheid geworden dankzij die zesde staatshervorming. (Opmerkingen bij de N-VA)
Voorzitter, kwestie van de temperatuur nog wat naar omhoog te krijgen en iedereen opnieuw bij de les te halen.
Minister, u hebt een aantal maatregelen aangekondigd, maar is dat wel voldoende? Dan gaat het over het kloppen op de behuizing van die roetfilter. Men is zeer creatief. Ik kan me voorstellen dat men die dan wel met iets anders vult, zodat die gevuld klinkt. Is wat u hebt aangekondigd genoeg? Met andere woorden, hoe gaat u ervoor zorgen dat, als dieselwagens worden gecontroleerd in de autokeuringscentra, er wel degelijk niet enkel op de aanwezigheid, maar ook op de efficiënte werking van die roetfilters wordt gecontroleerd?
Minister Weyts heeft het woord.
Ten gronde is het probleem dat de Europese detectienorm totaal verouderd is en dat de huidige generatie dieselwagens altijd onder die norm zit, met of zonder roetfilter, zodat je met tests de aan- of afwezigheid van een roetfilter niet kunt constateren. Het probleem van de fraude wil ik enigszins nuanceren, of er alleszins wat vragen bij stellen. U moet weten dat een roetfilter normaal gezien pas aan vervanging toe is bij 200.000 kilometer, wat het aantal wagens die in aanmerking komen voor fraude toch wel beperkt. Ik hoor ook een cijfer van 140.000 wagens vernoemen. Ik weet niet waarop dat allemaal gebaseerd is, want dat wil zeggen dat zeker een 100-tal garages actief betrokken moeten zijn bij die fraude. Als ik dan vraag aan TRAXIO en FEBIAC, die de garagehouders vertegenwoordigen, of ze enige kennis hebben van die fraude, aangezien men dat dan toch moet horen in de sector, dan zeggen ze me daar eigenlijk geen weet van te hebben. Ik weet dus niet waar de waarheid ergens ligt, maar die zal alleszins ergens tussenin liggen.
Dat betekent natuurlijk sowieso niet dat we de problematiek niet gaan aanpakken, integendeel. Wat gaan we doen, in overleg met de Groepering van erkende Ondernemingen voor Autokeuring en Rijbewijs (GOCA)? Er is enerzijds de audiovisuele techniek. Dat is een dure uitdrukking om te zeggen dat men gaat kloppen op de uitlaat, om te zien of er al dan niet een roetfilter aanwezig is, of er een hol geluid is. Dat zal anderzijds worden gecombineerd met een fijnere afstelling van de huidige meettoestellen. We weten dat die 50 procent performanter kunnen zijn als we ze fijner afstellen. Op basis van die twee indicatoren zal men tijdens de keuring kunnen zeggen of wordt vermoed dat de roetfilter niet aanwezig is. In dat geval kan er een verplichting worden uitgevaardigd dat de auto niet wordt gekeurd en dat men in het kader van een herkeuring moet terugkomen met een attest dat aantoont dat de roetfilter wel degelijk aanwezig is.
Dat zijn maatregelen die we op korte termijn kunnen treffen in overleg met GOCA. Op de middellange termijn wil ik ook voor heel Vlaanderen overgaan tot de aankoop van enkele van de allernieuwste meettoestellen die veel lagere uitstootwaarden kunnen detecteren. Het probleem is dat die meettoestellen wel al bestaan, maar nog niet Europees geijkt en gehomologeerd zijn en dus nog niet kunnen worden gebruikt in Europa. In 2018 zouden ze normaal gezien geijkt en gehomologeerd kunnen zijn. We moeten minstens al enkele van die toestellen kunnen aanschaffen, die vervolgens kunnen worden gebruikt in de diverse keuringscentra, niet in allemaal, maar ik zal aan GOCA voorstellen om een rotatiesysteem te hanteren zodat we de pakkans vergroten en vooral een signaal geven dat het risico om te worden betrapt op fraude alsmaar groter wordt.
Tot slot, men maakt enkel de rekening van het financiële voordeel, namelijk ongeveer 2000 euro voor de aanschaf en installatie van een nieuwe roetfilter, terwijl het 500 euro kost om de roetfilter te laten wegnemen. Men verzwijgt dan natuurlijk het grote risico dat men loopt als men betrapt wordt, niet alleen voor fraude bij de keuring, maar ook voor fraude op het vlak van de verkeersbelastingen, om dan nog niet te spreken over andere overtredingen die men begaat. De weg van de fraude bewandelen lijkt in eerste instantie eenvoudig, maar men neemt een zeer groot risico.
Alleszins is de conclusie: op basis van deze maatregel komen we tot een inschatting van de echte cijfers, of van de grootteorde van de problematiek in werkelijkheid. Vandaag is het toch ietwat giswerk. We kunnen ook evalueren of we nieuwe bijkomende maatregelen moeten treffen. Ik wil niet dramatiseren, maar wel de problematiek resoluut aanpakken. Bovenal ligt de oplossing natuurlijk bij een verlaging van de Europese detectienormen op basis waarvan we effectieve meettoestellen kunnen aanschaffen. Nu weten we niet waar de norm zal liggen en welke stoffen er gedetecteerd moeten worden. Die discussie is op Europees vlak nog gaande. We dringen erop aan dat men daarin vaart maakt en dat men zo snel mogelijk tot enige uniformiteit kan komen, niet alleen ten voordele van de autoconstructeurs en de auto-eigenaars, maar vooral ten bate van het klimaat en het milieu.
De heer Parys heeft het woord.
Ik vond het een goed antwoord, omdat u zowel op Vlaams als op Europees vlak een aantal zaken aanpakt. Ik heb daarnet gezegd dat het vooral een Europees probleem is. In feite klopt dat niet, want in feite is dit het prototype van een ethisch probleem. Iemand die een roetfilter moet laten vervangen, moet eigenlijk afwegen of hij op korte termijn financieel comfort koopt tegenover het welzijn op lange termijn voor zichzelf, voor zijn buren en kinderen, en hij moet zich de vraag stellen of die keuze hem 1000 of 1500 euro waard is.
Ik wil dus graag een appel doen, en dat is nog altijd heel belangrijk als we dat kostbaar weefsel in Vlaanderen aan onze borst willen koesteren. Ik wil een appel doen aan iedereen die met dit probleem wordt geconfronteerd, aan elke garagehouder met gezond verstand om voor gezonde lucht te kiezen. Ik wil graag afronden met een citaat van T.S. Eliot: “We moeten niet altijd dromen van regels en voorschriften die zo perfect zijn dat we niet meer goed dienen te zijn vanuit onszelf.”
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik ben toch nog altijd redelijk in shock door het feit dat dit hele schandaal, zo lang onder de radar is gebleven. De studie waar de heer Parys daarnet naar verwees, van GOCA en enkele andere keuringsinstanties in Europa, waarin tal van misbruiken, waaronder dit, werden vastgesteld, die zogenaamde Sustainable Emission Test (SET)-studie, dateert al van 2015. Daar is niets mee gebeurd op Europees vlak, maar ook wij hadden die studie misschien kunnen hebben – ik weet niet of ze op uw administratie ergens rondwaart. We moeten ze echt grondig gaan bekijken.
Het is goed dat u op korte termijn enkele zaken plant, maar het belangrijkste is dat u op de lange termijn toestellen hebt die deftig detecteren. U hebt gezegd dat u die in 2018 hoopt aan te kopen. Laten we hopen dat dat zo is, want dit is echt hoogdringend.
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, ik ben het eens met collega Parys dat het vaak een ethisch probleem is, dat mensen zich moeten afvragen of het dat wel waard is. Doordat het op dit moment niet wordt getoetst, slagen veel mensen erin om door de mazen van het net te glippen. Dat is echt niet zo moeilijk.
Naar aanleiding van de reportage heb ik zelf even gegoogeld, en je vindt zomaar garagisten die het op hun website aanbieden. Er worden wat hoeken en kanten afgehaald, maar het is duidelijk: als u blijvende problemen hebt met die roetfilter, dan lossen wij dat definitief voor u op. Dan vind je een hele beschrijving van de methodiek. Het gaat trouwens niet alleen over auto’s met veel kilometers, maar ook dieselwagens voor kortgebruik met een roetfilter die sneller volloopt.
Het is cruciaal wat we kunnen meten. Iedereen in Europa is op dit moment zoekende naar goeie meetapparatuur. Er zijn al innovatieve technieken, onder andere in Nederland, waar men met lasertechnologie meet wat er allemaal aan stikstof uit zo’n wagen komt. En dat is een van de componenten in het dieselgateverhaal. Minister, is dit geen kans om Vlaanderen als innovatieve regio naar voren te schuiven en zelf meer in die meettechnieken en -toestellen te investeren?
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, ik vind uw antwoord goed, met de verschillende onderdelen. In Vlaanderen is een vertrouwenwekkende maatregel nodig. Bij veel mensen bestaat de vraag hoe zoiets zo lang ongestraft kan blijven bestaan.
Minister, u hebt het vaak over de schande van de 400. Dat zijn ondertussen gelukkig 320 verkeersdoden. Maar dit is ook een killer, zij het subtieler, en dat mogen we niet zomaar ongestraft over onze kant laten gaan.
Minister Weyts heeft het woord.
Dank u wel voor wat betreft het voortouw nemen. U hebt gewezen op het probleem van de nieuwste meettoestellen zoals die vandaag bestaan, maar ze zitten in een ijkingsproces op het Europese niveau. Zelfs al zouden we ze willen inzetten, we kunnen nog niet. Ten vroegste zal dat 2018 zijn, volgens mijn informatie. Ik zeg daarover heel duidelijk: we willen die meettoestellen.
Vervolgens weten we nog niet, omdat de Europese richtlijn er dan nog niet zal zijn, of die meettoestellen bruikbaar zullen zijn en aangepast aan de nieuwe richtlijn en de nieuwe detectienormen die zullen worden opgelegd door de Europese Unie. Daarom zeg ik: ik wil me wel engageren om voor volgend jaar al enkele van die toestellen aan te schaffen – niet de verplichting op te leggen aan al onze keuringscentra, want daar heb ik geen grond voor – maar wel in samenspraak met GOCA ertoe te komen dat we enkele van die toestellen aanschaffen en die vervolgens inzetten in een soort rotatiesysteem om vooral de mazen in het net te verkleinen.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, het is goed dat u in Vlaanderen niet bij de pakken blijft zitten en dat u actie onderneemt zoals u hier hebt toegelicht. U moet aandringen bij uw federale collega om te kijken of we geen inspectie moeten doen bij een aantal garagehouders die dit soort diensten aanbieden op hun website. Het is goed dat we Europees mee aan de kar proberen te trekken om die norm bij te stellen.
Op een dag dat een krantenartikel titelt dat Vlaanderen of dit land stikt in de diesel, is het ook goed om op de burgerzin van elke Vlaming een beroep te doen. Zowel voor het milieubewustzijn als voor de directe omgeving is het heel belangrijk dat je de regels volgt, want die regels zijn er om ervoor te zorgen dat we een schonere planeet achterlaten dan degene die we hebben gekregen.
Minister, nu is de tijd gekomen om actie te ondernemen en de hele autokeuring eens goed onder de loep te nemen om te zien wat we kunnen doen.
Ik zal iets persoonlijks vertellen: ik heb gisteren om minder de wagen te gebruiken en nog meer te fietsen, een elektrische fiets aangeschaft. (Applaus)
Maar ik ben dan toch eens even gaan googelen – en dat is misschien wat minder – hoeveel zo’n fijnstofmasker eigenlijk kost. Het valt goed mee in vergelijking met de prijs van een elektrische fiets. Voor 5 à 10 euro kun je er al een vinden, al weet ik niet of het dan een goede is.
Ik denk dat ik mij dat echt ga aanschaffen. Dat meen ik echt. Als u het hebt over 2018, dan wordt dat misschien 2019. En ondertussen blijven we wachten. (Opmerkingen van Annick De Ridder)
Dat is geen wantrouwen. Het moet uit Europa komen, mevrouw De Ridder, maar als het niet komt, zitten wij hier wel met al die luchtverontreiniging. Je hoort het misschien ook aan mijn stem. (Applaus bij CD&V)
De heer Rzoska heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, ik wil mevrouw Brouwers van harte feliciteren. Ik denk dat ze de juiste stap zet met haar elektrische fiets. Ik ben blij dat mijn voorbeeld navolging krijgt.
Minister, ik denk dat elke Vlaming recht heeft op schone, propere lucht. We kijken echt naar u om ervoor te zorgen dat dat ook afdwingbaar is en dat die misbruiken er voor een stuk uit gaan. U hebt die sleutels in handen, met die autokeuringscentra.
Ik roep u op: steek een tandje bij, want elke Vlaming heeft recht op propere en gezonde lucht. Met andere woorden: omarm die goede zesde staatshervorming en ga ‘all the way’. Wij hebben u de instrumenten gegeven. Vlaanderen rekent op u! (Applaus bij Groen)
De actuele vragen zijn afgehandeld.